Του Νίκου Ε. Σακαλάκη - μαθηματικού
Για το πολυδιάστατο νόημα του Ορθοδόξου Ναού, ως ορατό σημείο–σύμβολο της πραγματικότητας που αδυνατούν να δουν ανθρώπινα μάτια, ξεχώρισα τέσσερις (4) βιωματικές–θεολογικές εκφράσεις μεγάλων Αγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.
Η πρώτη είναι του Αγίου Συμεών Θεσσαλονίκης, η δεύτερη του Αγίου Ιωάννου της Κροστάνδης, που ταυτίζεται με την του Μ. Φωτίου (η τρίτη) και του Ι. Χρυσοστόμου.
Γράφει ο Αγ. Συμεών: «ο ναός τοίνυν ει και υλών συγκείμενος εστιν, αλλ’ ούν υπερκόσμιον έχει χάριν» (P.G. 155,701).
Απόδοση: «ο ναός λοιπόν, αν και αποτελείται από γήινα υλικά, έχει όμως την υπερκόσμια χάρι», του Τριαδικού Θεού (εννοεί), διότι ο Ναός συνδέεται άμεσα με το ορθό Δόγμα και την Λατρεία.
Ο Μ. Φώτιος τόνισε, ότι ο Ναός είναι «άλλος ουρανός επί γης», που υπογράμμισε (ως θέση) και ο Αγ. Ιωάννης της Κρονστάνδης.
Γράφει στο βιβλίο του ο Αγ. Ιωάννης: «Αληθώς ο Ναός, είναι ουρανός επί της γης∙ διότι εκεί όπου είναι ο θρόνος του Θεού, όπου τελεσιουργούνται τα φρικτά μυστήρια, όπου οι Άγγελοι υπηρετούν μαζί με τους ανθρώπους, όπου ο Παντοδύναμος ακαταπαύστως δοξάζεται, εκεί αληθώς είναι ο ουρανός και ο ουρανός των ουρανών».
Σε άλλο σημείο τονίζει: «Η πηγή κάθε αληθινής χαράς, κάθε αληθινής ανακουφίσεως, της σωματικής και πνευματικής θεραπείας∙ η πηγή της πνευματικής δυνάμεως και ανδρείας, ευρίσκεται εις τον Ναόν».
Για την πνευματική θέση του πιστού (συμμετοχή) στις ιερές ακολουθίες γράφει: «Κατά την τέλεσιν της ιεράς ακολουθίας και των μυστηρίων ο Χριστιανός πρέπει να είναι πεπεισμένος σταθερώς ότι ό,τιδήποτε σκέπτεται και λέγει θα εκπληρωθή. Είναι τόσον εύκολον δια τον Κύριον να εκπληρώση τα αιτήματά μας και να κάμη ή να μεταβάλη κάτι συμφώνως με τους λόγους μας. Η Πεποίθησις αυτή ας είναι τόσον εύκολος και φυσική εις σε όπως είναι του αέρος η αναπνοή, όπως βλέπεις με τους οφθαλμούς σου και ακούεις με τα ώτα σου. Χιλιάδας φοράς εδοκίμασες ότι τούτο ούτως πραγματικώς έχει… Απορρόφησε εντός σου την πεποίθησιν αυτήν με την τροφήν και το ποτόν σου, με την αναπνοή σου».
Παρακάτω γράφει: «Κύριε! Είθε ο Ναός Σου να μεταδώσει εις όλους, οίτινες εις αυτόν εισέρχονται με πίστιν, ευλάβειαν και φόβον Θεού, τον φωτισμόν των ψυχών των, την κάθαρσιν από τας αμαρτίας των, τον αγιασμόν, την ειρήνην, την υγείαν, την ψυχικήν ανακούφισιν και είθε ο Ναός Σου να ενισχύση την πίστιν, την ελπίδα και την αγάπη των».
Η βιωματική εμπειρία του Αγίου οδηγεί ημάς, στην βαθύτερη πνευματική κατανόηση της οντολογίας - θεολογίας του Ι. Ναού. Όσα υπογραμμίζει μας δημιουργούν δυνατή και ακλόνητη εμπιστοσύνη - πίστη στην δύναμη του Χριστού εν τω Ναώ.
Πιστεύω ότι η μελέτη της «Εν Χριστώ ζωής», αποτελεί ένα Πατερικό ολοκληρωμένο όλο, που ο καθένας πρέπει να αφομοιώσει. Ταιριάζει, ακόμη και η «σπερματική» θεολογία των αρχαίων Ελλήνων, ως πνευματική προτροπή:
«Έσο φιλόκαλος και μη καλλωπιστής. Εστιν μεν φιλοκάλου το μεγαλοπρεπές, καλλωπιστού δε το περίεργον» (Ισοκράτης προς Δημόνικο).
Στην παράγραφο (5) περί «συντριβής», του 5ου Κεφαλαίου περί «ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ», ο Αγ. Ιωάννης γράφει: «“Πιστεύετε ότι λαμβάνετε, και έσται υμίν”, λέγει ο Κύριος. Όταν δεν είσαι βέβαιος ότι θα λάβης ό,τι παρά του Θεού ζητείς, βλασφημείς κατά του Θεού».
Η Εκκλησία έρχεται ως εγγυητής όλων αυτών.
Η πίστη, που αναζητά η Εκκλησία από τους πιστούς και που τονίζει ο Αγ. Ιωάννης της Κροστάνδης (καθώς και όλοι οι Πατέρες) βρίσκεται σε άμεση σχέση με την αλήθεια (ως προς το δόγμα) και την κατάφαση στην λειτουργική και ασκητική ζωή της Εκκλησίας. Το θαύμα και η προστασία του Θεού, προϋποθέτουν την ορθή πίστη ενδυναμωμένη εν προσευχή και νηστεία (κυρίως εκ των παθών - αμαρτίας). Τονίζει - διδάσκει ο Ι. Χρυσόστομος: «Δίδαξον τους έξωθεν, ότι μετά των Σεραφείμ εχόρευσας, ότι εις τον δήμον τον άνω τελείς, ότι εις τον χορόν ενεγράφης τον των αγγέλων, ότι τω Δεσπότη διελέχθης, ότι τω Χριστώ συνεγένου» (Ι. Χρυσόστομος, «Προς τους μη απαντήσαντας εις την σύναξιν» Ε.Π. 51,179).
Μετάφρασις: «Να διδάξης τους άλλους, ότι έλαβες μέρος εις τον ιερόν χορόν μαζί με τα Σεραφείμ, ότι ευρίσκεται εις την ουράνιον πολιτείαν, ότι ενεγράφης εις την χορείαν των αγγέλων, ότι συνωμίλησες με τον Κύριον, ότι συνανεστράφης τον Χριστόν».
Συμπληρώνει ο ιερός Πατήρ: «Και συ ταύτα εννοών, μη αποστής έως αν λάβης∙ έως αν λάβης∙ έως αν εύρης, μη αναχωρήσης∙ μη καταλύσης την σπουδήν, έως αν ανοιχθή η θύρα. Εάν γαρ μετά ταύτης προσέλθης της διανοίας, και είπης, εάν μη λάβω, ουκ απέρχομαι, λήψη πάντως, εάν τοιαύτα αιτής, οία και τω αιτουμένω δούναι πρέπει, και σοι τω αιτούντι συμφέρει».
Μετάφρασις: «Και συ, λοιπόν, αφού κατανοήσης καλά όλα αυτά, να μη παύσης να ζητάς (στην προσευχή) μέχρις ότου να λάβης, να μη απομακρυνθής, μέχρις ότου ν’ ανοίξη η πόρτα. Πραγματικά, εάν απευθυνθής προς τον Θεόν με αυτήν την διάθεσιν και αν είπης, ότι δεν φεύγω, εάν δεν λάβω, θα λάβης οπωσδήποτε, αρκεί να ζητής (στην προσευχή) πράγματα, που αρμόζουν εις τον χορηγόν (Θεόν) να τα δίδη και εις εσέ που τα ζητείς συμφέρουν» (Ομιλία 23η Κεφ. 7, Εις το Κατά Ματθαίον).
Τα πνευματικά μάτια των Αγίων μας πληροφορούν ανωτέρω, σήμερα (έτι περισσότερο), πως βλέπουν τον ζεστό ήλιο - χώρο του Ναού διαχρονικά απέναντι στο φεγγάρι του οικουμενισμού - Αποστασίας.
Μας τοποθετούν (οι Άγιοι) στην πραγματική εστιακή απόσταση της Ορθόδοξης οπτικής, που βλέπει την Χάρη του Ναού και την ευαισθησία του απέναντι στον ανθρώπινο πόνο. Αυτή την ευαισθησία αμφισβητεί–διαβάλει ο οικουμενιστικός ατομικισμός, ο οποίος διατύπωσε την πλέον οδυνηρή ερμηνεία του χώρου του Ναού, ότι μπορεί δηλ. να σε σκοτώσει με κορονοϊό. «Φρίξον ήλιε και αναστέναξον γη»!
Η «αγάπη» τους για το συνάνθρωπο υπερβαίνει αυτή του Ναού, αυτό πραγματικά ισχυρίζονται! Γι’ αυτό και οι «Μάσκες» τους είναι μέρος της αιρέσεώς τους, της ασθένειάς τους.
Το «σκήπτρο» του οικουμενισμού εντός των Ι. Ναών ή η «τιάρα» του παπισμού, εμποδίζουν τη χάρη του Θεού να σηκώσει την πληγή του κορονοϊού.
Εντός του Ναού ευρίσκεται η εκκλησιολογική συνείδηση της Ορθοδοξίας, ώστε το παρελθόν της να διατηρείται στο παρόν, γι’ αυτό και ο Αγ. Ιωάννης της Κροστάνδης τόνισε, όπως αναφέραμε παραπάνω:
«Η πηγή της πνευματικής δυνάμεως και ανδρείας, ευρίσκεται εις τον Ναόν». Η σημερινή πραγματικότητα δεν χαρακτηρίζεται ως φανέρωση του ορθόδοξου δυναμισμού του πληρώματος. Αντίθετα! Στα μεγάλα (αρνητικά) γεγονότα, όπως ψευδοσύνοδος Κρήτης, αντι-παραδοσιακός εορτασμός του Πάσχα και δίωξη της λατρείας, ουδεμία αντίδραση επέδειξε (συλλογικά), πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Αυτή η έλλειψη αντίδρασης αποτελεί απόδειξη σοβαρού ελλείματος «πνευματικής ανδρείας και δυνάμεως».
Επίσης, η μνημόνευση των αιρετικών επισκόπων και η μασκοφορία εντός των Ι. Ναών, ουδεμία αιτιακή αλληλουχία έχουν με την πνευματική δύναμη και ανδρεία που χαρίζει το Άγιο Πνεύμα στις Ιερές ακολουθίες, στην ευχή και στην άσκηση, ως μητέρα του αγιασμού.
Στην σημερινή κολοσσιαία επιπλοκή του εκκλησιαστικού - κοινωνικού βίου, όπου κάθε γεγονός έχει (δυνάμει) ομολογιακή ευκαιρία καθ’ αυτό, οι συμβουλές των συστημικών «πνευματικών» δεν αναδεικνύουν - ομολογούν την ορθή συνείδηση των πνευματικών όρων, όπως π.χ. αγάπη, ταπείνωση, υπακοή.
«Εις τον Ναόν είμεθα ελεύθεροι από την γοητείαν και την μέθην των κοσμικών παθών και επιθυμιών∙ φωτιζόμεθα, αγιαζόμεθα και αι ψυχαί μας καθαρίζονται∙ προσεγγίζομεν τον Θεόν, ενούμεθα με τον Θεόν. Πόσον επαξίως πρέπει να τιμάται και να αγαπάται ο Ναός του Θεού!
Πόσον οι άγιοι του Θεού ηγάπων αυτόν!»
(Αγ. Ιωάννης της Κροστάνδης).
Για το πολυδιάστατο νόημα του Ορθοδόξου Ναού, ως ορατό σημείο–σύμβολο της πραγματικότητας που αδυνατούν να δουν ανθρώπινα μάτια, ξεχώρισα τέσσερις (4) βιωματικές–θεολογικές εκφράσεις μεγάλων Αγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.
Η πρώτη είναι του Αγίου Συμεών Θεσσαλονίκης, η δεύτερη του Αγίου Ιωάννου της Κροστάνδης, που ταυτίζεται με την του Μ. Φωτίου (η τρίτη) και του Ι. Χρυσοστόμου.
Γράφει ο Αγ. Συμεών: «ο ναός τοίνυν ει και υλών συγκείμενος εστιν, αλλ’ ούν υπερκόσμιον έχει χάριν» (P.G. 155,701).
Απόδοση: «ο ναός λοιπόν, αν και αποτελείται από γήινα υλικά, έχει όμως την υπερκόσμια χάρι», του Τριαδικού Θεού (εννοεί), διότι ο Ναός συνδέεται άμεσα με το ορθό Δόγμα και την Λατρεία.
Ο Μ. Φώτιος τόνισε, ότι ο Ναός είναι «άλλος ουρανός επί γης», που υπογράμμισε (ως θέση) και ο Αγ. Ιωάννης της Κρονστάνδης.
Γράφει στο βιβλίο του ο Αγ. Ιωάννης: «Αληθώς ο Ναός, είναι ουρανός επί της γης∙ διότι εκεί όπου είναι ο θρόνος του Θεού, όπου τελεσιουργούνται τα φρικτά μυστήρια, όπου οι Άγγελοι υπηρετούν μαζί με τους ανθρώπους, όπου ο Παντοδύναμος ακαταπαύστως δοξάζεται, εκεί αληθώς είναι ο ουρανός και ο ουρανός των ουρανών».
Σε άλλο σημείο τονίζει: «Η πηγή κάθε αληθινής χαράς, κάθε αληθινής ανακουφίσεως, της σωματικής και πνευματικής θεραπείας∙ η πηγή της πνευματικής δυνάμεως και ανδρείας, ευρίσκεται εις τον Ναόν».
Για την πνευματική θέση του πιστού (συμμετοχή) στις ιερές ακολουθίες γράφει: «Κατά την τέλεσιν της ιεράς ακολουθίας και των μυστηρίων ο Χριστιανός πρέπει να είναι πεπεισμένος σταθερώς ότι ό,τιδήποτε σκέπτεται και λέγει θα εκπληρωθή. Είναι τόσον εύκολον δια τον Κύριον να εκπληρώση τα αιτήματά μας και να κάμη ή να μεταβάλη κάτι συμφώνως με τους λόγους μας. Η Πεποίθησις αυτή ας είναι τόσον εύκολος και φυσική εις σε όπως είναι του αέρος η αναπνοή, όπως βλέπεις με τους οφθαλμούς σου και ακούεις με τα ώτα σου. Χιλιάδας φοράς εδοκίμασες ότι τούτο ούτως πραγματικώς έχει… Απορρόφησε εντός σου την πεποίθησιν αυτήν με την τροφήν και το ποτόν σου, με την αναπνοή σου».
Παρακάτω γράφει: «Κύριε! Είθε ο Ναός Σου να μεταδώσει εις όλους, οίτινες εις αυτόν εισέρχονται με πίστιν, ευλάβειαν και φόβον Θεού, τον φωτισμόν των ψυχών των, την κάθαρσιν από τας αμαρτίας των, τον αγιασμόν, την ειρήνην, την υγείαν, την ψυχικήν ανακούφισιν και είθε ο Ναός Σου να ενισχύση την πίστιν, την ελπίδα και την αγάπη των».
Η βιωματική εμπειρία του Αγίου οδηγεί ημάς, στην βαθύτερη πνευματική κατανόηση της οντολογίας - θεολογίας του Ι. Ναού. Όσα υπογραμμίζει μας δημιουργούν δυνατή και ακλόνητη εμπιστοσύνη - πίστη στην δύναμη του Χριστού εν τω Ναώ.
Πιστεύω ότι η μελέτη της «Εν Χριστώ ζωής», αποτελεί ένα Πατερικό ολοκληρωμένο όλο, που ο καθένας πρέπει να αφομοιώσει. Ταιριάζει, ακόμη και η «σπερματική» θεολογία των αρχαίων Ελλήνων, ως πνευματική προτροπή:
«Έσο φιλόκαλος και μη καλλωπιστής. Εστιν μεν φιλοκάλου το μεγαλοπρεπές, καλλωπιστού δε το περίεργον» (Ισοκράτης προς Δημόνικο).
Στην παράγραφο (5) περί «συντριβής», του 5ου Κεφαλαίου περί «ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ», ο Αγ. Ιωάννης γράφει: «“Πιστεύετε ότι λαμβάνετε, και έσται υμίν”, λέγει ο Κύριος. Όταν δεν είσαι βέβαιος ότι θα λάβης ό,τι παρά του Θεού ζητείς, βλασφημείς κατά του Θεού».
Η Εκκλησία έρχεται ως εγγυητής όλων αυτών.
Η πίστη, που αναζητά η Εκκλησία από τους πιστούς και που τονίζει ο Αγ. Ιωάννης της Κροστάνδης (καθώς και όλοι οι Πατέρες) βρίσκεται σε άμεση σχέση με την αλήθεια (ως προς το δόγμα) και την κατάφαση στην λειτουργική και ασκητική ζωή της Εκκλησίας. Το θαύμα και η προστασία του Θεού, προϋποθέτουν την ορθή πίστη ενδυναμωμένη εν προσευχή και νηστεία (κυρίως εκ των παθών - αμαρτίας). Τονίζει - διδάσκει ο Ι. Χρυσόστομος: «Δίδαξον τους έξωθεν, ότι μετά των Σεραφείμ εχόρευσας, ότι εις τον δήμον τον άνω τελείς, ότι εις τον χορόν ενεγράφης τον των αγγέλων, ότι τω Δεσπότη διελέχθης, ότι τω Χριστώ συνεγένου» (Ι. Χρυσόστομος, «Προς τους μη απαντήσαντας εις την σύναξιν» Ε.Π. 51,179).
Μετάφρασις: «Να διδάξης τους άλλους, ότι έλαβες μέρος εις τον ιερόν χορόν μαζί με τα Σεραφείμ, ότι ευρίσκεται εις την ουράνιον πολιτείαν, ότι ενεγράφης εις την χορείαν των αγγέλων, ότι συνωμίλησες με τον Κύριον, ότι συνανεστράφης τον Χριστόν».
Συμπληρώνει ο ιερός Πατήρ: «Και συ ταύτα εννοών, μη αποστής έως αν λάβης∙ έως αν λάβης∙ έως αν εύρης, μη αναχωρήσης∙ μη καταλύσης την σπουδήν, έως αν ανοιχθή η θύρα. Εάν γαρ μετά ταύτης προσέλθης της διανοίας, και είπης, εάν μη λάβω, ουκ απέρχομαι, λήψη πάντως, εάν τοιαύτα αιτής, οία και τω αιτουμένω δούναι πρέπει, και σοι τω αιτούντι συμφέρει».
Μετάφρασις: «Και συ, λοιπόν, αφού κατανοήσης καλά όλα αυτά, να μη παύσης να ζητάς (στην προσευχή) μέχρις ότου να λάβης, να μη απομακρυνθής, μέχρις ότου ν’ ανοίξη η πόρτα. Πραγματικά, εάν απευθυνθής προς τον Θεόν με αυτήν την διάθεσιν και αν είπης, ότι δεν φεύγω, εάν δεν λάβω, θα λάβης οπωσδήποτε, αρκεί να ζητής (στην προσευχή) πράγματα, που αρμόζουν εις τον χορηγόν (Θεόν) να τα δίδη και εις εσέ που τα ζητείς συμφέρουν» (Ομιλία 23η Κεφ. 7, Εις το Κατά Ματθαίον).
Τα πνευματικά μάτια των Αγίων μας πληροφορούν ανωτέρω, σήμερα (έτι περισσότερο), πως βλέπουν τον ζεστό ήλιο - χώρο του Ναού διαχρονικά απέναντι στο φεγγάρι του οικουμενισμού - Αποστασίας.
Μας τοποθετούν (οι Άγιοι) στην πραγματική εστιακή απόσταση της Ορθόδοξης οπτικής, που βλέπει την Χάρη του Ναού και την ευαισθησία του απέναντι στον ανθρώπινο πόνο. Αυτή την ευαισθησία αμφισβητεί–διαβάλει ο οικουμενιστικός ατομικισμός, ο οποίος διατύπωσε την πλέον οδυνηρή ερμηνεία του χώρου του Ναού, ότι μπορεί δηλ. να σε σκοτώσει με κορονοϊό. «Φρίξον ήλιε και αναστέναξον γη»!
Η «αγάπη» τους για το συνάνθρωπο υπερβαίνει αυτή του Ναού, αυτό πραγματικά ισχυρίζονται! Γι’ αυτό και οι «Μάσκες» τους είναι μέρος της αιρέσεώς τους, της ασθένειάς τους.
Το «σκήπτρο» του οικουμενισμού εντός των Ι. Ναών ή η «τιάρα» του παπισμού, εμποδίζουν τη χάρη του Θεού να σηκώσει την πληγή του κορονοϊού.
Εντός του Ναού ευρίσκεται η εκκλησιολογική συνείδηση της Ορθοδοξίας, ώστε το παρελθόν της να διατηρείται στο παρόν, γι’ αυτό και ο Αγ. Ιωάννης της Κροστάνδης τόνισε, όπως αναφέραμε παραπάνω:
«Η πηγή της πνευματικής δυνάμεως και ανδρείας, ευρίσκεται εις τον Ναόν». Η σημερινή πραγματικότητα δεν χαρακτηρίζεται ως φανέρωση του ορθόδοξου δυναμισμού του πληρώματος. Αντίθετα! Στα μεγάλα (αρνητικά) γεγονότα, όπως ψευδοσύνοδος Κρήτης, αντι-παραδοσιακός εορτασμός του Πάσχα και δίωξη της λατρείας, ουδεμία αντίδραση επέδειξε (συλλογικά), πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Αυτή η έλλειψη αντίδρασης αποτελεί απόδειξη σοβαρού ελλείματος «πνευματικής ανδρείας και δυνάμεως».
Επίσης, η μνημόνευση των αιρετικών επισκόπων και η μασκοφορία εντός των Ι. Ναών, ουδεμία αιτιακή αλληλουχία έχουν με την πνευματική δύναμη και ανδρεία που χαρίζει το Άγιο Πνεύμα στις Ιερές ακολουθίες, στην ευχή και στην άσκηση, ως μητέρα του αγιασμού.
Στην σημερινή κολοσσιαία επιπλοκή του εκκλησιαστικού - κοινωνικού βίου, όπου κάθε γεγονός έχει (δυνάμει) ομολογιακή ευκαιρία καθ’ αυτό, οι συμβουλές των συστημικών «πνευματικών» δεν αναδεικνύουν - ομολογούν την ορθή συνείδηση των πνευματικών όρων, όπως π.χ. αγάπη, ταπείνωση, υπακοή.
«Εις τον Ναόν είμεθα ελεύθεροι από την γοητείαν και την μέθην των κοσμικών παθών και επιθυμιών∙ φωτιζόμεθα, αγιαζόμεθα και αι ψυχαί μας καθαρίζονται∙ προσεγγίζομεν τον Θεόν, ενούμεθα με τον Θεόν. Πόσον επαξίως πρέπει να τιμάται και να αγαπάται ο Ναός του Θεού!
Πόσον οι άγιοι του Θεού ηγάπων αυτόν!»
(Αγ. Ιωάννης της Κροστάνδης).
