Νέα μελέτη του MIT προκαλεί ανησυχία για τις επιπτώσεις της εκτεταμένης χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στην ανθρώπινη σκέψη…
Σύμφωνα με τα ευρήματα, η συχνή χρήση του ChatGPT μπορεί να μειώσει τη γνωστική απόδοση και την εγκεφαλική δραστηριότητα σε σύγκριση με άλλες μεθόδους, όπως η αναζήτηση μέσω Google ή η ανεξάρτητη εργασία χωρίς τεχνολογική βοήθεια…
Η βιομηχανική επανάσταση κατέστησε περιττή τη σωματική δύναμη, καθώς οι μηχανές μπορούσαν να εκτελούν χειρωνακτικές εργασίες πιο αποτελεσματικά από τους ανθρώπους. Θα συμβεί άραγε το ίδιο με τη νοητική δύναμη και την πνευματική ικανότητα στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης;
Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη διεισδύει σε κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής και της εκπαίδευσης, νέα επιστημονικά δεδομένα προκαλούν ανησυχία για τον αντίκτυπο των εργαλείων όπως το ChatGPT στην ανθρώπινη σκέψη και στις νοητικές λειτουργίες. Μελέτη από το Media Lab του Πανεπιστημίου MIT καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η επαναλαμβανόμενη χρήση γλωσσικών μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης ενδέχεται να προκαλεί γνωστική υποβάθμιση και «συσσωρευμένο γνωσιακό χρέος». Η μελέτη με τίτλο “Your Brain on ChatGPT: Accumulation of Cognitive Debt when Using an AI Assistant for Essay Writing Task” δημοσιεύτηκε στο Arxiv και μπορείτε να τη δείτε εδώ.
Η μελέτη του MIT, που δημοσιεύτηκε στις 18-20 Ιουνίου 2025, εξέτασε τις επιπτώσεις της χρήσης του ChatGPT στις γνωστικές ικανότητες, με εστίαση στη μνήμη, την κριτική σκέψη και την εγκεφαλική δραστηριότητα. Συσκευές ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (EEG) συνδέθηκαν στα κεφάλια των συγγραφέων για να καταγράφουν τη δραστηριότητα σε 32 περιοχές του εγκεφάλου. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η συχνή χρήση του ChatGPT μπορεί να μειώσει τη γνωστική απόδοση και την εγκεφαλική δραστηριότητα σε σύγκριση με άλλες μεθόδους, όπως η αναζήτηση μέσω Google ή η ανεξάρτητη εργασία χωρίς τεχνολογική βοήθεια.
Βασικά Σημεία της Μελέτης:
Μείωση Εγκεφαλικής Δραστηριότητας: Η μελέτη, που διεξήχθη από το MIT Media Lab, παρακολούθησε την εγκεφαλική δραστηριότητα 54 φοιτητών (ηλικίας 18-39 ετών) με ηλεκτροεγκεφαλογραφία (ΗΕΓ) κατά τη διάρκεια συνεδριών συγγραφής δοκιμίων. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:
- Ομάδα 1: Χρησιμοποίησε το ChatGPT.
- Ομάδα 2: Χρησιμοποίησε την αναζήτηση Google.
- Ομάδα 3: Εργάστηκε χωρίς εξωτερική βοήθεια. Οι χρήστες του ChatGPT παρουσίασαν χαμηλότερη εγκεφαλική δραστηριότητα και μειωμένη προσπάθεια σε σύγκριση με τις άλλες ομάδες, ακόμα και όταν κλήθηκαν να γράψουν ανεξάρτητα. Η ομάδα χωρίς βοήθεια έδειξε τη μεγαλύτερη εγκεφαλική δραστηριότητα και παρήγαγε πιο πρωτότυπες ιδέες.
Η ομάδα που χρησιμοποίησε την αναζήτηση Google παρουσίασε υψηλότερη εγκεφαλική δραστηριότητα και ικανοποίηση σε σύγκριση με την ομάδα του ChatGPT, υποδηλώνοντας ότι η ενεργή αναζήτηση και επεξεργασία πληροφοριών μπορεί να διατηρεί καλύτερα τις γνωστικές ικανότητες. Η ομάδα χωρίς βοήθεια είχε τα καλύτερα αποτελέσματα σε πρωτοτυπία και εγκεφαλική δραστηριότητα, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ανεξάρτητης σκέψης
Προβλήματα Μνήμης: Το 83,3% των χρηστών του ChatGPT δεν μπορούσαν να ανακαλέσουν το περιεχόμενο των δοκιμίων που έγραψαν λίγα λεπτά μετά την ολοκλήρωσή τους, υποδεικνύοντας μειωμένη διατήρηση πληροφοριών και εξάρτηση από το εργαλείο. Αυτό αποδίδεται στην τάση των χρηστών να αντιγράφουν-επικολλούν κείμενο από το ChatGPT αντί να επεξεργάζονται ενεργά τις πληροφορίες.
Μείωση Νευρικών Συνδέσεων: Η μελέτη ανέφερε μείωση των νευρικών συνδέσεων από 79 σε 42 στους χρήστες του ChatGPT, υποδηλώνοντας μειωμένη γνωστική δραστηριότητα και «γνωσιακό χρέος» λόγω της επαναλαμβανόμενης εξάρτησης από την τεχνητή νοημοσύνη. Ωστόσο, η ακριβής μεθοδολογία μέτρησης αυτών των «νευρικών συνδέσεων» δεν διευκρινίζεται πλήρως στις διαθέσιμες πηγές, και το μικρό δείγμα των 54 ατόμων περιορίζει τη γενίκευση των ευρημάτων.
Η μελέτη του MIT υποδεικνύει ότι η υπερβολική εξάρτηση από το ChatGPT μπορεί να οδηγεί σε μειωμένη γνωστική απόδοση, μνήμη και εγκεφαλική δραστηριότητα, με πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες για την κριτική σκέψη και τη μάθηση, ιδιαίτερα σε φοιτητές.
Τα αποτελέσματα είναι ενδεικτικά: η ομάδα που χρησιμοποίησε ChatGPT παρουσίασε μειωμένη νευρωνική συνδεσιμότητα, προβλήματα μνήμης και εξασθενημένη ικανότητα ανάκλησης. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες ανέφεραν μειωμένη αίσθηση ιδιοκτησίας για το περιεχόμενο που παρήγαγαν, με πολλούς να καταλήγουν απλώς να κάνουν αντιγραφή και επικόλληση του παραγόμενου κειμένου από την ΑΙ. Το πιο ανησυχητικό εύρημα ήταν ότι ακόμη και μετά την αφαίρεση της ΑΙ, οι συμμετέχοντες δεν επέστρεψαν στο προηγούμενο γνωσιακό επίπεδο.
Οι ερευνητές αποδίδουν το φαινόμενο αυτό στο «γνωσιακό χρέος» που συσσωρεύεται με την πάροδο του χρόνου: η συνεχής εξάρτηση από εξωτερικά συστήματα, όπως τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, αντικαθιστά τη φυσική διαδικασία σκέψης και μειώνει την ικανότητα αυτόνομης γνωσιακής λειτουργίας. Αυτό, όπως προειδοποιούν, ενδέχεται να αναδιαμορφώσει θεμελιωδώς την ανθρώπινη γνωσιακή αρχιτεκτονική.
Ωστόσο, τα ευρήματα δεν είναι οριστικά λόγω του μικρού δείγματος και της ανάγκης για περαιτέρω έρευνα. Συνιστάται η χρήση του ChatGPT ως υποστηρικτικού εργαλείου και όχι ως πλήρους αντικατάστασης της ανθρώπινης προσπάθειας, ενώ η ενεργή επεξεργασία πληροφοριών μέσω παραδοσιακών μεθόδων (π.χ. αναζήτηση ή ανεξάρτητη σκέψη) μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση των γνωστικών ικανοτήτων.
