«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Σέ μιά στιγμή εἴμεθα μέ τόν λογισμό μας στήν γῆ καί τήν ἄλλη στόν οὐρανό!
Ἀπό τίς ἐσχατιές καί ἀπό τά βάθη τοῦ κόσμου ἔρχονται νά μᾶς εἰποῦν ψιθυριστά κάθε τι πού θέλουμε νά ἐκπληρώσουμε: καλό ἤ κακό, ἀλλά ἐσύ, ὦ ἄνθρωπε, διαλέγεις! Κακούς λογισμούς.....σκουπίδια! Αὐτοί ὁρμοῦν συνήθως στόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου, εἰσχωροῦν στήν ὥρα τῆς προσευχῆς ἤ εἶναι ἀποφασισμένοι νά κάνουν τό κακό!
Ἀνεπιθύμητοι ἐπισκέπτες πού καρφώνουν σάν τριβόλια στήν βραγιά καί ξεριζώνουν ὅ,τι ὑπῆρχε προηγουμένως γιά ν᾿ ἀναπτυχθοῦν μόνοι τους στόν νοῦ σου.
Τί θαυμαστό στρῶμα! Μία γῆ τόσο καρποφόρα!...Ἀλλά, ἐάν δέν ἰδῆς τά τριβόλια ἀπό πρίν, θά τά θυμηθῆς στό φθινόπωρο τῆς ζωῆς σου.
Ἐπιθυμεῖς νά εἶσαι ὠφέλιμος γιά τόν ἑαυτό σου, γιά τήν ζωή, γιά τήν ἀνθρωπότητα; Ξερίζωσαι ἀπό τήν ρίζα αὐτόν τόν λογισμό πού σοῦ καταστρέφει τόν νοῦ καί μή κυττάζης τούς κακούς λογισμούς σάν νἆναι καθρέπτης καί περιστρέφης τόν νοῦ σου γιά νά ἰδῆς ὅλα τά κορίτσια τοῦ κόσμου! Διότι ἀπ᾿ ἐδῶ ἀρχίζει ἡ ἁμαρτία, ἡ ὁποία γλυκαίνει τόν νοῦ μέ τήν ἀπατηλή θεωρία τέτοιων προσώπων. Μέ τούς ληστές μή κάνης ἐμπόριο, ἀλλά ἀπομακρύνσου! Ἐάν θέλης μπορεῖς, νά τούς βλέπης (τούς κακούς λογισμούς) σάν τά πετούμενα πουλιά, ἀλλά μή τούς ἀνοίγης τό παράθυρο τῆς καρδιᾶς σου γιά νά σοῦ πετάξουν σπόρους. Ἄφησέ τους νά περάσουν πετῶντας ἔξω ἀπό τόν ἀγρό τῆς ψυχῆς σου, χωρίς νά τούς δώσης τροφή. Θά τούς ἰδῆς καί δέν θά ἔλθουν σέ σένα, διότι θά πετάξουν μακριά σου καί ἡ ἁμαρτία θά διασκορπισθῆ σάν καπνός πρίν αὐτοί καθίσουν στήν ἑστία τῆς ψυχῆς σου.
Ὦ, ἐσεῖς οἱ λογισμοί, μόλις γεννηθῆτε, γιατί ἀφήνετε ταραχή, ὅπου μπαίνετε; Γιατί φεύγετε, ἐλεγχόμενοι ἀπό τόν νοῦ, σάν ἕνα κοπάδι προβάτων, γιά νά πᾶτε σέ ξένο βοσκοτόπιο; Βλέπετε πῶς σκορπίζονται κάτω ἀπό τά μάτια τοῦ ποιμένος; Εἴτε τούς ξεσχίζουν τά ἄγρια θηρία, εἴτε τούς δηλητηριάζει τό πικρό χορτάρι. Ἐάν λυτρωθῆς ἀπό τήν γοητεία τῶν πειρασμῶν μέ τήν πολλή ἐπιτήρησι, ἄλλες παγίδες κατόπιν σέ ἀπειλοῦν.
Ὤ ἄνθρωπε! Βάλε τό χέρι στήν ράβδο τῆς προσευχῆς καί «θύραν περιοχῆς περί τά χείλη (τοῦ νοῦ) σου κάτω ἀπό τόν ἔλεγχο τῆς συνειδήσεως γιά νά μένη στό σπίτι μέ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος τήν τρέφει καί δέχεται τίς προσευχές μας. «Τάς ψυχάς ἡμῶν ἁγίασον, τά σώματα ἅγνισον, τούς λογισμούς διόρθωσον, τά ἐννοίας κάθαρον καί ρῦσαι ἡμᾶς ἀπό πάσης θλίψεως, κακῶν καί ὀδύνης...» (Εὐχή ἀπό τό Μέγα Ὠρολόγιο).
Τήν ἀνελέητη ἀρρώστεια τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν, τό μικρόβιο πού εἰσχωρεῖ κρυφίως στήν πληγή τῆς ψυχῆς, τά καρφιά τοῦ διαβόλου, πού κτυποῦν τό δένδρο τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, κτύπησέ τα μέ τήν πυράγρα τῆς προσευχῆς καί ἄλειψέ σου τούς πόνους μέ τήν Χάρι τῶν Ἁγίων Μυστηρίων. Λυτρώσου ἀπό τόν σατανᾶ; Μπορεῖ νά τόν ἐγνώρισες ἀπό μία βρισιά. Ὤωω...καί εἶναι τόσο πονηρός! Διότι λέγει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὅτι ἡ γλῶσσα ἔχει τήν θέσι της ἀνάμεσα στά ἄλλα μέλη τοῦ σώματος, ἀλλά μολύνει ὅλο τό σῶμα.
Πιστεύεις ὅτι ἡ ὕβρις σέ ἐνισχύει καί σοῦ αὐξάνει τίς δυνάμεις; Μοιάζει μέ μία μορφίνη τῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία σέ ἐλαφρύνει γιά μιά στιγμή καί σέ φορτώνει μέ θλῖψι στόν ἅπαντα αἰῶνα. Νά εἶσαι ἀποφασισμένος! Προσπάθησε νά βλέπης ἕνα ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος θέλει νά εἶναι καθαρός. Ἕνας καλός ἄγγελος θέλει νά σέ βοηθήση, μήν τόν διώχνης.
Ἴσως νά ἔχης φθάση νά εἶσαι δοῦλος τῆς μέθης ἀπό τήν στενοχώρια, ἀπό ἀκράτεια, ἀπό τά πάθη. Ὤωω...! δέν γνωρίζεις ὅτι ἡ μέθη εἶναι ἡ φωλιά τοῦ σατανᾶ στήν ζαλισμένη ψυχή; Δέν εἶδες ὅτι, ὅπου φυτρώνουν ἀγριόχορτα κρύβονται φίδια καί ὀχιές; Ἀλλά, ἄραγε στά ἀγριόχορτα τῆς μέθης (διαταραχή τοῦ αἵματος καί τοῦ ἐγκεφάλου) δέν συγκεντρώνονται τά φίδια τῶν παθῶν - σωματική καί ψυχική ἀκαθαρσία: Πρόστυχα λόγια καί ἀνεξέλεγκτα ἀστεῖα, ὕβρεις, ἀκολασίες καί ἄλλα; Ἐνθυμήσου ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τί γράφει στούς Κορινθίους: «Μή πλανᾶσθε· οὔτε οἱ πόρνοι, οὔτε οἱ εἰδωλολάτρες, οὔτε οἱ μοιχοί, οὔτε οἱ ἐκθηλυμένοι καί γυναικώδεις, οὔτε οἱ ἀρσενοκοίτες, οὔτε οἱ πλεονέκτες, οὔτε οἱ κλέπτες, οὔτε οἱ μέθυσοι, οὔτε αὐτοί πού ἐμπαίζουν καί ὑβρίζουν τούς ἄλλους, οὔτε οἱ ἅρπαγες κατ᾿ οὐδένα τρόπον θά κληρονομήσουν τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Α Κορ.6,9-10). Ὁ Σωτήρας μας Χριστός θέλει νά σωθοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καί νά γνωρίσουν τήν ἀλήθεια. Λοιπόν, μή καθυστερῆς! Μή ξεχνᾶς ὅτι σ᾿ αὐτή τήν ζωή εἶσαι διαβάτης.
Ἄνθρωπε, δέν ξέρεις ὅτι ἀπό τήν πρώτη μέχρι τήν τελευταία ἡμέρα τῆς ζωῆς σου τρέχεις πάντοτε; Ἀλλά μεταφέρης τήν ψυχή σου στό λιμάνι τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, μέσα στήν καρότσα τοῦ σώματός σου;
Σκέφθηκες τί προετοιμασίες θά κάνης στήν καρότσα σου; Κανείς συνετός ἄνθρωπος δέν φορτώνει ξύλα, σανό ἤ ὅ,τιδήποτε ἄλλο στό κάρρο του, ἐάν πρῶτα δέν τό ἐξετάση καί δέν τό προετοιμάση: Τό βγάζει στό δρόμο, τοῦ βάζει τίς ἁλυσίδες, τοῦ βάζει γράσσο στίς ρόδες καί κατόπιν τό φορτώνει μέ πράγματα πού θέλει νά τά μεταφέρη. Ἐάν γιά τήν φόρτωσι ἑνός συνηθισμένου φορτίου προετοιμάζουμε τήν καρότσα μέ τόση φροντίδα καί προσοχή, μέ πόσες ἀρετές πρέπει νά προετοιμάσουμε τήν καρότσα τοῦ σώματός μας, μέ τίς ἁλυσίδες τῆς ἐγκρατείας γιά νά ἠμποροῦμε νά μεταφέρουμε μέ εἰρήνη καί ἀσφάλεια τήν ψυχή μας στόν Χριστό.
Ἐάν ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, δέν τολμοῦμε νά φορτώσουμε μία καρότσα ἀπροετοίμαστη, πόσο περισσότερο ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός δέν θά ἐκχύση τήν Χάρι Του σ᾿ ἕνα ἀφρόντιστο σῶμα καί σέ μιά ἔρημη ἀπό ἀρετές ψυχή!
Δέν λέγω ἐγώ, ἀλλά ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει: «Καί κάθε τι πού κάνετε, νά τό ἐργάζεσθε πρόθυμα καί μέ τήν καρδία σας, σάν νά τό ἐργάζεσθε εἰς τόν Κύριον καί ὄχι εἰς ἀνθρώπους» (Κολ.3,23). Στό ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ καί δι᾿ Αὐτοῦ νά εὐχαριστῆτε τόν Θεό Πατέρα, ἐνῶ ὁ λόγος σας νά εἶναι ἀρτυμένος μέ ἁλάτι καί μέ σπουδή νά ὑπακούετε, βραδεῖς στόν λόγο καί στήν ὀργή (Βλέπε Ἰακ.1,19). Ἐάν κάποιος νομίζει ὅτι εἶναι εὐλαβής, ἀλλά δέν βάζει χαλινό στήν γλῶσσα του, ἐξαπατᾶ τήν καρδιά του καί ἡ εὐλάβειά του εἶναι ματαία καί ὑποκριτική (Ἰακ.1,26).
Γι᾿ αὐτό, ἄνθρωπε, ὅταν ὁμιλῆς, σκέψου ὅτι τά λόγια σου θά γραφτοῦν σάν ταινία στήν ψυχή αὐτοῦ πού σέ ἀκούει. Σκέψου ὅτι πρέπει νά οἰκοδομῆς τόν ἑαυτό σου καί τόν ἄλλον μέ κάθε λόγο σου, διότι αὐτός καί ἐσύ εἶσθε τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος γιά ἐμᾶς τούς χριστιανούς εἶναι τό θεμέλιο τῆς ζωῆς μας. Μή ξεχνᾶς ὅτι εἶσαι μία πνευματική κεραμίδα ἀπό τήν μεγάλη οἰκοδομή τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Μεῖνε συνετά σ᾿ αὐτή τήν οἰκοδομή, δεμένος μέ τίς ἄλλες κεραμίδες μέ τό ἀμμκονίαμα τῆς ἀγάπης.
Μή φεύγης ἀπό τήν σειρά αὐτῆς τῆς πνευματικῆς οἰκοδομῆς, στρογγυλεύοντας τά λόγια σου στήν καθαρή ζύμη τῶν λογισμῶν, ψῆσε τα στόν φοῦρνο τοῦ φλογισμένου νοῦ καί κατόπιν νά τά στείλης στόν μεγάλο ἐργοτάξιο τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Ἡ οἰκοδομή πού ἔχει ἐκεῖ κατασκευασθῆ οὐδέποτε θά γκρεμισθῆ.
Μακάριοι εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι πεθαίνουν γιά τόν Κύριο, διότι τά ἔργα τους τούς ἀκολουθοῦν καί ζοῦν στήν αἰωνιότητα.
Ὤ ἄνθρωπε, πρέπει ν᾿ ἀλλάξης ζωή. Κόψε μέ τό ψαλίδι τό θέλημά σου, δηλαδή τά κακά ἀποκυήματα: ἀνυπακοές, ἀντιρρήσεις, νοητικές ἀλλοιώσεις καί θά παραμείνη ἕνα δένδρο, τό ὁποῖον δέν θά σαπίση στόν αἰῶνα. Αὐτά λέγει ὁ Κύριος καί Θεός μας.
Κάθε ἡμέρα διάβασε, ἐάν μπορῆς, ἔστω ἕνα στίχο, ἔστω ἕνα κεφάλαιο ἤ ἕνα ψαλμό μέ τά ὁποῖα νά δένης τούς λογισμούς σου καί ἔτσι νά τούς μετακινῆς ἀπό τά φθαρτά στά ἄφθαρτα καί αἰώνια. Δίνοντας ἔτσι δουλειά στούς λογισμούς σου, δέν τούς ἀφήνης πλέον νά γεννοῦν τήν ἁμαρτία, ἡ ὁποία κατόπιν γεννᾶ τά ἔργα τῆς ἐντροπῆς.
Ἡ προσευχή καί ἡ νηστεία, αὐτές οἱ δύο πτέρυγες τῆς ψυχῆς, τά δυνατά ὅπλα τῆς πνευματικῆς μάχης, μέ τά ὁποῖα μπορεῖς νά κερδίσης τήν μάχη ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας, τά γνωρίζεις καί ἐσύ, ἄνθρωπε, καί ξέρεις ἀκόμη πόσο ὠφέλιμα εἶναι.
Ναί! Ἡ Προσευχή καί ἡ νηστεία εἶναι τά θαυμαστά πνευματικά ἐργαλεῖα, μέ τά ὁποῖα μαζεύεις πότε τόν ἕνα καί πότε τόν ἄλλον, τούς καρπούς τῶν πνευματικῶν σου κόπων, ὅπως εἶναι καί τά ἐργαλεῖα στό νοικοκυριό ἑνός σπιτιοῦ. Ὅταν θέλης νά κόψης τό χορτάρι, χρησιμοποιεῖς τήν κόσα, ἐνῶ ἐδῶ στήν πνευματική μάχη παίρνεις τήν κόσα τῆς προσευχῆς καί κόβεις τήν ἁμαρτία καί συγκεντρώνεις τίς ἀρετές καί τίς φυλάγης γιά νά μή ὁρμήσουν τά ἄγρια πουλιά τῶν λογισμῶν καί ἁρπάξουν τούς σπόρους τῶν ἀρετῶν.
Χρησιμοποίησε αὐτά, ὅταν πρέπει, διότι κανείς δέν γνωρίζει καλλίτερα ἀπό σένα ποῦ συγκεντρώνεις καί ποῦ κόβεις, μόνο ἐσύ, ἄνθρωπε, τά γνωρίζεις αὐτά. Διότι εἶναι γραμμένο: Ὑπάρχει καιρός νά κλαῖς, καί καιρός νά ὁμιλῆς καί καιρός νά σιωπᾶς καί ὅλα στόν καιρό τους καί ὅλα μέ μία ἀληθινή σοφία (Ἐκκλησιασ.3,4-8).
Λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Ἐγώ θέλω νά εἶναι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ὅπως εἶμαι καί ἐγώ, δηλαδή ἄγαμοι. Ἀλλ᾿ ὁ καθένας ἔχει ἰδικό του χάρισμα ἀπό τόν Θεό» (Α΄Κορ.7,7).
Κάνε βιαστικά κάτι, ὅ,τι ἠμπορεῖς, ἀλλά μέ πνεῦμα ταπεινώσεως, διότι ὁ Θεός, ἐναντιώνεται στούς ὑπερηφάνους καί ἀλαζόνες, ἐνῶ στούς ταπεινούς δίνει τήν χάρι.
Εὑρίσκεσαι σέ περίοδο νηστείας, μή ξεχνᾶς ὅτι σέ βοηθεῖ κι αὐτή καί εἶναι σάν μία αἴθουσα διαμονῆς, στήν ὁποία ὁ ἄρρωστος ἀπό τίς ἁμαρτίες του χριστιανός πρέπει νά σκεφθῆ, μέχρι νά ἔλθη ἡ σειρά του, πῶς νά ξεσκεπάση πιό εἰλικρινά τήν ἀσθένειά του μπροστά τόν Πνευματικό του στήν ἐξομολόγησι, διότι, ἐφ᾿ ὅσον ἦλθες στόν γιατρό δέν πρέπει νά ἐπιστρέψης ἀθεράπευτος, ἀλλά νά λάβης μέρος κατά ἕνα ὠφέλιμο τρόπο στούς οὐράνιους γιατρούς τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Ἡ προσευχή εἶναι ἡ ἀναπνοή τῆς ψυχῆς, ἐνῶ ἡ νηστεία εἶναι τό νερό, τό ὁποῖον σβήνει τήν φλόγα τῶν παθῶν..
Κάθε ἐργαλεῖο ἔχει δύο ὄψεις. Ἐάν δέν τό χρησιμοποιήσης ὅπως πρέπει, ἀπό τήν θέσι πού κόβει, σέ κόβει ἐσένα καί ἀντί νά κτίζης, νά γκρεμίζης. Συνεπῶς, νά εἶσαι μέ τήν ἐλπίδα στόν Κύριο, ὅταν χρησιμοποιῆς τά ἐργαλεῖα Του.
Σοῦ ὑπενθυμίζω τήν μυστική ἐκείνη ὁμάδα, ἡ ὁποία ἔβαλε στόν δρόμο ἀνθρώπους της γιά τήν σύλληψι τοῦ Ἰησοῦ. Ἦτο ἡμέρα Τετάρτη καί μετά τρεῖς ἡμέρες, δηλαδή τήν Παρασκευή, λοχεύθηκε γιά τίς ἁμαρτίες μας καί ραντίσθηκε μέ τό Αἷμα Του γιά τίς ἀνομίες μας. Ὁ Χριστός βασανίσθηκε γιά τήν σωτηρία μας καί μέ τίς πληγές Του ὅλοι ἐμεῖς θεραπευθήκαμε.
Βασανισμένος καί ταλαιπωρημένος καθώς ἦτο, δέν ἄνοιξε τό στόμα Του, καί σάν πρόβατο ὡδηγήθηκε στήν σφαγή καί σάν ἀμνός ἄμωμος στάθηκε μπροστά σ᾿ αὐτόν γιά νά Τόν κουρέψη καί δέν ἄνοιξε τό στόμα Του (Πράξεις Ἀποστόλων 8,32).
Καί ἐπειδή αὐτές τίς δύο ἡμέρες ἔπαθε ὁ Ἰησοῦς γιά χάριν τῆς σωτηρίας ὅλων μας, ἐπιθυμῶντας κατά ἕνα ἰδιαίτερο τρόπο νά μᾶς βγάλη ἀπό τήν λάσπη τῆς ἁμαρτίας, τῶν παθῶν, τῆς αἰωνίου καταδίκης, θέλοντας νά μᾶς σώση, ἐμεῖς θά παραμείνουμε, ἄραγε, ἀδιάφοροι μπροστά στήν μεγάλη Του θυσία; Νά μή θυσιάσουμε κι ἐμεῖς κάτι χρησιμοποιῶντας τό ὅπλο τῆς ἐγκρατείας;
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΜΠΟΚΑ ΡΟΥΜΑΝΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ (1910-1989), ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Μ.Δ.Γ., 2003
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
