Τί κάνει τὶς αἱρέσεις γοητευτικές;

 

Απολογητικά

π. Βαρνάβας Λαμπρόπουλος

ΚA΄Πανορθόδοξος Συνδιάσκεψις Εντεταλμένων Ορθοδόξων Εκκλησιών

και Ιερών Μητροπόλεων δια θέματα αιρέσεων και παραθρησκείας (4/11/2009).

    Πρὶν ἀπὸ δύο μῆνες μία εἴδηση στήν ἐφημερίδα Times (1) τῆς Ν. Ὑόρκης εἶχε τόν τίτλο: «Οἱ νέοι ἐπικοινωνοῦν μέ τόν Θεό μέσῳ ρόκ καί πάλης». Καί ὁ ὑπότιτλος ἦταν: «Ὁ Καθολικισμός δέν γοητεύει πιά τούς νέους στή Βραζιλία». Σίγουρα πρόκειται γιά εἴδηση πού δὲν συναντᾶμε συνήθως σέ κοσμικές ἐφημερίδες.

Ἀναφέρεται σέ κάτι, ποὺ -ὡς γνωστὸν- δὲν συμβαίνει μόνο στήν Βραζιλία ἀλλά σέ ὅλη τή Λατινική Ἀμερική, δηλαδή σέ μιά περιοχή, ὅπου ὁ καθολικισμός εἶχε εὐρύτατη ἀποδοχή. Ἔτσι, οἱ μέχρι τώρα λατινοαμερικάνοι καθολικοί εἴτε «παντρεύουν» τόν καθολικισμό μέ τή μαγεία καί τίς παγανιστικές τους ρίζες, εἴτε -οἱ πιὸ ψαγμένοι- καταφεύγουν σέ νεο-προτεσταντικές ὁμάδες καί κυρίως στούς «Πεντηκοστιανούς».

Ἂν πᾶμε στήν Βόρεια Ἀμερική, σύμφωνα μέ τό ἰταλικό περιοδικό «30 ἡμέρες» (2), οἱ ρωμαιοκαθολικοί κληρικοί μέσα σέ τριάντα χρόνια (ἀπό τό 1978 ἕως τό 2006) μειώθηκαν ἀκριβῶς … στούς μισούς! Καὶ ἄν ἔλθουμε στήν Εὐρώπη, στή Γαλλία γιά παράδειγμα, ὁ μέσος ὅρος ἡλικίας τῶν ρωμαιοκαθολικῶν κληρικῶν εἶναι τά 70!

Τὴν ἴδια στιγμὴ οἱ Μορμόνοι ἱεραπόστολοι σέ ὅλον τόν κόσμο, ἀπό 2.000 πού ἦταν πρίν τόν Β’ παγκόσμιο πόλεμο, σήμερα ἔχουν φθάσει τίς 26.000! Δηλαδή ὑπερδεκαπλασιάστηκαν! Καὶ ἡ «Σκοπιά» ἀπὸ 6.000 φύλλα ὅταν πρωτοεκδόθηκε, ἔχει φτάσει σήμερα στά 18 ἑκατομμύρια φύλλα τόν μήνα σέ 106 γλῶσσες (3)!

Προφανῶς δέν μαζευτήκαμε γιά νά συζητήσουμε … ἐπιχαίροντες τήν καθίζηση τοῦ καθολικισμοῦ παγκοσμίως. Καί στίς ἐντός εἰσαγωγικῶν ὀρθόδοξες χῶρες μας ἡ κατάσταση δέν εἶναι πολύ καλύτερη ἀπό τήν Δύση. Καί σέ μᾶς ἡ καθίζηση εἶναι ὁρατή. Ξέρουμε -γιά παράδειγμα- ὅτι ὅλοι σχεδόν οἱ ἐν Ἑλλάδι Πεντηκοστιανοί καί Χιλιαστές (γιά νά μήν ἀναφερθοῦμε καί στά θύματα τῆς Νέας Ἐποχῆς) κάποτε βαπτίστηκαν καί μυρώθηκαν ἀπό τά χέρια μας.

Θὰ ἄξιζε λοιπόν νά ἀναρωτηθοῦμε:
Γιατί ἄραγε δέν ξαναπάτησαν στίς ἐκκλησίες μας; Σέ τί τούς ἀπογοητεύσαμε; Τί δέν βρῆκαν σέ μᾶς; Καί τί τούς γοήτευσε καί τούς τράβηξε στίς ἐν λόγῳ -ἀμερικάνικης προέλευσης- καρικατοῦρες τοῦ χριστιανισμοῦ;

Τό θέμα εἶναι τεράστιο. Γι’ αὐτό ἐδῶ θὰ περιοριστοῦμε στὴ μελέτη τῆς γοητείας, ὄχι τῆς παραθρησκείας καὶ τῶν ὁμάδων τῆς Νέας Ἐποχῆς, ἀλλὰ τῶν αἱρέσεων πού θά τίς ὀνομάζαμε χριστιανικές ἤ χριστιανίζουσες (νεο-προτεστάντες, πεντηκοστιανούς, χιλιαστές, μορμόνους κ.τ.τ.). Μᾶλλον κάπου ἐκεῖ πλανῶνται τά περισσότερα ἀπολωλότα πρόβατά μας. Ἐξ ἄλλου οἱ ὁμάδες αὐτές ἔχουν κάποια δικά τους στοιχεῖα γοητείας, πού δέν συναντᾶμε στίς ἄλλες σέκτες.

α. Ἐκ τοῦ καρποῦ τὸ δένδρον…

Ἐξ ἀρχῆς θά ἦταν καλὸ νά γίνει μία διασάφηση:
Εἶναι πολύ ἄδικη γενίκευση καί ὑπεραπλούστευση νά ποῦμε ὅτι αὐτό πού κυρίως γοητεύει τά θύματα τῶν αἱρέσεων εἶναι μία πιό … ἄνετη πνευματική ζωή. Θά ξεμπερδεύαμε εὔκολα μέ τήν ἁγιογραφικὴ ἐξήγηση: «ἐπαχύνθη, ἐλιπάνθη, ἐπλατύνθη, ἀπηλάκτισεν ὁ ἀγαπημένος» (Δευτερ. λβ’).

Σίγουρα σέ πολλές αἱρέσεις, ἀπό τούς Γνωστικούς καί τούς Νικολαΐτες μέχρι τά σημερινά «Παιδιά τοῦ Θεοῦ», κυριαρχεῖ αὐτὸ τό χάϊδεμα τῶν παθῶν. Ἀκόμα καί οἱ αἱρετικοί Ἀνόμοιοι δὲν πήγαιναν πίσω σὲ τέτοιες … διευκολύνσεις! Ψάρευαν, λέει ὁ Μέγας Βασίλειος, ὀπαδοὺς «κατεπαγγελλόμενοι αὐτοῖς πᾶσαν ἄδειαν, καὶ τόν ἐν ἡδονῇ προτείνοντες βίον…» (4).

Ὅμως δέν εἶναι αὐτό πού γοητεύει στίς ὁμάδες, γιά τίς ὁποῖες συζητᾶμε. Ἑπομένως θά ἦταν ἄστοχο νά περιορίζουμε τὰ ἐπιχειρήματα μας π.χ. κατά τῶν Μορμόνων στό ὅτι παλιότερα εὐλογοῦσαν ἤ ἴσως καί τώρα ἐπιτρέπουν τήν πολυγαμία. Μᾶλλον δέν χρειάζεται σήμερα νά γίνει κάποιος μορμόνος, γιά νά ἐπιδοθῆ … στήν πολυγαμία! Τὸ ἴδιο ἄστοχο θά ἦταν νά περιορίζουμε τὰ ἐπιχειρήματά μας κατά τῶν χιλιαστῶν, στό ὅτι ὁ Ρῶσσελ πῆρε διαζύγιο, ἤ στό ὅτι ἄφησε τήν περιουσία του σέ τρεῖς γυναῖκες, ἤ στό ὅτι ὁ Νὸρ ἔκανε χρήση ναρκωτικῶν.

Ἡ σκανδαλολογία, λοιπόν, δέν εἶναι δόκιμος τρόπος ἀπολογητικῆς. Πρῶτον, διότι… στό σπίτι τοῦ κρεμασμένου δέν μιλᾶνε γιά σχοινί. Καί δεύτερον, διότι σέ ὅλες αὐτές τίς ὁμάδες συναντᾶμε πολλούς ἀνθρώπους μέ σπάνιο ἦθος καί μέ ἀσκητικότατο τρόπο ζωῆς. Πρέπει ἑπομένως νά γίνεται διάκριση ἀνάμεσα στήν διδασκαλία τῆς ὁμάδας καί στίς προσωπικές ἀποτυχίες τῶν μελῶν της.

β. Ἡ θεραπευτική προσδοκία

Ἴσα-ἴσα, μιᾶς καί μιλᾶμε γιά ἀνθρώπινα πάθη, πρέπει νά τονίσουμε ὅτι στίς αἱρέσεις, στίς ὁποῖες ἀναφερόμαστε, συχνά τά θύματα ἑλκύονται ὄχι ἀπό τό χάϊδεμα τῶν παθῶν ἀλλά ἀπό τό ἀντίθετό του: δηλαδή ἀπό τήν ὑπόσχεση γιά ἀπελευθέρωση ἀπό τά πάθη.

Ἔτσι ἔχουμε καί τίς γνωστές μαρτυρίες τοῦ τύπου: «Πῆγα στούς μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ καί κατάφερα νά κόψω τό ποτό καί τό τσιγάρο!». Ἤ «πῆγα στούς πεντηκοστιανούς καί μέ βοήθησαν νά σταματήσω τά ναρκωτικά!». Πρόκειται γιά μαρτυρίες πού δέν ἔχουμε κανένα δικαίωμα νά τίς ἀμφισβητοῦμε, καί οἱ ὁποῖες -ὅπως εἶναι φυσικό- λειτουργοῦν σάν τήν καλύτερη διαφήμιση τῶν ὁμάδων αὐτῶν.

Ὁ διευθυντής τῆς Νέας Ἑστίας Σταῦρος Ζουμπουλάκης πολύ εὔστοχα παρατηρεῖ ὅτι ἐνίοτε εἶναι τόσο ἔντονη ἡ θεραπευτικὴ προσδοκία τῶν ὑποψηφίων θυμάτων, ὥστε μερικούς δέν τούς ἀπασχολεῖ καθόλου ἡ ἀλήθεια τῆς διδασκαλίας. Προλογίζοντας τό πολύ ἀξιόλογο βιβλίο τοῦ Ζάν Ντανιέλ «Ὁ Θεὸς εἶναι φανατικός;», ὁ Ζουμπουλάκης γράφει:

«Οἱ ἄνθρωποι προσέρχονται συχνά στίς ὁμάδες αὐτές μόνο μέ τήν προσδοκία νά νιώσουν καλύτερα- νά νιώσουν σωματική εὐεξία καί ψυχική εὐφορία. Τό κριτήριο τῆς ἀληθείας ἀπουσιάζει τελείως. Γίνομαι μέλος αὐτῆς ἤ ἐκείνης τῆς αἵρεσης ὄχι ἐπειδή θεωρῶ ὅτι ἐκεῖ βρίσκεται ἡ ἀλήθεια, ἀλλὰ ἐπειδή μοῦ κάνει καλό. Μέ βοηθάει ψυχολογικά…» (5).

Σέ πολλούς βέβαια τό κριτήριο τῆς ἀληθείας δέν ἀπουσιάζει τελείως, ἀλλά … ἔρχεται δεύτερο: «Ἄς νιώσω ἐγώ καλά, καί, ἂν ἐδῶ βρίσκεται καί ἡ γνήσια εὐαγγελική ἀλήθεια, τότε ἀκόμη καλύτερα!».

γ. Ἀντίδοτο στήν ἐκκοσμικευμένη Ἐκκλησία

Τό ἐρώτημα ποιό κριτήριο ἔρχεται πρῶτο καί ποιό δεύτερο, μᾶλλον δέν ἔχει τόση σημασία. Σημασία ἔχει ὅτι οἱ ἄνθρωποί μας ἔχουν πελαγώσει τελείως· καί παγιδεύονται στίς αἱρέσεις, πότε μέ τό δόλωμα τῆς ἐμπειρίας καί τοῦ βιώματος καί πότε μέ τό δόλωμα τῆς δῆθεν γνήσιας ἀλήθειας.

Ὅμως αὐτή ἡ κατάσταση βοᾶ καί ἀποκαλύπτει τό βασικό ποιμαντικό μας κενό: τή διάσταση πίστεως καί ζωῆς. Ὅταν στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας, καί πρωτίστως στή ζωή τῶν ποιμένων της, αὐτά τά δύο -πίστη καί βίωμα- παίρνουν διαζύγιο, τότε ἡ Ἐκκλησία γίνεται ὁ πιό ἀπωθητικός γραφειοκρατικός ὀργανισμός τοῦ κόσμου. Ὅταν ἡ πίστη δέν βιώνεται καί δέν ἐνθουσιάζει, τότε καί ἡ ἀλήθεια πού κηρύττομε καταντάει ἕνα νεκρὸ γράμμα· μιά παγερὴ διδασκαλία· μιά σκοτεινή καὶ ἀσαφής κενολογία. Μέ μιά λέξη, καταντάει κούφια λόγια.

Τότε, παραφράζοντας τόν συγχωρεμένο ἀναρχικό τραγουδοποιό Νικόλα Ἄσιμο, οἱ ἄνθρωποί μας, μέ τό δίκιο τους, θά μᾶς …φτύνουν λέγοντας:

«Τὸ Εὐαγγέλιο ἀποδείχθηκε ἕνα ὄνειρο, μιά ξοφλημένη κι εὐφυής δικαιολογία· διατηρεῖτε τήν ἐσώτερη τήν βρώμα σας μέ χριστιανικὴ φρασεολογία!…». (ὅπου οἱ λέξεις Εὐαγγέλιο καί χριστιανική, ὁ τραγουδοποιὸς εἶχε τίς λέξεις ἐπανάσταση καὶ ἐπαναστατική).

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος μιλάει τό ἴδιο αὐστηρά: «Οὐδέν τῆς ἀληθείας σαφέστερον, οὐδέν ἁπλούστερον, ἐάν μή κακουργῶμεν ἡμεῖς. Ὥσπερ οὖν ἡμῶν κακουργούντων, οὐδέν δυσκολώτερον» (6). Σέ βαθμό κακουργήματος εἴμαστε ἔνοχοι, λέει ὁ Χρυσορρήμων, ὅταν δέν ζοῦμε αὐτά πού κηρύττομε.

Στήν ἴδια αὐτομεμψία μᾶς ὁδηγεῖ καί ὁ Μέγας Βασίλειος:
«Ἑαυτοῖς λογιζόμεθα καί ταῖς ἡμετέραις ἁμαρτίαις τήν αἰτίαν τοῦ ἐπὶ τοσοῦτον χυθῆναι τῶν αἱρετικῶν τήν δυναστείαν… Ἀπέψυκται ἡ ἀγάπη- πορθεῖται ἡ τῶν πατέρων διδασκαλία· ναυάγια περὶ τήν πίστιν πυκνά· σιγᾶ τῶν εὐσεβούντων τά στόματα…» (7)! Μέ δύο λέξεις ὁ Μέγας Βασίλειος περιγράφει τήν Ἐκκλησία τήν ἐκκοσμικευμένη. Τήν Ἐκκλησία πού ξέχασε τήν ἀποστολή της καί κατάντησε μία ξερή ὀργάνωση.

Εἶναι ἐντυπωσιακό ὅτι μετά ἀπό δεκαέξι αἰῶνες τά ἴδια περίπου μέ τούς ὡς ἄνω Πατέρες ἐπαναλαμβάνει ὁ λουθηρανός πάστορας καί δεινός μελετητής τῶν νέων αἱρέσεων, Hubert Beck. Μιλώντας γιά τίς νέες αἱρέσεις λέει ἐπιγραμματικά: «Οἱ αἱρέσεις εἶναι οἱ ἀπλήρωτοι λογαριασμοί τῆς ἐκκλησίας» (8)!

Αὐτούς τούς «ἀπλήρωτους λογαριασμούς» μας προσπαθοῦν νά «πληρώσουν» οἱ αἱρέσεις μέ τίς πλαστές τους ἐπιταγές. Συχνά ἀκοῦμε τά θύματά τους νά λένε: «Αὐτό πού ψάχναμε καί δέν τό βρήκαμε στήν Ἐκκλησία, τό βρήκαμε σ’ αὐτές τίς ὁμάδες»! Καί φυσικά τό βρίσκουν πάντα πλανεμένο καί διεστραμμένο. Καί πάντα τυλιγμένο στό γοητευτικό περιτύλιγμα τοῦ δῆθεν γνήσια εὐαγγελικοῦ, τοῦ δῆθεν ζωντανοῦ καί ἀναγεννητικοῦ, καί τοῦ δῆθεν αὐθεντικά χριστιανικοῦ. Μέ αὐτά τά φανταχτερά περιτυλίγματα σερβίρουν οἱ χριστιανίζουσες αἱρέσεις τίς πλανεμένες διδασκαλίες τους προσπαθώντας κατά κανόνα νά «πληρώσουν» τούς δικούς μας «ἀπλήρωτους λογαριασμούς».

Οἱ «ἀπλήρωτοι λογαριασμοί» μας, στούς ὁποίους ἐπενδύουν τή γοητεία τους αὐτές οἱ αἱρέσεις, εἶναι κυρίως τρεῖς:

1. Ἡ ὑποτίμηση τῆς βιβλικῆς διδασκαλίας καί ἡ ὑποβάθμιση τοῦ κριτηρίου τῆς εὐαγγελικῆς γνησιότητας.
2. Τὸ ξεθώριασμα τῆς ἐσχατολογικῆς προοπτικῆς.
3. Ἡ ἀποδυνάμωση τῆς ἐμπειρίας τῆς ζωντανῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ, ἰδιαίτερα στή λατρεία, καί ἡ ἐξ αὐτῆς ἀπουσία τοῦ ἐνθουσιαστικοῦ στοιχείου.

   Ἄς ποῦμε λίγα λόγια γιά τόν καθένα ἀπό τούς τρεῖς βασικούς «ἀπλήρωτους λογαριασμούς» μας.

Α. Ἡ ὑποτίμηση τῆς βιβλικῆς διδασκαλίας καί ἡ ὑποβάθμιση τοῦ κριτηρίου τῆς εὐαγγελικῆς γνησιότητας.

Πρίν ἀπό καιρό κάποιος Ἕλληνας θεολόγος ἄνοιξε συζήτηση μέ Μορμόνους πού δροῦσαν στήν περιοχή του. Ἐκεῖνοι τοῦ εἶπαν ὅτι ἐντυπωσιάστηκαν μέν γιατί οἱ περισσότεροι Ἕλληνες ξέρουν ἀγγλικά, ἀλλά σέ θέματα πίστεως καί σέ γνώση τῆς Γραφῆς εἶναι παντελῶς ἀστοιχείωτοι! Τό μόνο, γιά τό ὁποῖο μποροῦσαν νά μιλήσουν οἱ χριστιανοί μας, ἦταν… τά θαύματα τῶν ἁγίων καί οἱ εἰκόνες. Τό περίεργο εἶναι ὅτι ὁ ἐν λόγῳ θεολόγος ἔμεινε εὐχαριστημένος, γιατί διαπίστωσε ὅτι οἱ Μορμόνοι δὲν εἶχαν καί πολλές ἐπιτυχίες (9)!

Μᾶλλον δέν ἐπιτρέπεται νά κοιμόμαστε ἥσυχοι μετά ἀπό τέτοιες διαπιστώσεις. Δέν ἐπιτρέπεται ἡ ἀπάντηση στό προτεσταντικὸ σύνθημα «sola scriptura» νά εἶναι τό δῆθεν ὀρθόδοξο «sola miracula»! Ἡ Ὀρθοδοξία δέν εἶναι μόνο «θαύματα, κομποσχοίνι, λιβάνι, εἰκόνες καί ἅγια λείψανα», ὅπως ἔγραφαν σέ μιά παλιότερη ἀφίσσα τους οἱ παλαιοημερολογίτες.

Φυσικά κανείς δέν ἀρνεῖται τήν περίοπτη θέση καί τήν ποιμαντική ἀξία τῶν θαυμάτων τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἁγίων μέσα στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Καί πρέπει νά τονίσουμε ὅτι ἡ ὑποτίμηση τῶν θαυμάτων μπορεῖ νά δημιουργήσει καινούργιο ἀπλήρωτο λογαριασμό μας, τόν ὁποῖο ἐπίσης σπεύδουν νά ξεπληρώσουν οἱ αἱρετικοί μέ τίς θεατρινίστικες θαυματουργίες καὶ ψευτο-θεραπεῖες τους!

Ὅμως ἡ Ἐκκλησία ποτέ δέν εἶδε τά θαύματα σάν ἕνα ἀποτελεσματικό περίστροφο στόν κρόταφο γιά νά πιστέψουν οἱ ἄπιστοι. Γι’ αὐτό καί ποτέ δέν ἄφησε ἡ Ἐκκλησία τὰ θαύματα νά γίνουν βασικό στοιχεῖο τῆς ποιμαντικῆς Της. Ἐξ ἄλλου, ἤδη ἀπό τήν ἐποχὴ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τά θαύματα ἔχουν πολύ περιοριστῆ.

Μάλιστα ὁ Χρυσόστομος, ἀπαντώντας στήν ἐρώτηση «γιατί δέν γίνονται σήμερα θαύματα ὅπως παλιότερα;», λέει ὅτι αὐτό συμβαίνει «οὐχί ἀτιμάζοντος ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί σφόδρα τιμῶντος»! Δέν εἶναι, λέει, ἐγκατάλειψη Θεοῦ ἡ μείωση τῶν θαυμάτων ἀλλά τιμή ἀπό τόν Θεό! Καὶ ἐξηγεῖ ὅτι παλιότερα ἐγίνοντο θαύματα ἐπειδὴ «ἀνοητότερον οἱ ἄνθρωποι διέκειντο -τῶν εἰδώλων προσφάτως ἀπηλλαγμένοι- καί παχυτέρα καὶ ἀναισθητοτέρα αὐτῶν ἡ διάνοια ἔτι ἦν καὶ πρός τά σωματικά ἐπτόηντο καὶ ἐκεχήνεσαν» (10). Ἡ βασική αἰτία τῶν θαυμάτων, λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης, ἦταν ὅτι τότε οἱ ἄνθρωποι ἦταν «ἀνόητοι, ἀναίσθητοι, χοντροκέφαλοι καί ψόφαγαν γιά show»!

Σίγουρα δέν ἐπιτρέπεται νά κοιμόμαστε ἥσυχοι, ὅταν τό ποίμνιό μας παραμένει στό ἐπίπεδο τοῦ … ἀνόητου, τοῦ ἀναίσθητου καί τοῦ χοντροκέφαλου πού ψοφάει γιὰ show!

Μᾶλλον εἶναι καλύτερα νά ἐνδιαφερθοῦμε νά τούς κάνουμε λίγο … εὐγενέστερους, ὅπως ἦταν οἱ κάτοικοι τῆς Βέροιας, ὅταν τούς ἐπισκέφθηκε ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Τό βιβλίο τῶν Πράξεων τούς ὀνομάζει «εὐγενεστέρους τῶν ἐν Θεσσαλονίκῃ». Γιατί; Διότι «ἐδέξαντο τόν λόγον -τοῦ Παύλου- μετά πάσης προθυμίας» ΟΧΙ ΑΒΑΣΑΝΙΣΤΑ, οὔτε ΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΑ! Ἀλλά «τό καθ’ ἡμέραν ἀνακρίνοντες τάς γραφάς εἰ ἔχοι ταῦτα οὕτως»! (Πράξ. 17,11)

Αὐτός πρέπει νά εἶναι ὁ στόχος μας. Αὐτό εἶναι τό καθῆκον μας, σήμερα ἰδιαίτερα, πού τό ποίμνιο μας βομβαρδίζεται ἀπό ποικίλες ἑτεροδιδασκαλίες καὶ πλάνες: Νά τούς μάθουμε νά ἀνακρίνουν ὀρθοδόξως «καθ’ ἡμέραν τάς γραφάς, εἰ ἔχοι ταῦτα οὕτως»! Καί «ὀρθόδοξη ἀνάκριση τῆς Ἁγίας Γραφῆς» σημαίνει νά μάθουν γιά τή σωστή σχέση Ἁγίας Γραφῆς καί Ἐκκλησίας, καί γιά τό πῶς ἡ Ἐκκλησία ἑρμηνεύει τήν Ἁγία Γραφή.

Σίγουρα κάτι τέτοιο ἀπαιτεῖ κόπο καί χρόνο. Ἀπαιτεῖ ὑπομονή καὶ ἐπιμονή, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ. Ἀπαιτεῖ καί κατανάλωση φαιᾶς οὐσίας. Ἀντίθετα, ἡ θαυματολογία δέν ζητάει κόπο. Εἶναι κάτι πιό ἀναπαυτικό. Ἀκόμη καί ὁ γνωστὸς Umberto Eco τό ἐπισημαίνει, ὅτι σίγουρα εἶναι πολύ πιό «βολικό νά μιλᾶς στόν ἄλλο γιά τήν κεραυνοβόλο δράση ἑνός θαύματος», παρά νά ἱδρώνεις μελετώντας συστηματικά τήν Βίβλο καί ψάχνοντας γιά τά βιβλικά θεμέλια τῆς ἀλήθειας τῆς Ἐκκλησίας (11)!

Καί ἐδῶ τίθεται τό ἐρώτημα:Πῶς καταφέρνουν οἱ αἱρετικοί νά γοητεύουν μέ κάτι τό … κουραστικό; Πῶς πετυχαίνουν νά κάνουν βασικό στοιχεῖο τῆς γοητείας τους τό – ὄχι τόσο ἀναπαυτικό – ἔργο τοῦ «καθ’ ἡμέραν ἀνακρίνειν τάς γραφὰς εἰ ἔχοι ταῦτα οὕτως»; Μήπως φταῖμε σέ κάτι κι ἐμεῖς; Μήπως ἐμεῖς, μέ τό νά πετᾶμε τή Γραφή στά ἀζήτητα καί νά ἐπιχειρηματολογοῦμε μόνο μέ …θαύματα, τούς ἐνθαρρύνουμε νά κάνουν παντιέρα τους τήν Ἁγία Γραφή καί νά παριστάνουν τούς πιό πιστούς της θεματοφύλακες;

Πόσο κολακευτικὸ εἶναι γιά μᾶς τό νά ὁμολογοῦν τά πρώην πρόβατά μας ὅτι πηγαίνοντας στούς προτεστάντες ἔμαθαν νά μελετοῦν τήν Ἁγία Γραφή καί νά παίρνουν ἀπό αὐτήν δύναμη!

Τό ἐρώτημα ἄν «συμφωνεῖ ἡ Ἁγία Γραφή μέ τή ζωή μας;» πρέπει νά εἶναι βασικός ἄξονας, πρῶτα τοῦ δικοῦ μας καταρτισμοῦ καὶ ἔπειτα τοῦ ποιμαντικοῦ μας ἔργου. Καλή ἡ ἀναφορά στούς ἁγίους γέροντες καί στά χαρίσματα τους· ἀλλά στή σύγχρονη ὑπερπαραγωγὴ τοιούτων βιβλίων δέν εἴδαμε νά προβάλλεται ἀρκούντως ἡ – σαφῶς ὑπάρχουσα -σχέση τῶν γερόντων μέ το Εὐαγγέλιο καί μέ τή μελέτη του. Ἀντίθετα ἀπολυτοποιήθηκε τό κριτήριο τῶν (ἐντός ἤ ἐκτός εἰσαγωγικῶν) θαυμάτων ἤ χαρισμάτων τους καί δή τοῦ … προορατικοῦ! Πρόκειται γιά μία θλιβερή ἐκτροπή, πού κάποτε δέν διστάζει νά προβάλλει ἀκόμη καί ψευτο-χαρίσματα καί ψευτο-θαύματα!

Ἡ ὀρθόδοξη πατερική θεολογία δέν στηρίχθηκε ποτέ στή θαυματολογία καί στή χαρισματολογία. Ἡ πατερική θεολογία εἶναι καί θά παραμείνει πρωτίστως βιβλική θεολογία.

Αὐτὸ ἦταν καί τό στοιχεῖο πού γοήτευσε ἐκείνη τήν εὐλογημένη ὁμάδα προτεσταντῶν τῆς Ἀμερικῆς στήν δεκατία τοῦ ‘70, πού μέ πρωτεργάτη τὸν π. Πέτρο Gillquist (12) ἀναζητοῦσαν τήν ἐπιστροφή στήν Ἀποστολική Ἐκκλησία. Καί μετά ἀπό σκληρή μελέτη – ὄχι μιᾶς ἑβδομάδας ἀλλὰ δεκαπέντε ἐτῶν, κατάφεραν, πίσω ἀπό τήν «κατάστικτη τοῖς μώλωψι» σημερινή μας ταλαίπωρη ὀρθοδοξία, νά ἀνακαλύψουν τόν μοναδικό αὐθεντικό ἑρμηνευτή τῆς Βίβλου: τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Β. Τὸ ξεθώριασμα τῆς ἐσχατολογικῆς προοπτικῆς.

Αὐτός ὁ δεύτερος ἀπλήρωτος λογαριασμός μας εἶναι καρπός τῆς ἐκκοσμίκευσης. Πρόκειται γιά μιά ἐκκοσμίκευση πού διαποτίζει κάθε λόγο καί συμπεριφορά μας καί ἡ ὁποία δείχνει, ὅτι μᾶλλον «ὧδε ἔχομεν μένουσαν πόλιν καί τήν μέλλουσαν οὐκ ἐπιζητοῦμεν»! Δείχνει ὅτι ἔχουμε χάσει τό ὑγιές φρόνημα τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ζοῦσε συνεχῶς τό «ὁ Κύριος ἐγγύς».

Παράλληλα ἀτόνησε ὁ κατ’ ἐξοχήν ἀναστάσιμος χαρακτήρας τῆς λατρείας. Πόσοι βρίσκονται στόν ναό κατά τήν ἀνάγνωση τοῦ ἑωθινοῦ εὐαγγελίου; Πότε τούς μιλήσαμε στήν λειτουργία γιά τό ἑωθινό εὐαγγέλιο; Πόσο φαίνεται μέσα στή θεία Λειτουργία ὅτι «τόν θάνατον τοῦ Χριστοῦ καταγγέλλομεν καὶ τήν Ἀνάστασιν Αὐτοῦ ὁμολογοῦμεν»; Ἀντί νά γίνεται ἡ ζωή μας καί ἡ λατρεία μας κήρυγμα γιά τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ πού ἔρχεται ἀλλὰ καί πού ἤδη ἔχει ἀρχίσει, συρρικνώσαμε τή διδασκαλία μας σέ ἐγκόσμιες ἠθικολογίες.

Φυσική συνέπεια μετά εἶναι καί ἡ … γραφειοκρατική διεκπεραίωση ὅλων τῶν μυστηρίων καί τῶν ἀκολουθιῶν καί ἰδιαίτερα τῆς ἐξοδίου ἀκολουθίας καί τῶν μνημοσύνων. Στέγνωσαν ἀπό κάθε ζωντάνια οἱ πιό ἰδανικὲς εὐκαιρίες γιά μαρτυρία ἀναστάσιμης χαρᾶς καί ἐλπίδας! Ὁπότε, ποῦ νά στεριώσει προσδοκία γιά ἀνάσταση νεκρῶν! Ἔτσι δέν εἶναι παράξενο, γυρίζοντας ἀπό τό νεκροταφεῖο, νά ἀκοῦμε συχνά ἐνορίτες μας πού ἐκκλησιάζονται ἀνελλιπῶς νά μᾶς ρωτᾶνε: «Παπούλη, ἀλήθεια ὑπάρχει τίποτε μετά; Καί ποιός πῆγε ἐκεῖ καί γύρισε;»!

Μέσα σ’ αὐτήν τήν ἀπουσία ἐλπίδας φαντάζουν πολύ γοητευτικές οἱ πληθωρικές προφητολογίες τῶν αἱρετικῶν γιά τό τέλος τοῦ κόσμου. Καί ὅταν μάλιστα σερβίρονται μέ δῆθεν ἁγιογραφική κατοχύρωση, τότε πουλᾶνε τρελλά! Πόσοι χριστιανοί μας δέν παγιδεύτηκαν σέ τέτοιες ἐσχατολογοῦσες ὁμάδες, διότι δέν βρεθήκαμε νά τούς στηρίξουμε σωστά, ἰδιαίτερα σέ κάποιο πένθος τους!

Ἀσύγκριτα ὅμως πιό θλιβερὸ εἶναι νά … ζηλεύουμε καί ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι ποιμένες τίς ἐσχατολογικές φλυαρίες τῶν αἱρετικῶν, καί -ἐνίοτε ἀντιγράφοντας κατά γράμμα τήν νοσηρή νοοτροπία τους- νά ἀσχολιόμαστε μέ τόν ΑΜΚΑ καὶ μέ τά τσιπάκια, χάνοντας τελείως τή σοβαρότητά μας! Ἤ, ἀκόμη χειρότερα, ὀρθόδοξοι μοναχοί νά φτιάχνουν ἱστοσελίδες, πού σοβαρά ἀναρωτιοῦνται ἄν θα ἔλθει τό τέλος τοῦ κόσμου τό 2012!

Τελείως διαφορετικός εἶναι ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἐσχατολογοῦν οἱ Πατέρες. Τελείως διαφορετικός εἶναι ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἐσχατολογεῖ ἡ Ἐκκλησία.

Ἕνα μικρό παράδειγμα ἀποτελεῖ ἡ ὄντως γοητευτική καί συνάμα ἄκρως ἀφυπνιστική ἑρμηνεία πού δίνει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Σιναΐτης στήν ἐσχατολογική προφητεία τοῦ Χριστοῦ: «ἔρχεται νύξ ὅτε οὐδεὶς δύναται ἐργάζεσθαι»!

Λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος: «Νύξ ἐρχόμενη ἐστιν ἡ παντελὴς ἀνενεργησία τοῦ μέλλοντος σκότους· ἡ καθ’ ἕτερον τρόπον (γιά νά ἔλθουμε πιό κοντά) νύξ ἐρχομένη ἐστιν ὁ ἀντίχριστος, νύξ καί σκότος ΚΑΙ ὤν ΚΑΙ καλούμενος· ἤ πάλιν (γιά νά ἔλθουμε ἀκόμη πιό κοντά) νύξ ἐρχομένη ἐστιν ἡ καθ’ ἑκάστην ἀμέλεια (τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ)» (13)!

Μέ ἄλλα λόγια ὁ ἅγιος Γρηγόριος, κάνοντας ἕνα γοητευτικότατο zoom ἀπό τά ἔσχατα στό σήμερα, μᾶς συμβουλεύει: «Ἀφῆστε τό πῶς θά εἶναι ἡ ἀνενεργησία τοῦ μέλλοντος σκότους· ἀφῆστε τό πότε θά ἔλθει καί ποιός θά εἶναι ὁ ἀντίχριστος· καί φροντίστε νά διορθώσετε τήν καθ’ ἑκάστην ἀμέλειαν τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ!». Ἡ ἐσχατολογία δέν εἶναι μία θεωρητικὴ ἀναφορά σέ κάποια μακρινά μελλούμενα, ἀλλὰ ἔχει ἄμεση σχέση μέ τό ἐδῶ καί τώρα.

Καὶ ἐρχόμαστε στόν τρίτο καί σοβαρότερο ἀπλήρωτο λογαριασμό μας, ὁ ὁποῖος βασικὰ δημιουργεῖται ἀπό τούς ἀπλήρωτους τόκους τῶν δύο προηγουμένων λογαριασμῶν. Ἐδῶ εἶναι πού ἐπιστρατεύουν ὅλη τή γοητεία τους οἱ αἱρετικοὶ προκειμένου νά καλύψουν τά δικά μας κενά.

Γ. Ἀποδυνάμωση τῆς ἐμπειρίας τῆς ζωντανῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ, ἰδιαίτερα στήν λατρεία, καί ἡ ἐξ αὐτῆς ἀπουσία τοῦ ἐνθουσιαστικοῦ στοιχείου.

Στό βιβλίο «Ἡ Χαμένη Ἀθωότητα» τοῦ μακαριστοῦ π. Ἀντωνίου Ἀλεβιζόπουλου διαβάζομε τή συγκλονιστική ἐξομολόγηση μιᾶς γυναίκας ποὺ ἔμπλεξε σὲ νεο-προτεσταντική ὁμάδα:

«Ἀνήκω σέ οἰκογένεια μέ παλαιά ὀρθόδοξη παράδοση καί μέ συγγενεῖς ἱερεῖς. Ἀπό μικρή πήγαινα στήν Ἐκκλησία καί συμμετεῖχα στά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Ὅμως δέν σᾶς κρύβω πώς παρ’ ὅλα αὐτὰ εἶχα μιά τυπική χριστιανική ζωή, ἡ ὁποία δέν θά μποροῦσε νά μέ γλυτώσει ἀπὸ βέβαιη αὐτοκτονία πρὶν ἀπό μερικὰ χρόνια, ἂν δέν γνώριζα τήν ὀργάνωση. Ἡ ὀργάνωση μέ βοήθησε νά ξεφύγω ἀπό τό νεκρὸ γράμμα τῆς πίστης μου καὶ ἔμαθα νά ζῶ ὄχι τυπικά ἀλλά στήν οὐσία χριστιανικά. Ἔμαθα νὰ μελετῶ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά παίρνω μέσα ἀπό ἐκεῖ δύναμη. Ἔμαθα νά προσεύχομαι γιά νά πάρω κουράγιο…» (14).

Πόσο ἆραγε εὐθυνόμαστε γιά τό ὅτι ἡ ζωὴ αὐτῆς τῆς κυρίας εἶχε καταντήσει μία τυπική χριστιανική ζωή, εἶχε ξεπέσει σέ νεκρὸ γράμμα; Γιατί σέ μᾶς δέν ἔμαθε νά μελετάει τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά προσεύχεται; Γιατί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, πού τῆς δίναμε, δέν μίλαγε στήν καρδιά της; Γιατί ἡ προσευχή, πού μαζί μας ἔκανε στήν Ἐκκλησία, δέν συγκινοῦσε τήν ψυχή της;

Εἶναι φανερό ὅτι ὅταν τήν πλησίασαν οἱ αἱρετικοί, δέν ἔνιωσε ὅτι τῆς ἔκαναν προσηλυτισμό ἀλλά ὅτι «τήν ἄγγιξαν»· «τήν ἀκούμπησαν». Αὐτό ἀποτελεῖ καὶ τό πρῶτο πετυχημένο βῆμα τῶν αἱρετικῶν, ὅπως ἐπισημαίνει καί ὁ μακαριστός F.W. Haack (15)!

Γιατί ἆραγε οἱ αἱρετικοί γοητεύουν μέ τήν ἐντύπωση τῆς ζωντανῆς μαρτυρίας τοῦ Χριστοῦ, πού «ἀγγίζει» τήν καρδιά τῶν θυμάτων τους;

Ὁ ἐπίσης μακαριστός Κωστῆς Μπαστιᾶς ἐπιχειρεῖ μία πρώτη ἀπάντηση, λέγοντας: «Ἡ πίστη δέν μπορεῖ νά καταντήσει ἠθικιστικά συνθήματα. Ἡ πίστη ὁμολογεῖται μέ τήν μαρτυρία. Καί μαρτυρία εἶναι ὁ ἀντίποδας τῆς προπαγάνδας. Ἡ προπαγάνδα εἶναι κούφια λόγια. Ὁ Χριστὸς ὅμως δέν ζήτησε οὔτε δικηγόρους, οὔτε προπαγανδιστές. Ζήτησε μάρτυρες. Καὶ ἡ μαρτυρία εἶναι ὁλοκληρωτική παράδοση στόν Χριστό. Ὁλοκληρωτική ἐν Χριστῷ ζωή» (16).

Γιατί οἱ αἱρετικοὶ νά παρουσιάζονται ὅτι ἔχουν παραδοθῆ στόν Χριστό περισσότερο ἀπό ἐμᾶς; Μήπως, ὄντως, πολλοὶ ἀπό αὐτούς δείχνουν μεγαλύτερη ἀπό ἐμᾶς αὐταπάρνηση στήν ὑπακοή τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, ὅσο λανθασμένα κι ἂν τίς ἑρμηνεύουν;

Ὁ ἄθεος ὑπαρξιστής Ἀλμπέρ Καμύ ἔτρεφε ἀπεριόριστο σεβασμό γιά ἐκεῖνες τίς ψυχές, πού τίς ἔβλεπε νά ἔχουν μέ αὐταπάρνηση ἀφοσιωθῆ στόν Θεό. Λάτρευε βιβλία σχετικὰ μέ τήν μοναχικὴ ἀφιέρωση, ὅπως τόν «Διάλογο τῶν καρμελιτισσῶν» τοῦ Μπερνανός καί τό «Ρέκβιεμ γιά μιά καλόγρια» τοῦ Φῶκνερ (17). Μέ τέτοια προετοιμασία ὁ Καμύ ἀπέκτησε τήν ὀξυωπία νά ἰδῆ καί κάτι παραπάνω. Ἔτσι, ὅταν ἔπεσε στά χέρια του τό βιβλίο «Ἡ μυστική θεολογία τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας» τοῦ Λόσκυ, γοητεύτηκε· καὶ εἶπε: «Τώρα πιά, μποροῦμε νὰ μιλήσουμε σοβαρὰ γιά τόν Θεὸ» (18)!

Γιατί ἆραγε νά ἀφήνουμε αὐτή τήν τόσο γοητευτική θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας, πού κάποτε ἄγγιξε καί ἕναν Καμύ, νά καταντάει ξερό γράμμα καί νεκρός τύπος; Τί φταίει;

Ἴσως καμμιά φορά νά χαμογελᾶμε μέ συγκατάβαση, βλέποντας σέ συγκεντρώσεις νεο-προτεσταντῶν ἕνα ὁλόκληρο στάδιο νὰ λικνίζεται τραγουδώντας μέ ἕνα στόμα: «How good is Jesus for me!» Μήπως δέν θά ‘πρεπε τόσο εὔκολα νά γελᾶμε μέ κάτι τέτοια; Εἴμαστε τόσο σίγουροι ὅτι ὅλοι αὐτοί δέν μετέχουν καθόλου στήν Χάρη τοῦ Θεοῦ; Ἔχουμε ποτέ ἀκούσει κανένα ἐνορίτη μας νά μᾶς εἰπῆ ὅτι τόν συγκίνησε τόσο ἡ ἀνάλογη φράση τοῦ ψαλμοῦ: «Ὡς ἀγαθός ὁ Θεὸς τῷ Ἰσραήλ, τοῖς εὐθέσι τῇ καρδίᾳ»; Ποιά σχέση ἔχει αὐτή ἡ «ἑνὶ στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ» ψαλμωδία τῶν προτεσταντῶν μέ ἕνα ξέψυχο καί βιαστικό Κύριε ἐλέησον, πού συνήθως μουρμουράει ἕνας ψάλτης στίς ἐκκλησίες μας;

Πόση ζωντάνια καί ἀμεσότητα ἔχει τίς περισσότερες φορές ἡ λατρεία μας; Πόση ἀμεσότητα μπορεῖ νά ἔχει ἡ λατρεία, ὅταν λείπει ἡ ἀμεσότητα τῆς λατρευτικῆς γλώσσας;

Ὁ π. Βασίλειος Θερμός σχετίζοντας τό θέμα αὐτό μέ τούς νέους, λέει τά ἑξῆς ἀξιοπρόσεκτα:

«Οἱ ὑπαρξιακές ἀναζητήσεις τῶν νέων», λέει ὁ π. Βασίλειος, «δέν ματαιώνονται ἀτιμωρητί. Ὁ νέος ἄνθρωπος θά θυμώσει, πού δέν μπορεῖ μέσα στὴν Ἐκκλησία νά ἀκούσει τόν Θεό του, πού δέν μπορεῖ νά Τοῦ μιλήσει, πού τοῦ Τόν κρύβουν… Ἡ συμπεριφορά του θά περιφέρει ἕνα βουβό θυμό, ἕνα πνιγμένο παράπονο, πώς ἀντί νά ἐμπλουτίζουμε τόν λόγο του ὡς Ἐκκλησία, τοῦ θυμίζουμε πιό ἔντονα τήν ἀνημπόρια του!…» (19).

Ἐδῶ νά ἐρωτήσουμε: Μήπως δέν πρόκειται μόνο γιά ἕνα πρόβλημα τῶν νέων; Μήπως ἄνθρωποι πού μιὰ ζωὴ δέν λείπουν ἐκ συνηθείας ἀπό τήν Ἐκκλησία μένουν ἀνέγγιχτοι ἀπό τά ὅσα λέγονται καί τελοῦνται; Μήπως ἔτσι ἐξηγεῖται γιατί οἱ ἀνελλιπῶς ἐκκλησιαζόμενες γιαγιές μᾶς ρωτᾶνε στό νεκροταφεῖο: «Παπούλη, ἀλήθεια ὑπάρχει τίποτε μετά; Μά ποιός πῆγε καί γύρισε;»

Ἡ ἀμεσότητα τῆς λατρευτικῆς γλώσσας εἶναι παγχριστιανικὸ καὶ πανορθόδοξο φαινόμενο σέ ὅλες τίς τοπικές ἐκκλησίες καί σέ ὅλες τίς χριστιανικές αἱρέσεις. Ἑξαιροῦνται ἡ γλωσσολαλιά τῶν Πεντηκοστιανῶν καί… φυσικά ἡ ἑλληνόφωνη καί μόνον Ὀρθοδοξία, ὅπου ἡ γλῶσσα μᾶλλον δέν εἶναι καί τόσο … ἄμεση. Νά πού ἔχουμε καὶ ἕνα κοινό μέ τούς Πεντηκοστιανούς!

Πολλοὶ ὑποστηρίζουν ὅτι «δέν πειράζει, δέν εἶναι ἀπαραίτητο νά τά καταλαβαίνουμε ὅλα στήν Λειτουργία». Κατ’ αὐτοὺς ἐκεῖνο πού προέχει εἶναι ἡ «μέθεξη» στά τελούμενα! Μία λίγο περίεργη μέθεξη, πού – ὅπως φαίνεται – ὄχι μόνο δέν ἐμποδίζεται, ἀλλὰ ἴσως καί νά διευκολύνεται μέ τό νά ἀφήνουμε τήν διάνοια (τό λογιστικόν τῆς ψυχῆς) ἔξω ἀπό τόν Ναό, ὅπως οἱ Μουσουλμάνοι βγάζουν τὰ ὑποδήματά τους… ἔξω ἀπό τό τζαμί. Τὸ θυμικὸν καὶ τὸ ἐπιθυμητικὸν εἶναι ἀρκετὰ γιά νά γίνει ἡ δουλειά…

Δέν εἶναι ἁρμοδιότητά μας νά λύσουμε τό θέμα ἐδῶ. Προφανῶς κάποτε πρέπει νά μᾶς ἀπασχολήσει. Περιοριζόμαστε νά θυμίσουμε μόνο τά λόγια τοῦ χρυσορρήμονος ἁγίου Ἰωάννου: «Διά τοῦτο αἱρέσεις, ἐπειδή ἐκαθεύδησαν οἱ ἄνθρωποι, ἐπειδή ἐρραθύμησαν, ἐπειδή ΟΥ ΠΡΟΣΕΣΧΟΝ ΜΕΤΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΤΟΙΣ ΛΕΓΟΜΕΝΟΙΣ» (20).

Τελειώνοντας ἀναφερόμαστε πολύ σύντομα καί σέ ἕνα δευτερευούσης σημασίας στοιχεῖο τῆς γοητείας τῶν αἱρέσεων. Οἱ αἱρέσεις ἔχουν καί τή γοητεία τοῦ ”ἀπαγορευμένου” .

δ. Γοητεία τοῦ ἀπαγορευμένου

Ὅταν πρίν ἀπό τέσσερα χρόνια ἔγινε ὁ θόρυβος μέ τό Ἀπόκρυφο Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰούδα, ὁ γερμανός καινοδιαθηκολόγος Bauer (21) ἔγραψε ἕνα ἄρθρο μέ τίτλο «Μόνο τό ἀπαγορευμένο εἶναι ἐνδιαφέρον!». Ἐκεῖ μέ εἰρωνικό χιοῦμορ ἔλεγε ὅτι καλό θά ἦταν νά ἀπαγόρευε ἡ Ἐκκλησία τήν ἰδιωτική ἀνάγνωση τῶν κανονικῶν βιβλίων τῆς Ἁγίας Γραφῆς, προκειμένου ἐπιτέλους νά προκαλέσουν καί αὐτά τό ἐνδιαφέρον κατ’ ἀρχάς τῶν χριστιανῶν!

Σαφῶς τό ἀπαγορεύειν … δέν ἀπαγορεύεται. Ἡ γοητεία τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας πρωτοδοκιμάστηκε καί ἔκτοτε συνεχίζει νά δοκιμάζεται στήν ἀπαγόρευση τῆς βρώσεως τοῦ «ξύλου τῆς γνώσεως».

Τό μόνο πού πρέπει νά μᾶς ἀπασχολεῖ ποιμαντικά εἶναι ὁ τρόπος τῆς ἀπαγορεύσεως. Εἶναι τοῖς πᾶσι γνωστό ὅτι πολλές φορές οἱ αἱρετικοί μᾶς… εὐγνωμονοῦν, διότι μέ τόν τρόπο τῆς ἀπαγορεύσεώς τους, τούς κάνουμε τήν καλύτερη καί δωρεάν διαφήμιση!

Εἶναι κι αὐτό ἕνας ἀκόμη … ἀπλήρωτος λογαριασμός μας! Δέν εἶναι λίγοι οἱ ἄνθρωποι πού πλησίασαν τούς «Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ», γιά νά ἰδοῦν ἐπὶ τέλους «ποιοί εἶναι αὐτοί, πού οἱ παπάδες ζητᾶνε τή βοήθεια τῆς ἀστυνομίας γιά νά τούς ἀντιμετωπίσουν»!

Προσπαθήσαμε νά ἑστιάσουμε τήν προσοχή μας σέ μερικά -κατά τή γνώμη μας- βασικά στοιχεῖα, πού κάνουν τίς νεώτερες χριστιανικὲς ἡ χριστιανίζουσες – αἱρέσεις γοητευτικές.

Ἂν προσέξουμε λίγο καλύτερα, καί ἄν ἔχουμε εἰλικρινῆ διάθεση αὐτοκριτικῆς, θά ἐντοπίσουμε στά βασικά τρία στοιχεῖα τῆς γοητείας τους, τὰ δικά μας ποιμαντικά κενά. Καὶ τά τρία αὐτά στοιχεῖα, δηλαδή: α. ἡ γνησιότητα τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος καί τοῦ εὐαγγελικοῦ τρόπου ζωῆς, β. ἡ μελέτη τῶν ἐσχάτων καί γ. ἡ ζωντανή ἐμπειρία τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ, ἰδιαίτερα στή λατρεία, ἔχουν κέντρο τους τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ, καί τή ζωή τοῦ Χριστοῦ.

Πόσο τραγικὸ εἶναι οἱ αἱρετικοὶ νά παρουσιάζονται πιό χριστοκεντρικοί ἀπό ἐμᾶς, καί στή διδασκαλία καί στή ζωή. Πόσο ἀντιφατικό εἶναι οἱ κλέφτες καί ληστές πού «ἀναβαίνουν ἀλλαχόθεν» στήν αὐλή τῶν προβάτων, νά φαίνονται πιό θεοκενρικοί ἀπό τούς ποιμένες πού «εἰσέρχονται διά τῆς θύρας»!

Κάποτε σφραγίσαμε τά πρόβατά μας μέ τό ἅγιο Μύρο λέγοντας τά λόγια: «Σφραγίς δωρεᾶς Πνεύματος Ἁγίου»! Πόσο τραγικό θά εἶναι νά πηγαίνουν οἱ αἱρετικοί καί νά τούς ἐρωτοῦν: «εἰ Πνεῦμα Ἅγιον ἐλάβετε πιστεύσαντες;» καί οἱ -ὑποτίθεται- δικοί μας νά τούς ἀπαντοῦν: «Οὐδέ εἰ Πνεῦμα Ἅγιόν ἐστιν ἠκούσαμεν»!

Γι’ αὐτό «περιζωσάμενοι τήν ὀσφύν ἡμῶν ἐν ἀληθείᾳ… καί ὑποδησάμενοι τούς πόδας ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ εὐαγγελίου τῆς εἰρήνης», ἄς δώσουμε ἰδιαίτερη σημασία στήν κάλυψη τῶν κενῶν, στά ὁποῖα ἐπενδύουν οἱ αἱρέσεις, γιά νά αὐξήσουν τήν γοητεία τους:

Ἂς ἐμπνεύσουμε στούς χριστιανούς μας ἀγάπη γιά τή μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ μέσα στό φῶς τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας παραδόσεως. Ἔτσι θά ἐξυψώνεται καί τό κριτήριο τῆς γνήσιας εὐαγγελικῆς ζωῆς.

Ἂς καλλιεργοῦμε στούς πιστούς μας ὑγιᾶ μνήμη καί μελέτη τῶν ἐσχάτων, ἀναδεικνύοντας τίς ἐσχατολογικὲς διαστάσεις, πρῶτα τῆς λατρείας καί ἔπειτα τῆς καθημερινῆς συνέπειας στήν ὑπακοή τῶν θείων ἐντολῶν.

Ἀφήνοντας στήν ἄκρη κάθε αἰθεροβασία καί κάθε στενόκαρδη τσιγγουνιά, ἄς εἴμαστε πρόθυμοι – ὡς καλοὶ οἰκονόμοι τοῦ Πανδοχείου τῆς Ἐκκλησίας- νά προσδαπανήσουμε ἁπλόχερα ὁ,τιδήποτε ἀπαιτεῖται περισσότερο ἀπό τά δύο δηνάρια, ὥστε προσγειωμένοι στή σημερινή πραγματικότητα νά ζωντανέψουμε τή λατρεία· καί ἔτσι νά δώσουμε τίς προϋποθέσεις τοῦ ὑγιοῦς ἐνθουσιασμοῦ πού χαρίζει ἡ ἐμπειρία τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ.

 

---

1. Ἀναδημοσίευση στήν ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Κυριακὴ 20.9.09.
2. 30 GIORNI, n. 5, 2009.
3. Walter Martin. The Kingdom of the Cults. Bethany House, Minneapolis 3985, σελ. 38.166.
4. Μεγάλου Βασίλειου, Εἰς τόν Προφήτην Ἠσαΐαν, κεφ. 10, P.G. 30.525AB.
5. Ἐν Ζάν Ντανιέλ, « Ὁ Θεὸς εἶναι φανατικός;» ἔκδ. Πόλις 1998, σέλ. 36-37.
6. Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου,» Ἑρμηνεία εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην», P.G. 59,287.
7. Μεγάλου Βασιλείου, «Ἐπιστολὴ 164, Ἀσχολίῳ ἐπισκόπῳ Θεσσαλονίκης», P.G. 32. 636D-637A.
8. Hubert Beck, «How to respond to the Cults», Concordia 1977, p. 14.
9. Περιοδ. Κυπριακοῦ Συλλόγου «Φιλοι Ἁγίου Ὄρους» Ὀρθόδοξη Μαρτυρία, 89/2009, σελ. 92.
10. Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσόστομου. «Εἰς τὴν ἁγίαν Πεντηκοστήν, ὁμιλία Α» .
11. Umberto Eco, «Ἡ μαγικὴ εἰκόνα τῆς ἐπιστήμης», Τὸ Βῆμα, 12.1.2003.
12. βλ. π. Πέτρου Gillquist, «Καλῶς ἤρθατε στὸ σπίτι σας…», ἔκδ. Ἀκρίτας 2008.
13. Ἁγ. Γρηγορίου Σιναΐτου, «Κεφάλαια πάνυ ὠφέλιμα, νδ’, Φιλοκαλία τομ. Δ’», σελ. 38.
14. π. Ἀντ. Ἀλεβιζόπουλου, Ἡ Χαμένη Ἀθωότητα, Ἀθήνα 1994, σελ. 55-56.
15. Τοῦ ἰδίου, « Ἀντιμετώπιση τῶν Αἱρέσεων», ἔκδ. Διάλογος, Ἀθήνα 1996, σελ. 17.
16. Κωστῆ Μπαστιᾶ, Παπαδιαμάντης, Ἀθήνα 1974, σελ. 224-225.
17. Ζάν Νιανιέλ, «Ὁ Θεὸς εἶναι φανατικός;» ἔκδ. Πόλις 1998, σελ. 193.
18. π. Φιλόθ. Φάρου,«Ἡ ἀπόγνωση τῆς Δύσεως καί ἡ ἐλπίδα τῆς Ἀνατολῆς», ἔκδ. Ἀκρίτας, σελ. 75.
19. π. Βασιλείου Θερμοῦ, «Ποιμαίνοντες μετ’ ἐπιστήμης», ἐκδ. Ἁρμός 1996, σελ. 92.
20. Ἁγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, «Εἰς τό δεῖ καί αἰρέσεις εἶναι ἐν ὑμῖν….» P.G. 51, 254.
21. D. Bauer, “ Nur was verbotten ist, ist interessant!”, Bibel und Kirche 60 (2005) 124.

Τί κάνει τὶς αἱρέσεις γοητευτικές; – Ιερός Ναός Αγίου Αχιλλίου (inaa.gr)