Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Μαϊδώνη
Προέδρου τοῦ Πνευματικοῦ Συμβουλίου τῆς Π.Ε.Γ.
Ὁ Ὅσιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης κάνει μιά βαθειά πνευματική ἀνάλυση, πῶς γεννιέται ἀπό τόν λογισμό ἡ πλάνη. Πῶς μέσα ἀπό τόν λογισμό πολεμᾶ ὁ διάβολος. Πόσο προσοχή χρειάζονται κάποιες ἐπικίνδυνες ἐμπειρίες. Λέγει ὁ Ἅγιος: Στὴν πλάνη πέφτει κάποιος εἴτε ἀπὸ ἀπειρία εἴτε ἀπὸ ὑπερηφάνεια. Καὶ ἂν εἶναι ἀπὸ ἀπειρία, ὁ Κύριος θεραπεύει γρήγορα αὐτόν πού πλανήθηκε, ἂν ὅμως εἶναι ἀπὸ ὑπερηφάνεια, τότε θὰ πάσχει γιά πολὺν καιρὸ ἡ ψυχή, ὡσότου μάθει τὴν ταπείνωση, καὶ τότε θὰ θεραπευθεῖ ἀπὸ τὸν Κύριο.
Οἱ κίνδυνοι
α’. Οἱ λογισμοί καί τά δαιμόνια
Ὅπως οἱ ἄνθρωποι μπαίνουν στὸ σπίτι καὶ βγαίνουν, ἔτσι καὶ οἱ λογισμοὶ ἔρχονται ἀπὸ τὰ δαιμόνια καὶ πάλι μπορεῖ νὰ φύγουν, ἂν δὲν τοὺς δεχόμαστε. Ἄν ὁ λογισμὸς σοῦ λέει κλέψε, καὶ σὺ ὑπακούσεις, δίνεις μὲ αὐτόν τὸν τρόπο στὸ δαιμόνιο ἐξουσία ἐπάνω σου. Ἂν ὁ λογισμὸς σοῦ λέει φάγε πολύ, ὥσπου νὰ χορτάσεις, καὶ σὺ φᾶς πολύ, τότε πάλι σὲ ἐξουσιάζει τὸ δαιμόνιο. Κι ἔτσι, ἂν ὁ λογισμὸς κάθε πάθους σὲ νικᾶ, θὰ καταντήσεις κατοικία δαιμόνων.
β΄. Τό ἐπικίνδυνο φῶς
Ἂν δεῖς φῶς μέσα σου ἤ γύρω σου, μὴν πιστέψεις σ’αὐτό ἂν δὲν ἔχεις συγχρόνως κατάνυξη γιά τὸν Θεὸ καὶ ἀγάπη καί γιά τόν πλησίον. Μὴν φοβηθεῖς ὅμως ἀλλά ταπείνωσε τὸν ἑαυτό σου καὶ τὸ φῶς ἐκεῖνο θὰ ἑξαφανιστεῖ. Ἄν δεῖς κάποιο ὅραμα ἤ εἰκόνα ἤ ὄνειρο, μὴν τὸ ἐμπιστεύεσαι, γιατί ἂν εἶναι ἀπὸ τὸν Θεό, θὰ σὲ φωτίσει γι’ αὐτό ὁ Κύριος. Ψυχή, πού δὲν γεύθηκε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, δὲν μπορεῖ νὰ διακρίνει ἀπὸ ποῦ ἔρχεται τὸ ὅραμα. Ὁ ἐχθρός δίνει στὴν ψυχὴ μιὰ “γλυκειὰ αἴσθηση” ἀνακατεμένη μὲ κενοδοξία, καὶ ἀπὸ αὐτό γίνεται φανερὴ ἡ πλάνη. Οἱ Πατέρες λένε ὅτι, ὅταν ἡ ὅραση εἶναι ἐχθρική, ἡ ψυχὴ αἰσθάνεται σύγχυση ἤ φόβο. Αὐτό, ὅμως, συμβαίνει μόνο στὴν ταπεινὴ ψυχὴ πού θεωρεῖ τὸν ἑαυτό της ἀνάξιο γιὰ δράση. Ὁ κενόδοξος, ὅμως, μπορεῖ νὰ μὴν αἰσθανθεῖ οὔτε φόβο οὔτε σύγχυση, γιατί ἐπιθυμεῖ τὶς ὁράσεις καὶ θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του ἄξιο, καὶ γι’ αὐτό τὸν ἐξαπατᾶ εὔκολα ὁ ἐχθρός. Τὰ οὐράνια γνωρίζονται μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ τὰ ἐπίγεια μὲ τὴ φυσικὴ διάνοια. Πλανᾶται ὅποιος ἐπιχειρήσει νὰ γνωρίσει τὸν Θεὸ μὲ τὸν φυσικὸ νοῦ, μὲ τὴν ἐπιστήμη, γιατί ὁ Θεὸς γνωρίζεται μόνο μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.
Ἀντιμετώπιση
Ὁ Ἅγιος Σιλουανός ἀκολουθεῖ τήν στάση τῶν Πατέρων στή θεραπεία τῆς ἀσθένειας τῆς πλάνης. Μιλᾶ ὅμως καί ἀπό προσωπική πεῖρα. Μετάνοια, ταπείνωση, ἐξομολόγηση στόν πνευματικό πατέρα εἶναι τά ἀποτελεσματικά ὅπλα γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν λογισμῶν καί τῶν πειρασμῶν, πού μπορεῖ νά παρασύρουν σέ πλάνη. Λέει γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς πλάνης:
α΄. Ἡ μετάνοια
Ἄν, ἀρχίσεις μὲ τὴν πρέπουσα μετάνοια, τότε οἱ δαίμονες θὰ ἀρχίσουν νὰ τρέμουν καὶ θ’ ἀναγκαστοῦν νὰ φύγουν.
β΄. Ἡ ταπείνωση
Νὰ πολεμᾶς τοὺς ἐχθροὺς μὲ τὴν ταπείνωση. Ὅταν δεῖς, ὅτι κάποιος ἄλλος νοῦς παλεύει μὲ τὸ νοῦ σου, ταπείνωσε τὸν ἑαυτό σου καὶ θὰ πάψει ὁ πόλεμος. Ἂν σοῦ συμβεῖ νὰ δεῖς δαιμόνια, μὴ φοβηθεῖς, ἀλλά ταπείνωσε τὸν ἑαυτό σου, καὶ τὰ δαιμόνια θὰ ἐξαφανιστοῦν. Ἂν ὅμως σὲ πιάσει ὁ φόβος, δὲν θὰ ἀποφύγεις κάποια βλάβη. Νὰ εἶσαι ἀνδρεῖος. Νὰ θυμᾶσαι, ὅτι ὁ Κύριος σὲ βλέπει, ἂν στηρίζεις τὴν ἐλπίδα σου σὲ Αὐτόν. Γιὰ νὰ ἀποκτήσει, ὅμως, ἡ ψυχὴ ἀνάπαυση ἀπὸ τὰ δαιμόνια, πρέπει νὰ ταπεινώνεται καὶ νὰ λέει: —Εἶμαι χειρότερη ἀπ’ ὅλους, εἶμαι πιὸ ἄθλια ἀπὸ κάθε κτῆνος καὶ ἀπὸ κάθε θηρίο.
γ΄. Ὁ Πνευματικός
Ἄν βλέπεις μὲ τὸ νοῦ σου δαιμόνια, ταπεινώσου καὶ προσπάθησε νὰ μὴ βλέπεις, καὶ τρέξε ὅσο πιὸ γρήγορα γίνεται στὸν πνευματικό σου γέροντα, στὸν ὁποῖο παραδόθηκες. Πὲς του τὰ ὅλα, καὶ τότε ὁ Κύριος θὰ σὲ ἐλεήσει καὶ θὰ σωθεῖς ἀπὸ τὴν πλάνη. Ἂν, ὅμως, νομίζεις ὅτι ἐσὺ γνωρίζεις περισσότερα γιά τὴν πνευματικὴ ζωὴ ἀπὸ τὸν πνευματικὸ καὶ πάψεις νὰ τοῦ λὲς τί σοῦ συμβαίνει, ἐξαιτίας αὐτῆς τῆς ὑπερηφάνειας, θὰ παραχωρηθεῖ ἀναπόφευκτα κάποιος πειρασμός, γιά νὰ σὲ συνετίσει. Πέφτουμε στὴν πλάνη, ὅταν νομίζουμε ὅτι εἴμαστε πιὸ φρόνιμοι καὶ ἔμπειροι ἀπό τούς ἄλλους, ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὸν πνευματικό μας πατέρα. Ἔτσι σκέφτηκα κι ἐγώ μὲ τὴν ἀπειρία μου καὶ γι’ αὐτό ὑπέφερα. Κι εὐχαριστῶ ἀπὸ τὴν καρδιά μου τὸν Θεό, γιατί μὲ τὸν τρόπο αὐτό μέ ταπείνωσε καὶ μὲ νουθέτησε καὶ δὲν ἀπέσυρε τὸ ἔλεός Του ἀπὸ μένα. Καὶ τώρα σκέφτομαι ὅτι, χωρὶς ἐξομολόγηση στὸν πνευματικὸ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὴν πλάνη, γιατί στὸν πνευματικὸ ἔδωσε ὁ Θεὸς τὴ χάρη τοῦ δεσμεῖν καὶ λύειν.
Ἡ παρουσίαση τῆς πλάνης ἀπό τόν Ὅσιο Σιλουανό εἶναι μιά ἀκριβής ἀκτινογραφία τοῦ πλανεμένου, τῆς ἀρρώστιας τῆς πλάνης καί τῆς θεραπείας της, ὠφέλιμη γιά ὅσους ἀγωνίζονται νά ἀπελευθερώσουν ἐξαρτημένους ἀπό τό «πνεῦμα τῆς πλάνης» (Α΄ Ἰωαν. 4,6) καί ἐνεργοῦνται ἀπό τήν «ἐνέργεια τῆς πλάνης» (Β΄ Θεσ. 2,11).