Γράφει ο Αναστάσιος Ομ. Πολυχρονιάδης
δρ pd Θεολογίας ΑΠΘ
Με τις εναντιώσεις, ως προς το Ορθόδοξο δόγμα, του Χρυσόστομου Σταμούλη έχουμε ασχοληθεί και σε παλαιότερα κείμενά μας[1]. Τώρα, στάθηκε αφορμή μια τοποθέτησή του περί της πτώσεως του ανθρώπου. Το θέμα αυτό είναι περιεκτικό όλων των δογμάτων της Πίστεως. Διότι, όλες οι θεϊκές ενέργειες έχουν ένα σκοπό, τη σωτηρία του πεπτωκότος ανθρώπου. Όταν, λοιπόν, αποδομείται το γεγονός της πτώσης, αποδομείται ολόκληρο το οικοδόμημα της Πίστεως.
Γράφει ο Χ. Σταμούλης: «Πάντα θυμάμαι, όταν διαβάζω τα κείμενά του, την ερμηνεία της πτώσης που κάνει ο άγιος Κύριλλος ο Αλεξανδρείας, ο οποίος λέγει πως οι πρωτόπλαστοι έπεσαν από τον παράδεισο, γιατί έχασαν τη δυνατότητα να εκπλήσσονται απέναντι στον εκπλήσσοντα Θεό»[2].
Πέρα από την ανύπαρκτη παραπομπή σε κείμενο του αγίου Κυρίλλου, εδώ ο Σταμούλης, διαστρεβλώνει πλήρως τον λόγο του Αλεξανδρινού Πατρός.
Αυτό φανερώνεται, σε σχετική διδακτορική διατριβή, με τίτλο Η περί σωτηρίας του ανθρώπου διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας. Εκεί, ο συγγραφέας τονίζει ότι στα κείμενα του Αλεξανδρινού Πατρός «κυριαρχεί η περιγραφή και η κατανόηση του προπατορικού αμαρτήματος με ιατρικούς όρους και ο προσδιορισμός του ως ‘‘νόσου’’. Η αναφορά και η περιγραφή από τον άγιο Κύριλλο του προπατορικού αμαρτήματος ως ασθένειας», συνεχίζει ο πονήσας, «δεν γίνεται εφ’ άπαξ, δεν είναι μια τυχαία λεκτική αναφορά, αλλά δεσπόζει στη σκέψη του ως η κύρια ερμηνεία και προσέγγιση του γεγονότος αυτού στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους»[3].
Πράγματι, γράφει ο άγιος Κύριλλος: «Νενόσηκεν οὖν ἡ φύσις τὴν ἁμαρτίαν διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνός, τουτέστιν Ἀδάμ· οὕτως ἁμαρτωλοὶ κατεστάθησαν οἱ πολλοί [...] ῞Ωσπερ τοίνυν ἠρρώστησεν ἡ ἀνθρώπου φύσις ἐν ᾿Αδάμ διά τῆς παρακοῆς τήν φθοράν, εἰσέδυ τε οὕτως αὐτήν τά πάθη, οὕτως ἀπήλλακται πάλιν ἐν Χριστῷ»[4]. Που σημαίνει ότι η ανθρώπινη φύση νόσησε διά της παρακοής του Αδάμ και έτσι άπαντες πλέον κληρονόμησαν την αμαρτία.
Το ίδιο αποδίδει ο Αλεξανδρινός Πατήρ, λέγοντας «ἀλλά, καθάπερ ἀνιάτῳ περιπεσοῦσαν νοσήματι τήν ἀνθρώπου φύσιν ὁρῶν»»[5]. Βλέπει, δηλαδή, την ανθρώπινη φύση πεσμένη σε ανίατο νόσημα.
Το αυτό λέγει, αναφερόμενος στη νόσο του ανθρώπου από την παρακοή του πρώτου Αδάμ σε αντίθεση με τον πλουτισμό του εκ του δευτέρου Αδάμ: «Οὑκοῦν νενοσήκαμεν διά μεν τοῦ Ἀδάμ τοῦ πρώτου τήν παρακοήν, καί τήν ἐκείνης ἀράν, πεπλουτήκαμεν δέ διά γε τοῦ δευτέρου τήν ὑπακοήν καί τήν ἐξ αὐτῆς εὐλογίαν»[6].
Από πού, λοιπόν, αντλεί το αυθαίρετο συμπέρασμά του ο Σταμούλης, ομιλώντας δήθεν περί εκπλήξεως, παρερμηνεύοντας έτσι τον άγιο Κύριλλο;
Αυτός είναι, για τον Σταμούλη, ο αποδεκτός τρόπος ακαδημαϊκής ερευνητικής εργασίας; Η αποδόμηση της κοινά αποδεκτής ορθής επιστημονικής μεθόδου;
Γράφει ο ίδιος: «πως η ‘‘φθορά’’ και ο ‘‘θάνατος’’ του ανθρώπου, αλλά και το ‘‘άστατον’’ και το ‘‘ανώμαλον’’ της υλικής κτίσεως, δεν αποτελούν συνέπειες κάποιου προπατορικού αμαρτήματος, αλλά φυσική κατάληξη της κτιστότητάς τους»[7]. Και είναι επόμενη τούτη η ερμηνεία από τον Σταμούλη, όταν ερμηνεύει το προπατορικό αμάρτημα ιδεολογικά, μιλώντας περί απώλειας της έκπληξης έναντι του Θεού, θαρρείς και πρόκειται για παιχνίδι γνώσεων και όχι για την απώλεια της όντως ζωής.
Η ιδεολογικοποίηση του προπατορικού αμαρτήματος οδηγεί τον Σταμούλη και στην παρερμηνεία του λόγου του Μαξίμου Ομολογητή, λέγοντας δήθεν ότι ο άγιος υποστηρίζει ότι η γένεση και η πτώση του ανθρώπου «πραγματοποιούνται ταυτόχρονα»[8]. Με αυτόν τον τρόπο όμως, ο Σταμούλης καθιστά τον Θεό ως αίτιο του θανάτου[9]. Αντίθετα, η Σοφία Σειράχ λέγει «ὁ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν»[10] και στην προς Ρωμαίους ο Παύλος γράφει: «δι᾿ ἑνὸς ἀνθρώπου ἡ ἁμαρτία εἰς τὸν κόσμον εἰσῆλθε καὶ διὰ τῆς ἁμαρτίας ὁ θάνατος»[11].
Ως εκ τούτου, η παραποίηση του λόγου του αγίου Κυρίλλου από τον Σταμούλη, σχετικά με την πτώση, είναι εμφανής. Στόχος της η απόδοση του προπατορικού αμαρτήματος όχι στο γνωμικό θέλημα του ανθρώπου αλλά στη δημιουργία του από τον Θεό. Αίτιος, δηλαδή, του κακού, για εκείνον, θεωρείται ο Θεός.
Τούτη, η θέση του Σταμούλη ανατρέπει ολόκληρη την Ορθόδοξη Θεολογία, προσβάλλοντας τη Χριστολογία, Θεοτοκολογία, Σωτηριολογία. Είναι λόγος αποδόμησης του Ορθοδόξου δόγματος. Λόγος ισοπέδωσης της Ευχαριστιακής εμπειρίας. Λόγος ενάντιος στον Σταυρωθέντα -για τη σωτηρία του πεπτωκότος ανθρώπου- Χριστό.
[1] Αναστάσιος Πολυχρονιάδης, Αποδομητές της Ορθόδοξης Θεολογίας, Κυριακίδης, Θεσσαλονίκη 2021, σσ. 63-146.
[2] Χρυσόστομος Σταμούλης, Φάγαμε Ήττα, Αρμός, Αθήνα 2021, σσ. 35-36.
[3] Βασίλειος Γεωργόπουλος, Πρωτοπρεσβύτερος, Η περί σωτηρίας του ανθρώπου διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Τμήμα Ποιμαντικής ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2006, σσ. 78-79.
[4]Κύρίλλος Αλεξανδρείας, Ὑπόμνημα εἰς τήν πρός Ρωμαίους ᾿Επιστολήν, PG 74, 789AB⸱ πρβλ. Βασίλειος Γεωργόπουλος, Η περί σωτηρίας του ανθρώπου διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, σ. 79⸱πρβλ. Νίκος Ματσούκας, Το πρόβλημα του κακού, Δοκίμιο Πατερικής Θεολογίας, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1986 (β΄έκδοση), σσ. 122-123.
[5] Κύριλλος Αλεξανδρείας, Εορταστικαί Ομιλίαι, Λόγος Α’ , PG 77, 424C
[6] Κύριλλος Αλεξανδρείας, Εἰς τό κατά Ἰωάννην ὁμιλία ΙΒ΄, PG 74, 632A⸱ πρβλ. Χριστοφόρος Κοντάκης, Αι προϋποθέσεις και η τελείωσις του απολυτρωτικού έργου του Κυρίου, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 79.
[7] Χ. Σταμούλης, Έρως και θάνατος, Ακρίτας, Αθήνα 2009, σ. 256⸱ πρβλ. Ιωάννης Κουρεμπελές, Ηδονοδοξία, Αλτιντζής, Θεσσαλονίκη 2019, σ. 102.
[8] Χ. Σταμούλης, Έρως και θάνατος, σ. 257⸱ Ι. Κουρεμπελές, Ηδονοδοξία, σσ. 109-110.
[9] Ι. Κουρεμπελές, Ηδονοδοξία, σ. 115.
[10] Σοφία Σειράχ 13, 1.
[11] Ρωμαίους 5, 12.
