Ώρες της Μεγάλης Εβδομάδος

 Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστινου Καντιωτου

ΔΟΞΑ τῷ Θεῷ φθάσαμε στὴν ἁγία καὶ Μεγάλη Ἑβδομάδα. Τὸ αἰσθανόμεθα;
Γιατί ἆραγε ἡ ἑβδομάδα αὐτὴ ὀνομάζεται Μεγάλη; 168 ὧρες ἔχει κάθε ἑβδομάδα τοῦ ἔ­τους, 168 ὧρες ἔχει καὶ ἡ ἑβδομάδα αὐτή. Γιατί τότε τὴν ὀνομάζουμε Μεγάλη; Γιὰ νὰ τὸ καταλάβουμε, ἂς σκεφτοῦμε τὰ ἑξῆς.

* * *

Ὁ χρόνος, ἀδελφοί μου, αὐτὸς καθεαυτὸν δὲν ἔχει ἀ­ξία. Ἂν π.χ. κάποιος βρεθῇ μέσα στὴ Σαχάρα, καὶ χίλια χρόνια ἂν ζοῦσε ἐκεῖ, δὲν θὰ εἶχε τίποτα ἀξιόλογο νὰ θυμηθῇ. Ὁ χρόνος μοιά­­ζει μ᾽ ἕνα λευκὸ ἄγραφο χαρτί, ποὺ ἀποκτᾷ ἀ­ξία ὅταν γράψῃς κάτι σ᾽ αὐτό, ὅταν γεμίσῃ μὲ κείμενο. Ἔτσι καὶ ὁ χρόνος· ἀποκτᾷ ἀξία ἀπὸ τὰ γεγονότα ποὺ θὰ γίνουν στὸ δι­άστημά του.
Πάρτε γιὰ παράδειγμα ἕναν ἄνθρωπο ἄνω τῶν 60 ἐτῶν, ποὺ ἔχει δεῖ πολλὰ στὴ ζωή του. Ἂν τὸν ρωτήσετε, ποιές εἶνε οἱ σπουδαιότερες ὧρες τῆς ζωῆς του, τί θὰ πῇ; Κάθε θνητός, καὶ ὁ πιὸ ἄσημος, ἔχει ὡρισμένες στιγμὲς ποὺ γι᾽ αὐτὸν ἀποτελοῦν σταθμούς. Τέτοιοι στα­θμοὶ εἶ­νε ἡ ὥρα τῆς γεννήσεώς του, τὰ γενέθλια· ἡ ὥρα τοῦ γάμου του· ὅταν γεννήθηκε τὸ πρῶ­το του παιδί, ἡ «χαρὰ ὅτι ἐγεννήθη ἄν­θρωπος εἰς τὸν κόσμον» (Ἰω. 16,21)· ἡ ὥρα ποὺ πῆ­ρε τὸ δίπλωμά του, κ.λ.. Ἂν κάποιος ἀκολου­­θήσῃ τὸ πρόγραμμα τῶν ἐπικουρείων, τὸ «Φά­γω­μεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν» (Ἠσ. 22,13. Α΄ Κορ. 15,32), καὶ ἑκατὸ χρόνια νὰ ζήσῃ, τίποτα δὲν θὰ εἶνε ἀξιόλογο. Στὰ μέρη τῆς Δωρίδος καὶ ἀλλοῦ εἶχα ἀκούσει ὅτι στὶς γιορ­­τές τους εὔχονται ὁ ἕνας στὸν ἄλλο «κορακοζώητος», νὰ ἔχῃ δηλαδὴ τὰ χρόνια τοῦ κόρακα ποὺ ζῇ διακόσα χρόνια. Τί τὸ ὄφελος ὅ­μως; Ὁ κόρακας τὸ μόνο ποὺ κάνει εἶνε νὰ φω­­­νά­ζῃ κρά, κρά. Ἐνῷ τὸ ἀηδόνι, μπορεῖ νὰ ζῇ δυὸ – τρία χρόνια μόνο, ἀλλὰ γεμίζει τὸ δάσος μὲ τὴ με­λῳδία του. Προτιμότερο νὰ εἶ­σαι ἀηδονάκι καὶ νὰ γεμίζῃς τὴ ζωὴ μὲ ὡραῖα ᾄ­σματα, παρὰ κοράκι καὶ νὰ βγάζῃς μόνο ἄγρι­ες κραυγές. Καὶ σήμερα δυστυχῶς οἱ πολλοὶ ἔγιναν κόρακες τοῦ κατακλυσμοῦ τοῦ Νῶε.

Ὅπως ὅμως τὰ ἄτομα ἔ­χουν ὧρες σημαν­τικές, ἔτσι ἔχουν τέτοιες ὧρες καὶ οἱ οἰ­κογένειες. Καὶ ὅπως ἔχουν οἱ οἰ­κογένειες, ἔτσι ἔ­χουν καὶ τὰ ἔθνη καὶ οἱ κοινωνίες ὧρες σημαντικές. Ἐὰν μὲ ρωτή­σετε λ.χ. γιὰ τὸ μικρό μας ἔ­θνος, ποιά εἶνε ἡ σπουδαιότερη ὥρα τῆς νεωτέρας ἱστορίας του, θὰ σᾶς ἀπαντήσω, ὅτι αὐτὴ ἀσφαλῶς εἶνε ἡ 25η Μαρτίου 1821, ὅ­ταν ὁ ῾Ρήγας Φεραῖος εἶπε
«Καλύτερα μιᾶς ὥρας ἐλεύθερη ζωὴ
παρὰ σαράντα χρόνια σκλαβιὰ καὶ φυλακή».
Ἀξία, ἐπαναλαμβάνω, ὁ χρόνος ἀποκτᾷ ἀ­πὸ τὸ περιεχόμενό του, ἀπὸ τὰ γεγονότα ποὺ γεμίζουν τὶς στιγμές του. Τὰ γεγονότα δίνουν ἀξία στὸ χρόνο. Καὶ ὅπως ὁ κάθε ἄνθρωπος καὶ τὸ κάθε ἔ­θνος ἔχουν τὶς σπουδαῖες ὧρες τους, τὶς ὁ­ποῖ­ες ἑορτάζουν, ἔτσι καὶ ὡς σύν­ολο ἡ ἀνθρωπότης ἔχει στὴν ἱστορία της σπου­δαῖες ὧρες, ὧρες ποὺ τὶς σημάδεψαν μεγάλα καὶ ἀνεπανάληπτα γεγονότα. Ἂν τώρα μὲ ρωτούσατε ποιές εἶνε αὐτὲς οἱ ὧρες, ἐγὼ τοὐλάχι­στον θὰ ἔλεγα, ὅτι εἶνε οἱ ὧρες τῆς ἁγίας καὶ Μεγάλης Ἑβδομάδος. Δὲν εἶδε ὁ κόσμος μεγαλύτερα γεγονότα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ συνέβησαν κατὰ τὴν ἁγία καὶ Μεγάλη Ἑβδομάδα.

* * *

Στὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχουν ἀκολουθίες ποὺ λέγονται ὧραι. Ἐμεῖς ἐδῶ τώρα ἂς δοῦμε ποιές εἶνε οἱ σπουδαιότερες ὧ­ρες, οἱ σταθμοὶ δηλαδή, τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος.
⃝ Ὥρα σπουδαία εἶνε ἡ ὥρα τοῦ νιπτῆρος τῆς Μεγάλης Πέμπτης. Ἕνας Θεός, ὁ Κύριός μας καὶ Κύριος τῶν ἀγγέλων, ὁ βασιλεὺς οὐ­ρανοῦ καὶ γῆς, ταπεινώθηκε τόσο, ὥστε πῆρε μιὰ λε­κάνη, φόρεσε «λέντιον», ποδιά (Ἰω. 13,4-5), ἔγινε ὑ­πηρέτης – γκαρσόνι, καὶ ἔπλυνε τὰ πόδια τῶν μαθητῶν του! Σήμερα κανείς δὲν δέχεται νὰ σκύψῃ μπροστὰ στὸν ἄλλο· ἀποκλείουμε κάτι τέτοιο. Ἀκοῦς καὶ φωνάζει ὁ νέος «Μὴ μὲ καταπιέζετε!», φωνάζει ἡ γυναίκα «Τί, δούλα θὰ γίνω ἐγὼ τοῦ ἀν­τρός;», φωνάζει κι ὁ ἄν­τρας «Ἐγὼ θὰ κάνω τὸ κέφι μου». Νὰ μᾶς ὑ­πηρετοῦν θέλουμε, νὰ ὑπηρετοῦμε δὲν θέλου­με. Ὁ Χριστὸς ὅμως, μὲ τὸ νὰ πλύνῃ τὰ πό­δια τῶν μαθητῶν, μᾶς ὑποδεικνύει «ὁδὸν ἀρίστην τὴν ταπείνωσιν» (ἀπόλ. ὄρθρ. Μ. Πέμπ.). Καὶ στὰ Ἰεροσόλυμα ὁ πατριάρχης γονατίζει καὶ πλένει τὰ πόδια δώδεκα συνεπισκόπων του, ποὺ εἰ­κονίζουν τοὺς δώδεκα ἀποστόλους.
⃝ Σπουδαία ὥρα ἡ ὥρα τοῦ νιπτῆρος. Ἄλλη, ἀ­κόμα σπουδαιότερη, εἶνε ἡ ὥρα τοῦ μυστικοῦ δείπνου. Ὁ Χριστὸς πῆρε στὰ ἄχραντα χέρια του ψωμί, ἀπὸ αὐτὸ ποὺ τρῶμε κάθε μέρα καὶ δὲν τὸ ἐκτιμοῦμε, καὶ κρασὶ ποὺ βγαίνει ἀπὸ σταφύλια, τὰ εὐλόγησε, καὶ τότε ἔγινε τὸ μέγα θαῦμα· τὸ ψωμὶ ἔγινε σῶμα Του καὶ τὸ κρασὶ ἔ­γινε αἷμα Του. Πῶς; Μὴ μὲ ρωτᾷς, γιατὶ δὲν μπορῶ νὰ σοῦ ἀπαντήσω. Μπορῶ μόνο νὰ σοῦ πῶ· ρώτησε τοὺς ἐπιστήμονες, τί ἦταν προηγουμένως τὸ διαμάντι; Θὰ σοῦ ποῦν, ὅτι πρὶν πολλὰ χρόνια μέσ᾽ στὰ σπλάχνα τῆς γῆς τὸ ση­μερινὸ διαμάντι τότε ἦταν κάρβουνο, κοινὸ κάρβουνο. Πῶς ἔγινε διαμάντι, τί ἐπεξεργασία ὑπέστη, εἶνε μυστήριο. Ἐξήγησέ μου λοι­πὸν πῶς τὸ κάρβουνο ἔγινε διαμάντι, καὶ με­τὰ νὰ ζητήσῃς νὰ σοῦ ἐξηγήσω πῶς τὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασὶ ἔγιναν σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ. Οἱ ἀ­γράμματες γιαγιάδες μας ἔλεγαν ὅταν ἤμασταν μικροί· ―Σήμερα, παιδί μου, Μεγάλη Πέμ­πτη, θὰ πᾷς στὴν ἐκκλησιὰ νὰ πάρῃς τὸ διαμαντάκι· διαμάντι θὰ σοῦ δώσῃ ὁ παπᾶς. ―Ποιό εἶνε τὸ διαμάντι, γιαγιά; ―Ἡ θεία κοινωνία!… Ὑπάρχουν σήμερα τέτοιες γιαγιάδες; Λείπουν δυστυχῶς· αὐτὸ ἔχει συνέπειες στὴν ἀνατρο­φὴ τῶν παιδιῶν, καὶ οἱ πρῶτοι ποὺ τὶς εἰσ­πράτ­τουν μὲ τόκο καὶ ἐπιτόκιο εἶνε οἱ γονεῖς.
⃝ Σπουδαία ἡ ὥρα τοῦ νιπτῆρος, σπουδαία ἡ ὥρα τοῦ μυστικοῦ δείπνου· ἄλλη ὥρα σπουδαία εἶνε ὅταν ὁ Χριστὸς ἀπηύθυνε τὴν τελευταία ὁμιλία του. Ὅσοι ἔχουμε πατέρα καὶ μάνα ποὺ ἔχουν πε­θάνει, θυμούμεθα τώρα τὰ τελευταῖα λόγια τους καὶ δακρύζουμε. Καὶ ἂν δακρύζουμε γιὰ τὰ τε­λευταῖα λόγια τῶν γονέων μας, πόσο περισσότερο πρέπει νὰ συγκινούμεθα γιὰ τὰ τελευταῖα λόγια τοῦ Χριστοῦ! Ποῦ εἶνε τὰ λόγια αὐτά; Εἶνε στὰ κεφάλαια 14ο, 15ο καὶ 16ο τοῦ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγελίου, καὶ στὸ 17ο κεφάλαιο εἶνε ἡ ἀρ­χι­ερατική του προσευχή. Αὐτὰ τὰ τέσ­σερα κε­φάλαια εἶνε ἀνεκτιμήτου ἀξίας. Ἕνας ἀσκη­τὴς τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἶχε τὴ συνήθεια νὰ μὴν κοιμᾶται τὸ βράδυ, ἂν δὲν τὰ διαβάσῃ, καὶ τὰ μάτια του γέμιζαν δάκρυα. Ἡ τελευταία αὐ­τὴ ὁμιλία τοῦ Χριστοῦ ἀρχίζει· «Μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία· πιστεύετε εἰς τὸν Θεόν, καὶ εἰς ἐμὲ πι­στεύετε…» (Ἰωάν. 14,1). Τί παρήγορα λόγια! Αὐτὰ ἐ­πανέλαβε καὶ στὴ Σμύρνη τὸ 1922 ὁ ἡρωικὸς ἱ­εράρχης Χρυσόστομος πρὶν βάψῃ μὲ τὸ αἷμα του τὰ καλντε­ρίμια, καὶ πρόσθεσε· «Θ᾽ ἀ­νατεί­λουν καλύτερες ἡμέρες γιὰ τὸ ἔ­θνος μας». Αὐτὴ εἶνε ἡ ἀρχὴ τῆς τελευταίας ὁ­­μιλίας τοῦ Χριστοῦ, ποὺ θὰ παρηγορῇ πάντα τὶς ψυχές. Καὶ τὸ τέλος εἶνε· «Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖ­ψιν ἕ­ξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον» (ἔ.ἀ. 16,33). Θὰ ὑποφέρετε πολλὰ στὸν κόσμο, λέει· ἀλλὰ ἔχετε θάρρος, ἐγὼ τὸ νίκησα τὸν κό­σμο. Στὸ τέλος τῆς παγκοσμίου ἱστορίας ἕ­νας θὰ εἶνε ὁ νικητής, κανείς ἄλλος, ὁ Χριστός.
⃝ Ἡ ἑπόμενη συγκλονιστικὴ ὥρα ποιά εἶνε; Εἶνε ὅταν ὁ Κύριός μας κατευθύνεται τὴ νύχτα στὸν κῆ­πο τῆς Γεθσημανῆ, καὶ ἐκεῖ γονα­τίζει καὶ κάνει ἐναγώνιο προσευχή. Εἶνε τόσο μεγάλη ἡ ἀγωνία του, ὥστε ὁ ἱδρώτας πέφτει ἀπὸ τὸ πρόσωπό του κάτω στὴ γῆ «ὡσεὶ θρόμ­βοι αἵ­ματος». Παρακαλεῖ καὶ λέει· «Πάτερ, εἰ βού­λει παρενεγκεῖν τοῦτο τὸ ποτήριον ἀπ᾽ ἐ­μοῦ· πλὴν μὴ τὸ θέλημά μου, ἀλλὰ τὸ σὸν γινέσθω» (Λουκ. 22,44,42). Ὑπόδειγμα αἰώνιο γιὰ μᾶς.
⃝ Ἀλλὰ ποιά ὥρα τῆς ἑβδομάδος αὐτῆς δὲν εἶνε σημαντική; Δραματικὲς ὧρες εἶνε ὅταν συνελήφθη καὶ ὡδηγήθη ἐμπρὸς στὸ συνέδριο τοῦ Ἄννα καὶ τοῦ Καϊάφα· ὅταν ἐν συνεχείᾳ τὸ πρωὶ καὶ πρὶν καλὰ – καλὰ ἀνατείλῃ ἀκόμα ὁ ἥλιος τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς, δεμένος ὡδηγήθη στὸ πραιτώριο τοῦ Πιλάτου καὶ ἄκουσε ἐκεῖ ἀπὸ τὸν ὄχλο τὸ «Ἆρον ἆ­ρον, σταύρωσον αὐτόν» (Ἰω. 19,15)· ὅταν…. Ὧρες μοναδικὲς γιὰ τὴ ζωὴ ὅλου τοῦ κόσμου.

* * *

⃝ Ἀλλὰ ἡ κορυφαία, ἀδελφοί μου, ὥρα ποιά εἶ­νε; Ἂν τὸ αἰσθανώμεθα, εἴμαστε Χριστιανοί· διαφορετικά, ὅλα τὰ ἄλλα δὲν ὠφελοῦν. Ποιά εἶνε ἡ κορυφαία ὥρα ὁλοκλήρου τῆς ἀνθρωπό­τητος· εἶνε ἡ ὥρα ποὺ ὁ Χριστός, μετέωρος μετα­ξὺ οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὑπεργήϊνος πλέον, ἐκεῖ ἐπά­νω στὸ σταυρό, ἔχυσε τὸ τίμιό του αἷμα. Ὤ τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ! Κάθε σταλαγματιά ―τί λέω;―, κάθε ἠλεκτρόνιο τοῦ παναγίου αἵ­ματός του εἶνε Ἰορδάνης ποταμὸς καὶ ὠκεανός, μέσα στὸν ὁποῖο πλένονται οἱ ἁμαρτίες ὅλου τοῦ κόσμου. «Τὸ αἷμα Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ υἱοῦ (τοῦ Θεοῦ) καθαρίζει ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας» (Α΄ Ἰω. 1,7). Ἂν μποροῦσε ὁ ἄνθρω­πος νὰ σωθῇ χω­ρὶς τὴ θυσία αὐτή, δὲν θὰ ἐρχόταν ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο. Αὐτὸν τὸν τρόπο ἐπενόησε ἡ ἀ­γάπη του καὶ δι᾽ αὐτοῦ σῳζόμεθα, διὰ τοῦ σταυ­ροῦ καὶ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Α΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας, ποὺ ἔγινε στὸν ἱ. ν. Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 8-4-1985 βράδυ μὲ ἄλλο τίτλο. Καταγραφή, διαίρεσι, σύντμησι 29-3-2010 πρωί.