Πνευματικές Οδηγίες προς τον κόσμο του Αθλητισμού

ΜΟΝΑΧΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ

Ὁ Ἀθλητισμός ὑπό τό βλέμμα ἑνός Ἁγιορείτη μοναχοῦ, πρώην ἀθλητή[1]

Εὐχαριστῶ τόν Πανάγαθο Τριαδικό Θεό, τήν Παναγία, τούς Κυπρίους καί Ἁγιορεῖτες ἁγίους, πού μέ ἀξιώνουν σήμερα νά βρίσκομαι μεταξύ ἐκλεκτῶν ἀθλητικῶν ἰθυνόντων, ὅλων ἐσᾶς, πού εἶστε οἱ ὑπεύθυνοι γιά τήν ἀθλητική ἀγωγή κυρίως τῆς νεολαίας, πού ζητᾶ νά βρεῖ διέξοδο στά ἀδιέξοδα τῆς σύγχρονης κοινωνίας καί δέν βρίσκει συνήθως παρά μόνο τόν πόνο, τή μοναξιά καί τό ἄγχος.

Εὐχαριστῶ τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομο καί τήν Ὀλυμπιακή Ἀκαδημία Κύπρου, πού ἔδωσαν τήν εὐλογία καί τήν ἄδεια νά ποῦμε λίγα λόγια γιά τόν ἀθλητισμό ὑπό τό βλέμμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἐλπίζω πώς θά προβληματιστοῦμε καί θά ξεκαθαρίσουμε ὁρισμένα πράγματα σχετικά μέ τό θέμα μας.

Ἄς ἀρχίσουμε μέ τήν ἱστορία, πού διαβάζουμε ἀπό τό βιβλίο ἑνός σύγχρονου θεολόγου :

«Μιά μέρα ἕνας ἅγιος σταμάτησε στό σπίτι μας. Ἡ μητέρα μου τόν εἶδε στήν αὐλή νά κάνει τοῦμπες, γιά νά διασκεδάσει τά παιδιά. «Ω, μοῦ εἶπε, εἶναι στ' ἀλήθεια ἕνας ἅγιος˙ μπορεῖς, γιέ μου, νά πᾶς κοντά του».

Ὁ ἅγιος ἔβαλε τό χέρι του στόν ὦμο μου καί μοῦ εἶπε : «Τί σκέφτεσαι νά κάνεις, μικρέ μου; Δέν ξέρω. Τί θέλετε νά κάνω;

-     Ὄχι, πές μου ἐσύ τί θέλεις νά κάνεις.

-     Ω, μοῦ ἀρέσει νά παίζω.

-     Λοιπόν, θέλεις νά παίξεις μέ τόν Κύριο;

Δέν ἤξερα τί νά ἀπαντήσω.

-     Βλέπεις, προσέθεσε, ἄν μποροῦσες νά παίξεις μέ τόν Κύριο, αὐτό θά ἦταν τό πιό μεγάλο πράγμα, πού ἔκανε ποτέ κανείς. Ὅλοι τόν παίρνουν τόσο πολύ στά σοβαρά, ὥστε τόν κάνουν θανάσιμα πληκτικό… Παῖξε μέ τόν Θεό, γιέ μου, εἶναι ὁ καλύτερος σύντροφος γιά τά παιγνίδια σου»[2].

Ἄν ἀνατρέξουμε καί στόν βίο τοῦ Ἁγίου Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ, θά δοῦμε ὅτι ὁ ἅγιος εἶχε ἀδυναμία στά παιδιά καί ἔπαιζε μαζί τους, ὅταν οἱ γονεῖς τά ἔστελλαν μπροστά τους μέσα στό δάσος, γιά νά προσελκύσουν τόν κρυμμένο σ' αὐτό Ἅγιο Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ.

Καί ὁ Χριστός εἶπε : «Ἄν δέν στραφεῖτε καί δέν γίνετε σάν τά μικρά παιδιά, δέν θά μπεῖτε στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν»[3].

Τό παιγνίδι εἶναι τό ἄθλημα τῶν παιδιῶν. Ἡ Χριστιανική ζωή εἶναι ἕνα παιγνίδι, ἕνα ἄθλημα τοῦ Θεοῦ, σύμφωνα μέ ὅσα εἴπαμε. Ἄν θέλουμε νά γίνουμε σωστοί χριστιανοί καί σωστοί ἀθλητές, πρέπει νά παίζουμε ἐν ἐλευθερίᾳ διά τῆς ὑπακοῆς στό Χριστό μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Ἀλλά, τί εἶναι Ἐκκλησία; Ἐκκλησία εἶναι Θεανθρώπινος ὀργανισμός, Σῶμα Χριστοῦ, ἔθνος ἅγιον, λαός τοῦ Θεοῦ, βασίλειον ἱεράτευμα. Ἐκκλησία εἶναι ὁ λυτρωτής Χριστός, ἡ Μητέρα καί οἱ φίλοι τοῦ Λυτρωτῆ.

Ἡ Ἐκκλησία, ὡς βουλή - γνώμη τοῦ Θεοῦ προαιώνιος, ὑπῆρχε πάντοτε. Ἡ ἱστορική της γενέθλιος ἡμέρα ἦταν ἡ Πεντηκοστή. Ὁ Χριστός εἶπε ὅτι οἱ πύλες τοῦ ἄδη δέν θά τή νικήσουν ποτέ. Κι αὐτό ἐπαληθεύτηκε ἱστορικά ἀκόμη καί στίς μέρες μας. Ἐνῶ ὁ κομμουνισμός ἐδίωξε σκληρά τήν Ἐκκλησία στήν Ἀνατολική Εὐρώπη τά τελευταῖα 80 χρόνια, ἐν τούτοις ὁ ἴδιος ἡττήθηκε κατά κράτος. Ἡ Ἐκκλησία, τό Σῶμα τοῦ Σταυρωθέντος καί Ἀναστάντος Χριστοῦ, λειτουργεῖ χάριν τῆς οἰκουμένης, τοῦ σύμπαντος κόσμου. Ἁγιάζει, μεταμορφώνει καί ὑψώνει τόν κόσμο ἀπό τήν πτώση, πού βρίσκεται, στόν κόσμο τῆς αἰωνιότητος.

Τό κάνει αὐτό μέ τά μυστήριά της, ἰδίως τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, τῆς Θ. Λειτουργίας. Στήν θ. Λειτουργία, πού σημαίνει θεῖο ἔργο τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, γίνεται ἀνταλλαγή δώρων. Οἱ ἄνθρωποι χριστιανοί προσφέρουμε τά δῶρα τοῦ Θεοῦ στό Θεό, γιά νά τά ἁγιάσει, νά τά μεταμορφώσει καί νά τά ὑψώσει ὡς τό θρόνο Του καί νά μᾶς τά δώσει ἁγιασμένα καί μεταμορφωμένα, στούς ἀνθρώπους χριστιανούς, ἐμᾶς, γιά νά τά χαροῦμε καί νά τά χρησιμοποιήσουμε πρός δόξαν τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου.

Ὁ ἄνθρωπος ἔτσι σώζεται καί ζεῖ εὐτυχισμένος καί σ' αὐτή τή ζωή καί στήν ἄλλη. Ἐφαρμόζοντας τίς ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου, ἀνακαλύπτουμε τόν κρυμμένο σ' αὐτές Χριστό καί λύνουμε ὅλα μας τά προβλήματα. Λέει ὁ Ἀρχιμ. π. Σωφρόνιος Ζαχάρωφ, μαθητής τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου : «Ζῶντας σύμφωνα μέ τίς εὐαγγελικές ἐντολές, ἄν καί εἴμαστε σέ ὀδυνηρή πορεία, λύνουμε σιγά - σιγά πολλά ἀπό τά αἰώνια προβλήματα τῆς ἀνθρωπότητος. Μήν ἐκπλήττεσθε, αὐτή εἶναι ἡ πραγματικότητα : Ἐν τῷ Χριστῷ βρίσκεται ἡ σωτηρία καθενός προσώπου, ἐν τῷ Χριστῷ βρίσκεται ἡ σωτηρία τῶν συναγμένων εἰς τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ὁμάδων, ὡς καί ὁλοκλήρων λαῶν καί τοῦ κόσμου ὅλου[4]. Δέν ὑπάρχει καί δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπάρξει κατάσταση, τήν ὁποία δέν μπορεῖ ὁ Χριστός νά σώσει.

Ἡ αὐθεντική σωτηρία ἔγκειται εἰς τό νά παραμείνουμε σταθεροί στήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ κάτω ἀπό ὁποιεσδήποτε συνθῆκες, ὅπως καί αὐτός ὁ ἴδιος ἔχει τηρήσει τίς ἐντολές τοῦ Πατρός Του καί μένει σ' Αὐτόν ἐν τῇ ἀγάπῃ»[5].

Ἐφόσον δέν ὑπάρχει κατάσταση, τήν ὁποίαν δέν μπορεῖ ὁ Χριστός νά σώσει, ἑπομένως ὁ Χριστός μπορεῖ νά σώσει καί τόν ἀθλητισμό ἀπό τήν καταστροφική πορεία, πού ἀκολούθησε καί ἀκολουθεῖ τά τελευταῖα χρόνια. Ἄς δοῦμε πρῶτα τί εἶναι ἀθλητισμός, ποιά εἶναι τά κοινά σημεῖα του μέ τήν Ἐκκλησία καί ποιά εἶναι ἡ σύγχρονη κατάσταση τῆς κοινωνίας καί τοῦ ἀθλητισμοῦ.

Ἀθλητισμός σημαίνει ἐπιτυγχάνω ἄθλο. Ἐπιτυγχάνω ἄθλο γιά τόν ἑαυτό μου, δηλαδή ξεπερνῶ τόν ἑαυτό μου, πού σημαίνει ἀγωνίζομαι ἐναντίον τῆς φιλαυτίας, τοῦ ἐγωϊσμοῦ, τῶν παθῶν, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί μέ τίς εὐχές τοῦ πνευματικοῦ μου πατρός.

Σκοπός τοῦ ἀθλητισμοῦ εἶναι ἡ σωματική καί πνευματική τελειότητα του ἀνθρώπου, κατά τό εὐαγγελικό ρητό : «γίνεσθε τέλειοι, ὅτι ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τέλειος ἐστί»[6].

Τά μέσα, πού χρησιμοποιεῖ ὁ ἀθλητισμός γιά τήν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν του, εἶναι τά ἑξῆς :

1.   Ἡ ἄκτιστη θεία Χάρη.

2.   Ἡ φυσική κίνηση.

3.   Γυμναστική ἐξάσκηση.

4.   Ὁ ἀγώνας.

5.   Ὁ χορός.

Ὁ ἀθλητισμός βοηθάει στή βελτίωση τῶν σωματικῶν καί πνευματικῶν ἰκανοτήτων καί ἀρετῶν τοῦ ἀνθρώπου καί ἐξαλείφει ταυτόχρονα τά ἀρνητικά, δηλαδή τίς σωματικές ἀσθένειες καί κακώσεις, ὅσο μπορεῖ, τίς ψυχικές ἐντάσεις καί πάθη.

Ἄς δοῦμε πῶς ὁ ἀθλητισμός συμβάλει στήν πνευματική ἀνάπτυξη τοῦ ἀνθρώπου.

Ἄς ἀρχίσουμε ἀπό τήν παιδική ἡλικία. Ἐπειδή τό παιδί, μέ τή φυσική ἀγωγή - ἀθλητισμό, ὠθεῖται συνέχεια ἀπό ἀκατανίκητη ἐσωτερική παρόρμηση, μέ τήν ἀνάλογη σωστή δράση βιώνει καί ἀναπτύσσει συνήθειες καλές, πού ὁδηγοῦν στή θεμελίωση ὀρθοῦ ψυχικοῦ βίου καί χαρακτήρα.

Σ’ αὐτή τήν ἠλικία θά πρέπει νά δώσουμε ἔμφαση στόν ἔλεγχο καί χαλιναγώγηση τοῦ ἐγωκεντρισμοῦ καί ἀνάπτυξη τῆς κοινωνικότητας καί ὁμαδικότητας τοῦ παιδιοῦ. Ἄν ὁ ἐγωκεντρισμός δέν περισταλεῖ ἔγκαιρα, αὐτός θά ἀποβεῖ μοιραῖος γιά τό ἴδιο τό παιδί καί γιά ὅλο τό κοινωνικό σύνολο.

Μέ τίς ἀνάλογες ἀσκήσεις, ὁμαδικά παιχνίδια κλπ. τό παιδί καί γενικά ὁ ἄνθρωπος μυεῖται στήν κοινωνική ζωή, ἡ ὁποία προάγει τίς σχέσεις τῶν ἀτόμων καί ὁδηγεῖ στήν ἀλληλοκατανόηση, ἀλληλοβοήθεια, κοινωνική συνεργασία καί συμβίωση.

Τό παιχνίδι προσφέρει τήν εὐκαιρία στό παιδί καί γενικά στόν ἀθλούμενο ἄνθρωπο νά ἀποκτήσει αὐτογνωσία, νά γνωρίσει δηλαδή τόν ἑαυτό του καί νά ἐπιτύχει τήν ἰσορροπία μεταξύ φανταστικοῦ καί πραγματικοῦ ἑαυτοῦ.

Μέσα στήν ὁμάδα καλλιεργεῖται  ἡ αἴσθηση τοῦ καθήκοντος. Καθῆκον εἶναι ἡ αἴσθηση τῆς εὐθύνης καί ὑποχρεώσεων ἀπέναντι στό κοινωνικό σύνολο.

Τό παιδί καί γενικά ὁ ἀθλούμενος, ὑποβαλλόμενοι σέ συγκεκριμένες δοκιμασίες, πού ἀπαιτοῦν αὐτοπειθαρχία καί αὐτοκυριαρχία, καλλιεργοῦν αὐτές τίς ψυχικές ἀρετές, οἱ ὁποῖες ἔχουν τή δύναμη νά δαμάζουν τίς ἀδυναμίες καί ἐπιζήμιες ροπές.

Μέ τόν ἀθλητισμό ἐπιτυγχάνεται ἡ ὀρθή καί ἰσχυρή βούληση, πού εἶναι ψυχική δύναμη, καί ἡ ὁποία, ἄν συνδυασθεῖ μέ τήν μετάνοια, μυστηριακή ζωή, ἄσκηση καί ὑπακοή μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, καθιστᾶ τόν ἀθλούμενο ἰκανό νά παίρνει ἀποφάσεις ἠθικές καί ὀρθές καί νά τίς κάνει πράξη καί ἔργο. Ἡ ἀπόκτηση τῆς ἰσχυρῆς καί ὀρθῆς βουλήσεως ἐπιτυγχάνεται ὕστερα ἀπό μακρά καί ἐπίμοχθη ἄσκηση ἀπό πολύ μικρή ἡλικία.

Πέραν ἀπό αὐτά ὑπάρχουν καί ἄλλα, πού καλλωπίζουν τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί τήν ὁλοκληρώνουν, ὅπως ἡ βούληση, ἡ τόλμη, τό θάρρος, ἡ ὑπομονή, ἡ ἐπιμονή, ἡ πειθαρχία, ἡ αἴσθηση τοῦ ρυθμοῦ καί τοῦ μέτρου κλπ.

Ὅλα αὐτά ἐπιτυγχάνονται μέ τόν ἀθλητισμό.

Ἀπ’ ὅσα εἴδαμε ὡς τώρα βγαίνει τό συμπέρασμα ὅτι Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί ἀθλητισμός ἔχουν κοινά σημεῖα, τά ὁποία θά δοῦμε στή συνέχεια. Πρέπει, ὅμως, πρῶτα νά διευκρινίσουμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἡ αἰώνια κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας, κέντρο τοῦ σύμπαντος κόσμου καί τῆς οἰκουμένης, ἄξονας τοῦ Ὀρθοδόξου πολιτισμοῦ καί κοινωνίας, ἑπομένως εἶναι τό κέντρο καί ὁ ἄξονας καί τό σημεῖο ἀναφορᾶς τοῦ ἀθλητισμοῦ. Πρῶτο μέγεθος εἶναι ἡ Ἐκκλησία καί δευτερεύον ὁ ἀθλητισμός. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τέλειος ὀργανισμός, Θεανθρώπινος, ἀσχέτως ἄν τά ἀγωνιζόμενα μέλη του ἔχουν ἀδυναμίες καί πάθη. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει ἀνάγκη κανενός, ἐνῶ ὁ ἀθλητισμός ἔχει ἀνάγκη τήν Ἐκκλησία, γιά νά σταθεῖ στά πόδια του, γιά νά λειτουργήσει σωστά, γιά νά ἐπιτελέσει τόν κοινωνικό, ἐθνικό καί παγκόσμιο στόχο του, πού εἶναι ἡ συναδέλφωση τῶν λαῶν ἐν εἰρήνῃ καί ὁμονοίᾳ.

Τά κοινά σημεῖα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί τοῦ ἀθλητισμοῦ εἶναι τά ἑξῆς :

1.   «Νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ», πού ἑρμηνεύεται Ὀρθοδόξως καί Ἀνατολικῶς : «νοῦς ἁγιασμένος μέσα σέ σῶμα ἁγιασμένο ἀπό τήν ἄκτιστη θεία χάρη, πού χορηγεῖται μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία». Ἡ ἄσκηση ψυχῆς καί σώματος γίνεται, γιά νά ἀποκτήσουμε ταπείνωση καί καθαρότητα, ὅπως ἀπέκτησε αὐτές τίς ἀρετές ἡ Παναγία μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων.

2.   Ὁ ἄνθρωπος ἀσκεῖ τό σῶμα, γιά νά ἔχει εὐεξία, εὐκινησία, ζωντάνια καί δύναμη. Ἡ εὐεξία καί τά ἐπακόλουθά της βοηθοῦν τήν ἀνώτερη ἀπό τό σῶμα ψυχή στήν ἐργασία τῆς ἀμοιβαίας πνευματικῆς ἀγάπης, τοῦ εὐγενικοῦ συναγωνισμοῦ, τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει κάπου : «Εἴτε τρώγετε εἴτε πίνετε εἴτε κάνετε κάτι, ὅλα νά τά κάνετε πρός δόξαν Θεοῦ»[7]. Π.χ. Ὁ ἅγιος Μεγαλομάρτυρας Δημήτριος, ὁ προστάτης τῆς Θεσσαλονίκης,  ἔδωσε τήν εὐχή του καί τήν εὐλογία του στόν ἅγιο μάρτυρα Νέστορα νά λάβει μέρος στό ἄθλημα τῆς μονομαχίας μέ ἀντίπαλο τόν γίγαντα εἰδωλολάτρη Λυαῖο, τόν ὁποῖο ἐνίκησε μέ τή χάρη του Θεοῦ καί τίς εὐχές τοῦ Ἁγίου Δημητρίου.

Ὁ ἅγιος προφητάναξ Δαυίδ ἐνίκησε στό ἄθλημα τῆς μονομαχίας τόν Γολιάθ, πού ἦταν εἰδωλολάτρης, κατόπιν προσευχῆς.

Οἱ ἅγιοι τεσσαράκοντα μάρτυρες, πού μαρτύρησαν στή λίμνη Σεβάστειας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἦσαν οἱ πιό δυνατοί, ἐξασκημένοι καί θαρραλέοι στρατιῶτες τοῦ τότε ρωμαϊκοῦ στρατοῦ. Σέ μιά ἐπικίνδυνη μάχη μέ βάρβαρα ἐπαναστατημένα ἔθνη ὅλοι οἱ Ρωμαῖοι στρατιῶτες ἐγκατέλειψαν τήν μάχη. Μόνο οἱ 40 αὐτοί ἅγιοι στάθηκαν ἀκλόνητοι, διότι δέν πίστευαν στίς δυνάμεις τους, ἀλλά στό Θεό, καί διά προσευχῆς ἐνεδυναμώθησαν, ἔδωσαν θάρρος στούς συστρατιῶτες τους καί τέλος ἐνίκησαν.

Βλέπουμε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καταφάσκει τόν ἀθλητισμό, ἐφόσον αὐτός δοξάζει τό Θεό καί τελικά τόν ἄνθρωπο.

3.   Ὁ ἀθλητισμός εἶναι μέσον, ὄργανο τοῦ ἀνθρώπου γιά νά ἐκτονώνεται ψυχολογικά, νά ἐπαναβρίσκει τή χαμένη του ψυχοσωματική ἰσορροπία. Ἡ Ἐκκλησία θέλει τό ἑξῆς : Ὁ ἀθλητισμός νά ἐξυπηρετεῖ τόν ἄνθρωπο καί ὄχι ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι μηχανικό ἐξάρτημα τοῦ ἀθλητισμοῦ.

Τήν ψυχοσωματική ἰσορροπία τοῦ ἀνθρώπου ἐπιδιώκει καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέ τή νηστεία, ἀγρυπνία, προσευχή νοερά, τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τόν ἁμαρτωλόν», ἄσκηση, λατρεία καί μετάνοια.

Ἡ Ἐκκλησία καθαρίζει, φωτίζει καί ἐλλάμπει μέ τό ἄκτιστο φῶς τοῦ Χριστοῦ. Τό φῶς αὐτό πλημμυρίζει τόν νοῦ, τήν ἐπιθυμία, τό θυμοειδές τῆς ψυχῆς καί ὅλο τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου. Τό κάνει ἀνάλαφρο, φωτεινό, ἁγιασμένο, ἰκανό νά θεραπεύει καί νά στηρίζει ὅλους ὅσους ἔρχονται σέ ἐπαφή μαζί του, ὅπως συμβαίνει μέ τά λείψανα τῶν Ἁγίων, πού εἶναι οἱ ἀθλητές του Χριστοῦ.

Ἄς δοῦμε σέ συντομία τώρα τί συμβαίνει στή σύγχρονη κοινωνία καί στό σύγχρονο ἀθλητισμό.

Ἡ ἀγωνία, τό ἄγχος, ἡ αὐτοδικαίωση, ὁ αὐτοέρωτας, τό ἐγωϊστικό κλείσιμο στόν ἑαυτό μας, ἡ συνεχής μονότονη ἄνετη καθιστική ζωή τῶν πόλεων καί τῶν χωριῶν κάποτε, ὁ θόρυβος τῶν μηχανῶν, ἡ κακή χρήση τοῦ τεχνικοῦ πολιτισμοῦ, ἡ ἀλλοίωση τῶν ἠθῶν τοῦ λαοῦ, χαρακτηρίζουν τή σημερινή κοινωνική κατάσταση. Ἀρρωστημένος ὁ «μοναχικός ἄνθρωπος» τῶν πόλεων τῶν ἑκατομμυρίων, παντοῦ ἐκδηλώνεται ἀρρωστημένα.

Τοῦτο φαίνεται καθαρά μέσα στά γήπεδα. Κυρίως οἱ στεναχώριες, τά βάσανα, τά οἰκογενειακά προβλήματα, ἡ ἀγωνία, ἡ ἀπουσία νοήματος ζωῆς, ἡ δυσαρέσκεια ἐναντίον τοῦ προϊσταμένου στό χῶρο ἐργασίας, ἐξέρχονται ἀπό τό ὑποσυνείδητο, ὅπου εἶναι ἀπωθημένα, καί κατευθύνονται πρός τό διαιτητή καί τούς ἀντιπάλους. Τό τί γίνεται μέσα στά γήπεδα, ἀποτελεῖ ἀναγκαῖο κακό. Κοντά σ' αὐτά, πού γίνονται μέσα στά γήπεδα, βλέπουμε νά καταφεύγουν μερικοί φίλαθλοι καί παῖκτες κλπ στό πιοτό, στά ναρκωτικά, στά σαρκικά πάθη κλπ, διότι πιστεύουν ὅτι διαφορετικά θά τρελαθοῦν. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πονᾶ, διότι ξέρει πώς οἱ ἄνθρωποι, ὄχι μόνο εἶναι βεβαρημένοι μέ ἁμαρτίες καί προβλήματα, ἀλλά καί ὅτι δέν θέλουν νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τό βάρος αὐτό (Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος). Τούς γίνεται δεύτερη φύση. Οἱ ὑπαρξιστές λένε : «Εἶμαι ἄνθρωπος, διότι ἔχω ἄγχος». Φοβοῦνται ὅτι θά πεθάνουν χωρίς ἄγχος. Ἡ Θεία ἐξομολόγηση μπορεῖ νά βοηθήσει τόν ἄνθρωπο καί τό διαιτητή καί τούς φιλάθλους νά πεθάνουν μέ τό ἄγχος, νά ἀναστηθοῦν χωρίς ἄγχος καί νά εἰρηνεύουν μέ τό Θεό, τόν ἑαυτό τους καί τούς συνανθρώπους τους. Νά πετύχουν τό γενικό σκοπό τους, τή θέωση, νά γίνουν θεοί κατά Χάριν.

Ὑπάρχουν ὁρισμένοι ἀθλητές στήν Ἑλλάδα καί Κύπρο, πού ἐφαρμόζουν τήν Ἑλληνορθόδοξη ζωή, ὅπως ὁ Ὀλυμπιονίκης παλαιστής Μηγιάκης, ὁ δρομέας Μάριος Κασσιανίδης καί ἄλλοι. Αὐτοί φυσικά εἶναι οἱ φωτεινές ἐξαιρέσεις τοῦ κανόνος. Διότι, ὁ κανόνας σήμερα εἶναι ὅτι ἀπουσιάζει γενικά ἀπό τούς ἀθλητικούς χώρους ἡ εὐγενική ἄμιλλα, ἡ θυσία, ἡ ἀγάπη, ἡ ταπείνωση, ἡ ἀδελφοσύνη, ἡ ἀμοιβαία συγχώρεση, ἡ συμπόνοια, ἡ ἀφιλαργυρία, ἡ ἀνιδιοτέλεια κλπ.

Ὑπάρχει στενότητα σκοπῶν, λατρεία παράφορη τῆς θεᾶς μπάλας, στεῖρος ἐπαγγελματισμός, δωροδοκίες, ἀγοραπωλησίες παικτῶν, πολιτικοποίηση μέ σκοπό τή μετάθεση τῶν προβλημάτων καί πολτοποίηση τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου (βλέπε Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου Ἀργεντινῆς, Ὀλυμπιακούς ἀγῶνες Μόσχας κλπ), φαύλη ζωή, περιφρόνηση ἀθλητῶν ἀπό τά σωματεῖα, ἔξυπνη ἔμμεση φορολογία καί διαφήμιση πολυεθνικῶν ἑταιρειῶν διά τοῦ ἀθλητισμοῦ. Βλέπει κανείς ὁμάδες νά φοροῦν φανέλλες μέ σήματα τῆς DATSUN, Carlsberg ἤ στούς Ὀλυμπιακούς ἀγῶνες προβάλλονται οἱ ἐταιρεῖες κακάο, ὡρολογοποιΐας OMEGA ἤ κόκα κόλα κλπ. Ἀπόδειξη αὐτῶν εἶναι τό γεγονός ὅτι οἱ Ὀλυμπιακοί ἀγῶνες τοῦ 1996 θά γίνουν στήν ἔδρα τῆς πολυεθνικῆς ἐταιρεῖας κόκα - κόλα, τήν Ἀτλάντα Ἀμερικῆς καί ὄχι στήν Ἑλλάδα, πού ἦταν συνυποψήφια μέ τήν Ἀτλάντα, ἀφοῦ σάν χώρα, πού γέννησε τήν ἀθλητική ἰδέα, θά γιόρταζε, ὅπως γνωρίζετε, τά 100 χρόνια ἀπό τήν ἀναβίωση τῶν πρώτων Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων τοῦ 1896.

Ποῦ εἶναι, παρακαλῶ, τό ἀρχαῖο, ἔστω, Ὀλυμπιακό πνεῦμα; Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες, οἱ ἔνδοξοι πρόγονοί μας, προτοῦ ἀρχίσουν τούς ἀγῶνες, ἐθυσίαζαν στούς θεούς τους, προσεύχονταν. Εὑρίσκονταν βέβαια σέ πλάνη. Σημασία ἔχει ὅτι «ἀπό Θεοῦ ἄρχεσθαι». Σταματοῦσαν τούς πολέμους, πρίν τούς ἀγῶνες. Στήν ἱστορία τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων ἀπό τό 1896 καί ἑξῆς βλέπουμε ὅτι σταματοῦσαν οἱ Ὀλυμπιακοί ἀγῶνες, γιά νά συνεχιστοῦν οἱ πόλεμοι (Βλέπε Α' καί Β' Παγκοσμίους πολέμους). Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες δέν χρησιμοποιοῦσαν φάρμακα ἤ ἐνέσεις (ἀναβολικά), γιά νά βελτιώσουν τίς ἐπιδόσεις τους καί νά ἐπιτύχουν νίκες, ἐνῶ σήμερα χρησιμοποιοῦνται εὐρύτατα.

Τό ἀρχαῖο αὐτό Ἑλληνικό πνεῦμα μεταμορφώθηκε ἀργότερα μέσα στό χριστιανικό πνεῦμα, στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί διατήρησε ὅ,τι καλό εἶχε. Ἀπέρριψε μόνο τήν εἰδωλολατρεία, τήν ἀλλοτρίωση τοῦ ἀνθρώπου. Μέχρι τώρα, μετά τή θεία Λειτουργία τῆς Δευτέρας τοῦ Πάσχα, οἱ Ἑλληνοκύπριοι παίζουν κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια καί ἀθλοῦνται στό διτζίμιν, ἄλμα εἰς μῆκος καί τριπλοῦν, παίζουν ποδόσφαιρο, καλαθόσφαιρα κλπ.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν ἀπορρίπτει τόν ἀθλητισμό. Τόν ἀγκαλιάζει, τόν ἁγιάζει. Δέν τόν ἐκμεταλλεύεται, οὔτε τόν κάνει αὐτοσκοπό. Δέν ἀπολυτοποιεῖ τό σχετικό οὔτε σχετικοποιεῖ το ἀπόλυτο.

Μιά καί μιλᾶμε γιά τούς σύγχρονους Ὀλυμπιακούς ἀγῶνες, θά ἤθελα νά ἀναφερθῶ στήν τελετή λήξεως τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων τῆς Βαρκελώνης 1992, ὅπου οἱ ὑπεύθυνοι, χωρίς νά ἐνημερώσουν τόν περισσότερο κόσμο, πού παρακολουθοῦσε κυρίως ἀπό την τηλεόραση τά γενόμενα, παρουσίασαν καί δαιμονικούς χορούς, τελετές καί μορφές, δίδοντας τήν ἐντύπωση ὅτι κυρίαρχος στόν ἀθλητισμό εἶναι ὁ διάβολος καί τά ὄργανά του.

Βέβαια, τό σενάριο τῆς γιορτῆς ἦταν ἀκριβῶς ἡ πάλη τοῦ καλοῦ πρός τό κακό, ὅπου τελικά νικᾶ τό καλό. Τό ἴδιο σενάριο ἀκολουθήθηκε καί σέ πρόσφατους Μεσογειακούς ἀγῶνες.

Δέν τονίστηκε, ὅμως, ὅτι τό κακό εἶναι μή ὄν, ἀνύπαρκτο καί ὅτι, ἄν δέν τοῦ δώσουμε ἐμεῖς χῶρο, τήν ἐλευθερία μας, δέν μπορεῖ νά ἔχει ὑπόσταση. Οὔτε τονίστηκε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ μόνος, πού ἐνίκησε μέ τόν θάνατό Του τόν θάνατο καί τό κακό καί ἀναστήθηκε αὐτοδύναμα καί ἑπομένως μόνον ὅσοι ἑνώνονται μέ τόν Χριστό μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νικοῦν τό κακό καί τό θάνατο.

Αὐτά πρέπει νά τά υἱοθετήσουμε, διότι εἶναι ἡ πίστη καί ἡ ζωή τοῦ Ἑλληνορθοδόξου Κυπριακοῦ λαοῦ, ἑπομένως καί τοῦ παρόντος συνεδρίου μας, ἄν θέλετε καί ἐσεῖς.

Τελειώνοντας τήν εἰσήγηση αὐτή, θά ἐπιθυμοῦσα νά ἀναφερθῶ σέ ὁρισμένα πρακτικά μέτρα γιά τήν ἐν Χριστῷ ἑδραίωση τοῦ ἀθλητισμοῦ μέσα στίς καρδιές τῶν φιλάθλων, παικτῶν, διαιτητῶν, προπονητῶν, ἀθλητῶν καί ἰθυνόντων. Βέβαια, ὁποιαδήποτε ἀνθρώπινα μέτρα εἶναι ἡμιτελῆ, χωρίς τήν ἐλευθερία τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου, τῆς συντριβῆς, τῆς σιγῆς, τῆς ἀγάπης. Πάντως, ἄν ὁ ἄνθρωπος θελήσει, ὁ Θεός θά συνεργήσει μέ τόν τρόπο Του.

1.   Νά ἐπιτευχθεῖ ἀνεξαρτητοποίηση τοῦ ἀθλητισμοῦ ἀπό τά πολιτικά κόμματα, οἰκονομικές ἐπιχειρήσεις, τράπεζες, πολυεθνικές ἐταιρεῖες. Πῶς; Μέ τή στήριξη τῆς ἐλπίδας στόν Θεό καί στό φίλαθλο λαό Του «καί ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν». Ἡ πίστη ἐνεργούμενη μέ ἔργα σώζει, ὄχι τά λεφτά.

2.   Οἱ προπονητές, ἰθύνοντες, διαιτητές, καθηγητές σωματικῆς ἀγωγῆς νά προσπαθοῦν, ἄν θέλουν, νά εἶναι ὄχι μόνο πρότυπα τεχνικῆς ἀρτιότητος καί φυσικῆς δυνάμεως, ἀλλά κυρίως πρότυπα ἀνθρώπων εἰρηνικῶν, τιμίων, εἰλικρινῶν, συνεπῶν, δικαίων, μέ μιά λέξη ἐν Χριστῷ ἀθλητοπρεπῶν. Ἡ γνώση ἁπλῶς καί μόνο τῶν κανονισμῶν τοῦ ἀθλήματος δέν ἐξασφαλίζει καί τή σωστή ἐφαρμογή τους. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέχεται ὅτι : «Μείζων πασῶν τῶν ἀρετῶν ἡ διάκρισις» (Ἡ πιό μεγάλη ἀρετή ἀπό ὅλες εἶναι ἡ διάκριση). Διάκριση σημαίνει ἐπίγνωση τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἀλάνθαστη αἴσθηση τοῦ ὄντως ἀγαθοῦ καί ἰκανότητα στό νά φωτίζει τά σκοτεινά σημεῖα τῶν ἄλλων (Ἅγ. Ἰωάννης τῆς Κλίμακος).

Στήν περίπτωση π.χ. τοῦ ποδοσφαίρου πρέπει νά λαμβάνει ὑπ’ ὄψιν ὁ διαιτητής τόν χαρακτήρα τοῦ ἀθλητῆ καί νά γίνεται στούς θυμώδεις πράος, στούς ἀτίθασους χαλινάρι, στούς εὐερέθιστους εὐέλικτος, στούς ὀξύθυμους συγκαταβατικός, στούς ὑπάκουους σιωπηλός ἐπαινέτης, στόν ἀγώνα ἀμερόληπτος, στίς ποινές μετριοπαθής.

«Τά πάντα εὐσχημόνως καί κατά τάξιν γενέσθω»[8]. Ὅλα νά γίνονται ὡραία καί σύμφωνα μέ τήν καθιερωμένη τάξη.

Ἡ διάκριση ἀποκτᾶται μέ τήν ἀπαλλαγή ἀπό τά ψεκτά πάθη διά τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

3.   Νά μή χρησιμοποιοῦνται οἱ ἀθλητές ὡς ἁπλά μέσα ἐπιτυχίας τοῦ σωματείου, τοῦ συλλόγου, ἀνάλογα μέ τούς στόχους, ἀλλά ὡς ἄνθρωποι «κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωσιν Θεοῦ». Πολλοί ἀθλητές μέ τήν ἐξαντλητική προπόνηση καί τή χρήση ἀναβολικῶν ἀχρηστεύτηκαν σωματικά,  οἰκονομικά καί ἐπαγγελματικά. Ἀντιμετωπίζονται, δυστυχῶς, σάν μηχανές αὐτοκινήτων, δερμάτινες ὅμως. Νομίζουν μερικοί ἀθλητικοί ἰθύνοντες ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀθλητής δέν ἔχει ψυχή. Σιγά - σιγά ἀποκτᾶ καί ὁ ἀθλητής τήν ἴδια νοοτροπία. Θεωρεῖ τόν ἑαυτό του ζῶο. Τόν ἐνδιαφέρει πλέον νά τρώει, νά πίνει, νά κοιμᾶται, νά διασκεδάζει, νά καταναλώνει : «Φάγωμεν, πίωμεν, αὔριον γάρ ἀποθνήσκομεν».

4.   Πρίν ἤ μετά ἀπό μιά ἀθλητική ἐκδήλωση νά γίνεται ἁγιασμός ἤ δοξολογία πρός τόν Θεό, ὅπως καί πεντάλεπτο κήρυγμα. Πιστεύω ὅτι πολλές ἀσχήμιες, ἔκτροπα καί ἀντιαθλητική συμπεριφορά θά σταματήσουν ἔτσι. Ἐλαττώνεται ὁ φανατισμός τοὐλάχιστον, πού τυφλώνει τόν ἄνθρωπο.

5.   Ὁ ἕνας νά συγχωρεῖ τόν ἄλλο, ὅλοι μαζί, μετά τό παιχνίδι, χωρίς κρατούμενα μίση. Ἔτσι ἐπιτυγχάνεται ἡ ἐσωτερική ἀνανέωση καί τό προοδευτικό ἀνέβασμα τοῦ ἀθλητισμοῦ.

6.   Πρέπει νά μάθουν οἱ ἀθλούμενοι ὅτι δέν ἔχει τόση μεγάλη σημασία ἡ νίκη, ὅσο ἡ συμμετοχή καί τά ἐπακολουθοῦντα ὀφέλη ἀπ' αὐτή. Ἀγωνιζόμαστε, γιά νά ξεπεράσουμε τόν ἑαυτό μας, πού εἶναι μιά μεγάλη νίκη, μιά πνευματική βελτίωση.

7.   Ἡ νίκη καί ἡ ἥττα εἶναι καί οἱ δύο ἀπαραίτητες. Χωρίς τούς ἡττημένους, νικητές δέν ὑπάρχουν καί το ἀντίθετο. Γιατί τό ἀντίθετο; Διότι, ὁ ἡττημένος θά δεῖ τα λάθη του καί στό μέλλον θά γίνει καλύτερος.

Γιά νά γίνει αὐτό, ὅμως, δηλαδή νά εἶναι κερδισμένοι καί οἱ δύο, πρέπει ὁ νικητής νά δέχεται τήν νίκη μέ ταπείνωση, μετριοφροσύνη καί ὁ ἡττημένος χωρίς ἀπογοήτευση.

8.   Πρέπει ὅλοι νά ἀτενίζουν τόν ἀθλητικό ἀγώνα καί τή νίκη σ’ αὐτόν, ὄχι σάν αὐτοσκοπό, ἀλλά σάν μέσο, γιά νά στεφανώνονται στό στίβο τῆς ἀρετῆς.

9.   Πρέπει νά μάθουμε νά διακρίνουμε τήν ἐπιθυμία γιά διάκριση καί ἐπίδοση, ἀπό τήν ἀπόκτηση ἀνθρώπινης δόξας. Ὁ πραγματικός ἄθλος εἶναι τό ξεπέρασμα τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι ἡ ἀπόρριψη τοῦ ψεύτικου καί παροδικοῦ, πού εἶναι εἰδωλολατρεία.

10. Τό ὑγιές ἀθλητικό πνεῦμα ταυτίζεται μέ τήν ἀφιλοκέρδεια. Ἡ φιλαργυρία εἶναι ἡ σημαντικότερη αἰτία ἐκτροπῆς τοῦ ἀθλητισμοῦ, ἡ ὁποία δημιουργεῖ ἔχθρες μεταξύ ἀτόμων καί ὁμάδων μέ καταστρεπτικά ἀποτελέσματα.

11. Νά δημιουργηθοῦν κλειστοί ἀθλητικοί χῶροι, ὅπου, ὅσοι ἐπιθυμοῦν, νά ἀθλοῦνται, χωρίς νά πληρώνουν. Νά ὑπάρχουν γυμναστές στούς χώρους αὐτούς, εἰδικοί στό κάθε ἄθλημα, πού νά βοηθοῦν τούς ἀθλούμενους, σύμφωνα μέ τά χαρίσματά τους. Ἔτσι, δέν θά χρειαστοῦν τίς ὁμάδες, γιά νά προοδεύσουν. Θά ἀπασχολοῦνται οἱ ἄνεργοι γυμναστές καί θά προωθεῖται γενικά ὁ ἀθλητισμός.

Τά κλειστά κέντρα νά κτίζονται κατά προτίμηση κοντά σέ ἐκκλησίες, ὥστε νά συνδυάζεται ἡ λατρευτική ζωή μέ τήν ἀθλητική. Ἐκεῖ θά ὑπάρχει καί ἕνας πνευματικός πατέρας - ἱερέας, πού θά βοηθάει πνευματικά τήν ἀθλούμενη νεολαία.

12. Γιά νά βγεῖ ἕνας σωστός ἀθλητής, πρέπει νά συνεργάζονται ἀρμονικά οἱ γονεῖς, οἱ διδάσκαλοι, οἱ γυμναστές καί οἱ ἱερεῖς.

13. Θά πρέπει νά προσεχθεῖ καί ὁ ρόλος τῆς τηλεόρασης, τοῦ ραδιοφώνου καί τοῦ τύπου στήν προώθηση τοῦ πνεύματος τῆς συνεργασίας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί τοῦ ἀθλητισμοῦ πρός ὄφελος τῆς νεολαίας μας κυρίως, πού ψάχνει νά βρεῖ διέξοδο στά ἀδιέξοδα τῆς σύγχρονης κοινωνίας. Ἡ σωστή ἐνημέρωση, ἡ ἀλληλοκατανόηση, ἡ χρήση ἐκπαιδευτικῶν προγραμμάτων, ἡ σέ ὅλα τά ἐπίπεδα συνεργασία ἐκκλησιαστικῶν, ἀθλητικῶν καί δημοσιογραφικῶν παραγόντων θά βοηθήσει πολύ στήν ἀνανέωση τοῦ σωστοῦ Ὀρθοδόξου φρονήματος καί τοῦ ἀθλητικοῦ πνεύματος.

14. Ἡ Ἐκκλησία καί ἡ Πολιτεία νά βοηθοῦν οἰκονομικά, ἐπαγγελματικά καί πνευματικά τούς ἀθλητές, πού ἀφιερώνουν τόν ἑαυτό τους στόν ἀθλητισμό (πρωταθλητισμό), οὕτως ὥστε καί κατά τή διάρκεια, πού κάνουν πρωταθλητισμό, καί μετά τή λήξη τῆς πρωταθλητικῆς τους σταδιοδρομίας νά ἔχουν ἔντιμη κοινωνική καί ἐπαγγελματική ζωή, πού ἐξασφαλίζει τήν ψυχική ἠρεμία, προσωπική καί οἰκογενειακή εἰρήνη.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Δέν σᾶς ἀπηύθυνα οὐτοπίες. Μέ λίγη καλή θέληση καί μέ τή χάρη του Θεοῦ, γίνονται ὅλα ὅσα εἴπαμε πραγματικότητα. Δέν ἐπιθυμῶ νά σᾶς διδάξω. Ὅ,τι μέ ἔχουν ἐμπνεύσει οἱ γυμναστές μου στό Παγκύπριο Γυμνάσιο τό 1968 - 74 κ.κ. Χ’’ Ἀνδρέου Κώστας, Ντίνος Μιχαηλίδης, Παπαχριστοφόρου Μελέτης, Πάρης καί Ἀνδρέας Στυλιανοῦ καί οἱ Ἁγιορεῖτες Ἅγιοι πατέρες, αὐτά καί διετύπωσα. Ξέρω ὅτι ἴσως νά ὑπάρξουν ἀντιδράσεις σ’ αὐτά. Ἀλλά, πιστεύω ὅτι ἀπό μικρό κι ἀπό τρελλό μαθαίνεις τήν ἀλήθεια. Ἕνας γνωστός μου ἱερομόναχος Γρηγοριάτης Ἁγιορείτης εἶπε τό ἑξῆς : «Ὁ Ἁγιορείτης μοναχός εἶναι τρία πράγματα : 1. Τρελλός, 2. Παιδί, 3. Γλεντζές. Εἶναι τρελλός, δηλαδή μωρός διά Χριστόν (Ἀπ. Παῦλος). Εἶναι παιδί (ἄν δέν γίνετε σάν τά παιδιά, δέν θά μπεῖτε στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, λέει ὁ Χριστός). Καί εἶναι γλεντζές, διότι ὅλη του ἡ ζωή εἶναι μία δοξολογία πρός τόν Θεό (ψαλῶ τῷ Θεῷ μου ἕως ὑπάρχω)».

Τά γράφω, ἐπίσης, αὐτά, γιά νά μήν ἔχουμε τήν αὐταπάτη ὅτι ὅλα εἶναι ὡραία καί ρόδινα στόν χῶρο τοῦ ἀθλητισμοῦ. Δέν θέλω νά θίξω ὁρισμένα πρόσωπα. Δέν ἔχω κανένα συμφέρον. Πονῶ σάν παλαιός ἀθλητής καί τώρα μοναχός Ἁγιορείτης ἀθλητής γιά τήν κατάντια του ἀθλητισμοῦ, γιά τήν ὁποία πιστεύω ὅτι φταίω καί ἐγώ σέ μεγάλο βαθμό, διότι δέν προσευχόμουνα ἰδιαιτέρως γιά τούς ἀνθρώπους γενικά, πού σχετίζονται μέ τόν ἀθλητισμό. Γι' αὐτό ζητῶ ἀπό ὅλους συγχώρεση καί ὁ Θεός νά σᾶς συγχωρέσει.

Ἐλπίζω ὅτι ἡ παροῦσα εἰσήγηση περί ἀθλητισμοῦ θά γίνει ἀφορμή μετανοίας, μελέτης, κριτικῆς καί γόνιμου διαλόγου μέ σκοπό νά προλάβουμε τήν πλήρη καταστροφή τοῦ ἀθλητισμοῦ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.   Μπελίτσου Παναγιώτη - Κουβάλα Ἀλεξάνδρας, Φυσική ἀγωγή καί ἀθλητική ἀγωγή στό δημοτικό σχολεῖο, Ἀθήνα 1986.

2.   Κώστα Ἐμμανουήλ, Ἡ διδακτική τῆς φυσικῆς ἀγωγῆς, 1982.

3.   Χαραλάμπη Δ. Μαρινόπουλου, Ἡ φυσική ἀγωγή τοῦ παιδιοῦ, Ἀθήνα 1982.

4.   Θησαυρός Δαμασκηνοῦ, ἐκδ. Ρηγοπούλου, Θεσ/νίκη 1983.

5.   Ἁγ. Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, Ἀσκητικά, ἐκδ. Ρηγοπούλου, Θεσ/νίκη 1976.

6.   Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Περί κενοδοξίας καί πῶς πρέπει νά ἀνατρέφουν οἱ γονεῖς τά τέκνα, ΕΠΕ Γρηγόριος Παλαμᾶς, τομ. 30, Θεσ/νίκη 1987, σσ. 621 -701.

7.   Ἀρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ, Ὀψόμεθα τόν Θεόν καθῶς ἐστι, ἐκδ. Ἱ. Μ. Τ. Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας 1992.

8.   Παύλου Εὐδοκίμωφ, Ἡ προσευχή τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας Ἐκκλησίας Ἑλλάδος, ἐκδ. Β', Ἀθήνα 1982.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διευκρινιστικές ἐρωταποκρίσεις σχετικές μέ τήν ὁμιλία τοῦ Νεοφύτου μοναχοῦ Γρηγοριάτη «Ὁ ἀθλητισμός ὑπό τό βλέμμα ἑνός Ἁγιορείτη μοναχοῦ, πρώην ἀθλητή», συγγραφεῖσες ὑπό τοῦ ἰδίου μοναχοῦ.

«Ἡ γάρ σωματική γυμνασία πρός ὀλίγον ἐστίν ὠφέλιμος, ἡ δέ εὐσέβεια πρός πάντα ὠφέλιμος ἐστίν, ἐπαγγελίαν ἔχουσα ζωή τῆς νῦν καί τῆς μελλούσης»[9].

Μετάφραση : «Διότι ἡ σωματική γυμναστική γιά λίγο εἶναι ὠφέλιμη, ἡ δέ εὐσέβεια, δηλαδή ἡ ὀρθή πίστη καί ζωή, πάντοτε καί γιά ὅλους εἶναι ὠφέλιμος, διότι διακηρύττει καί ἔχει καί τήν τωρινή καί τή μέλλουσα ζωή».

Ἐρώτηση : Πῶς συμβιβάζεται τό πιό πάνω χωρίο μέ τήν ὁμιλία περί ἀθλητισμοῦ τοῦ π. Νεοφύτου;

Ἀπάντηση : Κατ' ἀρχήν συμφωνοῦμε ὅτι ἡ σωματική γυμναστική, αὐτονομούμενη ἀπό τόν Τριαδικό Θεό καί τήν Ἐκκλησία, προσφέρει πολύ λίγα πράγματα στόν ὁποιονδήποτε ἄνθρωπο, ἑπομένως καί πρός τόν χριστιανό. Ὅμως, ἄν ἡ σωματική γυμναστική ἐνταχθεῖ στήν ἀσκητική καί λατρευτική ζωή καί πίστη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μπορεῖ νά βοηθήσει σημαντικά στήν πνευματική (ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι) ἀνάπτυξη ἰδίως τῆς σημερινῆς νεολαίας, νά δώσει διέξοδο σωστή στήν ἐνεργητικότητα καί δραστηριότητά της, νά γεμίσει τή ζωή της μέ χάρη Θεοῦ, νά βοηθήσει ἀπό δυνάμει πρόσωπο νά γίνει ἐνεργείᾳ πρόσωπο, δηλαδή νά μεταβεῖ ἀπό τό κατ’ εἰκόνα στό καθ’ ὁμοίωση, νά βοηθήσει τέλος νά γίνει ἡ ἐκκοσμικευμένη κοινωνία μας κοινωνία θεώσεως. Πρέπει καί πάλι νά διευκρινίσουμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι Σῶμα Χριστοῦ, Θεανθρώπινος ὀργανισμός, τέλειος, πού δέν ἔχει ἀνάγκη κανενός, οὔτε τοῦ ἀθλητισμοῦ. Ὅμως, ἄν ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία προσλάβει τόν ἀθλητισμό, τόν βαπτίσει στήν ἁγία κολυμβήθρα της στό Ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος, τόν μεταμορφώσει, τόν ἀναστήσει, τόν ὑψώσει ὡς τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ, τότε εἶναι μέσο γιά τήν τελειοποίηση, τήν ἁγιοποίηση τοῦ ἀνθρώπου, ἰδίως τῆς σημερινῆς νεολαίας.

Θά προσθέσουμε ἐδῶ καί τά ἑξῆς : Ἡ ἐποχή, ὁ πολιτισμός, ἡ πολιτική, κοινωνική, μορφωτική κατάσταση, πού ἐζοῦσε ὁ Ἀπ. Παῦλος ἔχει ὁμοιότητες καί διαφορές μέ τή σημερινή ἐποχή καί κατάσταση. Οἱ ὁμοιότητες εἶναι : ἡ ἠθική ἐξαχρείωση, ἡ οἰκονομική καί μορφωτική ἀνισότητα, ἡ ἐγκληματικότητα, ἡ βία, ὁ πανθεϊσμός, ὁ πανσεξουαλισμός, ὁ δαιμονισμός, ἡ Pax Romana = Pax Americana. Οἱ διαφορές εἶναι : Στή Ρωμαϊκή ἐποχή καί κατάσταση δέν ὑπῆρχε βιομηχανική καί τεχνολογική ἐπανάσταση, ἄνετη καθιστική ζωή στίς πόλεις καί ἐν μέρει καί στά χωριά τῶν ἀνεπτυγμένων κυρίως χωρῶν, ἡ πλύση ἐγκεφάλου διά τῆς προπαγάνδας καί τῆς διαφημίσεως τῶν μέσων μαζικῆς ἐπικοινωνίας, ἡ ἀπειλή ἀφανισμοῦ τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καί τῶν ἀνθρώπων ἀπό τόν ἀλόγιστο βιασμό τῆς φύσεως, τήν ἀτομική βόμβα καί τά πυρηνικά ἀπόβλητα. Ὅλ’ αὐτά ὑπάρχουν σήμερα μαζί μέ τόν ἀλκοολισμό, τά ναρκωτικά καί τήν ὑποκρισία σάν χαρακτηριστικά συμπτώματα τῆς πνευματικῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τόν Θεό καί τήν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία τῶν συγχρόνων ἀνθρώπων.

Καί ἐρωτοῦμε : Θά μποροῦσε ὁ ἀθλητισμός σήμερα νά ἐπιτελέσει κάτι περισσότερο ἀπό ὅ,τι ὁ ἀπόστολος Παῦλος διατυπώνει πρός ὄφελος καί σωτηρία τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων τῶν ἀνθρώπων;

Ἀπάντηση : Ὁ Ἅγ. Χρυσόστομος, ἑρμηνεύοντας τόν Ἀπ. Παῦλο, χρησιμοποιεῖ ὄρους καί εἰκόνες ἀπό τόν ἀθλητισμό, γιά νά δείξει τήν διαφορά τοῦ ἐκκοσμικευμένου ἀθλητισμοῦ ἀπό τόν πνευματικό ἀθλητικό ἀγώνα. Αὐτό φαίνεται στό πιό κάτω ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ Ἁγ. Χρυσοστόμου, ὅπου ὁ ἀγωνοθέτης Κύριος, ἀφοῦ μᾶς ἀλείψει μέ τό λάδι ἀγαλλιάσεως (ἄκτιστη θεία χάρη, πού παρέχεται στούς πενθοῦντες χαρμολυπητικῶς χριστιανούς), δέν κρατεῖ οὐδέτερη στάση, ὅπως ὁ βραβευτής τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων, ὁ ὁποῖος περιμένει τό τέλος τοῦ ἀγῶνος, γιά νά βραβεύσει τόν νικητή, ἀλλά εἶναι ὅλος μαζί μας, δικός μας, ὄχι μόνο στόν πνευματικό ἀγώνα ἐναντίον τοῦ ἐγωϊσμοῦ καί τοῦ διαβόλου, ἀλλά γιατί ὄχι; καί στόν ἀθλητικό ἀγώνα.

«Γιατί ὁ χρόνος πρίν ἀπό τό βάπτισμα ἦταν παλαίστρα καί γυμναστήριο καί παρεῖχε συγχώρηση στά παραπτώματα, ἀπό σήμερα, ὅμως, ἄνοιξε τό στάδιο, ἡ ὥρα τοῦ ἀγώνα ἔφθασε, οἱ θεατές κάθονται ἐπάνω, ὄχι μόνο ἡ φύση τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά καί τό πλῆθος τῶν ἀγγέλων βλέπει τά παλαίσματα καί βροντοφωνάζει ὁ Παῦλος, γράφοντας στούς Κορινθίους : «γίναμε θέαμα στόν κόσμο, καί ὄχι μόνο στούς ἀνθρώπους, ἀλλά καί στούς ἀγγέλους»[10]. Ἄγγελοι, λοιπόν, μᾶς βλέπουν καί ἀγωνοθέτης εἶναι ὁ Κύριος τῶν ἀγγέλων. Αὐτό δέν εἶναι μόνο τιμή, ἀλλά καί ἀσφάλεια. Γιατί, ὅταν ἐκεῖνος, πού θυσίασε τη ζωή του γιά μᾶς, αὐτός κρίνει τά παλαίσματα, ποίας τιμῆς δέν εἶναι αὐτό, πόση ἀσφάλεια δέν παρέχει;        

Στήν περίπτωση, βέβαια, τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων, ὁ βραβευτής στέκεται ἀνάμεσα στούς ἀγωνιζομένους, χωρίς νά ἐκδηλώνεται εὐνοϊκῶς οὔτε ὑπέρ τοῦ ἑνός οὔτε ὑπέρ τοῦ ἄλλου, ἀλλά περιμένει τό τέλος. Γι’ αὐτό καί στέκεται ἀνάμεσά τους, γιατί καί ὡς πρός τή γνώμη κατέχει μεσαία θέση. Στήν περίπτωση τή δική μας, ὅμως, καί τοῦ διαβόλου δέν στέκεται στό μέσον ὁ Χριστός οὐδέτερος, ἀλλ’ ὅλος εἶναι δικός μας. Καί ὅτι δέν εἶναι οὐδέτερος, ἀλλά ὅλος δικός μας σκέψου τό ἑξῆς. Ἐμεῖς, πού μπήκαμε στόν ἀγώνα, μᾶς ἄλειψε, ἐνῶ ἐκεῖνον τόν ἔδεσε˙ ἐμᾶς μᾶς ἄλειψε μέ λάδι  ἀγαλλιάσεως, ἐνῶ ἐκεῖνον τόν ἔδεσε μέ δεσμά ἄλυτα, γιά νά ἐμποδίζεται στά παλαίσματα. Ἐμένα, κι ἄν ἀκόμη συμβεῖ νά ὑποσκελισθῶ, ἁπλώνει τό χέρι του καί μέ βοηθᾶ καί, ἄν πέσω, μέ σηκώνει καί μέ βοηθᾶ νά τό πατῶ πάλι. Γιατί λέγει : «Πατᾶτε ἐπάνω στά φίδια καί σκορπιούς καί ἐπάνω σ’ ὅλη τή δύναμη τοῦ ἐχθροῦ»[11].

Βεβαίως, ὁ λόγος τοῦ Ἀπ. Παύλου εἶναι θεόπνευστος καί ἀναντίρρητος. Ὁ Χριστός εἶναι «χθές καί σήμερον ὁ αὐτός καί εἰς τούς αἰώνας»[12]. Πιστεύω, ὅμως, ὅτι, ὅπως τόν ἑρμηνεύσαμε προηγουμένως, δέν ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ αὐτά, πού θά ποῦμε πιό κάτω. Δηλαδή, πιστεύω ὅτι ἡ σωματική γυμναστική - ἀθλητισμός, σάν ξεπέρασμα του ἑαυτοῦ μας μέ τή βοήθεια τῆς ἀσκήσεως καί τῆς λατρείας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μπορεῖ νά εἶναι ἕνα ἀντίβαρο πνευματικό, μιά ἀπό τίς ὑγιεῖς διεξόδους ἀπό τόν ἐγκοσμιοκρατισμό καί τή νοησιαρχία πρός τήν αἰωνιότητα, τήν καινούργια ἐν Χριστῷ κτίση, τήν ἀληθινή μας πατρίδα.

Ἡ σημερινή ἐποχή καί κατάσταση δέν μᾶς ἐπιτρέπει νά ἐξορκίζουμε τό δαιμονισμό μέ δαιμονισμό. Οὔτε νά αὐτοσχεδιάζουμε, μετατρέποντας σέ πειραματόζωο τούς συνανθρώπους μας καί ἰδίως τούς νέους. Ἔχουν προηγηθεῖ χιλιετίες ποτισμένες, τοὐλάχιστον στόν χῶρο τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀπό τήν Ἑλληνορθόδοξη παράδοση. Σ’ αὐτήν ἄς ἀνατρέξουμε γιά νά λυτρωθοῦμε ἀπό τά δεινά, τίς πτώσεις, τήν ἐγωπάθεια καί τό διάβολο.

«14. Ἡ Ἐκκλησία καί ἡ Πολιτεία νά βοηθοῦν οἰκονομικά, ἐπαγγελματικά καί πνευματικά τούς ἀθλητές, πού ἀφιερώνουν τόν ἑαυτό τους στόν ἀθλητισμό (πρωταθλητισμό), οὕτως ὥστε, καί κατά τη διάρκεια, πού κάνουν πρωταθλητισμό, καί μετά τη λήξη τῆς πρωταθλητικῆς τους σταδιοδρομίας, νά ἔχουν ἔντιμη κοινωνική καί ἐπαγγελματική ζωή, πού ἐξασφαλίζει τήν ψυχική ἠρεμία, προσωπική καί οἰκογενειακή εἰρήνη».

Σχόλιο καί ἐρώτηση : Τό πιό πάνω μέτρο ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τό ὅλο πνεῦμα τῆς ὁμιλίας καί τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Διότι, ἐνῶ στήν ὁμιλία ὑποστηρίζεται ὅτι ὁ ἀθλητισμός δέν εἶναι αὐτοσκοπός, ὅτι σκοπός τοῦ ἀθλητισμοῦ εἶναι νά φθάσουμε στήν ταπείνωση καί καθαρότητα, ὅτι σκοπός δέν εἶναι ἡ νίκη, ἀλλά ἡ συμμετοχή, ἡ κοινωνία μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ἐδῶ ζητᾶμε οὔτε λίγο οὔτε πολύ ἀπό τήν Ἐκκλησία νά ἐπιβραβεύει καί νά βοηθᾶ ποικιλοτρόπως τούς πρωταθλητές, δηλαδή τούς ἐπαγγελματίες γενικά ἀθλητές, νά ἐπιτύχουν ἐπιδόσεις, νά προβληθοῦν ἐγωϊστικά, νά ἀποκτήσουν οἰκονομικά ὀφέλη. Ὅλ’ αὐτά ὑποβιβάζουν τόν ἀθλητισμό καί τόν αὐτονομοῦν, τόν αὐτοθεώνουν, τόν ἐμπορικοποιοῦν καί τόν κρατικοποιοῦν. Ἑπομένως, ἐρωτοῦμε : Μήπως πρέπει νά μή ζητοῦμε ἀπό τήν Ἐκκλησία νά ἔρχεται ὡς ἀρωγός καί ὑποβιβαστῆς του ἀθλητισμοῦ οὐσιαστικά, μέ τό νά δέχεται τόν ἐπαγγελματικό πρωταθλητισμό;

Ἀπάντηση : Κατ’ ἀρχήν συμφωνῶ ὅτι εἶναι ἐπικίνδυνος ὁ ἐπαγγελματικός πρωταθλητισμός, νά ἀσχολεῖται κανείς μόνο μέ τόν ἀθλητισμό καί νά καρπώνεται δόξα, ἠδονή καί χρήματα ἀπό αὐτόν. Ὅμως, πιστεύω ὅτι ἐπικίνδυνο εἶναι καί ὁ,τιδήποτε ἄλλο κάνουμε, ἄν τό ἀπολυτοποιήσουμε, ἄν καρπωνόμαστε ἀπ’ αὐτό δόξα, ἡδονή καί χρήματα, ἄν γενικά κάνουμε πράξη τό ἐγωϊστικό μας φρόνημα καί θέλημα. Π.χ. ἡ ἱεροσύνη καί ἡ θεολογία, πού εἶναι λειτουργήματα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὅταν ἐπαγγελματοποιοῦνται, ἐπίσημα ἤ ὄχι, παύουν νά ἐπιτελοῦν αὐτομάτως τό σκοπό τους, ἄν ἀπολυτοποιοῦνται καί ἄν θεωροῦνται μέ ἐκκοσμικευμένο ἀνθρωποκεντρικό βλέμμα. Ἄν, ὅμως, ὁ κάθε ἱερέας καί θεολόγος, ἀλλά καί ὁ ἐπαγγελματίας ἀθλητής συνειδητοποιήσουν, θεία χάριτι καί δι’ εὐχῶν τοῦ πνευματικοῦ τους πατρός, καθοδηγητῆ καί Γέροντος, ὅτι ἡ ἱεροσύνη, ἡ θεολογία καί ὁ ἀθλητισμός εἶναι λειτουργήματα, διακονίες, χαρίσματα ἀπό τό Θεό, γιά νά ἁγιάσουν καί νά ἁγιαστοῦν, νά πετύχουν τή θέωση, τότε πιστεύω ὅτι δέν εἶναι ἐπικίνδυνο νά ἀσχολεῖται κάποιος ἤ νά ἀσκεῖ αὐτά τά τρία διακονήματα, ὅπως ὅλα τά ἄλλα.

Ἐπίσης, ἤθελα νά πῶ καί τά ἑξῆς : Προτείνω σάν πρῶτο μέτρο γιά τήν ἐν Χριστῷ ἑδραίωση τοῦ ἀθλητισμοῦ στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων, πού ἔχουν ἄμεση ἤ ἔμμεση σχέση μαζί του, τά ἑξῆς : «Νά ἐπιτευχθεῖ ἀνεξαρτητοποίηση τοῦ ἀθλητισμοῦ ἀπό τά πολιτικά κόμματα, οἰκονομικές ἐπιχειρήσεις, τράπεζες, πολυεθνικές ἐταιρεῖες. Πῶς; Μέ τή στήριξη τῆς ἐλπίδας στόν Θεό καί στόν φίλαθλο λαό Του, «καί ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν». Ἡ πίστη ἐνεργουμένη μέ ἔργα σώζει, ὄχι τά λεφτά.

Τό 14^ο μέτρο ἔρχεται νά συμπληρώσει τό 1^ο, λέγοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία καί ἡ Πολιτεία πρέπει νά βοηθήσουν τούς ἐπαγγελματίες πρωταθλητές ποικιλοτρόπως, γιά νά ἐπιτευχθεῖ ἀνεξαρτητοποίηση τοῦ ἀθλητισμοῦ ἀπό τά συμφεροντολογικά στενά ὅρια τῶν πολιτικῶν καί τῶν ἐμπόρων τῶν ἐθνῶν. Ἄν ἡ Ἐκκλησία καί ἡ Πολιτεία, ὄχι μόνο διαπαιδαγωγήσουν τούς νέους κυρίως, ἀλλά βοηθήσουν καί ὑλικά, τότε θά ἔχουμε ἀναβάθμιση, ἀνανέωση καί πρόοδο, ὄχι μόνο τοῦ ἀθλητισμοῦ, ἀλλά καί τοῦ ἔθνους καί τῆς κοινωνίας.

Τώρα, ὅσον ἀφορᾶ τό γεγονός ὅτι ὁ ἐπαγγελματικός πρωταθλητισμός ἐπιδιώκει ἐπιδόσεις, οἰκονομικά ὀφέλη, χρῆμα, ἠδονές καί δόξα, πιστεύω ὅτι μπορεῖ ἡ Ἐκκλησία μέ τούς ἁγίους πνευματικούς ἐξομολόγους - Γέροντες, πού ἔχει, νά βοηθήσει, ὥστε, διά τῆς ἐν ἐλευθερίᾳ ὑπακοῆς τῶν ἐπαγγελματιῶν πρωταθλητῶν σ' αὐτούς τούς Γέροντες, νά ἀσκοῦνται ἡσυχαστικά, δηλ. νά προσεύχονται μέ τή νοερά προσευχή, νά νηστεύουν, νά ἀγρυπνοῦν τό κατά δύναμη, νά μετέχουν στή λατρευτική ζωή τῆς Ἐκκλησίας καί τή δόξα καί τά χρήματα, πού τυχόν θά ἀποκτήσουν στούς ἀθλητικούς χώρους, νά τά διαθέσουν, ὄχι μόνο γιά τόν ἑαυτό τους καί τήν οἰκογένεια τους, ἀλλά καί γιά φιλανθρωπικούς, ἐθνικούς καί μορφωτικούς σκοπούς. Ἔτσι πιστεύω ὅτι ἀγκαλιάζονται ἀπό τήν Ἐκκλησία καί αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, «ὑπέρ ὧν ὁ Χριστός ἀπέθανε, ἐτάφη, ἀνέστη, ἀνελήφθη καί ἔστειλε τό Πανάγιό Του Πνεῦμα, γιά νά ἱδρύσει τήν Ἐκκλησία».

Ἐρώτηση : Ἐπιτρέπεται στούς κληρικούς καί μοναχούς νά ἀθλοῦνται δημοσίως, νά εἶναι φίλαθλοι, προπονητές, καθηγητές σωματικῆς ἀγωγῆς, ἰθύνοντες κλπ; Ποιό εἶναι τό μέτρο, γιά νά ρυθμίσουν τίς σχέσεις τους μέ τόν ἀθλητισμό;

Ἀπάντηση : Θά σᾶς πῶ ἕνα ἀνέκδοτο : Κάποτε ρώτησαν τόν μακαριστό Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου καί Ἐθνάρχη Μακάριο τόν Γ’ μέ ποιά ποδοσφαιρική ὁμάδα εἶναι. Αὐτός στήν ἀρχή δέν ἀνταποκρινόταν. Πιεζόμενος, ὅμως, ἀναγκάστηκε νά ἀπαντήσει, λέγοντας : «Εἶμαι μέ τήν ἐθνική ὁμάδα Κύπρου».

Νομίζω, σύμφωνα μέ τήν ἀπάντηση τοῦ μ. Ἐθνάρχη Μακαρίου, ὅτι οἱ κληρικοί καί μοναχοί δέν πρέπει νά ταυτίζονται ἤ τοὐλάχιστον νά μήν ἐκφράζουν δημοσίως τή συμπάθειά τους πρός τήν μία ἤ τήν ἄλλη ὁμάδα σωματείου, ἀλλά νά θεωροῦν ὅλους τούς φιλάθλους, ὅλους τούς ἀθλητές παιδιά τους, γιά τούς ὁποίους πρέπει νά προσεύχονται καί προσωπικῶς καί στή Θεία Λειτουργία.

Ἐπίσης, νομίζω ὅτι δέν πρέπει νά ἀθλοῦνται δημοσίως, ἀλλά μποροῦν, ἄν θέλουν, νά παρακολουθοῦν καί νά παρεμβαίνουν στούς ἀθλητικούς χώρους, ὅταν χρειασθεῖ ἡ βοήθειά τους. Π.χ. νά κάνουν ἕνα κήρυγμα, ἕνα ἁγιασμό, μιά μικρή δοξολογία στά γραφεῖα τῶν σωματείων, ὅπου θά τούς καλέσουν ἤ στούς ἀθλητικούς χώρους. Νά γράψουν ἕνα ἄρθρο σέ ἐφημερίδα σχετικά μέ τόν ἀθλητισμό καί τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Νά ἐξομολογήσουν, ἄν τούς καλέσουν, ἀθλητές κλπ.

Δέν πρέπει νά ἔχουν ἐπισήμως τό ἐπάγγελμα τοῦ προπονητῆ, καθηγητῆ σωματικῆς ἀγωγῆς, ἰθύνοντα ἀθλητικοῦ. Ὅμως, μποροῦν, ἄν ἔχουν γνώσεις ἀθλητικές ἤ σάν ἀθλητές προηγουμένως, νά βοηθήσουν μέ τήν γνώση καί τήν πείρα τους τούς νέους ἀθλητές, προπονητές, ἰθύνοντες κλπ ἀνεπισήμως καί ἀνιδιοτελῶς. Ἐπίσης, στά κατηχητικά σχολεῖα ἤ σέ ἐκδρομές μέ νέα παιδιά μποροῦν, ἄν θέλουν, κατά τήν ταπεινή μου γνώμη, νά παίζουν μέ τά παιδιά ἤ νά τά προπονοῦν, ἄν δέν ὑπάρχει ἄλλο κατάλληλο πρόσωπο. Βέβαια, τό κύριο ἔργο τοῦ κληρικοῦ καί τοῦ μοναχοῦ δέν εἶναι αὐτό. Τό κύριο ἔργο τους εἶναι : «Εἴτε τρώγετε εἴτε πίνετε εἴτε κάνετε κάτι, ὅλα νά τά κάνετε πρός δόξαν Θεοῦ». (Ἀπ. Παῦλος). Ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ ἀπό τόν ἄνθρωπο καί τήν κτίση, ἱεροποιεῖ καί λειτουργικοποιεῖ τόν ἄνθρωπο καί τήν κτίση. Τούς εἰσάγει στόν ὑπέρχρονο καί ὑπέρχωρο κόσμο τῆς αἰωνιότητος. Ἄν ὁ κληρικός καί ὁ μοναχός δέν ἔχουν τήν αἴσθηση τῆς θείας αἰωνιότητος, δέν μποροῦν νά σωθοῦν καί νά σώσουν. Νά ἁγιασθοῦν καί νά ἁγιάσουν. Νά καθαρισθοῦν καί νά καθαρίσουν. Νά θεολογήσουν χαρμολυπητικῶς καί ἀλιευτικῶς, ὄχι ἀριστοτελικῶς (Ἅγ. Γρηγόριος Θεολόγος).

Αὐτά εἶναι τά μέτρα γιά τίς σχέσεις κληρικῶν καί μοναχῶν μέ τόν ἀθλητισμό.

---

[1] Εἰσήγηση στήν Στ΄ (6^η)  Σύνοδο Ἐθνικῆς Ὀλυμπιακῆς Ἀκαδημίας Κύπρου, Λευκωσία, 21-22 Νοεμβρίου 1992

[2] Π. ΕΥΔΟΚΙΜΩΦ, Ἡ Προσευχή τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, σσ. 20-21.

[3] Ματθ. 18, 3.

[4] Ἰω. 4, 42 καί Ματθ. 12, 21.

[5] Ἰω. 15, 10.

[6] Ματθ. 5, 48.

[7] Α΄ Κορ. 10, 31.

[8] Α΄ Κορ. 14, 40.

[9] Α΄ Τιμ. 4, 8.

[10] Α’ Κορ. 4, 9.

[11] Λουκ. 10, 19. Σχ.βλ. Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου ἔργα, Κατήχηση τρίτη, ΕΠΕ, ἐκδ. «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», τόμ. 30, Θεσ/νίκη 1987, σ. 389.

[12] Ἑβρ. 13, 8.