Το Ψεύδος του «Κβαντικού Άλματος»
«Κβαντικό Άλμα»:
Από την Κβαντική Φυσική στο TikTok και τη Νέα Εποχή
Η οθόνη του κινητού λαμπυρίζει με αλλεπάλληλες εικόνες επιτυχίας, μεταμόρφωσης και ξαφνικού πλούτου. Το #quantumjumping, ένα hashtag που συγκεντρώνει εκατοντάδες εκατομμύρια προβολές σε πλατφόρμες όπως το TikTok, έχει γίνει το νέο χρυσωρυχείο της ψηφιακής εποχής. Υπόσχεται όχι απλώς προσωπική βελτίωση, αλλά μια ριζική αλλαγή της ζωής μέσω της «πρόσβασης σε άλλες πραγματικότητες». Αυτή η τάση, βαθιά ριζωμένη στις σύγχρονες αντιλήψεις της Νέας Εποχής (New Age), έχει οικειοποιηθεί έναν από τους πιο μυστηριώδεις και επαναστατικούς όρους της επιστήμης: το κβαντικό άλμα.
Στην καρδιά του φαινομένου βρίσκεται η ιδέα ότι η ζωή κάποιου είναι δυσαρεστημένη επειδή ζει στην «λάθος» πραγματικότητα ή στη «χειρότερη» εκδοχή του εαυτού του. Το «Κβαντικό Άλμα» υποτίθεται ότι είναι η τεχνική που επιτρέπει στο άτομο να «μεταπηδήσει» από την ανεπιθύμητη πραγματικότητα Α (φτώχεια, μοναξιά, αποτυχία) στην πραγματικότητα Β (πλούτος, επιτυχημένη καριέρα, ιδανικός σύντροφος). Αυτό το άλμα περιγράφεται από τους γκουρού της τάσης ως μια πνευματική πρακτική, μια μορφή διαλογισμού ή οραματισμού, η οποία εκμεταλλεύεται τις θεωρίες των παράλληλων συμπάντων και της κβαντικής εμπλοκής.
Από την Επιστήμη στη Μεταφυσική
Για να κατανοήσουμε την απήχηση της έννοιας, πρέπει πρώτα να δούμε πώς οικειοποιήθηκε ο επιστημονικός όρος. Στην κβαντική φυσική, το κβαντικό άλμα (quantum jump) είναι ένα πραγματικό, καλά τεκμηριωμένο φαινόμενο. Περιγράφει την ακαριαία και διακριτή αλλαγή ενεργειακής στάθμης ενός ηλεκτρονίου γύρω από τον πυρήνα ενός ατόμου, χωρίς να περνά από τις ενδιάμεσες ενεργειακές καταστάσεις. Είναι η ελάχιστη, ασυνεχής αλλαγή που είναι δυνατή στον υποατομικό κόσμο. Αυτό το άλμα είναι αόρατο, απρόβλεπτο και δεν έχει καμία απολύτως σχέση με συνειδητές επιλογές ή ανθρώπινες πραγματικότητες.
Ωστόσο, η κβαντική ορολογία—με τις παράξενες, αντιδιαισθητικές έννοιές της (παράλληλα σύμπαντα, κβαντική διεμπλοκή, αβεβαιότητα)—έχει γίνει το τέλειο επιστημονικοφανές προσωπείο για τη σύγχρονη μεταφυσική. Άρχισε να διαδίδεται μαζικά από το 2008, όταν ο συγγραφέας Burt Goldman κυκλοφόρησε το πρόγραμμά του, «Quantum Jumping», το οποίο βασιζόταν σε τεχνικές οραματισμού. Ο Goldman ισχυριζόταν ότι οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον διαλογισμό για να φανταστούν μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους σε ένα παράλληλο σύμπαν και, μέσω αυτής της νοητικής σύνδεσης, να έλξουν τις ιδιότητες αυτού του «καλύτερου εαυτού» στη δική τους πραγματικότητα.
Η επιτυχία του Goldman και άλλων παρόμοιων ρευμάτων, όπως ο «Νόμος της Έλξης» (Law of Attraction) –που έγινε γνωστός από το βιβλίο «The Secret»–, βασίζεται σε μια θεμελιώδη παρανόηση: την εξίσωση της σκέψης (μια αφηρημένη διαδικασία στον εγκέφαλο) με την κβαντική ενέργεια (μια φυσική δύναμη). Η θεωρία υποστηρίζει ότι επειδή όλα είναι ενέργεια (μια σωστή επιστημονικά δήλωση), η πρόθεση του ανθρώπου μπορεί να μετατοπίσει την κβαντική του κατάσταση και, συνεπώς, την πραγματικότητά του.
Η Δύναμη της Ποπ Κουλτούρας και του Ψηφιακού Μάρκετινγκ
Ο πραγματικός πολλαπλασιαστής της θεωρίας του Κβαντικού Άλματος δεν είναι η μεταφυσική, αλλά η ποπ κουλτούρα και η πλατφόρμα του TikTok. Ο κινηματογράφος και η τηλεόραση έχουν ενισχύσει την ιδέα των παράλληλων συμπάντων (multiverse) με σειρές και ταινίες που έχουν τεράστια απήχηση. Από τα σύμπαντα της Marvel και της DC, μέχρι πιο φιλοσοφικά έργα που εξερευνούν τις διαφορετικές ζωές που θα μπορούσε να ζήσει κάποιος, το «multiverse» έχει γίνει μια οικεία έννοια. Αυτή η εξοικείωση δίνει νομιμότητα στη μεταφυσική πρακτική: «Αφού υπάρχουν παράλληλα σύμπαντα, γιατί να μην μπορώ να πάω σε ένα καλύτερο;»
Στο TikTok, το Quantum Jumping έγινε viral μέσω βίντεο-οδηγών που υπόσχονται άμεσα αποτελέσματα. Συχνές πρακτικές περιλαμβάνουν:
- Τεχνική του Νερού και του Καθρέφτη: Ο οραματισμός της επιθυμητής πραγματικότητας σε ένα ποτήρι νερό ή σε έναν καθρέφτη πριν τον ύπνο, με στόχο η συνείδηση να «συνδεθεί» με την άλλη εκδοχή του εαυτού κατά τη διάρκεια του ύπνου.
- Μέθοδος των Δύο Κυπέλλων: Μια πιο περίπλοκη πρακτική, όπου δύο κύπελλα με νερό αντιπροσωπεύουν την «Τρέχουσα Πραγματικότητα» και την «Επιθυμητή Πραγματικότητα». Με μια «τελετή» μεταφοράς του νερού και έντονο οραματισμό, ο χρήστης πιστεύει ότι έχει κάνει το άλμα.
Αυτές οι «τεχνικές» έχουν έναν ισχυρό ψυχολογικό αντίκτυπο, καθώς εκμεταλλεύονται την ανθρώπινη επιθυμία για γρήγορη λύση και την ανάγκη για αυτονομία και έλεγχο σε έναν χαοτικό κόσμο. Οι χρήστες αναφέρουν αισθήματα ευφορίας ή περίεργων συμπτώσεων μετά τις πρακτικές, τα οποία ερμηνεύονται ως «αποδείξεις» του άλματος, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για φαινόμενα placebo, επιλεκτικής προσοχής και αυτοεκπληρούμενης προφητείας.
Η συνέχεια ΕΔΩ
