Μια άθλια συζήτηση για εξωγήινουςΙερέας Ταράσιος Μποροζένετς
Προς το τέλος του γεύματος μετά την Κυριακάτικη λειτουργία, ένας ενορίτης έκανε μια απροσδόκητη ερώτηση:
Υπάρχει ζωή στον Άρη; Ή, πιο συγκεκριμένα, υπάρχει νοήμων ζωή σε άλλους πλανήτες; Τι πιστεύει η Εκκλησία για αυτό;
Ξεκίνησα
την απάντησή μου λέγοντας ότι, παρά τον εκτεταμένο θόρυβο γύρω από αυτό
το θέμα, δεν υπάρχουν ακόμη αντικειμενικά επιστημονικά στοιχεία για την
ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών, εξαιρετικά ανεπτυγμένων εξωγήινων ή ακόμα
και των πιο βασικών ζωντανών όντων στον εξωγήινο χώρο.
Τα επιχειρήματα που προβάλλονται υπέρ της ύπαρξης εξωγήινων είναι εξαιρετικά αμφίβολα.
Η
ύπαρξη άλλων νοήμονων όντων στο σύμπαν είναι θέμα πίστης, όχι γνώσης.
Αυτό το θέμα εμφανίστηκε τον 17ο αιώνα και συζητήθηκε κυρίως μεταξύ
αστρονόμων και διανοουμένων που αναγνώριζαν το άπειρο του σύμπαντος.
Αργότερα, ορισμένοι εσωτεριστές προσχώρησαν στο πλευρό τους.
Η
πίστη στους εξωγήινους εκτοξεύτηκε στη δημόσια συνείδηση από τη
δεκαετία του 1940 στις Ηνωμένες Πολιτείες, από όπου εξαπλώθηκε σε όλο
τον κόσμο. Ήταν εκεί, και ταυτόχρονα, που αναδύθηκε η ουφολογία - μια
ψευδοεπιστήμη που «μελετά» τα UFO και τους εξωγήινους.
Η
κύρια λογική για την πίστη στην ύπαρξη νοήμονος ζωής σε άλλους πλανήτες
είναι η θεωρία του απείρου του διαστήματος, η οποία υποτίθεται ότι
καθιστά πιθανή την ύπαρξη άλλων μη ανθρωποειδών πολιτισμών εντός αυτού.
Και πάλι, αυτή η ιδέα δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ή να διαψευσθεί
πειραματικά.
Έτσι,
όλη η ουφολογία βασίζεται σε μια αμφίβολη υπόθεση, το παράδοξο της
οποίας είναι ότι έρχεται σε αντίθεση με κάθε ανθρώπινη εμπειρία.
Άλλωστε, κάθε τι υλικό είναι ουσιαστικά περιορισμένο στον χρόνο και τον
χώρο. Ο περιορισμός είναι μια ουσιαστική ιδιότητα της υλικής ύπαρξης.
Πώς λοιπόν μπορούμε να υποθέσουμε το άπειρο ολόκληρου του συνόλου των
πεπερασμένων υλικών αντικειμένων, φαινομένων και διαδικασιών;
Λοιπόν,
ακόμα κι αν ο χώρος δεν είναι άπειρος, λένε οι ουφολόγοι, είναι ακόμα
τόσο απέραντος που η ύπαρξη άλλων νοήμονων όντων και κόσμων που
κατοικούνται από αυτά είναι δυνατή σε αυτόν.
Και
πάλι, αυτή είναι απλώς μια τολμηρή υπόθεση, αδύνατο να επαληθευτεί με
οποιονδήποτε τρόπο. Ένα άτομο αφήνεται είτε να την αποδεχτεί με πίστη
είτε όχι. Αυτή η επιλογή εξαρτάται αποκλειστικά από την κοσμοθεωρία που
έχει.
Παρά
την επιστημονική της αβεβαιότητα, η ουφολογία αποτελεί σήμερα ένα
σημαντικό φαινόμενο στην παγκόσμια μαζική συνείδηση και την ποπ
κουλτούρα. Η επιρροή της στους ανθρώπους αυξάνεται σταθερά.
Αυτό
συμβαίνει μέσω στοχευμένης προπαγάνδας στα μέσα ενημέρωσης, τη
λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και άλλες μορφές τέχνης. Ιστορίες για UFO
και συναντήσεις με εξωγήινους έχουν ουσιαστικά γίνει η μυθολογία της
κοσμικής μας εποχής. Πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι, άνθρωποι σήμερα
είναι περισσότερο διατεθειμένοι να πιστεύουν στην ύπαρξη εξωγήινων παρά
στους αγγέλους.
Γιατί
συμβαίνει αυτό; Νομίζω ότι συμβαίνει επειδή το θέμα των εξωγήινων είναι
απίστευτα χρήσιμο για να αποσπά την προσοχή των ανθρώπων από τα
πραγματικά γήινα προβλήματά τους. Οι σύγχρονοι δυτικοί πολιτικοί,
χρησιμοποιώντας τα μέσα ενημέρωσης και τη σύγχρονη τέχνη, έχουν
κατακτήσει με μαεστρία αυτή την τεχνική για να χειραγωγούν το μυαλό των
ανθρώπων: είτε τρομάζοντάς τους με μια πιθανή εξωγήινη απειλή είτε
υποσχόμενοι τα πιθανά οφέλη της επικοινωνίας με άλλους πολιτισμούς.
Παραδόξως,
οι πιστοί, ακόμη και οι κληρικοί, πέφτουν επίσης υπό την επίδραση της
προπαγάνδας των UFO. Για παράδειγμα, ένας καθηγητής θεολογικής σχολής
που γνωρίζω, έχοντας διαβάσει για UFO στις εφημερίδες, άρχισε να λέει
στους μαθητές του για την ύπαρξη εξωγήινων κατά τη διάρκεια των
δογματικών του διαλέξεων. Ευτυχώς, υποδέχτηκαν τη θέση του με
σκεπτικισμό και χιούμορ, γράφοντας αστειευόμενοι τα λόγια της Αγίας
Γραφής στον πίνακα: «Ο Κύριος φυλάει τους ξένους» (Ψαλμός 146:9).
Σε
αντίθεση με τους κοσμικούς ανθρώπους, οι οποίοι δεν έχουν κανέναν τρόπο
να αντιμετωπίσουν την πίεση της προπαγάνδας, εμείς οι πιστοί έχουμε μια
πηγή αληθινής κατανόησης της πραγματικότητας - την Αγία Γραφή, από την
οποία πρέπει να προχωράμε όταν επιλύουμε οποιαδήποτε ζητήματα,
συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εκφράζονται.
Θα
πρέπει, ωστόσο, να γίνει κατανοητό ότι η Βίβλος δεν παρέχει απαντήσεις
σε κάθε ερώτημα. Η Γραφή δεν είναι εγχειρίδιο για όλες τις επιστήμες.
Αυτά τα βιβλία επικεντρώνονται στην ιερή ιστορία της σωτηρίας του
ανθρώπου από τον Θεό. Όλα εδώ υποτάσσονται σε αυτό το κεντρικό θέμα,
συμπεριλαμβανομένων των διδασκαλιών για τη δημιουργία, την προέλευσή
της, τη δομή και την κίνησή της μέσα στον χρόνο και τον χώρο.
Τα
βιβλία της Αγίας Γραφής δεν ασχολούνται με το ζήτημα της ύπαρξης
εξωγήινης νοημοσύνης και, κατά συνέπεια, δεν υπάρχει άμεση απάντηση σε
αυτό.
Αυτό
το γεγονός υποδηλώνει ότι αυτό το θέμα είναι εντελώς ασήμαντο για τη
χριστιανική πίστη και τη σωτηρία μας. Άλλωστε, όλα όσα χρειαζόμαστε για
να συναντήσουμε τον Χριστό και να στραφούμε σε Αυτόν, για πίστη και
φωτισμό κατά χάρη, για μεταμόρφωση και θέωση στην Εκκλησία - όλα αυτά
μας έχουν αποκαλυφθεί από τον Κύριο στον Λόγο του Θεού, με τον πιο σαφή
και ολοκληρωμένο τρόπο που είναι δυνατός για την αντίληψή μας και την
κατανόησή μας.
Οτιδήποτε
δεν αναφέρει η Γραφή είναι, εξ ορισμού, ασήμαντο για τη χριστιανική
συνείδηση και ζωή. Αν ο Θεός θεωρούσε ένα συγκεκριμένο θέμα σημαντικό
για εμάς, σίγουρα θα είχε μιλήσει γι' αυτό. Αν παραμένει σιωπηλός για
κάτι, σημαίνει ότι δεν το χρειαζόμαστε.
Ωστόσο,
με βάση όσα μας έχει πει ο Θεός, μπορούμε επίσης να κάνουμε εικασίες
για εξωγήινους, καθώς αυτό το ερώτημα απασχολεί πολλούς, αποσπά την
προσοχή από αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό και για πολλούς αποτελεί
έναν πνευματικό πειρασμό. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε μέρη όπου η
ουφολογία έχει γίνει ένα είδος νέας θρησκευτικής πίστης.
Οι
οπαδοί του ισχυρίζονται αρκετά σοβαρά ότι η ίδια η ζωή στη γη έχει
εξωγήινη προέλευση, ότι οι θεοί, τα πνεύματα και οι ήρωες διαφόρων
θρησκειών είναι εξωγήινοι, συμπεριλαμβανομένου του Χριστού.
Ο
Ιερομόναχος Σεραφείμ (Rose, 1934–1982), ο οποίος έζησε στις Ηνωμένες
Πολιτείες και ήταν εξοικειωμένος από πρώτο χέρι με την ουφολογία που
εμφανίστηκε εκεί, την ονόμασε νέα θρησκεία, ένα ακόμη σημάδι της
«μεταχριστιανικής πίστης» μαζί με διάφορες ανατολικές λατρείες.
Σύμφωνα
με τον Πατέρα Σεραφείμ, τα φαινόμενα UFO αποκρύπτουν τις δραστηριότητες
του δαιμονικού κόσμου. Τα φαινόμενα UFO, γκρίζα και πράσινα
ανθρωποειδή, είναι νέες μορφές που υιοθετούνται από δαίμονες για να
αποπλανήσουν τους σύγχρονους ανθρώπους [1] .
Ο
Πατέρας Σεραφείμ εκφράζει την πιο αυστηρά αρνητική και κατηγορηματική
πνευματική εκτίμηση του ενδιαφέροντος για τα εξωγήινα νοήμονα όντα,
πιστεύοντας ότι όχι μόνο αποσπά την προσοχή αλλά και οδηγεί μακριά από
τον Θεό όσους υποκύπτουν σε αυτό. Δεν υπάρχουν, και ποτέ δεν υπήρξαν,
άλλα σωματικά νοήμονα όντα στη δημιουργία εκτός από τους ανθρώπους. Όλες
οι εκδηλώσεις τέτοιων όντων δεν είναι τίποτα περισσότερο από
δαιμονικούς πειρασμούς.
Η
θέση του Πατέρα Σεραφείμ είναι κατανοητή. Άλλωστε, είχε δει πάρα πολλά
θύματα αυτού του ανθυγιεινού ενδιαφέροντος. Και ο ίδιος, στην πορεία της
πνευματικής του αναζήτησης, θα μπορούσε να γίνει ένα από αυτά τα
θύματα.
Ωστόσο,
μεταξύ των πιστών, υπάρχει και μια διαφορετική, πιο χαλαρή προσέγγιση
στο ζήτημα των UFO. Οι υποστηρικτές της απορρίπτουν σοβαρά τους
ισχυρισμούς περί UFO, θεωρώντας τους ψευδοεπιστήμη. Ταυτόχρονα, δεν
αρνούνται την πιθανότητα μελλοντικής ανακάλυψης άλλων νοήμονων μορφών
ζωής στο Σύμπαν. Πιστεύουν ότι εάν συμβεί αυτό, η Εκκλησία θα πρέπει να
διατυπώσει την επίσημη θέση της επί του θέματος. Προς το παρόν, αυτό δεν
έχει συμβεί και δεν υπάρχει τίποτα προς συζήτηση.
Πρέπει
να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα δεν έχει διαμορφωθεί ενιαία επίσημη
συνοδική θέση οποιασδήποτε από τις τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, καθώς
και ολόκληρης της Ορθόδοξης Εκκλησίας, σε σχέση με το ζήτημα των UFO.
Απομένει
να μελετήσουμε τις υπάρχουσες απόψεις των θεολόγων επί του θέματος, να
αναλογιστούμε τα επιχειρήματά τους, βασισμένα στο κείμενο της Αγίας
Γραφής στην εκκλησιαστική πατερική της ερμηνεία.
Πώς
μπορεί η Αγία Γραφή να μας βοηθήσει στο ερώτημα της πιθανής ύπαρξης
νοήμονος ζωής σε άλλους πλανήτες; Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε εικασίες.
Η
Βίβλος είναι, πρώτον, θεοκεντρική, δεύτερον, γεωκεντρική, τρίτον,
ανθρωποκεντρική και τέταρτον, σωτηριολογική. Είναι ο Λόγος του Θεού, που
απευθύνεται στους ανθρώπους στη Γη, γραμμένος από ανθρώπους και για
ανθρώπους για τη σωτηρία τους.
Μιλάει
για τον Θεό, ο οποίος δημιούργησε τον αόρατο πνευματικό και τον ορατό
υλικό κόσμο. Στο κέντρο του ορατού κόσμου βρίσκεται ο πλανήτης Γη. Στη
Γη, δημιουργήθηκε και εγκαταστάθηκε το στέμμα όλης της κτίσης, τόσο της
ορατής όσο και της αόρατης - ο άνθρωπος.
Ας
τονίσουμε ότι ο άνθρωπος είναι το τελευταίο και επομένως τελειότερο ον
σε όλη τη δημιουργία, σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο Θεός δημιουργεί τα όντα
του ορατού κόσμου με τη σειρά που η φύση τους γίνεται ολοένα και πιο
τέλεια. Δεν υπάρχει, ούτε μπορεί να υπάρξει, τελειότερο ον από τον
άνθρωπο. Άλλωστε, αμέσως μετά τη δημιουργία του ανθρώπου, ο Δημιουργός
αναπαύθηκε «από πάντων των έργων Αυτού» (Γένεση 2:2), δηλαδή έπαψε να
δημιουργεί νέα όντα.
Οι
πιστοί στους εξωγήινους τους θεωρούν ανώτερα όντα από τους ανθρώπους,
πιο έξυπνα και πιο εξελιγμένα. Αυτό έρχεται σε άμεση αντίθεση με τη
βιβλική διδασκαλία για τους ανθρώπους ως το στέμμα της δημιουργίας.
Το
δημιουργικό θέλημα του Θεού εκτείνεται από το άψυχο στο έμψυχο, από τη
γη στα φυτά, από τα ψάρια στα αμφίβια, από τα αμφίβια στα πτηνά και τα
θηρία (Γέν. 1:1-25).
Τελικά,
ο Θεός δημιουργεί τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και ομοίωσή Του ως ένα
λογικό, ελεύθερο, πνευματικό και σωματικό ον ικανό για αγάπη (Γέν.
1:26-27).
Η
Θεία Αποκάλυψη δεν κάνει καμία αναφορά σε άλλα σωματικά, νοήμονα όντα
στο Σύμπαν. Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι η Γραφή απλώς σιωπά για την ύπαρξη
άλλων εξωγήινων όντων, αυτά θα ήταν και πάλι λιγότερο τέλεια από τους
ανθρώπους, λιγότερο νοήμονα, λιγότερο ελεύθερα, λιγότερο ικανά για
αγάπη.
Ωστόσο,
η λογική, η ελευθερία και η αγάπη δεν μπορούν να ρυθμιστούν· δεν
μπορούν να είναι μεγαλύτερες ή μικρότερες. Είτε υπάρχουν είτε όχι.
Υπάρχει ένα ανυπολόγιστο χάσμα μεταξύ των λογικών, ελεύθερων και
αγαπητικών όντων και εκείνων που δεν έχουν αυτές τις ικανότητες.
Αφενός,
ο Θεός, ως άκτιστος άπειρος Λόγος, Ελευθερία και Αγάπη· ένας άγγελος,
ως κτιστός ασώματος λόγος, ελευθερία και ικανότητα για αγάπη· ο
άνθρωπος, ως κτιστός ενσαρκωμένος λόγος, ελευθερία και ικανότητα για
αγάπη. Αφετέρου, όλα τα άλογα και ελευθερα έμψυχα και άψυχα πλάσματα.
Αφετέρου, πνευματικά και πνευματικά-σωματικά όντα. Αφετέρου,
έμψυχα-σωματικά και άψυχα-υλικά.
Στο
βιβλικό σύστημα συντεταγμένων, η ύπαρξη άλλων νοήμονων σωματικών όντων
εκτός από τους ανθρώπους είναι εντελώς περιττή και παράλογη.
Ο
Θεός φροντίζει για όλη την κτίση Του, και κυρίως για τον άνθρωπο, τον
οποίο αρχικά τίμησε με το δώρο της θεομορφίας και της θεομορφίας, την
ευδαιμονία της ουράνιας κοινωνίας με τον Θεό (Γέν. 2:8).
Ο
Θεός συνεχίζει να φροντίζει τους ανθρώπους ακόμα και αφού Τον έχουν
προδώσει διαπράττοντας την Πτώση, βυθίζοντας τους εαυτούς τους και τον
κόσμο στη φθορά και τον θάνατο.
Ας
τονίσουμε ότι η κατάσταση ολόκληρου του κόσμου, ολόκληρου του κόσμου,
εξαρτάται άμεσα από την πνευματική κατάσταση του ανθρώπου. Μέσω της
ανθρώπινης αμαρτίας, η φθορά και ο θάνατος εισέρχονται σε ολόκληρο τον
κόσμο. Μέσω της μεταστροφής και της επιστροφής του ανθρώπου στον Θεό,
ολόκληρος ο κόσμος πρέπει να θεραπευτεί από τη φθορά και τον θάνατο.
«Διότι
η λαχτάρα της κτίσης περιμένει την αποκάλυψη των υιών του Θεού· επειδή,
η κτίση υποτάχθηκε στη ματαιότητα, όχι εκούσια, αλλά εξαιτίας εκείνου
που την υπέταξε, με την ελπίδα ότι και αυτή η κτίση θα ελευθερωθεί από
τη δουλεία της φθοράς και θα αποκτήσει την ελευθερία της δόξας των
τέκνων του Θεού» (Ρωμ. 8:19-21).
Αυτό
σημαίνει ότι η πραγματική κατάσταση οποιωνδήποτε εξωγήινων όντων, εάν
υπάρχουν, πρέπει να εξαρτάται από την πνευματική κατάσταση ενός ατόμου.
Εάν υπάρχουν, πρέπει να εξαρτώνται οντολογικά από αυτήν εκ φύσεως.
Ο
Θεός προετοιμάζει τη σωτηρία των ανθρώπων, καθώς και όλης της ορατής
κτίσης, και επιτυγχάνει αυτή τη σωτηρία μέσω της ενανθρώπησης του Υιού
του Θεού, δηλαδή μέσω της αποδοχής ολόκληρης της ψυχοσωματικής
ανθρώπινης ουσίας στη θεία υπόστασή του.
Εν
Χριστώ ως Θεάνθρωπου, επιτελείται η λύτρωση, ο αγιασμός, η μεταμόρφωση
και η θέωση της ανθρώπινης φύσης. Στην Εκκλησία ως Σώμα Χριστού,
επιτελείται η συγχώρεση, ο καθαρισμός, ο αγιασμός, η μεταμόρφωση και η
θέωση για όσους πίστεψαν στον Χριστό και Τον αγάπησαν.
Όπως
βλέπουμε, το χριστιανικό δόγμα της σωτηρίας απλά δεν έχει χώρο για
εξωγήινους. Επικεντρώνεται αποκλειστικά στη σχέση μεταξύ Θεού και
ανθρωπότητας, από την οποία εξαρτάται άμεσα η θεραπεία και η ανανέωση
ολόκληρου του σύμπαντος.
Με
λίγα λόγια, καλοί άνθρωποι, μην πιστεύετε σε εξωγήινους. Αυτή η πίστη
είναι ψευδής και δεν σώζει. Πιστέψτε στον Κύριο και Σωτήρα Ιησού Χριστό,
τον Πατέρα Του και το Άγιο Πνεύμα, στην Τριάδα, ομοούσια και αδιαίρετη.
Πιστέψτε στην Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού. Και ζήστε σύμφωνα με αυτή
την πίστη.
Και τότε καμία ιστορία τρόμου για εξωγήινους δεν θα σε τρομάζει.
Ιερέας Ταράσιος Μποροζένετς
8 Οκτωβρίου 2025
