Γράφει ὁ κ. Δημήτριος Λογοθέτης, θεολόγος
Ἡ συνήθεια καὶ ἡ στασιμότητα εἶναι συνώνυμες μὲ τὸν ἀργὸ θάνατο γιὰ ἕνα ζωντανὸ ὀργανισμό. Στὴν ἐπιστημονικὴ γλῶσσα ἡ διαφυγὴ ἀπὸ τὴν συνήθεια καὶ ἡ ἐπίτευξη ἀλλαγῆς ἀποκαλεῖται ἐξέλιξη (διάφορη μὲ τὴν θεωρία τῆς ἐξελίξεως τῶν εἰδῶν ἀπὸ κάποιο κοινὸ πρόγονο, ἀλλὰ ἐξέλιξη μὲ τὴν ἔννοια τῆς προσαρμογῆς ἑνὸς εἴδους μὲ βάση τὶς νέες συνθῆκες), ἀλλὰ οἱ βιολογικὲς ἀλλαγές, ποὺ δὲν ῥωτᾶνε κανένα, γιὰ νὰ συμβοῦν, δὲν ἀπασχολοῦν καὶ δὲν φοβίζουν τοὺς ἀνθρώπους. Οἱ ἀλλαγὲς ποὺ τοὺς φοβίζουν εἶναι οἱ τεχνολογικὲς ἀλλαγὲς καὶ οἱ καινοτομίες, δηλαδὴ τὰ ἀνθρώπινα κατασκευάσματα, τῶν ὁποίων τοὺς καρποὺς ὅλοι θερίζουμε, εἰδικὰ στὶς ἡμέρες μας.
Οἱ νέες τεχνολογίες, ὅπως ἡ τελευταία μεγάλη παροχὴ στὸ κοινὸ τῆς Τεχνητῆς Νοημοσύνης, προκαλοῦσαν καὶ προκαλοῦν πάντοτε ἀναστάτωση καὶ ἐπιθετικότητα. Συνήθως συνοδεύεται ἀπὸ μία νοσταλγία πρὸς παλαιότερες ἐποχές, πιὸ ἁπλὲς καὶ κατανοητές, μέχρι ποὺ στὸ τέλος καὶ αὐτὲς θὰ καταστοῦν παλιὲς ἀπὸ τὶς ἑπόμενες γενεὲς καὶ κάτι καινούριο θὰ προκύψῃ, γιὰ νὰ προκαλέσῃ καινούρια μὲ τὴν σειρά του ἀναστάτωση σὲ μία καινούρια ὁμάδα ἀνθρώπων, ἡ ὁποία δὲν θὰ ἐπιθυμῇ νὰ ἀλλάξῃ τὶς συνήθειές της. Διότι ὁ φόβος δημιουργεῖται εὐκολότερα καὶ δίχως προσπάθεια, ἐνῷ ἡ χαρὰ ἀπαιτεῖ κίνησι καὶ συνεχῆ ἀλλαγή. Ὁ κόσμος προκαλεῖ πόνο καὶ στεναχώρια, ἐξαιτίας τῆς πτώσεως καὶ τῆς ἀνυπακοῆς τοῦ ἀνθρώπου, ὁπότε ἡ χαρὰ ἀπαιτεῖ τὸ ἀντίθετο ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ὁ κόσμος ζητάει: συνεχῆ ἀλλαγή. Γιὰ αὐτὸν τὸν λόγο φαίνεται ὅτι πάντοτε ὁ φόβος μὲ τὶς καινούριες τεχνολογίες εἶναι ἔλλειψη κατανόησης τους καὶ ταυτόχρονα ἄρνηση ἀλλαγῆς.
Μὲ κάθε νέα ἐφεύρεσι οἱ δυνατότητες πολλὲς φορὲς μοιάζουν ἀπεριόριστες καὶ τὰ χέρια ποὺ κρατᾶνε τὰ κλειδιὰ τῆς λειτουργίας τους δὲν εἶναι πάντοτε καὶ τὰ πιὸ καθαρά. Ἀβεβαιότητα, τρομοκρατία καὶ ἀμάθεια, προκαλοῦν ἕνα ἐπικίνδυνο μεῖγμα, τὸ ὁποῖο καταλήγει νὰ ἀποτελῇ ἐχθρὸ τοῦ Χριστιανοῦ καὶ βεβαίως τοῦ ἀνθρώπου ἐν γένει, παρὰ φίλος. Εἶναι διαφορετικὸ τὸ νὰ προσεγγίζῃ κάποιος τὶς νέες ἐξελίξεις μὲ προσοχὴ καὶ διαφορετικὸ νὰ τὶς ἀπορρίπτῃ ἐξ ὁλοκλήρου μὲ βάση τὴν γνώση του πάνω στὴν λειτουργία τους. Καὶ ἐδῶ ἀκριβῶς ἔρχεται καὶ πάλι νὰ δώσῃ φῶς ἡ ἱστορία, νὰ δείξῃ γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὴν ἀναγκαιότητά της γιὰ τὸ πῶς ἡ γνώση της ἀποτελεῖ ἀπαραίτητο συστατικὸ γιὰ ἕνα ὑγιῆ νοῦ, καθαρὸ ἀπὸ προκαταλήψεις καὶ φόβους. Στὴν χώρα ποὺ ζοῦμε, ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι καὶ σήμερα, ἐφευρέτες καὶ ἐπιστήμονες πέρασαν καὶ ἄφησαν τὸ ἀποτύπωμά τους στὴν ἱστορία καὶ μέχρι καὶ σήμερα τὴν διαμορφώνουν. Ἀπὸ τὴν κατασκευὴ τοῦ δωματίου χωρὶς ἦχο, τὴν ἀνακάλυψη τοῦ σχήματος τῆς γῆς, μὲ τὸν Ἀρίσταρχο τὸν Σάμιο νὰ φθάνῃ σὲ σημεῖο νὰ ὑπολογίζῃ καὶ τὴν ἀπόσταση μεταξὺ σελήνης καὶ γῆς, καὶ τὸν Ἀρχιμήδη μὲ τὶς θαυμαστές του ἐφευρέσεις, στοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι σπούδαζαν τὸ ὅ,τι νέο καὶ προσέφεραν σημαντικὰ στὶς φυσικὲς ἐπιστῆμες. Οἱ τρεῖς Καππαδόκες Πατέρες δὲν ἔκρυψαν ποτὲ τὴν σχέση τους μὲ τὴν ἰατρικὴ καὶ τὶς φυσικὲς ἐπιστῆμες, κάτι ποὺ καθίσταται φανερὸ σὲ κάποιον ποὺ ἔχει διαβάσει τὴν Ἑξαήμερο καὶ τὸ Περὶ τῆς Δημιουργίας τοῦ Ἀνθρώπου. Οἱ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος δὲν σκέφτηκαν ὅτι θὰ ὑποτιμηθῇ ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα μὲ τὴν δημιουργία τοῦ Κυριλλικοῦ ἀλφαβήτου, ἀλλὰ ἀντίθετα ὅτι θὰ ἐπιτευχθῇ καλλίτερα ἡ διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ Λέων ὁ σοφός, Αὐτοκράτορας τῆς Νέας Ῥώμης, προσέφερε ἄμεσα στὴν Ἐκκλησιαστικὴ ὑμνολογία, μὲ τὴν συγγραφὴ τῶν Ἑωθινῶν ποὺ ψάλλονται κάθε Κυριακή, καὶ ταυτόχρονα προστάτευσε τὴν Αὐτοκρατορία ἀπὸ κινδύνους μὲ ἐφευρέσεις, ὅπως τὸν ὀπτικὸ τηλέγραφο καὶ τὸν αὐτοματοποιημένο θρόνο, μὲ τὸ μηχανικὸ πουλὶ ποὺ κελαηδοῦσε πάνω στὸ δέντρο. Ὅλα αὐτά, ἂν καὶ ἁπλὰ καὶ ἀσήμαντα γιὰ ἐμᾶς σήμερα, ἔμοιαζαν μὲ μαγεία στοὺς καθημερινοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι δὲν γνώριζαν τὸν τρόπο λειτουργίας τους.
Λύση σίγουρα σὲ αὐτὲς τὶς σκέψεις καὶ τοὺς προβληματισμοὺς θὰ δώσῃ ὁ χρόνος, θὰ τοὺς ἐξαφανίσῃ καὶ ἡ νέα γενιὰ θὰ θεωρῇ δεδομένη τὴν κατάσταση στὴν ὁποία θὰ ἔχῃ γεννηθῆ. Οἱ ἄνθρωποι, ὅμως, ποὺ θέλουν νὰ ἀποκαλοῦνται χριστιανοί, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀφήνωνται στὰ χέρια τοῦ χρόνου, ἀλλὰ, ὅπως ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἔχει διδάξει, ὁ χρόνος πρέπει νὰ ἀξιοποιῆται ἀπὸ τοὺς χριστιανούς, ἀλλιῶς χριστιανοὶ δὲν εἶναι. Γρηγορεῖτε καὶ οὐ ραθυμεῖτε, μᾶς καλεῖ τὴν μεγάλη ἑβδομάδα, καὶ πάλι, στὴν παραβολὴ τῶν δέκα παρθένων, τρομοκρατοῦνται καὶ φοβοῦνται οἱ μωρὲς παρθένες καὶ ὄχι οἱ φρόνιμες, οἱ ὁποῖες εἶναι ἕτοιμες γιὰ τὸν Νυμφίο. Τί σημαίνει αὐτό, εἶναι ἁπλὸ καὶ ξεκάθαρο: ὁ Χριστιανὸς ὀφείλει νὰ κυνηγάῃ τὴν γνώση καὶ νὰ γνωρίζῃ τὴν λειτουργία τῶν νέων μηχανῶν, ἔτσι ὥστε νὰ τὶς χρησιμοποιήσῃ πρὸς τὸ συμφέρον του ἢ τουλάχιστον νὰ τὶς ἐμποδίσῃ ἀπὸ τὸ νὰ τοῦ κάνουν κακό.
Ἡ Τεχνητὴ Νοημοσύνη, γιὰ ὅσους γνωρίζουν ἔστω καὶ τὰ βασικὰ ἀπὸ πληροφορική, ἀποτελεῖ μόνο Τεχνητὴ καὶ διαφεύγει τῆς Νοημοσύνης. Τὰ φανταχτερὰ ὀνόματα τὸ μόνο ποὺ καταφέρνουν εἶναι νὰ σκᾶνε σὰν πυροτεχνήματα καὶ νὰ δημιουργοῦν θόρυβο. Τί ἀπέγινε τὸ «σωματίδιο τοῦ Θεοῦ», κανεὶς δὲν θυμᾶται, διότι ποτὲ δὲν ἐπηρέασε οὔτε εἶναι δυνατὸ νὰ ἐπηρεάσῃ κάτι ὀντολογικό, κάτι τὸ ὁποῖο θὰ ἄλλαζε τὰ θεμέλια τοῦ κόσμου. Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τὴν δύναμη μόνο νὰ μιμοῦνται, καὶ αὐτὸ κακοτρόπως πάλι, τὸ ὁ,τιδήποτε θεῖο, ὄχι νὰ τὸ ἀναπαράγουν. Ἡ Τεχνητὴ Νοημοσύνη, λοιπόν, μπορεῖ νὰ ἀποτελέσῃ κίνδυνο μόνο γιὰ αὐτὸν ποὺ δὲν ξέρει νὰ τὴν χρησιμοποιῇ καὶ γιὰ αὐτὸν ποὺ δὲν θέλει νὰ προσπαθήσῃ. Κινδύνους κάθε νέα τεχνολογία ἔχει, ὅσο, ὅμως, ἡ ψυχὴ μένει ἀνέπαφη, πιὸ ἐπικίνδυνο εἶναι τὸ καζίνο καὶ τὸ κλάμπ παρὰ ἕνα μηχάνημα, ποὺ ὁ καθεὶς μπορεῖ νὰ ἀποφύγῃ, ἂν ἐπιλέξῃ νὰ κλείσῃ τὸν ὑπολογιστὴ καὶ τὸ κινητό του. Τί γίνεται, ὅμως, μὲ τὴν χρήση τῆς τεχνολογίας αὐτῆς στὴν ἔκδοση τώρα τοῦ προσωπικοῦ ἀριθμοῦ, ὅπως καὶ στὸν ἔλεγχο τῶν πολιτῶν. Ἐκεῖ τὸ πρῶτο ὅπλο τὸ δίνει τὸ Εὐαγγέλιο: προσευχὴ καὶ νηστεία. Τὸ δεύτερο ὅπλο εἶναι ἡ ἄρνηση, ὄχι ἡ τρομοκρατία, καὶ τὸ τρίτο ὅπλο εἶναι ἡ γνώση. Πολὺ πιθανὸ ἤδη νὰ ἔχουν βγῆ προσωπικοὶ ἀριθμοὶ γιὰ ὅλους τοὺς Ἕλληνες πολίτες, ἀλλὰ ἀκόμα νὰ μὴ ἔχουν διαμοιραστῆ. Μπορεῖ ποτὲ νὰ μὴ διαμοιραστοῦν, μπορεῖ καὶ αὔριο νὰ τοὺς λάβουμε ὅλοι ἐξαναγκαστικά. Πόσοι ἀπὸ ἐμᾶς φρόντισαν νὰ ἀντιμετωπίσουν τὸν κίνδυνο αὐτὸ μὲ τὴν γνώση; Πόσοι ἔγιναν γνῶστες τῆς πληροφορικῆς καὶ ἐπιτέθηκαν στὰ συστήματα τῆς κυβερνήσεως, γιὰ νὰ ἀποφευχθῇ αὐτὸ ποὺ φοβοῦνται ὅτι ἔρχεται; Ἐλάχιστοι ἕως οὐδείς. Ὁπότε, ἀναρωτιέται κανεὶς εὔλογα, πραγματικὰ φοβόμαστε ἢ ψάχνουμε δικαιολογίες;
Τὴν ἐξέλιξη δὲν δυνάμεθα νὰ τὴν ἐμποδίσουμε, μποροῦμε, ὅμως, νὰ τὴν κατανοήσουμε γιὰ νὰ τὴν ἀντιμετωπίσουμε καὶ νὰ διώξουμε ὅ,τι ἐπιβλαβές. Ὅταν ἕνας γιατρὸς ἀντιμετωπίζη μία ἀσθένεια, πρῶτα ἀναγνωρίζει τὸ εἶδος τῆς ἀσθενείας καὶ μετὰ λαμβάνει τὰ ἀπαραίτητα μέτρα. Χωρὶς γνώση, οἱ ἐνέργειες μετατρέπονται σὲ ἄτακτες κινήσεις πανικοῦ. Ἡ Ἐκκλησία δὲν κινήθηκε ποτὲ συστηματικὰ ἐναντίον τῶν νέων τεχνολογιῶν καὶ οὔτε πρόκειται νὰ τὸ κάνῃ ποτὲ κατευθυνόμενα. Ἀκόμα καὶ μέσα στοὺς διωγμοὺς τῶν κομμουνιστικῶν πολιτευμάτων, τὸ κύριο μέλημά της ἦταν οἱ ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων καὶ ἡ διατήρηση τῆς ἀληθείας, πέρα ἀπὸ κάθε κίνδυνο, κάτι ποὺ οἱ πολιτικὲς ἀρχὲς δίωξαν. Ἂν καὶ πάλι διωχθῇ ἡ Ἐκκλησία, καὶ πάλι τὸ μέλημά της θὰ εἶναι οἱ ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων νὰ μὴ χαθοῦν καὶ νὰ μὴ ἀπαρνηθοῦν τὸν Χριστό, ὅπως τότε ποὺ οἱ μάρτυρες ὑπηρετοῦσαν τὴν πολιτεία στὸν ῥωμαϊκὸ στρατό, ἔφεραν τὰ σύμβολα τοῦ θεοῦ Αὐτοκράτορα στὴν μάχη, ἀλλὰ ποτὲ δὲν τὰ προσκύνησαν καὶ μέχρι τέλους παρέμειναν σταθεροὶ στὴν πίστη τους.
Οἱ νέες τεχνολογίες πάντοτε θὰ ἀποτελοῦν πρόκληση γιὰ τοὺς Χριστιανούς, τῶν ὁποίων ἡ ὑποχρέωση εἶναι νὰ μένουν πάντοτε ἐνημερωμένοι γιὰ τὸ πῶς μποροῦν νὰ ἀξιοποιήσουν τὰ νέα ὅπλα ποὺ ἐμφανίζονται πρὶν ὁ μισάνθρωπος διάβολος τὰ βάλῃ σὲ λειτουργία. Ἡ φρονιμότης δὲν ταυτίζεται μὲ τὴν ἀποδοχή. Ὁ φόβος, ὅμως, ὁδηγεῖ σὲ παρανοήσεις καὶ φαντασιώσεις, σὲ καταστάσεις ἔξω ἀπὸ τὴν λογικὴ τῆς Ἐκκλησίας, σὲ καταστάσεις ποὺ ὁδηγοῦν μᾶλλον στὴν τρομολαγνεία παρὰ τὴν σωτηρία.
