Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2025

Όχι οθόνες στο υπνοδωμάτιο!

Ο σημαντικότερος κανόνας για να ελεγχθεί η χρήση τους

Από την Jean Twenge, για το Institute for Family Studies

«Όταν η μικρή πήγαινε 1η  Γυμνασίου απέκτησε το πρώτο της smartphone. Η νεαρή μαθήτρια ήξερε ότι δεν έπρεπε να είναι στο τηλέφωνο έχοντας πάει για ύπνο. Αργά ένα βράδυ, η μητέρα την άκουσε να μιλά και πήγε να δει τί συμβαίνει. Η 12χρονη έκανε FaceTime με μια φίλη της μέσα στη νύχτα, τρεις ώρες αφότου είχε πέσει για ύπνο. Το κορίτσι ομολόγησε ότι και τα αδέρφια της έκαναν το ίδιο…»

Αυτό το παιδί δεν είναι το μοναδικό. Σε ερωτηματολόγιο (1) για τη χρήση smartphone από τα παιδιά ηλικίας 11 έως 17 ετών μέσα στην εβδομάδα, το εντυπωσιακό ποσοστό των  6 στα 10 παιδιά χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους μεταξύ 12 και 5 π.μ. τις μέρες του σχολείου. Μερικά παιδιά αργούν να κοιμηθούν επειδή τους είναι δύσκολο να αφήσουν κάτω τo τηλέφωνό τους. Άλλα ξυπνούν στην μέση της νύχτας και δεν μπορούν να αντισταθούν στην ανάγκη τους να το πιάσουν. «Μερικές φορές το πιάνω, είναι 3 τα ξημερώματα και βλέπω ένα βίντεο με μια καμηλοπάρδαλη να τρώει μια μπριζόλα», είπε ο 15χρονος O. L., «και αναρωτιέμαι, για το πώς έφτασα εγώ εδώ…»

Η ερώτηση «Πώς φτάσαμε εδώ;» είναι σωστή, αλλά ακόμη καλύτερη είναι η ερώτηση «Πώς θα μπορέσουμε να ξεφύγουμε;»

Είναι επιτακτική ανάγκη να το κάνουμε, καθώς ο ανεπαρκής ύπνος των παιδιών αποτελεί παράγοντα κινδύνου για σχεδόν όλα όσα θέλουμε να γλιτώσουν, από την ασθένεια, μέχρι την κατάθλιψη. Ωστόσο, τα περισσότερα παιδιά - το 90% σύμφωνα με άλλη μελέτη(2) - δεν κοιμούνται αρκετά. Το γεγονός ότι ξυπνούν στην μέση της νύχτας για να χρησιμοποιήσουν τα τηλέφωνά τους, όπως παραδέχτηκε το ένα τρίτο των εφήβων στην έρευνα (3), ο ύπνος που κάνουν είναι κατακερματισμένος και χαμηλής ποιότητας.

Πώς θα αποφύγουν τα παιδιά τις προκλήσεις της οθόνης;

Η φυσική απομάκρυνση των συσκευών από την κρεβατοκάμαρα πριν τον ύπνο είναι το κλειδί για να αποφύγουν τα παιδιά τις τρείς προκλήσεις που διαταράσσουν τον ύπνο:

1. Την Περιέργεια: «Θέλω να βλέπω μόνο τί γίνεται»: Η περιέργεια οδηγεί σε χρήση της συσκευής στη μέση της νύχτας ή και σε αφύπνιση με αυτό το σκοπό.

Θυμηθείτε ότι 6 στους 10 εφήβους χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους μεταξύ 12 και 5 π.μ., τις μέρες του σχολείου, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι μένουν ξύπνιοι μέχρι αργά, καθώς το 28% των 12χρονων και 13χρονων χρησιμοποιούσαν τα τηλέφωνά τους αφού ξυπνούσαν κατά την διάρκεια της νύχτας (4). Ένας στους τέσσερις είπε ότι ξυπνούσε από τα μηνύματα ή τις τηλεφωνικές κλήσεις που λάμβανε, αφού τον είχε πάρει ο ύπνος. Εάν η συσκευή βρίσκεται στο υπνοδωμάτιο είναι πολύ δελεαστικό να δει κάποιος αν ο φίλος του του έστειλε μήνυμα, πόσα likes έχει στην ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή ποια νέα βίντεο έχουν ανέβει. Εάν το κουδούνισμα παραμείνει ενεργό, η συνηθέστερη αντίδραση είναι να κοιτάξει το τηλέφωνο για να δει τι συμβαίνει. Η παρουσία της συσκευής στην κρεβατοκάμαρα, τα παιδιά ξυπνούν πολλές φορές τη νύχτα και μετά πρέπει να προσπαθήσουν να ξανακοιμηθούν. Το γεγονός ότι πολλά παιδιά χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους την νύχτα σημαίνει ότι τουλάχιστον ένας από τους φίλους τους πιθανόν να είναι ξύπνιος και αυτός.

2. Την Αυταπάτη «Θα δω μόνο ένα ακόμη βίντεο»: Ο ύπνος καθυστερεί  επειδή θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τη συσκευή «για πολύ λίγο ακόμη».

Τα παιδιά γυμνασίου και λυκείου έχουν ήδη την προδιάθεση να μένουν ξύπνια μέχρι αργά λόγω της αλλαγής στον κιρκάδιο ρυθμό τους. Προσθέστε σε αυτή τη τάση και το «τραγούδι των σειρήνων» που έχει τη μορφή βίντεο, μηνυμάτων σε φίλους, και της ατελείωτης περιήγησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ο ύπνος τελειώνει. Αν υπάρχει και μια κονσόλα παιχνιδιών στο δωμάτιο; Ξεχάστε τον.

3. Το Ψέμα: «Τώρα θα κοιμηθώ και ας έχω μαζί μου κινητό!»: Η χρήση της συσκευής στο κρεβάτι λίγο πριν κοιμηθούν.

Η χρήση smartphone στο κρεβάτι είναι πρόβλημα, ακόμα κι αν δεν έχει φτάσει ακόμα η ώρα ύπνου των παιδιών, για τρεις λόγους.

  • Πρώτον, σχεδόν όλα όσα κάνουν τα παιδιά στις συσκευές τους είναι ψυχολογικά διεγερτικά, επομένως οι συσκευές επιταχύνουν τον εγκέφαλο την ώρα που θα έπρεπε να επιβραδύνει.
  • Δεύτερον, μαθαίνουν να συνδέουν το κρεβάτι τους με τη διέγερση παρά με την ξεκούραση. Γι αυτό, ακόμη και τις νύχτες που δεν χρησιμοποιούν κάποια συσκευή στο κρεβάτι, έχουν ρυθμίσει τον εγκέφαλό τους να περιμένει διέγερση σε αυτή τη θέση, και δυσκολεύονται να κοιμηθούν.
  • Τρίτον, το μπλε φως από τις συσκευές ξεγελά τον εγκέφαλο κάνοντάς τον να πιστεύει ότι είναι ακόμα μέρα. Γι αυτό το λόγο δεν παράγουν αρκετή από την ορμόνη του ύπνου τη μελατονίνη, χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να κοιμηθούν και είναι δυσκολότερο να κοιμηθούν ήσυχα. Σε περίπτωση που η συσκευή βρίσκεται στο κρεβάτι μαζί τους λίγο πριν τον ύπνο, είναι πιο πιθανό να παραμείνει εκεί όλη τη νύχτα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μία μετά την άλλη οι μελέτες καταλήγουν ότι τα παιδιά που έχουν πρόσβαση στις οθόνες στα υπνοδωμάτιά τους δεν κοιμούνται τόσο καλά, ούτε όσο χρόνο έχουν ανάγκη. Τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν τις συσκευές τους λίγο πριν τον ύπνο, σε σύγκριση με εκείνα που δεν τις χρησιμοποιούσαν, είχαν 44% περισσότερες πιθανότητες να μην κοιμούνται αρκετά και 51% περισσότερες πιθανότητες να μην κοιμούνται καλά σε μια ανάλυση 20 μελετών (5). Σε μια άλλη μελέτη(6),  παιδιά 11 έως 14 ετών κοιμόταν σχεδόν μισή ώρα λιγότερο τις νύχτες γιατί έστελναν μηνύματα ή έπαιζαν παιχνίδια σε μια συσκευή, ενώ βρισκόταν στο κρεβάτι για να κοιμηθούν. Τα παιδιά που χρησιμοποιούν τις συσκευές τους πριν τον ύπνο είναι πιθανότερο να αισθάνονται υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η πρόσβαση της συσκευής στο δωμάτιο, ακόμα και χωρίς την χρήση της τελευταίας, συνδέετο με το γεγονός ότι δεν κοιμούνται αρκετά, και να μην κοιμούνται καλά.

Κάποια παιδιά ίσως υποστηρίξουν ότι δεν πειράζει να έχουν τις συσκευές στο δωμάτιό τους τη νύχτα επειδή θα τις απενεργοποιούν πριν κοιμηθούν. Τα πραγματικά δεδομένα, όμως, δείχνουν ότι αυτό δεν συμβαίνει και δεν μπορούν να ελέγξουν τη χρήση τους.

Παρεμπιπτόντως, ο κανόνας «όχι συσκευές στο υπνοδωμάτιο κατά τη διάρκεια της νύχτας» ισχύει και για τους ενήλικες. Οι τελευταίοι κοιμούνται καλύτερα αν βγάλουν το τηλέφωνο, το tablet ή τον φορητό υπολογιστή έξω από την κρεβατοκάμαρά τους. Θα βοηθούσε πολύ και τα παιδιά τους εάν μπορούσαν να ακολουθούν και οι ίδιοι αυτόν τον κανόνα, εάν είναι δυνατόν.

Παραπομπές:

1.https://www.commonsensemedia.org/sites/default/files/research/report/2023-cs-smartphone-research-report_final-for-web.pdf

2.https://www.wsj.com/articles/many-teens-check-their-phones-in-middle-of-night-11559102460

3.https://www.wsj.com/articles/many-teens-check-their-phones-in-middle-of-night-11559102460

4.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1054139X24002891

5.https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/2571467

6.https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/2822859

 Μετάφραση και επιμέλεια κειμένου: «Μαμά, Μπαμπάς και Παιδιά»

 Πηγή:  https://ifstudies.org/blog/the-most-important-screen-time-rule-no-devices-in-the-bedroom

https://mumdadandkids.gr/texnologia/oxi-othones-sto-ypnodomatio

aktines