Η εκπαίδευση δεν είναι ποτέ απλώς μετάδοση γνώσεων· είναι μυστήριο σχέσης. Στην καρδιά κάθε μαθήματος βρίσκεται το
βλέμμα που αναγνωρίζει τον άλλον, η σιωπή που περιμένει να ανθίσει η
λέξη, η χειρονομία που στηρίζει το εύθραυστο θάρρος. Μπορεί να υπάρξουν
εργαλεία, μηχανές, αλγόριθμοι· αλλά κανένα από αυτά δεν αναπληρώνει την
ανατριχίλα του ανθρώπινου αγγίγματος, τη γέφυρα που ενώνει δύο ψυχές
μέσα στον αγώνα της κατανόησης. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι κατοπτρισμός. Προσφέρει ανακλάσεις γνώσης, συνδυασμούς ιδεών, άπειρα σχήματα λόγου.
Όμως δεν γνωρίζει το δάκρυ που τρέμει στο μάτι του μαθητή, ούτε τη
σιωπηλή επανάσταση μιας ψυχής που διψά να ακουστεί. Δεν μπορεί να σταθεί
απέναντι στον φόβο της αποτυχίας και να ψιθυρίσει: «έχεις αξία». Γιατί
αυτός ο ψίθυρος δεν είναι πρόγραμμα· είναι πράξη αγάπης.
Κι όμως, ο άνθρωπος σαγηνεύεται από το εύκολο υποκατάστατο. Η κοινωνία που κουράστηκε να επενδύει στην παρουσία, αναζητά την ταχύτητα του αλγορίθμου. Μα όσο πιο πολύ αφήνουμε τις μηχανές να μιλούν, τόσο πιο πολύ σωπαίνει η ψυχή. Γιατί η εκπαίδευση χωρίς πρόσωπο καταλήγει να είναι έρημος· και στην έρημο δεν φυτρώνουν όνειρα.
Το παιδί οικοδομεί τον εαυτό του μέσα από το βλέμμα του άλλου. Αν το βλέμμα αντικατασταθεί από οθόνες, τότε η ψυχή καθρεφτίζεται σε άψυχες αντανακλάσεις. Αντί για συνοδοιπόρους, βρίσκει προσομοιώσεις. Και έτσι μεγαλώνει σε έναν κόσμο που γνωρίζει πολλά, αλλά αγαπά λίγο.
Η αλήθεια δεν είναι πληροφορία· είναι σχέση. Δεν αρκεί να γνωρίζεις τον λόγο· χρειάζεται να τον ενσαρκώνεις. Έτσι και η εκπαίδευση: δεν είναι αποθήκη δεδομένων, αλλά δρόμος συνάντησης. Εκεί που ο δάσκαλος συναντά τον μαθητή, γεννιέται ένας μικρός κόσμος ελπίδας. Και κάθε μάθημα είναι προσευχή· όχι με λέξεις, αλλά με την αυθεντικότητα της παρουσίας.
Η κοινωνία που ονειρεύεται μόνο αλγορίθμους καταδικάζεται να γεννήσει ανθρώπους που δεν θα ξέρουν να συνομιλούν με τον διπλανό τους. Η κοινωνία που τιμά τον δάσκαλο, όμως, χτίζει ανθρώπους που μπορούν να συνομιλήσουν με τον Θεό, με τον εαυτό τους, με την ιστορία. Η επιλογή δεν είναι τεχνική· είναι βαθύτατα υπαρξιακή.
Κάθε πράγμα έχει θέση όταν υπηρετεί την αγάπη. Έτσι και η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι δώρο, όταν παραμένει υπηρέτης και όχι αφέντης. Μπορεί να γίνει φώς, όταν φωτίζει το έργο του δασκάλου, χωρίς να σβήνει την ανθρώπινη φλόγα. Γιατί χωρίς τον δάσκαλο, κάθε μηχανή είναι άψυχη.
Το μέλλον δεν θα το κρίνει η ταχύτητα της τεχνολογίας, αλλά η αντοχή της καρδιάς. Αν επιλέξουμε τον δρόμο της σχέσης, τότε κάθε καινούργιο εργαλείο θα γίνει αφορμή για βαθύτερη παιδεία. Αν όμως παραδοθούμε στον πειρασμό της ευκολίας, τότε θα έχουμε σχολεία γεμάτα μηχανές και άδειες ψυχές.
Κι όμως, ο άνθρωπος σαγηνεύεται από το εύκολο υποκατάστατο. Η κοινωνία που κουράστηκε να επενδύει στην παρουσία, αναζητά την ταχύτητα του αλγορίθμου. Μα όσο πιο πολύ αφήνουμε τις μηχανές να μιλούν, τόσο πιο πολύ σωπαίνει η ψυχή. Γιατί η εκπαίδευση χωρίς πρόσωπο καταλήγει να είναι έρημος· και στην έρημο δεν φυτρώνουν όνειρα.
Το παιδί οικοδομεί τον εαυτό του μέσα από το βλέμμα του άλλου. Αν το βλέμμα αντικατασταθεί από οθόνες, τότε η ψυχή καθρεφτίζεται σε άψυχες αντανακλάσεις. Αντί για συνοδοιπόρους, βρίσκει προσομοιώσεις. Και έτσι μεγαλώνει σε έναν κόσμο που γνωρίζει πολλά, αλλά αγαπά λίγο.
Η αλήθεια δεν είναι πληροφορία· είναι σχέση. Δεν αρκεί να γνωρίζεις τον λόγο· χρειάζεται να τον ενσαρκώνεις. Έτσι και η εκπαίδευση: δεν είναι αποθήκη δεδομένων, αλλά δρόμος συνάντησης. Εκεί που ο δάσκαλος συναντά τον μαθητή, γεννιέται ένας μικρός κόσμος ελπίδας. Και κάθε μάθημα είναι προσευχή· όχι με λέξεις, αλλά με την αυθεντικότητα της παρουσίας.
Η κοινωνία που ονειρεύεται μόνο αλγορίθμους καταδικάζεται να γεννήσει ανθρώπους που δεν θα ξέρουν να συνομιλούν με τον διπλανό τους. Η κοινωνία που τιμά τον δάσκαλο, όμως, χτίζει ανθρώπους που μπορούν να συνομιλήσουν με τον Θεό, με τον εαυτό τους, με την ιστορία. Η επιλογή δεν είναι τεχνική· είναι βαθύτατα υπαρξιακή.
Κάθε πράγμα έχει θέση όταν υπηρετεί την αγάπη. Έτσι και η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι δώρο, όταν παραμένει υπηρέτης και όχι αφέντης. Μπορεί να γίνει φώς, όταν φωτίζει το έργο του δασκάλου, χωρίς να σβήνει την ανθρώπινη φλόγα. Γιατί χωρίς τον δάσκαλο, κάθε μηχανή είναι άψυχη.
Το μέλλον δεν θα το κρίνει η ταχύτητα της τεχνολογίας, αλλά η αντοχή της καρδιάς. Αν επιλέξουμε τον δρόμο της σχέσης, τότε κάθε καινούργιο εργαλείο θα γίνει αφορμή για βαθύτερη παιδεία. Αν όμως παραδοθούμε στον πειρασμό της ευκολίας, τότε θα έχουμε σχολεία γεμάτα μηχανές και άδειες ψυχές.
Η εκπαίδευση είναι το μεγάλο εργαστήριο της ανθρωπότητας. Εκεί γεννιούνται οι αυριανές φωνές, τα όνειρα, οι ευθύνες. Κι εκεί χρειάζεται πάνω απ’ όλα η ζεστασιά του δασκάλου που δεν διδάσκει μόνο γνώσεις, αλλά εμπνέει την ίδια την τέχνη του ζην. Γιατί όποιος μαθαίνει να αγαπά την αλήθεια και τον άνθρωπο, αυτός και μόνο μπορεί να σταθεί ελεύθερος μέσα σε κάθε εποχή.
