Γράφει ὁ π. Γεράσιμος Βουρνᾶς
«Ἐν Ἐκκλησίαις εὐλογεῖτε τόν Θεόν» (Ψ. 67, 28). Οἱ ἄνθρωποι ὅμως δέν πηγαίνουν πιά στίς Ἐκκλησίες καί δέν εὐλογοῦν τόν Θεό. Ὁ θεῖος ἔρως, ἡ σφοδρή ἐπιθυμία γιά σχέση μέ τόν Θεό δηλαδή, ἡ ὁποία ἐνυπάρχει σέ κάθε ἄνθρωπο, ἔχει ἐκλείψει, γιατί ἐξέλειπαν οἱ Πατέρες μας, στούς ὁποίους βλέπαμε ζωντανό αὐτόν τόν πόθο. Ἐμεῖς οἱ Ἱερεῖς, πού μᾶς ἀξιώνει ὁ Θεός νά λειτουργοῦμε τά φοβερά καί ζωοποιά Μυστήρια Του, πρέπει πρῶτοι νά προβληματιστοῦμε. Γιατί οἱ ἄνθρωποι ἐγκαταλείπουν τήν Ἐκκλησία; Γιατί ὅταν ἀκοῦνε τήν καμπάνα δέν προσέρχονται μέ πόθο στόν Οἶκο τοῦ Κυρίου σέ μιά ἐποχή, ὅπως ἡ δική μας, πού ὅ,τι ἄλλο ἐκτός ἀπό τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ ἔχει κραυγαλέα ἀποδειχθεῖ ὅτι ὁδηγεῖ σέ ἀδιέξοδο;
Κατά καιρούς τίθεται τό ἐρώτημα, γιατί δηλαδή οἱ Ἐκκλησίες ἀδειάζουν; Δέν φαίνεται νά εἶναι ὅμως τό σωστό ἐρώτημα. Διότι σέ τί θά μᾶς χρησιμεύσουν οἱ γεμᾶτες Ἐκκλησίες, χωρίς ὅμως νά ὑπάρχει εὐσέβεια καί εὐπρέπεια; Χωρίς νά ὑπάρχει πόθος γιά τόν Χριστό; Ἐπειδή λοιπόν οἱ περισσότεροι νοιάζονται γιά τό πῶς θά δοῦν πάσῃ θυσίᾳ τά στασίδια γεμᾶτα, προτείνουν νά ἐκσυγχρονιστεῖ ἡ Ἐκκλησία μας. Ἀγνοοῦν ὅμως ὅτι αἰτία τῆς παρακμῆς τῆς Παπικῆς καί τῆς Προτεσταντικῆς ἐκκλησίας εἶναι ἡ διαρκής ἐκσυγχρόνιση, χρόνο μέ τό χρόνο ὅλο καί περισσότερο, καί δέν προβληματίζονται πού βλέπουν τούς πιστούς νά ἀπομακρύνονται ἀπό τούς ναούς, οἱ ὁποῖοι πωλοῦνται καί μετατρέπονται τελικά, ἰδίως στό ἐξωτερικό, σέ κέντρα διασκεδάσεως!
Γι’ αὐτό τό σωστό ἐρώτημα πού πρέπει νά θέσουμε εἶναι τό γιατί δέν λατρεύουν οἱ ἄνθρωποι τόν Θεό. Γιατί αὐτό πού ἔχει σημασία εἶναι νά γίνεται προσευχή μέσα στήν Ἐκκλησία, ἔστω καί ἄν μείνουμε μόνο δύο ἤ τρεῖς! Δέν εἶναι ἡ λύση ἡ εἰσαγωγή τῆς δημοτικῆς γλώσσας στή Θεία Λατρεία, οὔτε νά βάλουμε καί γυναῖκες στά ψαλτήρια ἤ στό Ἱερό, οὔτε νά ἀλλοιώσουμε τήν Βυζαντινή Μουσική καί νά τήν κάνουμε πιό εὐρωπαϊκή. Νά σημειωθεῖ ὅτι περί τῆς ἐκκοσμίκευσης τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς μίλησε πολύ κατατοπιστικά ὁ καθηγητής κ. Ἀχιλλεύς Χαλδαιάκης στό ΙΘ΄ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο Στελεχῶν Ἱ. Μητροπόλεων, ὅπου ἐπεσήμανε, ὄχι μόνο περιπτώσεις ὅπου τά ὅρια ἔχουν ξεπεραστεῖ ἀνεπίτρεπτα, ἀλλά ἔκανε λόγο καί γιά τό ἦθος καί τήν ὅλη στάση πού ὀφείλει νά τηρεῖ ὁ ψάλτης, ὁ ὁποῖος θά πρέπει νά ἔχει στό νοῦ του πάντοτε ὅτι δέν εἶναι “performer”, ἀλλά προσευχόμενος.[1]
Αὐτά ὅλα εἶναι ἐκπτώσεις ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἐκπτώσεις ἀπό τήν ἀληθινή λατρεία τοῦ Θεοῦ, ἐκπτώσεις πού ὁδηγοῦν σέ μιά πολιτικῶς ὀρθή πίστη, καταδικασμένη νά χαθεῖ, ὅπως χάθηκαν τόσα καί τόσα πολιτικά κατεστημένα ἀνά τούς αἰῶνες!
Οἱ ἄνθρωποι, ὅσοι ἔχουν διατηρήσει σώας τάς φρένας ἀκόμη, χρειάζονται τούς Ἱερεῖς τους νά προσεύχονται, ὅταν τελοῦν τήν Θεία Λατρεία, νά παίρνουν δηλαδή στά σοβαρά αὐτό πού κάνουν. Τότε δέν θά χρειάζονται τά νέα Ἑλληνικά, διότι ὅπου ὑπάρχει εὐσέβεια ὅλα γίνονται κατανοητά. Καθίσταται σαφές ὅτι ὁ Ναός εἶναι τόπος Θεοῦ!
Οἱ Ἱερεῖς ὅμως εἴμαστε, στήν πλειοψηφία μας, “λιγότεροι” σέ ποιότητα ἀπ’ ὅ,τι πρέπει. Δέν βλέπουν οἱ ἄνθρωποι σέ ἐμᾶς ζωή, δέν βλέπουν ζέση πίστεως στήν καρδιά μας, γι’ αὐτό, ὅ,τι καί νά τούς λέμε εἶναι λόγια νεκρά. Δέν βλέπουν σέ ἐμᾶς οἱ ἄνθρωποι τόν Χριστό πού εἶναι «ἔρως, νοῦς, φῶς, χρηστότης».
Ἀκόμη καί ὅταν δέν προτείνεται ἡ καταστρατήγηση τοῦ Εὐαγγελίου καί ὁ ἐκσυγχρονισμός τῆς Ἐκκλησίας, συχνά σέ ἱερατικές συζητήσεις γίνεται λόγος γιά τό πῶς θά μένουν εὐχαριστημένοι οἱ πιστοί ἐρχόμενοι στήν Ἐκκλησία. Οἱ λύσεις πού προτείνονται εἶναι, μεταξύ ἄλλων, ἡ συντόμευση τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, ἡ ὑποχώρηση σέ κάποια αἰτήματα τῶν λαϊκῶν πού εἶναι ἐκτός τῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως, ὅπως π.χ. τό νά μή δυσαρεστοῦμε κανένα μέ παρατηρήσεις γιά τήν διατήρηση τῆς εὐταξίας ἐντός τοῦ Ναοῦ κ.ἄ.
Ἄν παύαμε ὅμως, πρός στιγμήν, νά σκεφτόμαστε ὡς διευθυντές ἐπιχειρήσεων (managers) καί καταφεύγαμε στούς Πατέρες μας, ὅπως ὁ Μέγας Ἀντώνιος, θά βλέπαμε τήν πραγματική αἰτία πού ἐρημώνουν οἱ Ναοί μας καί θά βρίσκαμε τίς λύσεις. Ἀσφαλῶς, δέν εἶναι κακό νά φροντίζουν οἱ ποιμένες γιά τήν διευκόλυνση τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά ὅταν ἀπουσιάζουν τά πνευματικά κριτήρια τότε μᾶλλον ζημία προξενεῖται. Ὁ Μέγας Ἀντώνιος λ.χ., δέν σκεπτόταν ἔτσι. Ἀπό νέος δέν ἐπεθύμησε οὔτε γνώσεις, οὔτε διασκεδάσεις, οὔτε θέσεις, παρά εἶχε μέσα του τόν πόθο νά σχετιστεῖ ὅσο γίνεται μέ τόν Θεό καί νά γίνει ἄνθρωπος μέ ἅγιες ἀρετές. Γι’ αὐτό μαθήτευσε σέ Ἁγίους Πατέρες καί ἀσκήτευσε σέ Μοναστήρι. Οἱ ἄνθρωποι ὅμως ἔβλεπαν τήν ἁγιότητά του καί τόν ἀκολουθοῦσαν παντοῦ. Τόσο πολύ αὐξήθηκαν ἐκεῖνοι πού τόν πλησίαζαν, ὥστε ὁ Ἅγιος κατέφυγε στήν ἔρημο, γιά νά μπορεῖ ἀπερίσπαστος νά λατρεύει τόν Θεό καί νά ἀσκεῖται στίς ἅγιες ἀρετές. Ὡστόσο, ὁ πόθος τῶν ἀνθρώπων νά τόν συναντήσουν ἦταν τέτοιος πού τόν ἀνακάλυψαν ἀκόμη καί στήν ἔρημο καί πολλοί ἤθελαν νά ζήσουν κοντά του καί νά τόν διακονοῦν. Μάλιστα, ἀπό τούς πρώτους πού τόν ἀνακάλυψαν ἦταν οἱ Σαρακηνοί, δηλαδή οἱ πειρατές, οἱ ὁποῖοι ἔβρισκαν διάφορες προφάσεις, ὥστε νά περάσουν ἀπό τόν Ἅγιο καί νά βρεθοῦν γιά λίγο κοντά του![2] Αὐτοί εἶναι οἱ Ἅγιοι μας, καί τίς ἐρήμους τίς κάνουν Παράδεισο καί τίς ἄγονες ψυχές μας τίς γεμίζουν μέ εὐσέβεια, ἐνῷ ἐμεῖς, ἐπειδή οὔτε μοιάζουμε, οὔτε θέλουμε νά μοιάσουμε λίγο στόν Μέγα Ἀντώνιο, βλέπουμε τούς Ἱερούς μας Ναούς νά ἐρημώνουν. Ὁ ἅγιος Ἀντώνιος ἤθελε νά στρέφει τήν προσοχή τῶν ἀνθρώπων ὄχι στόν ἑαυτό του, ἀλλά στόν Χριστό. Ἐμεῖς οἱ κληρικοί ἐπιθυμοῦμε νά προσέχουν ἐμᾶς, νά μᾶς θαυμάζουν καί νά μᾶς λένε καλά λόγια. Γι’ αὐτό καί ἔχουμε μεγάλη εὐθύνη γιά τό κατάντημα τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Πατρίδας μας.
Εὐθύνη ὅμως ἔχει καί ὁ κάθε πιστός ξεχωριστά. Γιατί, ὅσο ἀνάξιοι κι ἄν εἴμαστε οἱ κληρικοί, μέ πολλά ἁμαρτήματα καί ἐλαττώματα, ἡ χάρις τοῦ Παναγίου Πνεύματος πού δίδεται ἀπό τά Ἱερά Μυστήρια πού τελοῦμε δέν μικραίνει ἀπό τήν ἀναξιότητά μας. Ὁ Θεός διά πάντων τῶν Ἱερέων Του ἐνεργεῖ, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη Χρυσόστομο, καί γι’ αὐτό εἶναι καιρός ὅλοι νά ἐπιστρέψουμε στήν Ἐκκλησία, στό ταμεῖο τῆς Χάριτος, νά κλάψουμε γιά τίς ἁμαρτίες μας καί γιά τό κατάντημα τῆς Πατρίδας μας πού κάποτε ἦταν Ἁγία καί τώρα θλιμμένη καί διαβρωμένη ἀπό τήν ἁμαρτία.
Νά ζητήσουμε τήν Χαρά τῶν Πατέρων μας! Γιατί τήν ἀφήνουμε νά φύγει μέσα ἀπό τά χέρια μας;
Πρεσβείαις τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου καί πάντων τῶν ἁγίων Πατέρων καί Διδασκάλων μας, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ μας, δῶσε μας τὴν Χάρη Σου νά δοῦμε τά ἁμαρτήματά μας καί τό ποῦ εἶναι τά καλά καί συμφέροντα ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Σημειώσεις:
[1] Βλ. σχετικά στό: pemptousia.gr, ἀντλήθηκε στὶς 27/9/2025. [2] Μ. Ἀθανασίου, Εἰς τὸν βίον τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου, PG 26, 916Β.
