Η Επόμενη μέρα της επιβολής του Προσωπικού Αριθμού.

Μία ακτίδα στο σκοτάδι της ενημέρωσης

Γράφει η Αντωνία Σφακιανάκη, Πληροφορικός

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1.Εισαγωγή
2.Κλίμα πλήρους σύγχυσης και αβεβαιότητας
3.Τα ερωτήματα της επόμενης μέρας
4.Περί αυτοματοποιημένης έκδοσης του ΠΑ
5.Επαλήθευση της ταυτότητας στις ψηφιακές συναλλαγές με τον ΠΑ
5.1 Διάκριση μεταξύ λήψης και χρήσης
5.2 Νέο σύστημα αυθεντικοποίησης και εξουσιοδότησης προσώπων
6.Επαλήθευση της ταυτότητας στις δια ζώσης συναλλαγές
6.1 Έμμεση χρήση του ΠΑ
7.Νύξη περί αντισυνταγματικότητας της αυτοματοποιημένης απόδοσης του ΠΑ
8.Επίλογος

1. Εισαγωγή

Είναι πραγματικά αδιανόητο να πλησιάζει η ημερομηνία της αυτοματοποιημένης έκδοσης του Προσωπικού Αριθμού (ΠΑ) χωρίς προηγούμενη ενέργεια ή συναίνεση του πολίτη, αν φυσικά δεν υπάρξει νέα παράταση, και να μην υπάρχει απολύτως καμία ενημέρωση για το πώς ακριβώς θα λειτουργήσει στην πράξη το νέο σύστημα επαλήθευσης της ταυτότητάς του. Πλησιάζει με άλλα λόγια η επιβολή του ενιαίου αριθμού ταυτοποίησης, όπως τον αποκαλεί ο υπουργός, όχι για τους πολίτες που «δεν μερίμνησαν»[1],[2] όπως εσφαλμένα, παραπλανητικά και προκλητικά γράφεται στα ΜΜΕ, αλλά κυρίως για όσους πολίτες συνειδητά αποποιούνται τη λήψη του.

Κανένας όμως από τους ιθύνοντες δεν ασχολείται, ούτε ενδιαφέρεται να πληροφορήσει τον πολίτη πώς θα λειτουργήσει στην πράξη το νέο σύστημα ταυτοποίησης[3] / αυθεντικοποίησης[4], λες και πρόκειται για κάποιο κρατικό μυστικό και δεν πρέπει να μαθευτεί. Στην ουσία όμως πρόκειται για ένα θέμα που τον αφορά καθώς θα τον επηρεάσει άμεσα και η γνώση αυτή είναι απαραίτητη για να ενεργήσει κατάλληλα, και να προσαρμόσει τη ζωή του ώστε να αντιμετωπίσει την νέα εποχή της αριθμοδουλείας που το μόνο που υπόσχεται είναι φρούδες ευκολίες, εικονική ασφάλεια, με τις πολιτικές και θρησκευτικές ελευθερίες του στο περιθώριο.

2. Κλίμα πλήρους σύγχυσης και αβεβαιότητας

Απορίες, αμφιβολίες, ερωτηματικά που προέρχονται από ελλιπή γνώση και παραπληροφόρηση, κυριεύουν τη σκέψη των περισσοτέρων για την επόμενη μέρα της υποχρεωτικής έκδοσης του ΠΑ. Ερωτήματα που όσο μένουν αναπάντητα, τόσο περισσότερο εντείνεται η αναστάτωση και η σύγχυση, τόσο εξαπλώνεται ο πανικός και ο φόβος, στοιχεία τα οποία αρέσκεται να καλλιεργεί ένα κράτος που δεν σέβεται και δεν υπολογίζει τους πολίτες του. Διότι δεν τους αντιλαμβάνεται ως πρόσωπα, αλλά ως αριθμημένες οντότητες που παράγουν οι αλγόριθμοι που σχεδιάζουν, προγραμματισμένες να αλληλεπιδρούν σε αυστηρά οριοθετημένα πλαίσια.

Μέσα σε αυτό το κλίμα της πλήρους αβεβαιότητας και της τεράστιας σύγχυσης για την επόμενη μέρα, βρίσκουν καθημερινά το φως της δημοσιότητας πληθώρα σκέψεων, απόψεων, κρίσεων, καταλαμβάνοντας όλη τη γκάμα στο καυτό θέμα του ΠΑ. Όμως, όσο πλησιάζει η ημερομηνία φαίνεται να ενισχύονται και να αποκρυσταλλώνονται οι πιο ακραίες. Εκείνες που σπέρνουν τον εφησυχασμό αντί της αφύπνισης και του φόβου αντί της εγρήγορσης. Οι πρώτες, οι καθησυχαστικές[5], υποστηρίζουν ότι ο ΠΑ θα αποτελέσει το πολυπόθητο εργαλείο εξάλειψης της γραφειοκρατίας, της διευκόλυνσης του πολίτη, της μεγιστοποίησης της ασφάλειας των συναλλαγών του, αποκρύπτοντας επιμελώς τη σκοτεινή όψη του. Μια όψη, που λειτουργεί τόσο ως μοχλός επιτήρησης και ελέγχου στα χέρια εξουσιαστών όσο και ως καθοριστικό στοιχείο της πνευματικής πτώσης του ανθρώπου ως πρόσωπο, ως εικόνα Θεού[6]. Οι δεύτερες, μιλούν για φυγή στα βουνά[7] αφού η επόμενη μέρα της αυτόματης χορήγησης του ΠΑ, θα σημάνει ενδεχομένως και τον άμεσο ή πλήρη αποκλεισμό από την κοινωνία.

3. Τα ερωτήματα της επόμενης μέρας

Πολλοί συνάνθρωποί μας ανησυχούν για την επόμενη ημέρα και θέτουν εύλογα ερωτήματα όπως τα παρακάτω:

1. Πώς θα γίνεται η πρακτικά η επαλήθευση της ταυτότητας στις ψηφιακές συναλλαγές με την εφαρμογή του ΠΑ;

–Θα υπάρξουν (άμεσα) αλλαγές στο υπάρχον σύστημα αυθεντικοποίησης έτσι ώστε να ταυτοποιούμαστε με τον ΠΑ, από την επόμενη κιόλας ημέρα της απόδοσής του;
–Θα υπάρξει νέο σύστημα αυθεντικοποίησης (νέοι κωδικοί taxis) μέσω του οποίου θα ταυτοποιούμαστε με τον ΠΑ;
–Υπάρχει περίπτωση να μη γίνεται αντιληπτό από τον πολίτη ότι θα ταυτοποιείται με τον ΠΑ;
–Θα υπάρξει μεταβατικό στάδιο από το υπάρχον σύστημα σε κάποιο νέο;

2. Πώς θα γίνεται η επαλήθευση της ταυτότητάς μας στις δια ζώσης συναλλαγές, με την εφαρμογή του ΠΑ;

–Από τη στιγμή που θα γίνει η αυτόματη απόδοσή του, αυτό μπορεί να μεταφράζεται και σε έμμεση χρήση του στις δια ζώσης συναλλαγές, ακόμα και αν ο πολίτης εξακολουθεί να δίνει τον ΑΦΜ, ΑΜΚΑ, και ΑΔΤ; Θα υπάρχει δηλαδή αμφίδρομη σχέση μεταξύ ΠΑ και τομεακών αριθμών (λόγω της διαλειτουργικότητας των μητρώων) ακόμα και αν ο πολίτης δεν κάνει ρητή χρήση του ΠΑ, δηλαδή δεν κάνει γνωστό ο ίδιος ο πολίτης τον ΠΑ του στον υπάλληλο;

Αν και πυκνό σκοτάδι καλύπτει τα παραπάνω ερωτήματα, ωστόσο θα επιχειρηθεί να ριχθεί λίγο φως σε μερικά από αυτά. Μετά από κοπιαστική μελέτη και έρευνα μέσα σε επίσημα έγγραφα, ΦΕΚ, γνωμοδοτήσεις, δελτία τύπου, προσφέρεται το παρόν πόνημα σε όποιον επιθυμεί να το μελετήσει, να διασταυρώσει τις πληροφορίες, να βγάλει τα συμπεράσματά του και να ενεργήσει όπως επιθυμεί.

4. Περί αυτοματοποιημένης έκδοσης του ΠΑ

Εφόσον δεν υπάρξει και νέα παράταση στην εκούσια έκδοση του ΠΑ, (την οποία να σημειώσουμε ότι προβλέπει το Π.Δ.[8]), μετά την 5 Νοεμβρίου θα ξεκινήσει η αυτόματη έκδοσή του στους πολίτες, χωρίς προηγούμενη ενέργειά τους, στις παρακάτω περιπτώσεις[9]:

α) Σε εκείνους που έχουν ήδη ολοκληρώσει τη διαδικασία επιβεβαίωσης των στοιχείων τους, μέσω της ειδικής εφαρμογής «myInfo», αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία έκδοσης ΠΑ.

β) Σε εκείνους, των οποίων το επώνυμο, το όνομα, το πατρώνυμο, το μητρώνυμο και η ημερομηνία γέννησης, όπως εμφανίζονται στην ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή «myInfo», ταυτίζονται απολύτως με τα αντίστοιχα στοιχεία της εγγραφής τους στο Φορολογικό Μητρώο της Α.Α.Δ.Ε.

γ) Σε όσους γεννιούνται μετά τις 5-5-2025, εφόσον έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία απόδοσης του Α.Φ.Μ.

Στη δεύτερη περίπτωση εμπίπτει η πλειονότητα όσων δεν έχουν προβεί στη λήψη του ΠΑ αφού λίγοι θα είναι εκείνοι που δεν θα πληρούν την απλή αυτή προϋπόθεση. Ίδωμεν.

Αυτοματοποιημένη έκδοση ή απόδοση του ΠΑ (με την προϋπόθεση ότι συντρέχουν οι παραπάνω περιπτώσεις), σημαίνει ότι στο επιβεβαιωμένο ΑΦΜ του προσώπου, παράγονται με τυχαίο τρόπο τα 3 πρώτα αλφαριθμητικά ψηφία που ολοκληρώνουν την δημιουργία του ΠΑ. Κατόπιν, αυτός καταχωρείται αυτόματα στο Μητρώο του ΠΑ. Στο Μητρώο του ΠΑ πέραν των απολύτων αναγκαίων δεδομένων για την επαλήθευση της ταυτότητας των πολιτών που είναι ο Π.Α., το όνομα, το επώνυμο, το πατρώνυμο, το μητρώνυμο, η ημερομηνία γέννησης, ο τόπος γέννησης, ο Α.Φ.Μ., ο Αριθμός Δελτίου Ταυτότητας (Α.Δ.Τ.), εφόσον το πρόσωπο διαθέτει, ο Α.Μ.Κ.Α., εφόσον το πρόσωπο διαθέτει, υπάρχει και η ένδειξη αν ο ΠΑ είναι ενεργός ή ανενεργός[10]. Με την αυτόματη καταχώρηση του ΠΑ στο μητρώο, η ένδειξη αυτή παίρνει την τιμή “ενεργός”, δηλαδή είναι έτοιμος προς χρήση.

5. Επαλήθευση της ταυτότητας στις ψηφιακές συναλλαγές με τον ΠΑ

Δεν μπορούμε να απαντήσουμε πως θα υλοποιηθεί τεχνικά η νέα κατάσταση ταυτοποίησης καθώς δεν υπάρχει καμία πληροφόρηση, ωστόσο θα αναδείξουμε τις ενέργειες που γίνονται από την κυβέρνηση προς αυτή την κατεύθυνση. Σύμφωνα με το Άρ.2., παρ.1. του υπ’ αριθμ. 40/2025 Π.Δ.:

«O ΠΑ αποτελεί το υποχρεωτικό στοιχείο για την επαλήθευση της ταυτότητας των φυσικών προσώπων στις συναλλαγές τους με τους φορείς του δημόσιου τομέα»[11].

Ως εκ τούτου, η λογική λέει ότι μετά τις 5 Νοεμβρίου, θα ξεκινήσει για τις ψηφιακές συναλλαγές, η διαδικασία της επαλήθευσης της ταυτότητας με τον ΠΑ τόσο για εκείνον που τον έχει αποκτήσει οικειοθελώς και άρα τον γνωρίζει, όσο και για εκείνον που θα του εκδοθεί αυτοματοποιημένα (εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις) χωρίς προηγούμενη ενέργειά του, οπότε και θα του κοινοποιηθεί με «με ειδοποίηση που αποστέλλεται στα στοιχεία επικοινωνίας του που είναι καταχωρισμένα στο Ε.Μ.Επ. ή με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο»[12].  

5.1 Διάκριση μεταξύ λήψης και χρήσης

Τα παραπάνω κάνουν απολύτως ξεκάθαρο το γεγονός, ότι με την αυτόματη έκδοση και κοινοποίηση δεν τίθεται πλέον θέμα μη λήψης, αλλά μη χρήσης του ΠΑ[13]. Τουτέστιν, το γεγονός της μέχρι τώρα εκούσιας μη λήψης του ΠΑ μετατρέπεται σε αγώνα για μη χρήση του αριθμού στις συναλλαγές του πολίτη με το δημόσιο. Το σενάριο που διακινείται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για απάντηση του πολίτη στην κοινοποίηση του ΠΑ του με μήνυμα, είτε στη διεύθυνση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, είτε στον αριθμό του κινητού τηλεφώνου του, είναι εντελώς ουτοπικό γιατί η πράξη δείχνει ότι δεν υποστηρίζεται τέτοιου είδους δυνατότητα από το σύστημα. Ακόμα και στην περίπτωση που θα του αποσταλεί στην διεύθυνση επικοινωνίας που είναι δηλωμένη και επιστρέψει τον φάκελο, ή του επιδοθεί με οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μέσο και δεν τον δεχτεί, μπορεί φυσικά να το επιχειρήσει, αλλά να γνωρίζει ότι αυτό δεν θα έχει αποτέλεσμα επί της ουσίας εφόσον ο ΠΑ είναι υποχρεωτικός και εκδίδεται αυτοματοποιημένα χωρίς προηγούμενη ενέργεια του πολίτη, και θα κληθεί στην πράξη, δηλαδή στις συναλλαγές του με το δημόσιο, να αποφασίσει αν θα τον χρησιμοποιήσει ή όχι.

Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι ενέργειες επίδοσης εξωδίκων ως κινήσεων άρνησης ή μη αποδοχής του ΠΑ. Στην νομική τεκμηρίωση για το θέμα αυτό, στην οποία και παραπέμπουμε, ο κ. Κωνσταντίνος Βαθιώτης, Πρ. Αναπλ. Καθηγητής Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ., καταλήγει: «[…] δεν χωρεί καμία αμφιβολία ότι η σύνταξη, υπογραφή και επίδοση εξωδίκου, ως κίνηση διαμαρτυρίας κατά της αυτοματοποιημένης έκδοσης Προσωπικού Αριθμού, διά της οποίας, μάλιστα, αξιώνεται η κατάργησή του (!) είναι νομικώς ανεπέρειστη και, κατά τούτο, παντελώς αδόκιμη».[14]

Όσο για τις συλλογές υπογραφών την απάντηση έχει δώσει ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής (Αρεοπαγίτης ε.τ.) στην αναφορά του για το 1.300.000 εκατ. υπογραφές πολιτών που έχουν συγκεντρωθεί και που δηλώνουν με τον τρόπο αυτόν τη συμπαράστασή τους στον αγώνα των θυμάτων των Τεμπών για δικαίωση: «Σαφώς το παραπάνω ψήφισμα δεν μπορεί να θεωρηθεί, ότι συνιστά λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία σύμφωνα με το άρθρο 73 παρ 6 του Συντάγματος για να ακολουθήσει η προβλεπόμενη από το άρθρο αυτό διαδικασία, […]». Δύναται ωστόσο να θεωρηθεί ως μοχλός ισχυρής πολιτικής πίεσης[15].

Αναφορικά με την αίτηση ακυρώσεως στο ΣτΕ, αυτή αποτελεί την μοναδική[16] νόμιμη διέξοδο για να κριθεί η συνταγματικότητα ή μη, τόσο του Π.Δ. για την υποχρεωτική χορήγηση του ΠΑ, όσο και των υπουργικών αποφάσεων για την αναγραφή και αποθήκευσή του στις νέες ψηφιακές ταυτότητες. Ωστόσο με πολύ αμφίβολο αποτέλεσμα, αν εξετάσουμε πώς κατορθώσαμε και φτάσαμε στο σημείο να διεκδικούμε τα αυτονόητα, θεμελιώδη δικαιώματά μας.

Ολοκληρώνοντας τη διάκριση μεταξύ λήψης και χρήσης του ΠΑ με την εκπνοή της παράτασης για εκούσια λήψη του, ακόμα και στο πιο αισιόδοξο σενάριο, εκείνο της επιτυχούς έκβασης αίτησης ακύρωσης επί του Π.Δ., θα παραμένει το ζήτημα της αντίστασης ή όχι του πολίτη στην χρήση του ΠΑ στο διάστημα μέχρι την εκδίκαση της προσφυγής.

Συνεπώς όλες οι παραπάνω κινήσεις διαμαρτυρίας μπορεί να αποτελούν αναγκαίες, αλλά επ΄ ουδενί ικανές από μόνες τους συνθήκες να αποτρέψουν την εισβολή του ΠΑ στη ζωή μας, αν δεν αντιληφθούμε ότι ο πυρήνας του προβλήματος βρίσκεται στη χρήση του.

Συνοψίζοντας μερικώς, η μη λήψη ή μη αποδοχή του ΠΑ σημαίνει στην πράξη ΜΟΝΟ την μη χρήση του ΠΑ, τόσο στις ψηφιακές όσο και στις δια ζώσης συναλλαγές. Φυσικά το ίδιο ισχύει και για όσους έχουν ήδη εκδώσει τον αριθμό, είτε επειδή κατάλαβαν την παγίδα που κρύβει και άλλαξαν γνώμη που τον έβγαλαν, είτε εν αγνοία τους όπως π.χ. οι περιπτώσεις πολιτών που εμπιστεύτηκαν τους λογιστές τους, κ.α.. Διότι από την 5 Νοεμβρίου και μετά, το μυστικό της άρνησης του ΠΑ θα βρίσκεται πλέον στη μη χρήση του.

Εστιάζοντας περισσότερο στη χρήση του ΠΑ στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, θεωρούμε ότι η επαλήθευση της ταυτότητας με τον ΠΑ δεν θα είναι κρυφή, όπως φοβούνται πολλοί. Ο πολίτης θα καταλαβαίνει ότι τον χρησιμοποιεί, αφού με κάποιον τρόπο θα πρέπει να επιλέξει αν θα τον αποδεχθεί ή όχι, προκειμένου να ταυτοποιηθεί με αυτόν για να προχωρήσει ή όχι στην συναλλαγή του. Κατά πόσο το σύστημα θα είναι άμεσα έτοιμο πλήρως ή μερικώς, από την επόμενη κιόλας μέρα της αυτοματοποιημένης έκδοσης και χορήγησης του αριθμού, δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε. Ωστόσο είναι ένα σενάριο που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.

5.2 Νέο σύστημα αυθεντικοποίησης και εξουσιοδότησης προσώπων

Παράλληλα δρομολογείται από την κυβέρνηση:

α) Νέο σύστημα αυθεντικοποίησης των πολιτών[17] με νέους κωδικούς TAXISnet[18]

β) και ενδεχομένως με την χρήση του ΠΑ για την αυθεντικοποίηση του πολίτη στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες μέσω gov.gr. Το τελευταίο σημαίνει ότι ενδέχεται ο ΠΑ να αποτελέσει το username στους νέους κωδικούς TAXISnet για την είσοδο των πολιτών στο νέο σύστημα, γεγονός που αυξάνει τους κινδύνους σε θέματα προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Ευελπιστούμε να μην επιβεβαιωθεί το σενάριο.

Θα ξετυλίξουμε το κουβάρι με το ποια στοιχεία οδηγούν στο ενδεχόμενο να αποτελέσει ο ΠΑ το username στους νέους κωδικούς TAXISnet στο καινούργιο σύστημα αυθεντικοποίησης που ετοιμάζει η κυβέρνηση και με ποιον τρόπο θα γίνει αυτό. Πρόκειται για επανάληψη του τρόπου με τον οποίο καθιερώθηκε η υποχρεωτική αναγραφή και αποθήκευση του ΠΑ στα νέα Δελτία Ταυτότητας, δηλαδή με νέα νομοθετική ρύθμιση, εφόσον πρόκειται για νέα επεξεργασία του ΠΑ για διαφορετικό σκοπό. Σύμφωνα με την ΑΠΔΠΧ (Γνωμοδότηση 1/2024, παρατήρηση 3): “Τυχόν μελλοντικά προβλεπόμενη επεξεργασία του ΠΑ για διαφορετικό σκοπό θα χρειαστεί νομοθετική ρύθμιση και αξιολόγηση της νομιμότητας της νέας επεξεργασίας.”

Ανατρέχοντας στην υπ’ αριθμ. 1/2024, γνωμοδότηση της Αρχής, διαβάζουμε:

«Από τις διατάξεις του σχεδίου ΠΔ που τέθηκαν υπόψη της Αρχής δεν προκύπτει σχεδιασμός σε σχέση με τον ενδεχόμενο ρόλο του ΠΑ ως δεδομένου ταυτοποίησης που προβλέπει ο Κανονισμός eIDAS, ή για τη σχέση του με άλλο αναγνωριστικό στην περίπτωση, που ο ΠΑ δεν αποτελέσει δεδομένο ταυτοποίησης στο πλαίσιο του εν λόγω Κανονισμού. Εφόσον υπάρχει σχετικός σχεδιασμός, σκόπιμο είναι η σχετική πρόβλεψη να περιληφθεί στο ΠΔ, όπως επίσης και τυχόν σχεδιασμός για ενδεχόμενη χρήση του ΠΑ για την αυθεντικοποίηση του πολίτη σε ηλεκτρονικές υπηρεσίες μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης – gov.gr»[19].

Εφόσον λοιπόν δεν συμπεριλήφθηκε στο Π.Δ. η ενδεχόμενη χρήση του ΠΑ για την αυθεντικοποίηση του πολίτη στις ψηφιακές συναλλαγές μέσω gov.gr, συμπεραίνει κανείς ότι δεν υπήρχε σχετικός σχεδιασμός. Όμως ο συλλογισμός αυτός δεν είναι απόλυτος. Ας θυμηθούμε τον έντεχνα μεθοδευμένο τρόπο επιβολής της αναγραφής και αποθήκευσης του ΠΑ σε δημόσιο έγγραφο, που παρ’ ότι δεν υφίστατο πρόβλεψη[20] ούτε στο σχέδιο του Π.Δ. ούτε και στον Νόμο, αυτή τη στιγμή ο ΠΑ όχι μόνο αναγράφεται (και μάλιστα υποχρεωτικά!), αλλά και αποθηκεύεται στην νέα ψηφιακή ταυτότητα. Ένα ενδεχόμενο το οποίο όχι απλώς δεν προβλεπόταν, αλλά ούτε ως υποψία δεν είχε διατυπωθεί. Επομένως αφού επετράπη μια φορά η αναγραφή του σε δημόσιο έγγραφο, άρα γιατί να μην δοθεί και το πράσινο φως ώστε ο ΠΑ να αποτελεί το username στους νέους κωδικούς TAXISnet;

Στις 23/08/2024 – 6/9/2024 πραγματοποιήθηκε διαβούλευση[21] και στις 4/10/2024 δημοσιεύεται στην εφημερίδα της κυβερνήσεως η ψήφιση του νόμου Ν. 5142/2024[22], «Ολοκλήρωση της κτηματογράφησης, απλοποίηση διαδικασιών, χρήση τεχνητής νοημοσύνης και διατάξεις για τη λειτουργία του ν.π.δ.δ. «Ελληνικό Κτηματολόγιο», λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης». Το άρθρο 28 του παραπάνω νόμου αφορά στη δημιουργία νέου Συστήματος Αυθεντικοποίησης και Εξουσιοδότησης Προσώπων (Σ.Α.Ε.Π.) και αποτελεί προσθήκη άρθρου με αριθμό 24Α του Ν. 4727/2020, με τον οποίο καθιερώθηκε ο ΠΑ. Η παράγραφος 1 του άρθρου 24Α, έχει ως εξής:

«Δημιουργείται πληροφοριακό σύστημα με τίτλο “Σύστημα Αυθεντικοποίησης και Εξουσιοδότησης Προσώπων (Σ.Α.Ε.Π.)”. Σκοπός του Σ.Α.Ε.Π. είναι η αυθεντικοποίηση φυσικών προσώπων κατά την πρόσβασή τους σε ψηφιακά συστήματα φορέων του Δημοσίου κατά την έννοια της περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143) και φορέων του ιδιωτικού τομέα, καθώς και η εξουσιοδότηση τρίτου προσώπου για τη χρήση των συστημάτων αυτών για λογαριασμό τους».

Λίγες ημέρες μετά, στις 21/10/2024 σε συνέντευξη που έδωσε ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δ. Παπαστεργίου στην εφημερίδα «Η Ναυτεμπορική» γίνεται για πρώτη φορά μνεία σε νέους κωδικούς TAXISnet, όταν απαντά σε ερώτηση της δημοσιογράφου για το πώς θα γίνει γνωστό στους πολίτες να δηλώσουν τα στοιχεία τους στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας (Ε.Μ.Επ.):

«Μια καλή ευκαιρία είναι η έκδοση των νέων ταυτοτήτων. Στα αστυνομικά τμήματα θα ενημερώνεται ο πολίτης για το τι οφείλει να κάνει και επιπρόσθετα θα μπορεί να εκδώσει τους νέους κωδικούς που θα αντικαθιστούν αυτούς του TAXISnet (username και password). Πρόκειται για μια σημαντική μεταρρύθμιση στην κατεύθυνση της απλοποίησης των διαδικασιών και της ενίσχυσης της ασφάλειας των συναλλαγών μεταξύ πολίτη και Δημοσίου. Επίσης, όταν τεθεί σε εφαρμογή ο Προσωπικός Αριθμός θα γίνει καμπάνια ενημέρωσης του πολίτη σε σχέση με όλα τα παραπάνω».[23]

Συνεπώς, αφού τεθεί σε εφαρμογή ο ΠΑ, δηλαδή όταν εκδοθεί και χορηγηθεί αυτοματοποιημένα και σε όσους δεν τον έβγαλαν μόνοι τους, να αναμένουμε ότι θα γίνει ενημέρωση τόσο για το θέμα αλλαγής των κωδικών TAXISnet, όσο και για το νέο πλέον σύστημα αυθεντικοποίησης, βάσει του οποίου θα ταυτοποιούμαστε προφανώς με τον ΠΑ. Εάν επαληθευτεί το ενδεχόμενο ότι στους νέους κωδικούς TAXISnet, το username θα αποτελεί τον ΠΑ του κάθε πολίτη, μένει να δούμε αν αυτό θα διευκρινιστεί με ΚΥΑ, όπως προβλέπεται με την προσθήκη της παραγράφου 15^Α στο άρθρο 107 του Ν. 4727/2020 περί εξουσιοδοτικών διατάξεων για την ψηφιακή διακυβέρνηση (με την παρ. 2 του άρθρου 27 του Ν. 5142/2024), που έχει ως εξής:

 «Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών και Προστασίας του Πολίτη, ρυθμίζονται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία για την εγγραφή και τη δημιουργία λογαριασμού Έλληνα πολίτη στο Σύστημα Αυθεντικοποίησης και Εξουσιοδότησης Προσώπων (Σ.Α.Ε.Π.), ζητήματα σχετικά με τη διασύνδεσή του με άλλα πληροφοριακά συστήματα και μητρώα και σχετικά με την ασφάλεια της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ο τρόπος χρήσης του από τους φορείς του ιδιωτικού τομέα, και οι προϋποθέσεις ένταξής τους σε αυτό, ο χρόνος έναρξης της παραγωγικής του λειτουργίας, καθώς και κάθε τεχνικό ή άλλο σχετικό ζήτημα».

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι αν στο υπάρχον σύστημα ταυτοποίησης δεν ζητείται κάποιου είδους επιβεβαίωση ή εισαγωγή του ΠΑ, τότε αυτό σημαίνει ότι θα λειτουργεί ως έχει, δηλαδή χωρίς τον ΠΑ. Στην περίπτωση αυτή, η λογική λέει ότι θα υπάρχει ένα μεταβατικό στάδιο μέχρι να τεθεί σε λειτουργία το νέο σύστημα αυθεντικοποίησης με τον ΠΑ, με ή χωρίς αυτόν στο username. Αναμένεται να δούμε. Επομένως η χρήση του ΠΑ στις ψηφιακές συναλλαγές με το νέο σύστημα (Σ.Α.Ε.Π.) εδράζεται στην αποδοχή ή όχι των νέων κωδικών TAXISnet με τους οποίους θα επαληθεύεται η ταυτότητά μας υποχρεωτικά με τον ΠΑ. Δεν πρέπει επ’ ουδενί να λησμονούμε ότι η επιτυχία όλων των παραπάνω εξαρτώνται από τη δική μας συναίνεση.

Να σημειωθεί ότι ούτε η ψήφιση του νομοσχεδίου για το νέο σύστημα αυθεντικοποίησης, ούτε η συνέντευξη του υπουργού πήραν την ανάλογη δημοσιότητα στα ΜΜΕ[24], [25]. Μάλιστα τόσο η ψήφιση του Σ.Α.Ε.Π. όσο και η συνέντευξη, έλαβαν χώρα εννέα μήνες μετά την γνωμοδότηση 1/2024 της ΑΠΔΠΧ που έκρινε σκόπιμο ότι αν υπάρχει σχεδιασμός για αυθεντικοποίηση στις ψηφιακές υπηρεσίες με τον ΠΑ, τότε αυτός θα έπρεπε να περιληφθεί στο ΠΔ. Αν και στο ΠΔ δεν περιλήφθηκε σχεδιασμός, εννιά μήνες μετά ο υπουργός ανακοινώνει ότι ο πολίτης «θα μπορεί να εκδώσει τους νέους κωδικούς που θα αντικαθιστούν αυτούς του TAXISnet (username και password)». Γιατί λοιπόν οι νέοι κωδικοί, αν δεν υπάρξει νέο σύστημα; Αυτό δεν μπορεί να έχει άλλη ερμηνεία από το ότι ο πολίτης – χρήστης του νέου συστήματος θα ταυτοποιείται με τον ΠΑ στις ψηφιακές του συναλλαγές, και δεν αποκλείεται το username να είναι ο ΠΑ.

Μια επιπλέον ένδειξη προς την κατεύθυνση αυτή είναι και η βεβαιότητα ότι η πρόσβαση στο νέο σύστημα αυθεντικοποίησης Σ.Ε.Α.Π. θα γίνεται και με χρήση δεύτερου παράγοντα αυθεντικοποίησης ως επιπρόσθετη δικλείδα ασφαλείας. Μάλιστα μπορεί να ισχυριστούν, ότι με τη χρήση του δεύτερου παράγοντα αυθεντικοποίησης αντισταθμίζονται οι κίνδυνοι για τα προσωπικά δεδομένα, επειδή θα αποτελεί ο ΠΑ το username στους νέους κωδικούς TAXISnet[26]. Η πεποίθηση ότι είσοδος στο νέο σύστημα θα γίνεται και με χρήση δεύτερου παράγοντα πηγάζει:

α) από το γεγονός ότι η πρόσβαση στην ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή «myInfo» γίνεται ήδη με χρήση δεύτερου παράγοντα αυθεντικοποίησης.

β) από τα χείλη του υπουργού όταν κάνει αναφορά στους νέους κωδικούς: «Πρόκειται για μια σημαντική μεταρρύθμιση στην κατεύθυνση της απλοποίησης των διαδικασιών και της ενίσχυσης της ασφάλειας των συναλλαγών μεταξύ πολίτη και Δημοσίου».

γ) από το Π.Δ., άρ.7, παρ.1 στο οποίο αναφέρεται ότι: «Αποκλειστικός σκοπός της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο του παρόντος είναι η επαλήθευση της ταυτότητας των φυσικών προσώπων, ο οποίος επιτυγχάνεται μέσω και των κάτωθι επιμέρους στόχων ασφάλειας: (α) της διευκόλυνσης και της ενίσχυσης της ασφάλειας κατά την πρόσβαση των φυσικών προσώπων σε ψηφιακές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς του δημοσίου τομέα […]».

Ωστόσο, οι φράσεις «[…] της απλοποίησης των διαδικασιών […] των συναλλαγών μεταξύ πολίτη και Δημοσίου» και «της διευκόλυνσης […] κατά την πρόσβαση των φυσικών προσώπων σε ψηφιακές υπηρεσίες», φαίνεται να ενισχύουν το ενδεχόμενο να αποτελεί ο ΠΑ το username. Η ΑΠΔΠΧ είχε αποδώσει πρώτη στον ΠΑ τον χαρακτηρισμό ως ενός ευκολομνημόνευτου[27] αριθμού για την ταυτοποίηση του πολίτη και στην συνέχεια το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) ξεχώρισε τον ΠΑ ως αριθμό, «ο οποίος είναι προδήλως χρηστικός[28] και για τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία δεν θα έχουν πλέον την υποχρέωση απομνημόνευσης πολλών αριθμών ταυτοποίησης και διατήρησης αντίστοιχων πιστοποιητικών […]».

Επαναλαμβάνουμε ότι η αναγραφή του ΠΑ στη νέα ψηφιακή ταυτότητα, ανοίγει το δρόμο για μελλοντική εμφάνισή του και αλλού. Τη στιγμή μάλιστα που τα μέτρα περιορισμού των κινδύνων από την αναγραφή παραμένουν, καθώς σύμφωνα με την ΑΠΔΠΧ: «Επιπλέον, και λόγω της παραδοχής ότι παραμένουν κίνδυνοι από την αναγραφή του ΠΑ στα ΔΤ, η Αρχή επισημαίνει, ότι κατόπιν ικανού χρονικού διαστήματος κατά τη διάρκεια του οποίου η χρήση του ΠΑ θα έχει γενικευθεί και αποκρυσταλλωθεί τόσο στη συνείδηση του πολίτη όσο και στις συναλλαγές του με φορείς του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και θα έχει επιτευχθεί – δεδομένου ότι δεν είναι άμεσα εφικτό – ο εφοδιασμός του συνόλου των φορέων του δημοσίου με τον αναγκαίο ηλεκτρονικό εξοπλισμό που θα επιτρέπει την ανάγνωση του ηλεκτρονικού μέσου αποθήκευσης των ΔΤ, δεν θα είναι πλέον απαραίτητη η αναγραφή του ΠΑ στα ΔΤ και συνεπώς συστήνεται η επαναξιολόγηση της διάταξης περί υποχρεωτικής αναγραφής του ΠΑ στο ΔΤ»[29]. Αλήθεια, ποιος κόπτεται για τους κινδύνους που παραμένουν στο μεσοδιάστημα της αποκρυστάλλωσης στη συνείδηση του πολίτη η χρήση του ΠΑ και τον εφοδιασμό του απαραίτητου ηλεκτρονικού σχεδιασμού για την επαναξιολόγηση της διάταξης περί υποχρεωτικής αναγραφής[30], [31];

6. Επαλήθευση της ταυτότητας στις δια ζώσης συναλλαγές

Σύμφωνα με το Π.Δ.,ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025[32], Άρ.8, παρ.2,

«Μέχρι την προσαρμογή των διαδικασιών και των πληροφοριακών συστημάτων των φορέων του δημόσιου τομέα, προκειμένου να επιτευχθεί η διαλειτουργικότητά τους με τα στοιχεία του Μητρώου Π.Α. και, πάντως, για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα (12) μήνες από τη δημοσίευση του παρόντος, δύναται να εξακολουθούν να εφαρμόζονται από τους φορείς του δημόσιου τομέα οι υφιστάμενες διαδικασίες επαλήθευσης της ταυτότητας των φυσικών προσώπων και, συγκεκριμένα, μέσω ταυτοποίησης με Α.Φ.Μ., Α.Μ.Κ.Α. και Α.Δ.Τ. Με απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, η προθεσμία δύναται να παρατείνεται για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει συνολικά τους δώδεκα (12) μήνες».

Δηλαδή από την ημερομηνία δημοσίευσης του Π.Δ., (από τις 5-5-2025 μέχρι τις 5-5-2026) και μέχρι να προσαρμοστούν τα πληροφορικά συστήματα ώστε να διαλειτουργούν με το Μητρώο του ΠΑ, θα εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι υφιστάμενες διαδικασίες ταυτοποίησης με τους ΑΦΜ, ΑΜΚΑ και ΑΔΤ. Η προθεσμία αυτή πέραν του ανωτέρω διαστήματος μπορεί να παρατείνεται για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει συνολικά τους 12 μήνες. (Ίσως μέχρι την 5-5-2027).

6.1 Έμμεση χρήση του ΠΑ

Υποστηρίζεται η άποψη ότι από τη στιγμή της χορήγησης του ΠΑ, είναι πολύ πιθανό ακόμα και η χρήση των ΑΦΜ, ΑΜΚΑ και ΑΔΤ από τον πολίτη, να ενεργοποιεί τον ΠΑ με αποτέλεσμα κάθε δημόσιο έγγραφο είτε σε υλική είτε σε ψηφιακή μορφή να τον αποτυπώνει[33], [34]. Το ενδεχόμενο αυτό πηγάζει από το γεγονός της αντιστοίχισής του με τους παραπάνω αναγνωριστικούς αριθμούς λόγω της διαλειτουργικότητας των 6 βασικών μητρώων με το μητρώο του ΠΑ, κατά την ταυτοποίησή του στις δημόσιες υπηρεσίες[35]. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα την έμμεση χρήση του αριθμού, άρα και σιωπηρή, έστω μερική, αποδοχή του, εγείροντας και σε αυτή την περίπτωση εξίσου σοβαρά πνευματικά ζητήματα[36]. Θα καταγράψουμε τα δεδομένα που υπάρχουν δημοσιευμένα πάνω στο θέμα αυτό.

Στο Π.Δ.,ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025[37], Άρ.3, παρ.1, 2 αναφέρεται ότι:

«1. Η Γ.Γ.Π.Σ.Ψ.Δ. αναπτύσσει και τηρεί το Μητρώο Π.Α., με σκοπό την παροχή υπηρεσιών επαλήθευσης ταυτότητας των φυσικών προσώπων προς τους φορείς του δημόσιου τομέα και την αντιστοίχιση των Π.Α. με τους αναγνωριστικούς αριθμούς των μητρώων (ειδικούς τομεακούς αριθμούς) των φορέων του δημόσιου τομέα.
2. Το Μητρώο Π.Α. περιλαμβάνει μόνο τα δεδομένα που είναι απολύτως αναγκαία για την επαλήθευση της ταυτότητας του φυσικού προσώπου και την επίτευξη των σκοπών του παρόντος, και συγκεκριμένα τα εξής: α) Π.Α., β) όνομα, γ) επώνυμο, δ) πατρώνυμο, […].»

Όπως διατυπώνεται στην αιτιολογική έκθεση του ΥΨΔ για το άρ. 11 του Ν. 4727/2020 περί καθιερώσεως του Προσωπικού Αριθμού:

«Για την επαλήθευση της ταυτότητας των συναλλασσομένων φυσικών προσώπων, οι φορείς του δημόσιου τομέα αξιοποιούν διαδικτυακή υπηρεσία της Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ., με την οποία γίνεται η αντιστοίχιση του Π.Α., τον οποίο γνωστοποιεί ο πολίτης στον εκάστοτε φορέα του δημόσιου τομέα, με τα τηρούμενα στο Μητρώο Π.Α. στοιχεία. […] Οι φορείς του δημόσιου τομέα που αξιοποιούν την ανωτέρω διαδικτυακή υπηρεσία λαμβάνουν τα αναγκαία τεχνικά και οργανωτικά μέτρα, ώστε να μην τηρείται ούτε να αποθηκεύεται σε αυτούς ο Π.Α., σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 7»[38].

Στα οριζόμενα του άρ.11, παρ. 7 του Ν. 4727/2020 αναφέρεται:

 «Ο Π.Α. δεν τηρείται από τους επιμέρους φορείς του δημόσιου τομέα, οι οποίοι αποδίδουν στα φυσικά πρόσωπα αναγνωριστικό αριθμό εσωτερικού τους μητρώου, για την επίτευξη της λειτουργικότητας των πληροφοριακών συστημάτων τους και των ειδικών ανεξάρτητων μητρώων τους.)»

Στην παρουσίαση για τον ΠΑ στις 2-6-2024 ο υπουργός εξήγησε ότι: «ο Προσωπικός Αριθμός είναι υποχρεωτικός για να τακτοποιήσουμε τα μητρώα του κράτους. Δεν περιμένουμε από την επόμενη ημέρα να προσαρμοστούν όλα τα συστήματα των δημοσίων υπηρεσιών, γι’ αυτό και έχουμε μια ενδιάμεση υπηρεσία. Θέλει υπομονή αλλά όταν με το καλό το καταφέρουμε οριζόντια στο δημόσιο θα έχουμε μια πολύ καλύτερη εξυπηρέτηση»[39].

Δεν θα επεκταθούμε εδώ, στο ζήτημα του πώς θα έχουμε μια πολύ καλύτερη εξυπηρέτηση στο δημόσιο με την καθιέρωση του ΠΑ και την αλλαγή του συστήματος ταυτοποίησης/αυθεντικοποίησης που αναφέρει ο υπουργός. Έχει αναλυθεί εκτενέστατα σε προηγούμενο άρθρο[40], ότι η εξυπηρέτηση αυτή πραγματοποιείται άριστα στις δια ζώσης συναλλαγές με τα αντίστοιχα αναγνωριστικά και στις ηλεκτρονικές συναλλαγές με τα διαπιστευτήρια του TAXISnet. Όμως προκύπτει αδιαμφισβήτητα ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί την εισαγωγή νέων διαδικασιών για την διευκόλυνση και εξυπηρέτηση του πολίτη ως πρόσχημα προκειμένου να τον υποχρεώσει να αποδεχθεί τον ΠΑ ή καλύτερα να «σημανθεί μόνιμα» με αυτόν.

Από τα παραπάνω διαφαίνεται, ότι ο ΠΑ τηρείται μόνο στο Μητρώο ΠΑ από την Γ.Γ.Π.Σ.Ψ.Δ. με σκοπό την επαλήθευση της ταυτότητας των πολιτών. Οι φορείς του δημοσίου, δεν τηρούν, ούτε αποθηκεύουν τον ΠΑ, αλλά αξιοποιούν τη διαδικτυακή υπηρεσία της Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ. (διαλειτουργικότητα – αμφίδρομη σχέση) για να γίνει αντιστοίχιση-επαλήθευση του ΠΑ που θα δώσει ο πολίτης με τον αντίστοιχο ΠΑ που υπάρχει στο Μητρώο ΠΑ. Κατά συνέπεια, αν ο πολίτης δεν δώσει τον ΠΑ του στον υπάλληλο του εκάστοτε φορέα του δημοσίου, τότε εκείνος δεν χρειάζεται, δεν έχει λόγο και κανένα νόημα να αξιοποιήσει την διαδικτυακή υπηρεσία της Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ.,εφόσον μπορεί να τον ταυτοποιήσει με τον αναγνωριστικό αριθμό του εσωτερικού του μητρώου. Στην περίπτωση αυτή φαίνεται να μην γίνεται έμμεση χρήση του ΠΑ.

Όμως δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι, καθώς δεν γνωρίζουμε τις ειδικές λεπτομέρειες υλοποίησης των διαδικασιών του πληροφοριακού συστήματος.  Δεν είναι σαφές αν με την ενδιάμεση υπηρεσία, στην οποία αναφέρεται ο υπουργός ότι θα υπάρχει μέχρι να προσαρμοστούν όλα τα συστήματα, εννοεί το υπάρχον σύστημα ή κάτι διαφορετικό. Πιθανόν ο υπάλληλος να είναι αναγκασμένος (από τεχνικής πλευράς), ακόμα και στη περίπτωση που του δίνεται ο ειδικός αναγνωριστικός αριθμός του φορέα του, να ανατρέχει στον μητρώο του ΠΑ κάνοντας αξιοποίηση της διαδικτυακής υπηρεσίας με αποτέλεσμα να γίνεται έμμεση χρήση του ΠΑ. Δεν γνωρίζουμε αν τα δύο συστήματα, υπάρχον και νέο, θα λειτουργούν παράλληλα, ή αν θα γίνει σταδιακή μετάβαση από το παλαιό στο νέο σύστημα αυθεντικοποίησης που δρομολογείται, ή κάτι άλλο διαφορετικό.

Υπό τις παραπάνω δεδομένες συνθήκες δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν υφίσταται ή όχι έμμεση χρήση του ΠΑ, ακόμα και στην περίπτωση που ο πολίτης δεν τον γνωστοποιεί, και αξιοποιεί τα αναγνωριστικά του εκάστοτε φορέα (ΑΦΜ, ΑΜΚΑ, ΑΔΤ). Θα είμαστε όμως απολύτως βέβαιοι, αν διαπιστωθεί εν τοις πράγμασι ότι ενώ δίνονται τα αναγνωριστικά των εσωτερικών μητρώων, αποτυπώνεται είτε ψηφιακά είτε σε έντυπη μορφή ο ΠΑ, κάτι το οποίο δεν συνάγεται από τα παραπάνω ότι προβλέπεται να γίνεται. Το σίγουρο είναι, ότι από τη στιγμή που προστέθηκε το Άρ. 11^Α στον Ν. 4727/2020 περί υποχρεωτικής αναγραφής/αποθήκευσης του ΠΑ σε δημόσιο έγγραφο, κάθε εμπόδιο στην ορατή αποτύπωσή του άρθηκε. Έτσι λοιπόν, αργά ή γρήγορα, ο ΠΑ έρχεται για να μείνει ως το απόλυτο αναγνωριστικό μας παντού.

Για τα πνευματικά ζητήματα που αναδύονται εξαιτίας της έμμεσης χρήσης του ΠΑ και όχι μόνο, κάνει λόγο ο γέροντας Γαβριήλ στο βίντεο της Εστίας Πατερικών Μελετών, όταν ερωτάται για την αμφίδρομη λειτουργία του ΠΑ: «ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ: ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Ιερομόναχος Γαβριήλ – Κελλίον της Ι.Μ. Κουτλουμουσίου», (λεπτό 5:15 – 6:40) οποίο και παραπέμπουμε[41].

Δεν πρέπει επ’ ουδενί να λησμονείται το γεγονός της υποχρεωτικής αποθήκευσης του ΠΑ στις νέες ψηφιακές ταυτότητες, που πέρασε με νομοθετική ρύθμιση και αφορούσε την απαράδεκτη κατάθεση και ψήφιση εκπρόθεσμης τροπολογίας σε άλλο νόμο. Αυτό σήμαινε ότι δεν μελετήθηκε ούτε συζητήθηκε στη Βουλή[42]. Επρόκειτο πραγματικά για μια τροπολογία-πραξικόπημα για τις ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών[43], καθώς μετασχηματίζει την νέα ψηφιακή ταυτότητα σε ψηφιακή κάρτα δικαιωμάτων[44]. Και αυτό οπωσδήποτε εγείρει μέγιστα πνευματικά, θεολογικά και ανθρωπολογικά ζητήματα[45], [46].

7. Νύξη περί αντισυνταγματικότητας της αυτοματοποιημένης απόδοσης του ΠΑ

Αυτή τη στιγμή η έκδοση του ΠΑ γίνεται μέσω της ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής «myInfo», η πρόσβαση στην οποία γίνεται και με χρήση δεύτερου παράγοντα αυθεντικοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι η είσοδος γίνεται και με τους προσωπικούς κωδικούς TAXISnet και με μήνυμα που έρχεται στο κινητό τηλέφωνο, το οποίο είναι επιβεβαιωμένο από τηλεπικοινωνιακό πάροχο ή χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ότι ανήκει στον πολίτη. Αυτό προφανώς γίνεται για ενίσχυση της ασφάλειας.

Αναφορικά με την ενίσχυση της ασφάλειας να σημειώσουμε ότι: α) με την παραπάνω διαδικασία επιβεβαίωσης των αριθμών κινητού, αυτοί καθίστανται μοναδικά αναγνωριστικά εκτός των Α.Φ.Μ., Α.Μ.Κ.Α., Α.Δ.Τ. και του ΠΑ και μάλιστα είναι όλοι συγκεντρωμένοι σε ένα σημείο, στο Ε.Μ.Επ. (Αλήθεια, έχουν τηρηθεί όλες οι προβλεπόμενες διαδικασίες από πλευράς ασφάλειας προσωπικών δεδομένων;[47]) β) η δήλωση του κινητού και των λοιπών στοιχείων επικοινωνίας στο Ε.Μ.Επ. επέχουν θέση υπεύθυνης δήλωσης με ό,τι σημαίνει αυτό για την αποστολή εγγράφων και αυτοματοποιημένων μηνυμάτων του κράτους προς τους πολίτες ακόμα και χωρίς την συναίνεσή τους. Επομένως η περισσότερη ασφάλεια συνεπάγεται την παράδοση περισσότερων προσωπικών δεδομένων από τον πολίτη, κάτι που με τη σειρά του οδηγεί σε περισσότερη κρατική αυθαιρεσία, η οποία βαφτίζεται “διευκόλυνση” (του πολίτη).

Ποιος όμως δίνει το δικαίωμα και την άδεια στην εφαρμογή “myInfo” για πρόσβαση και επεξεργασία επί των προσωπικών στοιχείων των πολιτών αντ’ αυτών, χωρίς την προσωπική ρητή συγκατάθεση αυτών; Και μάλιστα μέσω αυτής να γίνεται για λογαριασμό τους αυτόματη έκδοση του ΠΑ, με την πραγματοποίηση των ειδών επεξεργασίας που προβλέπονται στις περ. α, και β της παρ.1, του Άρ. 5 του Π.Δ., ο οποίος κατόπιν καταχωρίζεται στο νέο μητρώο και στη συνέχεια αποστέλλεται στους πολίτες μέσω των στοιχείων επικοινωνίας; Πρόκειται για μια νέα εφαρμογή, στην οποία οι πολίτες δεν έχουν παραχωρήσει εξ αρχής καμία εξουσιοδότηση πρόσβασης και επεξεργασίας των στοιχείων τους. Τι σχέση έχουν όλες οι παραπάνω επεξεργασίες του ΠΑ, όταν επιπλέον ο ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ επεξεργασίας του ΠΑ είναι Η ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ[48] (Π.Δ. Άρ. 7, παρ.1); Να λοιπόν πώς η δήθεν ασφάλεια και η δήθεν διευκόλυνση μετατρέπονται σε επιβολή του ΠΑ.

Είναι δυνατόν η αυτόματη απόδοση να μην παραβιάζει συνταγματικές ελευθερίες και δικαιώματα των πολιτών; Τη στιγμή μάλιστα που γνωρίζουν πάρα πολύ καλά ότι υπάρχει μεγάλη αντίδραση του κόσμου η οποία εκφράζεται με ευρεία αποχή από την έκδοση ΠΑ; Με την υπόσχεση μιας συγκεχυμένης έννοιας ασφάλειας και μιας διευκόλυνσης για την οποία οι πολίτες δικαίως διατηρούν μεγάλες επιφυλάξεις, πραγματοποιούνται ενέργειες με τις οποίες παραβιάζεται από τους ίδιους τους κυβερνητικούς μηχανισμούς η βούληση των πολιτών για μη επεξεργασία των στοιχείων τους για την έκδοση του ΠΑ.  Αν μπορεί να δίνεται στους κυβερνητικούς μηχανισμούς έτσι απλά αυτό το καίριο δικαίωμα, δεν φαίνεται ότι υπάρχει κάτι στο μέλλον που να τους εμποδίσει να “αλωνίζουν” στα μητρώα των πολιτών. Η καραμέλα της επίκλησης στο δημόσιο συμφέρον και η θολή έννοια της ασφάλειας με οποιαδήποτε αφορμή ή αιτία, θα αίρει κάθε δικλείδα ουσιαστικής ατομικής ασφαλείας και ιδιωτικότητας.

8. Επίλογος

Η τόση μυστικοπάθεια, η αδιαφάνεια, η περιορισμένη δημοσιότητα στην πλήρη και έγκυρη πληροφόρηση των πολιτών από την κυβέρνηση επί όλων των κρίσιμων θεμάτων, με κορωνίδα εκείνο του ΠΑ, που εκτός των άλλων συνδέεται άρρηκτα τόσο με την καταρράκωση του πυρήνα των ελευθεριών του όπως της πνευματικής του ελευθερίας, όσο και με την απειλή της φυσικής του υπόστασης, επιβεβαιώνουν περίτρανα τις προθέσεις της για πλήρη και αδυσώπητο έλεγχο[49], επιτήρηση[50] και συμμόρφωση μέσω της ψηφιακής σκλαβιάς που έχει ξεκινήσει με την καθιέρωση του Προσωπικού Αριθμού, ήδη από το 2020, που μας καθιστά ολοκληρωτικά Απρόσωπους και Ανελεύθερους.

Ένα είναι σίγουρο! Η αυτόματη έκδοση και κοινοποίηση του ΠΑ δεν σημαίνει και αποδοχή από την πλευρά του πολίτη, αν δεν γίνεται χρήση του, όπως εξηγήθηκε παραπάνω. Αλλά ακόμα και αν εκδόθηκε κατά λάθος ή εν αγνοία του (π.χ. οι περιπτώσεις με τους λογιστές) ή αντελήφθη εκ των υστέρων την παγίδα του ΠΑ και δεν κάνει περαιτέρω χρήση, τότε και ο πολίτης εκείνος παύει να τον αποδέχεται και άρα, τον αρνείται. Επομένως από την 5 Νοεμβρίου και μετά, η χρήση του αριθμού αποτελεί την κόκκινη γραμμή, τόσο για όσους αυτόματα έγινε η έκδοσή του χωρίς την συναίνεσή τους, όσο και για όσους έτρεξαν ή εν αγνοία τους τον έβγαλαν. Μονάχα η μη χρήση του ΠΑ, εγγυάται και εξασφαλίζει τη μη αποδοχή και άρνησή του.

Στην μη χρήση λοιπόν έγκειται η ουσία της μη αποδοχής του Προσωπικού Αριθμού και από εκεί συνεχίζεται, ξεκινά ή σταματά για τον καθένα η «[…] άρνησή του να συνομολογήσει την υπαγωγή και την εθελούσια δέ­σμευ­σή του στο αντίχριστο ηλεκτρονικό δεσμωτήριο και τον συσχηματισμό του με την αποστασία της εποχής μας»[51]. Αυτό είναι που θα πρέπει εγκαίρως να γίνει αντιληπτό και να πράξει ο καθένας κατά συνείδηση, ενεργοποιώντας το θεόσδοτο αυτεξούσιό του.

Το «ΟΧΙ» στη χρήση του ΠΑ, εν όψη της μεγάλης επετείου της 28^ης Οκτωβρίου, αποτελεί και το μεγάλο χρέος και καθήκον της δικής μας γενιάς προς την επόμενη. Καλούμαστε να το κάνουμε πράξη, αν πραγματικά θέλουμε να υπάρξει μέλλον για τα παιδιά μας και για τα παιδιά των παιδιών μας, δηλαδή για την ίδια την Ελλάδα μας!

__________________________

*Ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου,

την κυρία Ζωή Δημητριάδη, B.A. (Econ), Diploma in Labour Studies, M.Sc. (London), Ph.D. (London),

τον κύριο Νικόλαο Μήλα (Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, MSc, Υπεύθυνος Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων, Ειδικός Διαχείρισης Συστημάτων και Δικτύων),

για την πολύτιμη συνδρομή τους με τις εύστοχες επισημάνσεις τους.

*Η αναδημοσίευση του παρόντος επιτρέπεται με τη συμπερίληψη των πηγών.

---

1.Προσωπικός αριθμός: Λήγει η προθεσμία – Τι θα γίνουν με όσους δεν μπούνε στην πλατφόρμα

2.Προσωπικός αριθμός: Εκπνέει η προθεσμία για την έκδοσή του – Όσα πρέπει να γνωρίζετε

3.https://www.icsd.aegean.gr/website_files/proptyxiako/185755266.pdf Ταυτοποίηση (identification) ενός λογικού υποκειμένου καλείται η διαδικασία εκείνη, κατά την οποία το λογικό υποκείμενο παρέχει σε ένα πληροφοριακό σύστημα τις πληροφορίες που απαιτούνται προκειμένου να συσχετιστεί με ένα από τα αντικείμενα που δικαιούνται προσπέλασης στους πόρους (resources) του.

4.https://www.icsd.aegean.gr/website_files/proptyxiako/185755266.pdf Αυθεντικοποίηση (authentication) ενός λογικού υποκειμένου, καλείται η διαδικασία εκείνη, κατά την οποία ένα λογικό υποκείμενο παρέχει σε ένα πληροφοριακό σύστημα τις πληροφορίες που απαιτούνται προκειμένου να ελεγχθεί η βασιμότητα της συσχέτισης που επιτεύχθηκε κατά τη διαδικασία της ταυτοποίησης.

5 Πώς θα λειτουργεί ο Προσωπικός Αριθμός, https://www.naftemporiki.gr/society/1961023/pos-tha-leitoyrgei-o-prosopikos-arithmos/

6.Προσωπικός αριθμός και ηλεκτρονική ταυτότητα: Θεολογικές και πνευματικές επισημάνσεις – Ἀρχιμ. Ἀθανασίου Ἀναστασίου Προηγουμένου Ἱ.Μ. Μεγάλου Μετεώρου
–https://eksodos.gr

7.https://choratouaxoritou.gr

8.ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025
https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2025/a/fek_a_67_2025.pdf&t=795f5f8e272bb8e5f8f15d4baca9ae82, άρ.8, παρ.1

9.ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025
https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2025/a/fek_a_67_2025.pdf&t=795f5f8e272bb8e5f8f15d4baca9ae82, άρ.5, παρ.1

10.ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025
https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2025/a/fek_a_67_2025.pdf&t=795f5f8e272bb8e5f8f15d4baca9ae82, άρ.3, παρ.2 και παρ.5

11.ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025
https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2025/a/fek_a_67_2025.pdf&t=795f5f8e272bb8e5f8f15d4baca9ae82, άρ.2, παρ.1

12.ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025
https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2025/a/fek_a_67_2025.pdf&t=795f5f8e272bb8e5f8f15d4baca9ae82, άρ.5, παρ.2

13.Βαθιώτης Κ., Αδίκως παλεύουν εξωδίκως κατά του Προσωπικού Αριθμού, https://kvathiotis.substack.com/p/2e9

14.Βαθιώτης Κ., Αδίκως παλεύουν εξωδίκως κατά του Προσωπικού Αριθμού, https://kvathiotis.substack.com/p/2e9

15.Λαϊκή Νομοθετική Πρωτοβουλία,
https://www.capital.gr/me-apopsi/3778395/laiki-nomothetiki-protoboulia/

16.Βαθιώτης Κ., Αδίκως παλεύουν εξωδίκως κατά του Προσωπικού Αριθμού, https://kvathiotis.substack.com/p/2e9

17.Ν. 5142/2024 (ΦΕΚ A 158 – 04.10.2024)
https://www.forin.gr/laws/law/4375/n-5142-2024#!/?article=65331,65343 Άρ.28

18.Συνέντευξη του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου στην εφημερίδα «Η Ναυτεμπορική», https://www.mindigital.gr/archives/6708

19.Γνωμοδότηση 1/2024, https://www.dpa.gr….pdf, σελ. 5, παρατήρηση 6.

20.ΑΠΔΠΧ, Γνωμοδότηση 1/2024, παρατήρηση 4,
https://www.dpa.gr….pdf

21.https://www.opengov.gr/digitalandbrief/?p=3278

22.Ν. 5142/2024 (ΦΕΚ A 158 – 04.10.2024)
https://www.forin.gr/laws/law/4375/n-5142-2024#!/?article=65331,65343

23.Συνέντευξη του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου στην εφημερίδα «Η Ναυτεμπορική», https://www.mindigital.gr/archives/6708

24.Τέλος οι κωδικοί Taxisnet για όλους τους πολίτες – Η επίσημη ανακοίνωση – Οι νέοι κωδικοί https://techmaniacs.gr/telos-oi-kodikoi-taxisnet-gia-oloys-toys-polites-i-episimi-anakoinosi-oi-neoi-kodikoi/

25 Τέλος οι κωδικοί Taxisnet για όλους τους πολίτες – Η επίσημη ανακοίνωση – Οι νέοι κωδικοί https://truestoryradio.gr/

26. (Γνωμοδότηση 1/2024, παρατήρηση 3): “Τυχόν μελλοντικά προβλεπόμενη επεξεργασία του ΠΑ για διαφορετικό σκοπό θα χρειαστεί νομοθετική ρύθμιση και αξιολόγηση της νομιμότητας της νέας επεξεργασίας.”, https://www.dpa.gr…pdf

27.ΑΠΔΠΧ, Γνωμοδότηση 1/2024, σελ. 4, παρατήρηση 3, https://www.dpa.gr…pdf

28.ΣτΕ: «Πράσινο φως» για τον Προσωπικό Αριθμό, https://daily.nb.org/nomothesia-nomologia/ste-prasino-fos-gia-ton-prosopiko-arithmo/

29.Γνωμοδότηση ΑΠΔΠΧ, 1/2025, σελ.4, παρατήρηση 3,
https://www.dpa.gr…pdf

30.Βαθιώτης Κ., Σφακιανάκη Α., Η ύπουλη πρεμούρα για τον Προσωπικό Αριθμό και η προσχηματική ανάγκη διευκόλυνσης του πολίτη,
–https://kvathiotis.substack.com/p/ffa
–https://toromaiiko.com/ypoyli-premoyra-ton-prosopiko-arithmo-proschimatiki-anagki-dieykolynsis/

31.Οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τον προσωπικό αριθμό πολίτη, https://techmaniacs.gr/oi-kindynoi-poy-prokyptoyn-apo-ton-prosopiko-arithmo-politi/

32.ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025, άρ.8, παρ.2
https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2025/a/fek_a_67_2025.pdf&t=795f5f8e272bb8e5f8f15d4baca9ae82

33.Δασκαλάκης Δ., «Προσωπικός Ἀριθμός: Ἡ ἀρχή τοῦ τέλους τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας», https://www.youtube.com/watch?v=m3ntJ1CpXm0&t=1353s (22:00 – 24:00 λεπτό)

34.Δημητριάδη Ζωή, «Λήψη» vs «Χρήση» του Π.Α. : Καίρια Ερωτήματα και Χρηστικές Απαντήσεις. https://tasthyras.wordpress.com/

35.ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025, άρ.3, παρ.1,2,3
https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2025/a/fek_a_67_2025.pdf&t=795f5f8e272bb8e5f8f15d4baca9ae82

36.ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ: ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Ιερομόναχος Γαβριήλ – Κελλίον της Ι.Μ. Κουτλουμουσίου, https://www.youtube.com/watch?v=rkBZOPcDqVg

37.ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025, άρ.8, παρ.2
https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2025/a/fek_a_67_2025.pdf&t=795f5f8e272bb8e5f8f15d4baca9ae82

38.Αιτιολογική έκθεση στο σχέδιο νόμου «Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης (Ενσωμάτωση στην Ελληνική Νομοθεσία της Οδηγίας [ΕΕ] 2016/2102 και της Οδηγίας [ΕΕ] 2019/1024) Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών (Ενσωμάτωση στο Ελληνικό Δίκαιο της Οδηγίας [ΕΕ] 2018/1972) και άλλες διατάξεις», σελ. 7. https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/2f026f42-950c-4efc-b950-340c4fb76a24/psifiaki-diakyvernisi-olo.pdf

39.Προσωπικός αριθμός: Αύριο η πρεμιέρα – Δείτε σε πίνακες πώς θα εκδίδεται https://www.protothema.gr/greece/article/1648643/prosopikos-arithmos-live-i-sunedeuxi-tupou-apo-hrusohoidi-kai-papastergiou-aurio-i-premiera-tou/

40.Σφακιανάκη Α., Η «μεγάλη τομή» του Προσωπικού Αριθμού: Ο στραγγαλισμός της ελευθερίας μας
–https://kvathiotis.substack.com/p/7be
–https://choratouaxoritou.gr/posts/412612

41.ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ: ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Ιερομόναχος Γαβριήλ – Κελλίον της Ι.Μ. Κουτλουμουσίου, https://www.youtube.com/watch?v=rkBZOPcDqVg

42.Σφακιανάκη Α., Η «μεγάλη τομή» του Προσωπικού Αριθμού: Ο στραγγαλισμός της ελευθερίας μας
–https://kvathiotis.substack.com/p/7be
–https://choratouaxoritou.gr/posts/412612

43.Βαθιώτης Κ., Σφακιανάκη Α., Η ύπουλη πρεμούρα για τον Προσωπικό Αριθμό και η προσχηματική ανάγκη διευκόλυνσης του πολίτη,
–https://kvathiotis.substack.com/p/ffa
–https://toromaiiko.com/ypoyli-premoyra-ton-prosopiko-arithmo-proschimatiki-anagki-dieykolynsis/

44.Ανδρώνης Ε., Ηλεκτρονικές ταυτότητες: Το ψηφιακό «κόλπο γκρόσο» της Νέας Τάξης, για να τραβούν τα δικαιώματα του πολίτη από την «πρίζα»
https://enromiosini.gr/arthrografia/24-ilektronikes-taytotites-to/

45.Προσωπικός αριθμός και ηλεκτρονική ταυτότητα: Θεολογικές και πνευματικές επισημάνσεις – Ἀρχιμ. Ἀθανασίου Ἀναστασίου Προηγουμένου Ἱ.Μ. Μεγάλου Μετεώρου https://eksodos.gr/index.php/el/prosopikos-arithmos/prosopikos-arithmos-kai-ilektroniki-taftotita-theologikes-kai-pnevmatikes-episimanseis-arxim-athanasiou-anastasiou-proigoumenou-hi-m-megalou-meteorou

46.ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ: ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Ιερομόναχος Γαβριήλ – Κελλίον της Ι.Μ. Κουτλουμουσίου, https://www.youtube.com/watch?v=rkBZOPcDqVg

47.ΑΠΔΠΧ: Απόφαση 65/2018 https://www.dpa.gr/sites/default/files/2019-09/65_2018anonym.pdf σελ.8, παρ.1.2, σελ.9, παρ.1.7, 2.2.2, δημοσιευμένη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ΦΕΚ Β΄ 1622/10-5-2019

48.ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 40 ΦΕΚ Α 67/05.05.2025
https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2025/a/fek_a_67_2025.pdf&t=795f5f8e272bb8e5f8f15d4baca9ae82, άρ.7, παρ.1

49.https://tomanifesto.gr/prosopikos-arithmos-epofelountai-2-ekat-tautopoiimena-prosopa-h-diadikasia-ekdosis-206457 «Το κράτος αποκτά ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για το πλήρες προφίλ του πολίτη, απλοποιοιούμε διαδικασίες, ταυτοποιούμε πολίτες με μεγαλύτερη αξιοπιστία», τόνισε ο Δημήτρης Παπαστεργίου

50.https://www.kathimerini.gr/society/563644681/prosopikos-arithmos-tha-epofelithoyn-2-ekatommyria-taytopoiimena-prosopa-premiera-ayrio-gia-tin-platforma-myinfo/ «Το κράτος αποκτά ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για το πλήρες προφίλ του πολίτη, απλοποιοιούμε διαδικασίες, ταυτοποιούμε πολίτες με μεγαλύτερη αξιοπιστία», τόνισε ο ίδιος (ο υπουργός).

51.Προσωπικός αριθμός και ηλεκτρονική ταυτότητα: Θεολογικές και πνευματικές επισημάνσεις – Ἀρχιμ. Ἀθανασίου Ἀναστασίου Προηγουμένου Ἱ.Μ. Μεγάλου Μετεώρου https://eksodos.gr/index.php/el/prosopikos-arithmos/prosopikos-arithmos-kai-ilektroniki-taftotita-theologikes-kai-pnevmatikes-episimanseis-arxim-athanasiou-anastasiou-proigoumenou-hi-m-megalou-meteorou

---

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΕ PDF ΕΔΩ

tasthyras