ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΑΠΟ ΠΡΩΗΝ ΜΕΛΗ
OPUS DEI:
ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΜΑΧΕΣ
Η Opus Dei, επίσημα αναγνωρισμένη από το Βατικανό και γνωστή ως «Έργο του Θεού» στα λατινικά, βρίσκεται εδώ και δεκαετίες στο επίκεντρο σφοδρών επικρίσεων και καταγγελιών για αποκλίσεις που μοιάζουν με αυτές αιρέσεων, εγκεφαλική πλύση και πολιτικές συνδιαλλαγές. Παρά το γεγονός ότι προπαγανδίζει την αγιότητα μέσω της εργασίας, οι μέθοδοι και η επιρροή της προκαλούν αμφιβολίες και ανησυχίες ακόμα και μέσα στην ίδια την Καθολική Εκκλησία.
Ιδρύθηκε το 1928 από τον Ισπανό ιερέα Χοσεμαρία Εσκρίβα ντε Μπαλαγκέρ, σε ένα περιβάλλον πολιτικής και θρησκευτικής αναταραχής, με έναν ριζοσπαστικό στόχο: να καταστήσει κάθε πιστό άγιο μέσα από την καθημερινή επαγγελματική του ζωή. Ωστόσο, πίσω από το μήνυμα της ενεργής ευσέβειας, κρύβεται μια υπερβολικά πειθαρχημένη οργάνωση, που βασίζεται στην υποταγή στην αυθεντία και τη μυστικότητα.
Από τα πρώτα χρόνια της, η Opus Dei προκάλεσε καχυποψία, κυρίως λόγω των στενών της σχέσεων με το φρανκικό καθεστώς στην Ισπανία και την απόρριψη κάθε μορφής νεωτερικότητας και προοδευτισμού. Αναγνωρίστηκε επίσημα από το Βατικανό το 1950 και σταδιακά κατέλαβε θέσεις ισχύος μέσα στην εκκλησιαστική ιεραρχία, υποστηριζόμενη από επιφανείς πάπες όπως ο Πίος ΙΒ’ και ο Παύλος ΣΤ’. Ο ιδρυτής της, αγιοποιημένος το 2002, είχε καταφέρει να δημιουργήσει ισχυρά δίκτυα στο κέντρο της Ρωμαϊκής Κούριας.
Η φήμη της Opus Dei επιδεινώθηκε από τη δημοτικότητα του μυθιστορήματος «Ο Κώδικας Ντα Βίντσι» του Νταν Μπράουν, όπου παρουσιάζεται ως μυστική κοινωνία έτοιμη να κάνει τα πάντα για να προστατέψει τα μυστικά της Εκκλησίας. Παρότι το έργο αυτό υπερβάλλει σε ορισμένα σημεία, στηρίζεται σε υπαρκτές αντιπαραθέσεις όπως η εκμετάλλευση νεαρών γυναικών, ο πνευματικός έλεγχος, οι πρακτικές αυτομαστίγωσης και η περιφρόνηση της προοδευτικής λογοτεχνίας, με απαγορεύσεις σε συγγραφείς όπως ο Βολταίρος, ο Ουγκό και ο Ζολά.
Μαρτυρίες πρώην μελών, όπως η Βερονίκ Ντυμποργκέλ, καταγγέλλουν έντονη ψυχολογική επιβολή, αυστηρή ιεραρχία και οικονομικές πιέσεις. Η Opus Dei καταδικάστηκε στη Γαλλία το 2013 για αδήλωτη εργασία.
Τα τελευταία χρόνια, η Opus Dei είχε καταβάλει μεγάλη προσπάθεια να ισοσταθμίσει την ιεραρχική της θέση με αυτήν των επισκοπών. Ωστόσο, πρόσφατα, ο πάπας Φραγκίσκος την υπέταξε στην «Κονγκρεγκάτσια για τον Κλήρο», επιβεβαιώνοντας ότι μια προλατούρα δεν μπορεί να θεωρείται ισότιμη με μια επισκοπή.
Από εδώ και στο εξής, η Opus Dei θα υπόκειται σε αυστηρότερους ελέγχους: δεν θα μπορεί να λειτουργεί ανεξέλεγκτα μέσα σε επισκοπές και θα πρέπει να υποβάλλει ετήσιες εκθέσεις για την εσωτερική της κατάσταση και τη δραστηριότητα της, αντί για πενταετείς. Επιπλέον, θα πρέπει να δημοσιοποιήσει με σαφήνεια τα καταστατικά της, κάτι που μέχρι σήμερα αρνείται.
Μια νέα κρίση έρχεται να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την εικόνα της οργάνωσης. Περίπου σαράντα γυναίκες από την Αργεντινή κατήγγειλαν στο Βατικανό τις άθλιες συνθήκες διαβίωσής τους εντός της Opus Dei. Πρόκειται για πρώην «βοηθητικά μέλη» (numeraries auxiliaires), που εργάζονταν για τα μέλη και τα κέντρα της οργάνωσης. Αυτές οι γυναίκες, πολλές από φτωχά αγροτικά περιβάλλοντα, καταγγέλλουν ότι ουσιαστικά είχαν υποβιβαστεί σε καθεστώς δουλείας.
Προσλήφθηκαν από πολύ μικρές ηλικίες, ακόμα και στα 14 τους, και συχνά απομακρύνθηκαν από τις οικογένειές τους, βρισκόμενες παγιδευμένες σε μια αυστηρή δομή που τις έπειθε ότι έχουν θρησκευτική κλήση, προκειμένου να τις ελέγχει και να τις τιμωρεί αν ήθελαν να φύγουν.
Στην επιστολή τους προς τον πάπα, περιγράφουν μια καθημερινότητα σκληρής εργασίας, με έως και 15 ώρες δουλειάς την ημέρα, έξι ημέρες την εβδομάδα. Οι περισσότερες δεν αμείβονταν ή παρέδιδαν τους μισθούς τους στην Opus Dei. Ζούσαν χωρίς κοινωνική ασφάλιση, με περιορισμένες κοινωνικές δυνατότητες και υπό συνεχή παρακολούθηση. Οι σχέσεις τους με τις οικογένειές τους παρεμποδίζονταν, ενώ ο ελεύθερος χρόνος ήταν σχεδόν ανύπαρκτος λόγω των αυστηρών θρησκευτικών πρακτικών, όπως η εβδομαδιαία εξομολόγηση σε ιερέα που επέλεγε η οργάνωση και η επιβολή αυτομαστιγώματος.
Αυτές οι συνθήκες δεν είναι νέες. Το 2013 η Opus Dei καταδικάστηκε στη Γαλλία για αδήλωτη εργασία, ύστερα από καταγγελίες νεαρής γυναίκας που έμεινε δεκαπέντε χρόνια υπό την επιρροή της οργάνωσης. Η γυναίκα αυτή, με τη βοήθεια των γονέων της που απείλησαν να κινηθούν νομικά για μη παροχή βοήθειας, κατήγγειλε ότι υπέστη «πραγματικό πλύσιμο εγκεφάλου».
Και στην Ισπανία, αρκετές πρώην «βοηθητικές» έχουν λάβει οικονομικές αποζημιώσεις, αφού απείλησαν να καταγγείλουν την οργάνωση για αδήλωτη εργασία.
Στην Αργεντινή, μάλιστα, 43 γυναίκες έχουν αποφασίσει να κινηθούν νομικά εναντίον της Opus Dei. Κατηγορούν την υπερσυντηρητική καθολική οργάνωση ότι τις παγίδευσε με πρόσχημα θρησκευτικής κλήσης και υπόσχεσης εκπαίδευσης. Αυτές οι γυναίκες, που προσλήφθηκαν συχνά ανήλικες και από φτωχές αγροτικές περιοχές, καταγγέλλουν εξαντλητική οικιακή εργασία χωρίς αμοιβή, αυστηρό κοινωνικό αποκλεισμό, λογοκρισία και πρακτικές αυτομαστίγωσης.
Πρόκειται για ένα οργανωμένο σύστημα εκμετάλλευσης της ευαλωτότητάς τους, που τις κρατά σε ψυχολογική και υλική εξάρτηση, με αντάλλαγμα μια υποτιθέμενη εκπαίδευση που στην πραγματικότητα ποτέ δεν παρασχέθηκε. Μετά από διετή έρευνα, οι εισαγγελικές αρχές κατέθεσαν την υπόθεση στη δικαιοσύνη, χαρακτηρίζοντας τις συνθήκες διαβίωσης αυτών των γυναικών ως «παρόμοιες με τη δουλεία». Ζητούν την ανάκριση τεσσάρων ανώτατων στελεχών της Opus Dei στη Νότια Αμερική, ενώ οι γυναίκες ζητούν αποζημίωση, αναγνώριση των βασανιστηρίων τους και επίσημη συγγνώμη.
Από την πλευρά της, η οργάνωση αρνείται κάθε καταναγκασμό ή κακοποίηση και υποστηρίζει ότι η συμμετοχή ήταν εθελοντική, με καταβολή αποζημιώσεων.
ΠΗΓΕΣ:
L’énigmatique organisation du Vatican | UNADFI
L’Opus Dei n’est plus en odeur de sainteté | UNADFI
43 femmes intentent une action en justice pour exploitation et abus | UNADFI
