Η
Πανάχραντος και Υπερευλογημένη μητέρα όλων μας είναι το πιο αγαπημένο
και τιμημένο πρόσωπο της ορθόδοξης θρησκείας μας μετά τα πρόσωπα της
Αγίας Τριάδας. Σύμφωνα με την παράδοση ο Ευαγγελιστής Λουκάς, αν και
γιατρός, (φρόντιζε και την ίδια) ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε και
αποτύπωσε το γεμάτο ευγένεια και αρχοντιά πρόσωπό Της.
Όταν αντίκρυσε η Παναγία το έργο του απάντησε ευλογώντάς τον: «η χάρις του εξ εμού τεχθέντος είη, δι’ εμού, μετ’ αυτών».
Με αυτόν τον τρόπο καθιερώθηκαν πρότυπα για όλες τις επόμενες εικόνες
της που μέσα στο πέρασμα του χρόνου φανερώνουν αναλλοίωτη την
Κεχαριτωμένη μορφή Της. Σύμφωνα με τον Διονύσιο εκ Φουρνά, τα
χαρακτηριστικά Της φανερώνουν εξαιρετική και διαχρονική ομορφιά μιας και
είναι καθαρά πνευματική.
Τα χαρακτηριστικά του προσώπου της Παναγίας
Το χρώμα του προσώπου Της είναι σταρένιο και φωτίζεται από μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια που έχουν οξύ βλέμμα και είναι στεφανωμένα με μακρυά μαύρα φρύδια. Η μύτη Της λεπτή και ίσια δηλώνει την ευθύτητα του χαρακτήρα Της, ενώ το μικρό στόμα Της, καθώς και ο κεκρύφαλος που κρύβει τα ξανθά Της μαλλιά, αφήνοντας ακάλυπτους μόνο τους λοβούς των αυτιών δείχνουν εγκράτεια και σοβαρότητα. Ο λαιμός Της είναι μακρύς, καθώς και τα λεπτοκαμωμένα θεοδόχα χέρια και δάχτυλά Της, το δε ανάστημα Της μέτριο. Όλη η μορφή της Παναγίας είναι γεμάτη συμβολισμούς και δογματικές διδασκαλίες. Τα μεγάλα μάτια της βλέπουν μέσα στην καρδιά μας, η λεπτή της μύτη δείχνει αληθινή αρχοντιά καί ελευθερία από τη δυσωδία του κόσμου, τα καλυμμένα αυτιά και μαλλιά της δείχνουν αληθινή σωφροσύνη και σεμνότητα.
Τι συμβολίζουν τα ρούχα της Παναγίας
Τα ρούχα Της τα είχε υφάνει η ίδια και ήταν βαμμένα με φυσικό τρόπο. Τα παπούτσια Της έχουν ζωηρό χρώμα κόκκινο. Το εσωτερικό ιμάτιο ζωγραφίζεται συνήθως σε αποχρώσεις πράσινου-μπλε και συμβολίζει την ανθρώπινη φύση, ενώ ο εξωτερικός μανδύας σε χρώμα βαθύ κόκκινο (πορφυρούν) και συμβολίζει τη θεϊκή ιδιότητα, Σε κάποιες απεικονίσεις της Παναγίας ο μανδύας στολίζεται με χρυσά σειρήτια και κρόσσια στα μανίκια. Στις πολύ παλαιότερες εικόνες τα κρόσσια σχημάτιζαν γράμματα και διαβαζόταν η φράση: «εν κροσσωτοίς χρυσοίς περιβεβλημένη, πεποικιλμένη» (ψαλ.44′,14). Τα κρόσσια συμβολίζουν τις αμέτρητες αρετές που απέκτησε με την χάρη του Αγίου Πνεύματος μετά την συγκατάθεση Της να κυοφορήσει τον Σωτήρα. Οι πτυχώσεις των ενδυμάτων δεν φανερώνουν την φυσική κίνηση αλλά τον πνευματικό παλμό της Παναγίας.
Τι συμβολίζουν τα παρθενόσημα της Παναγίας
Στις εικόνες της Παναγίας το σύνηθες είναι να εικονογραφείται με τρία χρυσά αστέρια στους ώμους και την κεφαλή, τα λεγόμενα παρθενόσημα. Αυτά παραπέμπουν στο αιεπάρθενο της Παναγίας μας, καθώς υπήρξε παρθένος πριν την σύλληψη του Υιού Της, κατά τη διάρκεια του τοκετού και μετά από αυτόν. Τα αστέρια αυτά είναι οκτάκτινα. Οι οκτώ ακτίνες συμβολίζουν τις οκτώ ημέρες της Δημιουργίας. Η Θεοτόκος μάς εισάγει στην όγδοη ημέρα. Το Άγιον Πνεύμα διέτρεχε τους αιώνες της ανθρώπινης ιστορίας και τις γενεές των ανθρώπων να βρει πρόσωπο κατάλληλο για την ενσάρκωση του δεύτερου προσώπου της Αγίας Τριάδος. Και την βρήκε στην Παναγία μας. Η Θεοτόκος μυστικώς συμβολίζει την όγδοη ημέρα, το τέλος της εξορίας μας, το τέλος του θανάτου. Σε κάποιες εικόνες της Παναγίας αντί για αστέρια εμφανίζονται άγγελοι, ενώ το ένδυμά της είναι στολισμένο με σύννεφα.
Τα χαρακτηριστικά του προσώπου της Παναγίας
Το χρώμα του προσώπου Της είναι σταρένιο και φωτίζεται από μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια που έχουν οξύ βλέμμα και είναι στεφανωμένα με μακρυά μαύρα φρύδια. Η μύτη Της λεπτή και ίσια δηλώνει την ευθύτητα του χαρακτήρα Της, ενώ το μικρό στόμα Της, καθώς και ο κεκρύφαλος που κρύβει τα ξανθά Της μαλλιά, αφήνοντας ακάλυπτους μόνο τους λοβούς των αυτιών δείχνουν εγκράτεια και σοβαρότητα. Ο λαιμός Της είναι μακρύς, καθώς και τα λεπτοκαμωμένα θεοδόχα χέρια και δάχτυλά Της, το δε ανάστημα Της μέτριο. Όλη η μορφή της Παναγίας είναι γεμάτη συμβολισμούς και δογματικές διδασκαλίες. Τα μεγάλα μάτια της βλέπουν μέσα στην καρδιά μας, η λεπτή της μύτη δείχνει αληθινή αρχοντιά καί ελευθερία από τη δυσωδία του κόσμου, τα καλυμμένα αυτιά και μαλλιά της δείχνουν αληθινή σωφροσύνη και σεμνότητα.
Τι συμβολίζουν τα ρούχα της Παναγίας
Τα ρούχα Της τα είχε υφάνει η ίδια και ήταν βαμμένα με φυσικό τρόπο. Τα παπούτσια Της έχουν ζωηρό χρώμα κόκκινο. Το εσωτερικό ιμάτιο ζωγραφίζεται συνήθως σε αποχρώσεις πράσινου-μπλε και συμβολίζει την ανθρώπινη φύση, ενώ ο εξωτερικός μανδύας σε χρώμα βαθύ κόκκινο (πορφυρούν) και συμβολίζει τη θεϊκή ιδιότητα, Σε κάποιες απεικονίσεις της Παναγίας ο μανδύας στολίζεται με χρυσά σειρήτια και κρόσσια στα μανίκια. Στις πολύ παλαιότερες εικόνες τα κρόσσια σχημάτιζαν γράμματα και διαβαζόταν η φράση: «εν κροσσωτοίς χρυσοίς περιβεβλημένη, πεποικιλμένη» (ψαλ.44′,14). Τα κρόσσια συμβολίζουν τις αμέτρητες αρετές που απέκτησε με την χάρη του Αγίου Πνεύματος μετά την συγκατάθεση Της να κυοφορήσει τον Σωτήρα. Οι πτυχώσεις των ενδυμάτων δεν φανερώνουν την φυσική κίνηση αλλά τον πνευματικό παλμό της Παναγίας.
Τι συμβολίζουν τα παρθενόσημα της Παναγίας
Στις εικόνες της Παναγίας το σύνηθες είναι να εικονογραφείται με τρία χρυσά αστέρια στους ώμους και την κεφαλή, τα λεγόμενα παρθενόσημα. Αυτά παραπέμπουν στο αιεπάρθενο της Παναγίας μας, καθώς υπήρξε παρθένος πριν την σύλληψη του Υιού Της, κατά τη διάρκεια του τοκετού και μετά από αυτόν. Τα αστέρια αυτά είναι οκτάκτινα. Οι οκτώ ακτίνες συμβολίζουν τις οκτώ ημέρες της Δημιουργίας. Η Θεοτόκος μάς εισάγει στην όγδοη ημέρα. Το Άγιον Πνεύμα διέτρεχε τους αιώνες της ανθρώπινης ιστορίας και τις γενεές των ανθρώπων να βρει πρόσωπο κατάλληλο για την ενσάρκωση του δεύτερου προσώπου της Αγίας Τριάδος. Και την βρήκε στην Παναγία μας. Η Θεοτόκος μυστικώς συμβολίζει την όγδοη ημέρα, το τέλος της εξορίας μας, το τέλος του θανάτου. Σε κάποιες εικόνες της Παναγίας αντί για αστέρια εμφανίζονται άγγελοι, ενώ το ένδυμά της είναι στολισμένο με σύννεφα.
