Νέα Εποχή - Αποκρυφισμός

π. Πέτρος ΙβάνοφΔιδάκτωρ Ιστορικών Επιστημών

 

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ:

ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ

ΜΕ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ

σημ.entaksis: Μέχρι πρόσφατα θεωρούσαμε ότι το κίνημα της Αναστασίας περιοριζόταν κυρίως στη Ρωσία, όπου ξεκίνησε και έχει τις ρίζες του. Ωστόσο, η παρατήρηση και η έρευνα δείχνουν ότι η δράση και η επιρροή αυτής της παραθρησκευτικής ομάδας επεκτείνονται πλέον και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι κάποιες ιδέες της έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και σε εναλλακτικά σχολεία, γεγονός που δείχνει την προσπάθεια διάδοσής τους σε ευρύτερο κοινωνικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο. Η εξάπλωση αυτή καθιστά απαραίτητη την ενημέρωση και την θεολογική και κοινωνική αξιολόγηση των πρακτικών και των διδασκαλιών του κινήματος.

 

«Θα ’ρθει καιρός που δεν θα ανέχονται τη σωστή διδασκαλία, αλλά σύμφωνα με τις επιθυμίες τους θα μαζεύουν γύρω τους δασκάλους που θα τους κολακεύουν. Και θα αποστρέψουν την ακοή τους από την αλήθεια και θα στραφούν σε μύθους» (Β΄ Τιμόθεον 4, 3-4)

    Τα τελευταία χρόνια, στην ρωσική «αγορά πνευματικότητας» έχει εμφανιστεί τεράστια ποικιλία προϊόντων. Η γνωστή «φόρμουλα» του ιδρυτή της Σαϊεντολογίας Ρον Χάμπαρντ για το πόσο κερδοφόρα είναι η επινόηση μιας δικής σου θρησκείας, συνεχίζει να επιβεβαιώνεται από πολλά παραδείγματα. Ένα από αυτά είναι το κίνημα των οπαδών της λεγόμενης Αναστασίας, που δημιουργήθηκε μετά την έκδοση από κάποιον Βλαντίμιρ Πουζάκοφ (βλ. Ντ. Μπύκοφ, «Δασικό θαύμα ή θαύμα του δάσους. Μιχαήλ Στσετίνιν – αιρεσιάρχης και νεωτεριστής;» περιοδικό «Ογανιόκ», αριθ. 8, Μάρτιος 2000), ο οποίος με την κομψότητα ράφτη σε διήγημα του Γκόγκολ διάλεξε για τον εαυτό του ένα «δυτικό» ψευδώνυμο, «Μέγκρε»1 (οι Αναστασιακοί αρνούνται πεισματικά την «πουζάκοφικη» καταγωγή του Μέγκρε, υποστηρίζοντας ότι είναι τυπικό λευκορωσικό επώνυμο), μιας σειράς βιβλίων για μια κάτοικο του δάσους με το όνομα Αναστασία. Η συνολική κυκλοφορία τους, σύμφωνα με τον Τύπο, πλησιάζει τα τρία εκατομμύρια αντίτυπα. Τα «αντιρρήσεις του ψευδώνυμου ονόματος της γνώσης» (Α΄ Τιμόθεον 6, 20) εξαπλώνονται γρήγορα και βρίσκουν αρκετά πολυάριθμους θαυμαστές.

Η εικόνα της Αναστασίας

Από το εξώφυλλο των βιβλίων του Πουζάκοφ–Μέγκρε μάς κοιτά μια υπερβολικά βαμμένη νεαρή γυναίκα, το πρόσωπό της καλυμμένο με χοντρό στρώμα μακιγιάζ. Αυτό γίνεται για να πουληθεί καλύτερα το βιβλίο. Ταυτόχρονα, σε μια από τις εσωτερικές εικονογραφήσεις, στο πορτρέτο της έχει ενσωματωθεί η μορφή της Παναγίας. Δεν είναι τυχαίο, αφού ο συγγραφέας προσπαθεί να μας πείσει ότι η Αναστασία είναι μια ξεχωριστή εκπρόσωπος του ανθρώπινου γένους, ικανή να έχει ιδιαίτερες, προσωπικές σχέσεις με τον Θεό.

Η περιγραφή της εξωτερικής της εμφάνισης αποτελεί συλλογή από τα πιο κοινότοπα και φτηνά επίθετα, που θυμίζουν κινηματογραφικό μύθο για «καλλονή του δάσους»: «χρυσαφένια μαλλιά και υπέροχη σιλουέτα», «καλοφροντισμένο δέρμα», «ντυμένη με ένα ελαφρύ κοντό φορεματάκι, που θυμίζει νυχτικό» (τόμος 1, σελ. 28). Ένας από τους οπαδούς του Πουζάκοφ θα παρατηρήσει: «Καλλονή από τη φυλή των Ρώσων Αρίων». Εκφράζεται με την αφέλεια και την υπερβολή που θυμίζει λογοτεχνική καρικατούρα: «Διαβάζεις τις σκέψεις μου. Ω, πόσο φανταστικό είναι αυτό!» (τόμος 1, σελ. 318).

Η Αναστασία υποτίθεται ότι μπορεί να επικοινωνεί άμεσα με τον «ανώτερο νου» (δηλαδή με τον Θεό), ο οποίος της εμφανίζεται ως φωτεινή σφαίρα. Προβλέπει το μέλλον, μπορεί να το αλλάξει, θεραπεύει ασθένειες, μεταφέρεται στον χώρο όχι μόνο με τη σκέψη αλλά και σωματικά, επισκέπτεται διάφορα μέρη της Γης και ακόμη και άλλους πλανήτες.

Ο συγγραφέας, μιλώντας άλλοτε στο όνομά του και άλλοτε στο όνομα της ηρωίδας, συχνά σχολιάζει την «παραλογικότητα» της Αναστασίας. Αυτό χρειάζεται, ώστε να δηλωθεί στη συνέχεια ότι όλες οι σκέψεις που εκφράζει η νέα «προφήτισσα» – όσο αντιφατικές, αμόρφωτες ή ακόμη και παραληρηματικές κι αν είναι – αποτελούν εκδηλώσεις «ξεχασμένων πνευματικών νόμων από τα βάθη του Σύμπαντος» (τόμος 1, σελ. 332). Ακούγοντας τα λόγια της Αναστασίας, οι άγγελοι και οι δαίμονες (οι «φωτεινές και σκοτεινές δυνάμεις») μένουν άφωνοι. Κάποιες φορές την παρομοιάζουν με θεότητα, άλλες φορές με τον άνθρωπο πριν από την πτώση – «όλα όσα κατέχει είναι έμφυτα στον άνθρωπο… στην αρχέγονη μορφή του» (τόμος 1, σελ. 338).

Από πού λοιπόν προήλθε η Αναστασία; Η μυθολογία της «οικογένειάς» της παρουσιάζεται ως εξής: Η Αναστασία κατάγεται από έναν γενεαλογικό κλάδο που εδώ και χιλιάδες χρόνια ζει χωριστά από την υπόλοιπη ανθρωπότητα, έχοντας μόνο περιστασιακές επαφές με ανθρώπους. Στο κείμενο τονίζεται επανειλημμένα ότι η Αναστασία διατηρεί την «μνήμη των χιλιετιών», κληρονομημένη από τους μακρινούς προγόνους της. Η «προγιαγιά» της (όπως ακριβώς γράφεται στο κείμενο) που έζησε πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια, γεννήθηκε ανάπηρη και η μητέρα της, από την απελπισία, την πήρε στο δάσος και την εγκατέλειψε εκεί. Ο άτεχνος συγγραφέας δίνει σε αυτήν την προγιαγιά το όνομα Λιλίθ, επειδή κάπου κάτι άκουσε και του φάνηκε ωραίο. Στην πραγματικότητα, η Λιλίθ είναι πονηρό πνεύμα της ιουδαϊκής δαιμονολογίας, η λέξη προέρχεται από τη ρίζα «λιλ» που σημαίνει νύχτα. Το Ταλμούδ περιγράφει τη Λιλίθ με φρικιαστικές λεπτομέρειες, αποδίδοντάς της ιδιαίτερη ροπή προς τη δολοφονία βρεφών: πίνει το αίμα των νεογέννητων και ρουφά τον εγκέφαλο από τα οστά. Από την εποχή της Αναγέννησης, με την αύξηση του ενδιαφέροντος για την Καμπάλα, η μορφή της πέρασε στη δυτική λογοτεχνία ως εικόνα όμορφης και σαγηνευτικής γυναίκας. Αυτά τα μοτίβα φαίνεται να τα διάβασε κάπου σε δημοφιλή περιοδικά με αποκρυφιστικό περιεχόμενο, που αγαπά ιδιαίτερα ο «συγγραφέας» Πουζάκοφ.

Η «προγιαγιά» αυτή δημιουργεί οικογένεια με έναν αρχαίο «ποιητή». Η αφήγηση το παρουσιάζει ως κάτι «πολύ ρομαντικό». Με τον καιρό εκείνος την εγκαταλείπει για να δημιουργήσει μια τέλεια κοινωνία. Διαλέγει τον πιο έντιμο αρχηγό μιας φυλής, με το όνομα Αιγύπ, και θέτει τα θεμέλια της αρχαίας Αιγύπτου (ω, αλησμόνητες παραληρηματικές φαντασίες του Φομένκο!). Στη συνέχεια όμως, οι ιερείς ζήλεψαν τον πρόγονο της «Αναστασιούσκας» (όπως χαϊδευτικά την αποκαλούν οι οπαδοί της νέας αίρεσης) και τον άφησαν να πεθάνει από την πείνα. Πριν ξεψυχήσει, πρόλαβε να τραγουδήσει ένα υπέροχο άσμα για τον λαό, επειδή – σύμφωνα με τη θεωρία της Αναστασίας του Πουζάκοφ – τα όνειρα, όταν εκφράζονται με λόγο και μεταδίδονται με τραγούδι, μπορούν να αλλάξουν την πραγματικότητα. Το περιεχόμενο των αρχαίων ύμνων η Αναστασία το «ακούει η ίδια» (με «ιστορική ακοή», όπως γράφει ο συγγραφέας), αλλά ο ακριβής τους «μετάφραση» είναι αδύνατη. Δεν είναι να απορεί κανείς: ο Πουζάκοφ δεν τολμά να επιχειρήσει μιμήσεις σε αρχαιοαιγυπτιακό ύφος. Παρηγορεί όμως η Αναστασία λέγοντας πως μπορούν να γραφτούν νέα τραγούδια, και ήδη γι’ αυτό εργάζεται «ένας βάρδος από το Εγκόριεφσκ».

Η συμπεριφορά της Αναστασίας, από την πρώτη κιόλας συνάντησή της με τον Πουζάκοφ, θυμίζει πρωτόγονη ποιμενική ιστορία και δείχνει στενή σύνδεση με τη φύση. Αγγίζει και «χαϊδεύει γρήγορα» τα φύλλα και τα κλαδιά των φυτών, τρώει χόρτα. Ζει σε ξέφωτο, δεν χρειάζεται ζεστά ρούχα (αν και η ιστορία διαδραματίζεται στη Δυτική Σιβηρία, στις όχθες του Ομπ), δεν αποθηκεύει τρόφιμα, τρεφόμενη με ό,τι βρει ή με ό,τι της φέρνουν οι σκίουροι (που, λέει, μαζεύουν για τον χειμώνα περισσότερα καρύδια και μανιτάρια απ’ όσα χρειάζονται). Αργότερα, καθώς προχωρά η αφήγηση, αποκαλύπτεται ότι καλλιεργεί στο δάσος αγγούρια και ντομάτες, οπότε η εικόνα της απόλυτης αυτάρκειας κάπως ξεθωριάζει. Ο συγγραφέας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η δασόβια αυτή γυναίκα «αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Φύσης», με τα πουλιά και τα ζώα να την υπακούν, και μια αρκούδα και μια λύκαινα να της χρησιμεύουν ως οικιακές βοηθοί.

Η ηρωίδα της αφήγησης υποτίθεται ότι προβάλλει ένα υγιεινό πρότυπο ζωής. Όμως αυτό μένει από τα πιο αδύναμα σημεία σε όλους τους τόμους του έργου του Πουζάκοφ που έχουν κυκλοφορήσει ως τώρα. Συνεχώς υπερενθουσιασμένη, πηδάει, στριφογυρίζει, χτυπά τα δέντρα, κυλιέται στο χορτάρι και τις υπόλοιπες ώρες «συνεχίζει τη δουλειά της». Αυτή η «δουλειά» είναι να σκέφτεται τη μοίρα της ανθρωπότητας και να «διορθώνει» την πορεία των παγκόσμιων γεγονότων. Άλλη ασχολία, που να μπορούν να μιμηθούν οι λάτρεις της «δασικής ευεξίας», δεν της βρίσκει ο συγγραφέας.

Και πώς ακριβώς επηρεάζει τον κόσμο η Αναστασία; Το «πνευματικό εργαλείο» της ερημίτισσας είναι μια αόρατη ακτίνα, με την οποία μπορεί να βλέπει τι συμβαίνει σε οποιοδήποτε σημείο της γης και ακόμη και του σύμπαντος. Στον τέταρτο τόμο, ο Πουζάκοφ αφηγείται ότι η Αναστασία τον μετέφερε σε άλλον πλανήτη, όπου του έδειξε «το κέντρο της αιχμαλωσίας». Ο συγγραφέας προσπαθεί να πείσει τους αναγνώστες ότι σε πολλούς πλανήτες υπάρχουν τεχνολογικά ανεπτυγμένοι πολιτισμοί, που όμως είναι πνευματικά ανεπαρκείς, και οι οποίοι ταξιδεύουν στο σύμπαν με ιπτάμενους δίσκους. Αυτούς τους πολιτισμούς τους έχουν δημιουργήσει «πονηρές οντότητες», ανταγωνιστές του Θεού.

Οι πονηρές αυτές οντότητες θέλουν να καταστρέψουν τη γη, αλλά η «Αναστασιούσκα», στην πορεία της ιστορίας, εμφανίζεται με το σώμα της στα κεντρικά του εχθρού (μεταφέροντάς το σε άλλον πλανήτη), παραλύει τη θέλησή του και καταστρέφει τα όπλα που προορίζονται για την υποδούλωση της ανθρωπότητας. Έτσι, στο τέλος, ο Πουζάκοφ την ανακηρύσσει «μεσσία».

Πιστέψτε με, δεν είναι μακριά από τον αντίχριστο. Στη συγκέντρωση των «αναστασιωτών» στο Γκελεντζίκ, όχι μόνο προτάθηκε να ληφθεί απόφαση από τη Δούμα για την προστασία της «Αναστασίουσκας» ως εθνικού θησαυρού, αλλά και η ιδέα να σταλεί πρόταση στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών – «σήμερα ο ΟΗΕ μοιάζει με παγκόσμια κυβέρνηση· και ας φανταστούμε: τι θα γινόταν αν στο μέλλον η Αναστασία γινόταν επικεφαλής του, “βασίλισσα του κόσμου”».

Ο ρόλος της Αναστασίας είναι να εξηγήσει στους ανθρώπους «την καταστροφικότητα της τεχνοκρατικής πορείας» και να δείξει τον δρόμο προς τις «αρχικές πηγές». Γνωρίζει όλες τις γλώσσες του κόσμου, μπορεί να μεταφράσει και τις Βέδες ολόκληρες, απλώς δεν θέλει να χάνει χρόνο μ’ αυτό (και πράγματι, δεν έχει νόημα· ήδη έχουν μεταφραστεί).

Η αρχή της υπόθεσης στο έργο που εξετάζουμε είναι ότι η Αναστασία βρέθηκε τυχαία εκεί όπου ο έμπορος Πουζάκοφ γοήτευε χωριατοπούλες με την επίδειξη πλούτου ενός επαρχιακού επιχειρηματία. Μία από αυτές, ενθουσιασμένη, αναφώνησε ότι τον αγαπά. Η Αναστασία (που, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ποτέ δεν λέει λέξη άσκοπα – εδώ τονίζεται διαρκώς η μαγική σημασία του λόγου) επαναλαμβάνει τη δήλωση δυνατά και έτσι παίρνει πάνω της αυτήν την αγάπη. Έτσι, ο ασήμαντος Πουζάκοφ (η βλακεία και η μιζέρια του υπογραμμίζονται σκόπιμα σε όλο το κείμενο, ώστε να αναδεικνύονται οι κοινότοπες «αποκαλύψεις» της Αναστασίας· σε ένα σημείο γράφεται: «είμαι ευτυχισμένη που δεν πήρα από τη ζωή σου κανέναν ικανό να φέρει χαρά σε άλλη γυναίκα»), αν και παντρεμένος –πράγμα που δεν τον ενοχλεί– συνάπτει σχέση με τη δασόβια. Όπως αποδεικνύεται, όλα γίνονται για να γεννηθεί ο γιος που εκείνος ονειρευόταν από καιρό.

Φαίνεται πως στον γιο επιφυλάσσεται ιδιαίτερος ρόλος στο «μυθιστόρημα». Αυτό φαίνεται κι από το ότι η αφήγηση φτάνει σε καθαρή βλασφημία: ο παππούς και ο προπάππος της Αναστασίας έρχονται να συγχαρούν την έγκυο εγγονή. Στην ερώτησή της πώς το έμαθαν, δίνεται η βλάσφημη απάντηση: «Μα… το αστέρι!». Το υπονοούμενο είναι σαφές: παραλληλισμός της αμαρτωλής Αναστασίας με την Παναγία, μέσω νύξης στο Άστρο της Βηθλεέμ.

Ακόμη, βρίσκουμε την «αποκάλυψη» της δασόβιας: «Χριστό μπορεί να γεννήσει μόνο εκείνη η μάνα που θα πιστέψει ότι ο Χριστός θα γεννηθεί μέσα της, κι αν η στάση των γονιών προς το παιδί είναι σαν προς τον Χριστό ή τον Μωάμεθ, τότε η σκέψη θα ακολουθηθεί και από το παιδί». Δεν χρειάζεται να σταθούμε στον προφανή αντιχριστιανικό τόνο· είναι φανερή η νύξη σε «μοναδική αποστολή» του παιδιού της Αναστασίας από τον Πουζάκοφ (διαφήμιση για τους «αναστασιώτες»: συνεχίστε στα επόμενα βιβλία).

Η Αναστασία νοιάζεται, υποτίθεται, για την υγεία του ανθρώπινου γένους. Θέλει να μεταδώσει στους ανθρώπους τις γνώσεις της «προγιαγιάς» για τον σωστό θηλασμό των βρεφών. Αργότερα η «θεωρία» επεκτείνεται. Ο Πουζάκοφ γράφει ότι από άποψη απόλυτης υγείας, «ελάχιστοι από όλους όσοι έχουν γεννηθεί στη γη μπορούν να θεωρηθούν φυσιολογικοί». Για να διορθωθεί αυτό, προτείνεται μια αποκρυφιστική «μέθοδος» τεκνογονίας: η σύλληψη να γίνεται κάτω από οικογενειακό κέδρο (θα αναφερθεί παρακάτω η σημασία του φυτού στον «αναστασιακό» κύκλο) και με τη συμμετοχή των άστρων. Αυτά επηρεάζουν και την έγκυο, η οποία πρέπει να τα παρατηρεί συνεχώς. Ο τοκετός πρέπει να γίνει στον τόπο της σύλληψης, δηλαδή ιδανικά στον οικογενειακό κήπο.

Η Αναστασία, αφού μένει έγκυος, διατάζει τον Πουζάκοφ να επιστρέψει στον κόσμο για να οργανώσει «έντιμους επιχειρηματίες» με στόχο την αναγέννηση της Ρωσίας. Εκείνος πηγαίνει στη Μόσχα, αλλά αποτυγχάνει και φτάνει σχεδόν στην αυτοκτονία. Τότε η Αναστασία τον «στρέφει» στη συγγραφή. Πρέπει, λέει, να γραφτούν γι’ αυτήν εννέα βιβλία· άρα μένουν να επινοηθούν ακόμη πέντε τόμοι.

Είναι φανερό το πρόβλημα που ήδη άρχισε να αντιμετωπίζει ο Πουζάκοφ. Οι άνθρωποι που πίστεψαν τις φαντασίες του θέλουν να δουν την Αναστασία. Όμως, εκτός από μια κάπως φτηνιάρικη φωτογραφία, δύσκολα μπορεί να παρουσιάσει κάτι. Έτσι προτείνεται το σύνθημα: «Υπάρχω για όσους υπάρχω». Δεν πιστεύεις; Δικό σου πρόβλημα. Ωστόσο, για κάθε ενδεχόμενο, υπάρχει στο σχέδιο μια εναλλακτική διαφυγής: κάποια στιγμή, είναι πιθανό ο συγγραφέας να «σκοτώσει» την ηρωίδα του. Πρώτη νύξη βρίσκουμε σε μια συνομιλία του Πουζάκοφ με τον «παππού της Αναστασίας». Εκεί τίθεται το ερώτημα: «Είναι αναπόφευκτο να πεθάνει;». Ο παππούς απαντά: «Δύσκολο να πω. Όλοι από το γένος των “φωτισμένων” πέθαιναν πολύ νωρίτερα, κι εκείνη πολλές φορές βρέθηκε σε δρόμο που προμήνυε τον σωματικό της θάνατο, αλλά κάθε φορά την τελευταία στιγμή άναβε δυνατά ένας παλιός και ισχυρότερος νόμος, που της άφηνε τη ζωή στο γήινο σώμα της». Συνεπώς, αν χρειαστεί, η πλοκή το επιτρέπει…

Ως τότε, βρίσκουμε αναφορές ότι ο Πουζάκοφ επισκέφθηκε αρκετές φορές τη φίλη του στο δάσος: «κάθε φορά που ήμουν στην τάιγκα», δηλαδή μερικές φορές. Μάλιστα, την στέλνει να ταξιδέψει ανά τη Ρωσία: η Αναστασία, υποτίθεται, φτάνει κρυφά σε μια σύναξη αιρετικών στο Γκελεντζίκ.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον για εμάς είναι η νέα αυτή αιρετική διδασκαλία. Στην ουσία δεν είναι καν διδασκαλία, αλλά ένα χαώδες σωρό από λόγια για το θείο. Ο αναγνώστης του Πουζάκοφ είναι απλοϊκός, θρησκευτικά αμόρφωτος, αλλά διψά για επαφή με κάτι μυστηριώδες και ταυτόχρονα επιβεβαιώσιμο από «εκλαϊκευμένα επιστημονικά» κείμενα. Στο παρελθόν ήταν όλοι άθεοι, και τώρα τους λείπει κάτι απλό αλλά μυστηριακό.

Ο Πουζάκοφ και η Αναστασία για τον Θεό

Ας δούμε πρώτα τι λένε ο συγγραφέας και η ηρωίδα του για τον Θεό. Περιγράφεται ως «διαπλανητικός νους, διάνοια», που κατά το ήμισυ βρίσκεται «στον άυλο κόσμο» σαν σύνολο ενεργειών (δηλαδή χωρίζεται σε μέρη) και κατά το άλλο ήμισυ «είναι διασκορπισμένος στη Γη, μέσα σε κάθε άνθρωπο». Εδώ βλέπουμε ξεκάθαρα πανθεϊστικές ιδέες. Ο Θεός παρουσιάζεται σαν μια απρόσωπη νοητική ουσία διασκορπισμένη στον κόσμο.

Με τον «κοσμικό νου» υπάρχει σύγχυση. Στην αρχή προτείνεται να «χρησιμοποιήσει κανείς τον κοσμικό νου… να ανταλλάξει πληροφορίες μαζί του». Τι σημαίνει αυτό; Να αντλήσει τη θεία σοφία «κοιμώντας κάτω από τον έναστρο ουρανό»; Μάλλον εννοεί και κάτι περισσότερο, αφού στη συνέχεια διαβάζουμε ότι «οι κοσμικές δυνάμεις θα είναι μαζί σου και θα σε βοηθήσουν να πετύχεις τα πιο απίθανα φωτεινά όνειρα, να βρεις ψυχική γαλήνη» κ.ά. Έτσι, το «σύμπαν» του Πουζάκοφ μοιάζει με έναν χώρο γεμάτο αναρίθμητες διάφορες οντότητες, είτε θεϊκής είτε άλλης προέλευσης.

Αλλά τι είναι αυτές οι κοσμικές δυνάμεις που ανάβουν «όνειρα» στην ψυχή και δημιουργούν μια ψευδαίσθηση γαλήνης; Μήπως δαιμονικές; Στην πορεία, ο Πουζάκοφ φτιάχνει και διήγηση της Αναστασίας για κακόβουλες «οντότητες» που ζουν στο σύμπαν. Άρα, αν είναι έτσι, η επαφή με τον «αστρικό κόσμο» δεν είναι ασφαλής, αφού εκεί υπάρχουν κάθε είδους «οντότητες».

Στο βιβλίο του «Ο χώρος της αγάπης» δίνεται και ορισμός για το τι είναι οι «φωτεινές δυνάμεις»: δεν είναι άυλες υπάρξεις του αγγελικού κόσμου, αλλά «φωτεινές σκέψεις που παρήχθησαν κάποτε από ανθρώπους». Στη συνέχεια μαθαίνουμε ότι και οι κακές οντότητες μπορούν να δημιουργηθούν από τον ίδιο τον άνθρωπο.

Η ανάπτυξη του θέματος συνδέεται με την αυξανόμενη εμφάνιση δυαλιστικών στοιχείων στις σκέψεις της ηρωίδας. Διδάσκει, για παράδειγμα, ότι σε κάθε ανθρώπινο έργο συμμετέχουν «δύο αντίθετα», δηλαδή το καλό και το κακό είναι εγγενή στην ανθρώπινη φύση, και το ζήτημα είναι η επιλογή που κάνει το άτομο. Η θετική επιλογή γίνεται μέσω επαφής με τον Θεό, ο οποίος έχει σε κάθε άνθρωπο «ένα κομμάτι του Εαυτού Του».

Η αγγελολογία και δαιμονολογία του Πουζάκοφ είναι θολή και ασαφής. Η Αναστασία μιλά για κάποιες μυστηριώδεις δυνάμεις που υπακούουν μόνο στον Θεό, τις οποίες αποκαλεί «ΑΥΤΟΙ». Αυτοί έχουν κάποιο σχέδιο διαχείρισης των γεγονότων του κόσμου, για να «περάσουν οι άνθρωποι μέσα από μια περίοδο σκοτεινών δυνάμεων». Σωτήρες του κόσμου από το κακό εμφανίζονται όχι ο Σωτήρας Ιησούς Χριστός, αλλά «αυτοί». Ο Θεός παρουσιάζεται στα κείμενα του Πουζάκοφ σαν ένας από τους φωτισμένους που υπήρξαν, υπάρχουν και θα υπάρξουν. Οι άνθρωποι τους διώχνουν, «τον Ιησού Χριστό, για παράδειγμα. Και ο Θεός ξαναστέλνει τους γιους του» (με μικρό γιώτα, κάτι που δείχνει πλήρη άρνηση της θεότητας του Χριστού).

Συμπέρασμα: υπάρχουν φωτεινές και σκοτεινές οντότητες που δημιουργεί ο άνθρωπος, αλλά και δυνάμεις καλού και κακού που υπάρχουν στο σύμπαν και έχουν σχέσεις αντιφατικές με τον Θεό.

Ο Θεός, σύμφωνα με την αντίληψη του συγγραφέα, δεν βρίσκεται έξω και πάνω από τον κόσμο και δεν είναι αόρατος επειδή είναι κάτι σαν τέλειος υπολογιστής, του οποίου οι σκέψεις «δουλεύουν με μεγάλη ταχύτητα και πυκνότητα». Με άλλα λόγια, μπορεί κανείς να δει το Θείο, αρκεί να περάσει από μια συγκεκριμένη «εκπαίδευση».

Για την Αναστασία (και άρα και για τον δημιουργό της), που έχουν κουραστεί από ψευδοθεολογικές επινοήσεις, ο Θεός σταδιακά μετατρέπεται σε ένα ακαθόριστο «κάτι»: νους, σκέψη, όντα, δυνάμεις φωτός, κενό, απόλυτο, ρυθμός, πνεύμα, θεός — όλα είναι το ίδιο, όπως κι αν τα ονομάσεις. Σιγά σιγά, η πανθεϊστική ιδέα γίνεται όλο και πιο φανερή. Ο Θεός υποτίθεται πως λέει: «ανάμεσα στις πέτρες θα μπορέσω ξανά να φυτρώσω σαν πράσινο χορταράκι» και «τη μέρα που ξημερώνει θα ανατείλω σαν αυγή».

Είναι, φυσικά, δύσκολο για τον άνθρωπο να δεχτεί ότι ο Θεός είναι αόρατος. Ο Πουζάκοφ πλάθει μια ιστορία που συγκινεί με την σχεδόν αρχαϊκή της απλοϊκότητα: όταν ο Θεός έπλαθε τον άνθρωπο, ήταν τόσο απορροφημένος από το έργο Του που δεν σκέφτηκε τον Εαυτό Του και δεν έδωσε μορφή στη δική Του εικόνα.

Πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος

Στον τέταρτο τόμο του έργου του, ο Πουζάκοφ παραθέτει τη δική του πρόχειρη κοσμογονία. Σύμφωνα με αυτήν, πριν δημιουργηθεί η Γη, το σύμπαν ήταν γεμάτο «πλήθος ενεργειών» που στο σκοτάδι «σκεφτόντουσαν» και «δημιουργούσαν». Παλαιότερα είχε αναφερθεί ότι ο Θεός είναι διάσπαρτος σε μορφή ενεργειών· εδώ όμως παρουσιάζεται κάτι διαφορετικό: ένα πλήθος από θεότητες ή βοηθούς-δημιουργούς, που ενεργούσαν στο όνομα του Θεού και αδιάκοπα έπλαθαν.

Επιπλέον, ο συγγραφέας φαίνεται να δανείζεται και ινδικές ιδέες για κυκλικές καταστροφές: στον κόσμο συνυπάρχουν «η οντότητα της καταστροφής» και «η οντότητα που δημιουργεί τη ζωή». Κάθε κοσμική οντότητα συμμετείχε σε έναν ατελείωτο κύκλο δημιουργίας και αφανισμού. Εδώ υπάρχει ξεκάθαρα και το μοτίβο του δυϊσμού: η «προφήτισσα» μιλά για «αρμονία του καλού και του κακού».

Μέσα σε αυτήν την εικόνα, ο Θεός αποφασίζει τελικά να δημιουργήσει τον δικό μας, τωρινό κόσμο, όχι μόνος Του, αλλά «μαζί» με τις «ενέργειες» — οι οποίες όμως ανταγωνίζονται τον Δημιουργό, Τον αντιμετωπίζουν ως ίσο και υποχωρούν μόνο όταν ηττηθούν.

Τελικά, ο Θεός πλάθει μόνος Του τη Γη και τον άνθρωπο, αλλά καταλαβαίνει ότι το δημιούργημά Του στερείται «της ενέργειας της αγάπης», που μέχρι τότε ανήκε αποκλειστικά στο Θείο. Ο Πουζάκοφ περιγράφει έναν διάλογο ανάμεσα στον Θεό και αυτή την ανεξάρτητη, εσωτερική στο Θείο «ενέργεια». Ο Θεός της δίνει την εντολή: «κατέβα όλη, χωρίς να αφήσεις τίποτα, στη γη». Έτσι, σύμφωνα με την αφήγηση, ο Θεός απογυμνώνεται πλήρως από την αγάπη, την οποία εγκαταλείπει οριστικά, και ωστόσο, με κάποιον ανεξήγητο τρόπο, εξακολουθεί να παραμένει «Θεός-Αγάπη».

Στη συνέχεια, ο Θεός του Πουζάκοφ δίνει οδηγίες στους ανθρώπους για το πώς να ζουν: «να λάμπετε από εδώ και πέρα στη ναβ, στη γιαβ, στην πράβ». Το ήδη χαοτικό θεολογικό του σύστημα αποκτά ακόμη ένα στοιχείο, αυτή τη φορά από το σλαβικό ειδωλολατρικό υπόβαθρο. Η «ναβ» είναι η προσωποποίηση της αρρώστιας και του θανάτου. Μαθαίνουμε επίσης ότι η λέξη «ναβ» σημαίνει νεκρός, πτώμα. Έτσι, σύμφωνα με τον Πουζάκοφ και άλλους εγχώριους νεοειδωλολάτρες, πριν από τη «γιαβ» και την «πράβ» — λέξεις που, αν και κατασκευασμένες με άτεχνη μορφολογική μίμηση, τουλάχιστον έχουν θετικούς νοηματικούς συσχετισμούς — ο Θεός χάρισε στους ανθρώπους τον θάνατο και την αποσύνθεση του σώματος. Ωραία ευλογία πράγματι!

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με όσους στη Ρωσία προσπαθούν να αναβιώσουν τη λατρεία του Ροντ και του Σβαρόγκ, η «γιαβ» σημαίνει ζωή, ενώ η «πράβ» έναν ουράνιο νόμο της ύπαρξης. Ακόμη και με βάση το νεοειδωλολατρικό πλαίσιο, ο Πουζάκοφ δείχνει επιφανειακότητα και, αν επιτρέπεται η έκφραση, αμάθεια. Από το κείμενό του φαίνεται ότι αντιμετωπίζει τη λέξη «ναβ» σαν σλαβική ακατάληπτη φράση, στην οποία αποδίδει ασαφή αλλά θετική σημασία.

Η πτώση του ανθρώπου

Στην εκδοχή του Πουζάκοφ, η πτώση του ανθρώπου δεν ανήκει πλέον στον χώρο των σχέσεων ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο. Ορισμένες οντότητες του σύμπαντος, που δεν κατάφεραν να συνεργαστούν με τον Θεό στη δημιουργία, άρχισαν να ζηλεύουν και να προσπαθούν να μάθουν από τον άνθρωπο το «μυστικό της δημιουργίας». Αυτές οι δυνάμεις, αντίθετες προς τον Θεό, ήθελαν «οι δύο δυνάμεις να θελήσουν να δοκιμάσουν η μία την άλλη». Εδώ διακρίνεται καθαρά η δυϊστική νεοειδωλολατρική αντίληψη της ναβ και της γιαβ. Στον Πουζάκοφ, ακόμη και η σφαίρα αστραπής που εκπροσωπεί τον θεό της Αναστασίας αφήνει πίσω της μυρωδιά «λιβανιού και θείου». Το καλό και το κακό συνυπάρχουν στον κόσμο και συχνά μάχονται σχεδόν ως ίσοι.

Η Αναστασία ερμηνεύει το αμάρτημα του Αδάμ με οικολογικό πνεύμα: ο άνθρωπος, δελεασμένος από ερωτήματα για τις οντότητες, άρχισε να γνωρίζει τη φύση μέσα από την καταστροφή, παρόλο που «δεν χρειάζεται να αποσυναρμολογήσει τίποτα», αφού όλες οι πληροφορίες για τον κόσμο βρίσκονται μέσα του σε «κρυπτογραφημένη μορφή». Οι μυστικές αλήθειες του κόσμου, λέει η «Αναστασούλα», θα μπορούσαν να αποκαλυφθούν στον άνθρωπο μέσω της εμπνευσμένης ονειροπόλησης· και πιστεύει ότι ποτέ δεν είναι αργά για να επιστρέψει κανείς σε αυτήν.

Η Αναστασία για τον άνθρωπο

Η ανθρωπολογία της αίρεσης είναι εξίσου ακατάστατη με τις θεολογικές της αντιλήψεις. Αφού ο Πουζάκοφ βλέπει τον εαυτό του ως προάγγελο μιας νέας «πνευματικότητας», η ηρωίδα του μιλά κι αυτή για το θέμα: «Τι είναι το Πνεύμα του ανθρώπου; Από τι αποτελείται; — Από όλα τα αόρατα στοιχεία που υπάρχουν στον άνθρωπο, περιλαμβάνοντας και ορισμένες συνήθειες και αισθήσεις που αποκτήθηκαν κατά την υλική του ύπαρξη… Είναι ένα σύνολο ενεργειών… μερικά από αυτά τα σύνολα διαλύονται σε ξεχωριστές ενέργειες και μετά χρησιμοποιούνται σε φυτικές ή ζωικές μορφές, καθώς και σε φυσικά φαινόμενα». Δεν είναι τυχαίο ότι ο Πουζάκοφ γράφει τη λέξη «Πνεύμα» με κεφαλαίο γράμμα. Εδώ εμφανίζεται ξανά το κεντρικό θέμα του «αναστασιανισμού» — η θεοποίηση του ανθρώπου. Οι ανθρώπινες «ενέργειες» διαπερνούν και τροφοδοτούν όλη την ύπαρξη. Αν ο άνθρωπος καταφέρει να κυριαρχήσει σε όλες τις «δυνάμεις» του, θα γίνει κύριος του σύμπαντος. Και τότε ο Θεός είναι περιττός… «Ο άνθρωπος μπορεί να κυβερνά τα πάντα. Για αυτό και δημιουργήθηκε». Τα επίθετα που δίνονται για τον άνθρωπο είναι: κυρίαρχος, βασιλιάς, όμοιος με άγγελο — αγνός και άμεμπτος, το σοφότερο ον, παρόμοιο με τον Θεό.

Για να φτάσει ο άνθρωπος στην παντοδυναμία, προτείνεται να «ονειρεύεται» και να «σκέφτεται» με ένταση. Η δύναμη της σκέψης, κατά την Αναστασία, μοιάζει σε ισχύ με «τις διεργασίες που συμβαίνουν στον Ήλιο».

Η παντοδυναμία αυτή περιλαμβάνει και την επικοινωνία με τον αόρατο πνευματικό κόσμο. «Κάθε άνθρωπος μπορεί να μιλήσει με ό,τι ή όποιον θελήσει», διαβεβαιώνει η «Αναστασούλα». Έτσι στήνεται η παγίδα: μην φοβάσαι τα πνεύματα, δείξε θάρρος.

Ο Πουζάκοφ, μέσω της Αναστασίας, πείθει τους αναγνώστες του ότι «στην πνευματική ζωή όλα είναι πολύ απλά». Δεν θα μπορούσε να το παρουσιάσει αλλιώς, αφού η ευκολία στην επίτευξη υπερφυσικών στόχων είναι από τα κύρια συνθήματα όλων των νέων αιρέσεων. Η «απλότητα» που πουλιέται εύκολα: με τη δύναμη των αισθήσεων μπορείς να πετύχεις κάθε σκοπό. Από εκεί και πέρα, όπως σε όλα τα εγχειρίδια μαγείας: ακολούθησε τα βήματα που φαίνονται εύκολα αλλά είναι στην πράξη αδύνατα — και όλες σου οι επιθυμίες θα πραγματοποιηθούν. Η «Αναστασούλα» διδάσκει ότι με την «ονειροπόληση» — όχι αόριστη, αλλά λεπτομερή μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια — μπορεί να δημιουργηθεί οτιδήποτε. Στον Πουζάκοφ, που ήθελε μέσω της σκέψης να φτιάξει ένα αυτοκίνητο, εξηγεί ότι πρέπει πρώτα να φανταστεί στο μυαλό του όλα τα μέρη του οχήματος, ως και την τελευταία βίδα, και τότε θα γίνει το θαύμα. Φανταστείτε τους «αναστασιανούς» να μαθαίνουν απ’ έξω σχέδια αυτοκινήτων, σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να φτιάξουν από το τίποτα ένα μέσο μεταφοράς.

Επίσης, η ψυχή του ανθρώπου δεν είναι μοναδική. Κατά τον Πουζάκοφ, πρώτον, επειδή ο άνθρωπος γεννιέται ταυτόχρονα σε πολλαπλά σύμπαντα. Δεύτερον, οι «αναστασιανοί» πιστεύουν και στη μετενσάρκωση. Αυτό προκύπτει από μια ιστορία που παρεμβάλλεται για να δώσει ένταση: επιστήμονες προσπαθούν να συλλάβουν την Αναστασία, αλλά την προστατεύει μια φωτεινή σφαίρα — σύμβολο θεότητας. Η σφαίρα αυτή επενεργεί στους διώκτες δείχνοντάς τους «τα βάσανα της κόλασης». Οι εικόνες αυτές φανερώνουν τη συνέχεια των αδιάκοπων κύκλων μετενσαρκώσεων των ανθρώπινων ψυχών, πράγμα που δείχνει ότι ο Πουζάκοφ και η ηρωίδα του πιστεύουν στην ύπαρξη κάρμα και τροχού αναγέννησης. Λίγο παρακάτω, η ιδέα αυτή επιβεβαιώνεται: «Πρέπει να είσαι ελεύθερος από τα δεσμά του κάρμα ή, καλύτερα, δυνατότερος από αυτά… με απλά λόγια μπορείς να αλλάξεις τη μοίρα σου». Με άλλα λόγια, όλοι οι «αδύναμοι» άνθρωποι, όπως και στην ινδουιστική διδασκαλία, βρίσκονται υπό την εξουσία του αμείλικτου νόμου του κάρμα — ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις, και αυτό συνεχίζεται ασταμάτητα. Μόνο η «Αναστασούλα» μπορεί να βοηθήσει στην απελευθέρωση, αφού «ξέρει να αλλάζει τη μοίρα». Διαβάζουμε: «Η μικρή Ανιούτκα επαναπρογραμμάτισε τον εαυτό της. Έσπασε όλα τα κάρμα, δικά της και των γύρω της». Ο Πουζάκοφ φαίνεται πως στο παρελθόν διάβαζε με ζήλο τα έργα των Ρέριχ3 και τη «Διάγνωση του κάρμα» του Λαζάρεφ. Το μόνο «καινούργιο» που προσθέτει είναι ότι κάθε άνθρωπος έχει περισσότερα από ένα «κάρμα».

Όσα παραδείγματα αναφέρθηκαν αρκούν για να γίνει φανερό πως το υπό εξέταση έργο, το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί λογοτεχνικό μόνο κακοποιώντας την έννοια της λέξης, αποτελεί ένα συνονθύλευμα ιδεών για τον Θεό. Οι ιδέες αυτές είναι σκόρπιες μέσα στο κείμενο και ο λιγότερο απαιτητικός αναγνώστης δύσκολα θα παρατηρήσει ότι στην ουσία έχει να κάνει με μια πρόχειρη ειδωλολατρική κατασκευή.

Ο Πουζάκοφ φλερτάρει με την Ορθοδοξία

Θα ήμασταν άδικοι αν λέγαμε ότι ο Πουζάκοφ στηρίζεται μόνο στον «δασικό» του αυθεντία. Για να επιβεβαιώσει την «πνευματική αλήθεια» όσων περιγράφει, προσπαθεί να ανατρέχει στην εμπειρία διάφορων θρησκειών. Δεν θα ήταν σωστό να τον κατηγορήσουμε για πλήρη άγνοια· ωστόσο, στα χέρια του Μεγκρέ η Αγία Γραφή και η ιστορία γίνονται θύματα χονδροειδούς παραποίησης και απλοποίησης, που δείχνει περιφρόνηση προς τον απλό αναγνώστη. Η λογική είναι: «θα το καταπιούν κι αυτό».

Για παράδειγμα, μας λέει ότι ο Μωυσής «έγραφε τις πλάκες» στο δάσος. Μάλλον αναφέρεται στο γεγονός όπου ο Κύριος είπε στον Μωυσή: «Ανέβα σε μένα στο βουνό και μείνε εκεί· και θα σου δώσω τις πέτρινες πλάκες, τον νόμο και τις εντολές που έγραψα για να τους διδάξεις» (Έξοδος 24, 12). Όμως στο όρος Σινά δεν υπήρχε ούτε ίχνος δάσους.

Στη συνέχεια, ο Πουζάκοφ υπαινίσσεται ότι και ο Ιησούς Χριστός απομακρυνόταν από τους μαθητές Του στο δάσος· δεν το γράφει όμως ανοιχτά, επειδή το Ευαγγέλιο είναι πιο γνωστό στο κοινό από την Παλαιά Διαθήκη και το ψέμα δεν θα περνούσε. Παρουσιάζεται ακόμη ως γνώστης των βίων των Αγίων: ισχυρίζεται ότι οι Όσιοι Σέργιος του Ραντονέζ και Σεραφείμ του Σάρωφ, όντας στο δάσος, «σε λίγο καιρό αποκτούσαν σοφία». Στη σημερινή εποχή η βιασύνη θεωρείται προτέρημα· ποιος έχει διάθεση να περιμένει! Και μάλιστα, λέει ότι στη θέση όπου ασκήτεψε ο Όσιος Σεραφείμ χτίστηκε μοναστήρι… Αληθινή «είδηση» για όλους τους ορθοδόξους, που δεν είχαν ιδέα για κάτι τέτοιο!

Μετά, ο Πουζάκοφ παραπονιέται ότι πουθενά δεν αναφέρεται τι ακριβώς έκαναν οι ασκητές στο δάσος. Έψαξε, λέει, και δεν βρήκε τίποτα. Όμως από τους βίους των Αγίων γνωρίζουμε καλά ότι ζούσαν σε προσευχή και νηστεία, συχνά δεχόμενοι πειρασμούς και επιθέσεις από δαιμόνια. Μα η αναφορά σε δαιμονικές παρουσίες στο δάσος δεν ταιριάζει με την αντίληψη του Πουζάκοφ· γι’ αυτό και θα προτιμούσε να φανταζόμαστε τους Αγίους να αγκαλιάζουν δέντρα όλη μέρα, αντλώντας απ’ αυτά «κοσμική ενέργεια».

Ο συγγραφέας σκόπιμα θολώνει τις λίγες γνώσεις που έχει για την ορθόδοξη παράδοση. Η «Αναστασούλα» του αποκάλυψε, λέει, ότι σε χειρόγραφα που φυλάγονται σε κάποιο μοναστήρι, υπάρχει αφήγηση για δύο μοναχούς που έμαθαν να φροντίζουν μελισσοκομείο καλύτερα από οποιονδήποτε. Η απάτη αυτή στοχεύει στο να πιστέψει ο αναγνώστης που δεν έχει εκκλησιαστική ζωή ότι η Αναστασία έχει άμεση σχέση με την Ορθοδοξία, αφού γνωρίζει ακόμη και «μυστικά» της. Δεν καταλαβαίνει ο Πουζάκοφ ότι το φως του Χριστού φωτίζει όλους και δεν κρύβεται σε γωνιές παρέα με ρεριχιανούς και άλλο αποκρυφιστικό πλήθος. Εξάλλου, κάθε στοιχειωδώς περίεργος αναγνώστης μπορεί να βρει τις πληροφορίες για τους «μυστικούς μελισσοκόμους» στους βίους των Αγίων Ζωσιμά και Σαββατίου των Σολοβκιών ή σε άλλα εύκολα προσβάσιμα κείμενα.

Ο Πουζάκοφ πειραματίζεται με τον Χριστιανισμό

Οι αρχικές του φιλοφρονήσεις προς τον Χριστιανισμό γρήγορα μετατρέπονται πρώτα σε απόσταση και στη συνέχεια σε εχθρότητα. Η έννοια της «Αναστασούλας» ξεκινά από την τετριμμένη ιδέα του Ρερίχ ότι όλες οι θρησκείες είναι ίσες και περιέχουν θραύσματα αλήθειας. Στην κορυφή κάθε διδασκαλίας βρίσκονταν οι «φωτισμένοι». Η σειρά τους φαντάζει αποκαρδιωτικά παράλογη για κάποιον ακόμη και με ελάχιστη γνώση της ιστορίας των θρησκειών, ενώ για Χριστιανό ή Μουσουλμάνο είναι και προσβλητική.

Ο Πουζάκοφ απαριθμεί στην ίδια σειρά τον σλαβικό «θεό των ζώων» Βέλες, χαρακτήρες της ινδικής επικής ποίησης «Μαχαμπαράτα» και «Ραμαγιάνα» – Κρίσνα και Ράμα, τον τρίμορφο και κερατωμένο Σίβα της ινδουιστικής μυθολογίας, τον Ιησού Χριστό, τον Αλλάχ (χωρίς προφανώς να γνωρίζει ότι στο Ισλάμ ο όρος αναφέρεται στον Δημιουργό του κόσμου που ποτέ δεν σαρκώθηκε) και τον Βούδα. Σε άλλο σημείο του κειμένου αναφέρει: «Και τι γνώση έχει η Αναστασούλα για τους λαμάδες της Ανατολής, για τη σοφία του Βούδα και του Χριστού, για τους Γιόγκι; – Την έχει». Γελάστε, οπαδοί της Αναστασίας! Η θεά σας γνώρισε τις γνώσεις του ίδιου (ή της ίδιας;) Γιόγκι και κατανόησε τη σοφία των λαμάδων, που, προφανώς, διαφέρει από τη σοφία του Βούδα, στον οποίο προσκυνά, αλλιώς δεν θα χρειαζόταν να τους αναφέρει ξεχωριστά. Είναι κατανοητό: όπως γράφει ο Ρερίχ, όλα τα μυστικά βρίσκονται στους λαμάδες στο Θιβέτ. Το μυστήριο πουλάει καλά. Η Αναστασία λέει: «Δεν τα διάβασα, απλώς ξέρω τι έλεγαν, τι σκέφτονταν, τι ήθελαν». Ο Πουζάκοφ δεν διάβασε ούτε αυτό και επιπλέον δεν γνωρίζει…

Οι οπαδοί της «Αναστασίτικης» θρησκείας, που δεν είναι λίγοι, σε παρόμοιο αδαή στυλ ασκούνται σε πολιτισμολογία και θρησκειολογία. Ένας «ανταποκριτής» ενός ιδρύματος που κρύβεται πίσω από το ακρωνύμιο «ΜΑΙ», ο Κ. Ι. Σίλιν, γράφει ότι «η Αναστασία είναι τέλειος άνθρωπος, όμοιος με τον Θεό». Την ταυτίζει επίσης με βουδιστικές θεότητες όπως η Κανόν (Ιαπωνικό όνομα του Βοδισάτβα Αβαλοκιτεσβάρα, θεά της ευσπλαχνίας), η Τάρα (η πιο δημοφιλής στο λαμαϊσμό, θηλυκή έκφραση του Αβαλοκιτεσβάρα, που στο Θιβέτ εμφανίζεται και σε ανδρική μορφή) και ο Μαιτρέγια, ο μελλοντικός Βούδας, που δεν έχει καθόλου θηλυκή μορφή. Παραθέτοντας αυτή τη «ροή συνείδησης», ο Πουζάκοφ δεν αμφιβάλλει ότι ο αφελής αναγνώστης θα δεχθεί την ανεπάρκεια ως υψηλή αποκάλυψη. Ισχύει ο βασικός κανόνας: ρίξε όλα τα ακατανόητα λόγια μαζί – δεν θα κάνεις λάθος.

Για παράδειγμα, από τις σκέψεις του «ακαδημαϊκού» Α. Ε. Ακίμοφ (που παραθέτει ο Πουζάκοφ) σχετικά με την καθολική νοημοσύνη ως υπολογιστή, μαθαίνουμε ότι «η Σούνιατα της αρχαίας Βεδικής γραμματείας είναι ακριβώς ένα υπερσύγχρονο υπολογιστικό μηχάνημα». Και κανείς δεν πρέπει, κατά τον συγγραφέα, να ασχοληθεί με το γεγονός ότι στις Βέδες δεν υπάρχει λέξη για τη Σούνιατα, ότι πρόκειται για βουδιστική έννοια που δηλώνει την ανυπαρξία και το κενό των φαινομένων, και ότι η ίδια η ιδέα της Σούνιατα είχε έντονη κριτική από Ινδουιστές φιλοσόφους.

Έχουμε παρατηρήσει ότι ο Πουζάκοφ αγαπά τις Βέδες και τη σανσκριτική γλώσσα. Νομίζει ότι από εκεί θα αντλήσει υποστήριξη στο «έργο» του. Επιπλέον, παρόμοιες απόψεις έχουν και άλλοι εγχώριοι νεοπαγανιστές. Φυσικά, δεν έχει χρόνο ούτε διανοητικές δυνατότητες να διαβάσει τις Βέδες και περιορίζεται στη δημοσιογραφικού τύπου επιστημονική λογοτεχνία. Συχνά συμβαίνουν αστεία περιστατικά. Για παράδειγμα, η Αναστασία διδάσκει: «Πίσω από κάθε γράμμα στη σανσκριτική υπάρχουν φράσεις και λέξεις. Σε αυτές υπάρχουν κι άλλα γράμματα, κι άλλα πολλά λόγια· έτσι η απειρότητα κρύβεται σε κάθε γράμμα». Ο φτωχός Πουζάκοφ, αν ήξερε ότι κηρύττει Καμπάλα, ίσως να σταματούσε να γράφει.

Ομιλώντας διά στόματος της Αναστασίας δίνεται και μια εννοιολογική εξήγηση για τις ακατάστατες ρητορικές της αναφορές στις θρησκείες: «σε κάθε άνθρωπο είναι εκ φύσεως ενσωματωμένη ολόκληρη (υπογραμμίζουμε εμείς) η πληροφορία», περιλαμβανομένων και των «διδασκαλιών σοφών της Δύσης και της Ανατολής, της Ινδίας και του Θιβέτ». Με άλλα λόγια, σε κάθε προσωπικότητα, σε λανθάνουσα μορφή, δεν φυλάσσεται μόνο η ορθόδοξη διδασκαλία, αλλά υπάρχουν επίσης ο ταοϊσμός, ο σαμανισμός, ο ζωροαστρισμός κ.ά. Και αν κάποιος πει ότι αυτά είναι ανοησίες, απλώς πλανιέται και δεν γνωρίζει όλη την αλήθεια. Έξυπνο, θα λέγαμε. Θα θέλαμε μόνο να ρωτήσουμε τον ίδιο τον Πουζάκοφ: αν μέσα του κρύβεται όλη η γνώση για τον Χριστιανισμό, γιατί τότε ψεύδεται σε κάθε λέξη;

Όπως ήδη επισημάνθηκε, η στάση του Πουζάκοφ προς τον Χριστιανισμό άλλαζε καθώς εξαπλώνονταν τα γραπτά του. Αρχικά προσπαθούσε να παραπλανήσει τους αναγνώστες, αφήνοντας να εννοηθεί ότι τον υποστηρίζουν «ηγέτες πνευματικών διδασκαλιών» (θα ήταν ενδιαφέρον να ρωτήσει κανείς τι είναι οι «μη πνευματικές» διδασκαλίες, αφού η λέξη «διδασκαλία» σημαίνει θρησκευτική ομολογία). Πιθανόν, ο Πουζάκοφ, σε ηλικία 25 ετών, επισκέφθηκε τη Μονή Τριάδας του Σεργίου και συνάντησε τον ηγούμενο αρχιμανδρίτη Θεοδώρητο (Βορόμπιεφ), ο οποίος παρέμεινε στη μονή για 17 χρόνια έως το 1970 και πέθανε το 1973. Ο «συγγραφέας» προσάρμοσε τέτοιες λεπτομέρειες, όπως η ιδιαίτερη προσοχή του μακαριστού πατέρα Θεοδώρητου, στον οποίο αποδίδει τα λόγια: «Θα τους δείξεις…», για να υπονοηθεί, προφανώς, η Αναστασία.

Οι χειρισμοί στη μνήμη του αρχιμανδρίτη δεν εμποδίζουν τον συγγραφέα να εντείνει σταδιακά τις επιθέσεις του στην Ορθόδοξη Εκκλησία, που, κατά τα λεγόμενά του, σε αντίθεση με την Αναστασία, «σιωπά». Αρχίζουν να ακούγονται γνωστά ανανεωτικά μοτίβα, όπως: «Στην εκκλησία πηγαίνεις για τη λειτουργία, αλλά γίνεται σε γλώσσα που δεν καταλαβαίνουν. Τότε οι άνθρωποι πηγαίνουν κατά σμήνη, πληρώνουν χρήματα για να ακούσουν σε κατανοητή γλώσσα τους ομιλητές» (1, σ. 323). Ενδιαφέρον πού είδε ο Πουζάκοφ (συχνός επισκέπτης μοναστηριών) ορθόδοξους ιερείς να κάνουν κηρύγματα στα εκκλησιαστικά σλαβικά;

Αποκαλύπτεται ότι οι άγιοι ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος «κατ’ εντολή» εισήγαγαν νέο αλφάβητο, για να στερήσουν από τους Σλάβους «τη γνώση των πηγών» και «ώστε οι ιερείς να υποτάσσουν τα έθνη» (3, σ. 10). Εμείς, αφελείς, πιστεύαμε ότι η Ορθοδοξία γέννησε τον εθνικό μας πολιτισμό! Αλλά ο Πουζάκοφ τα γνωρίζει όλα καλύτερα: «έφυγε η γλώσσα και μαζί της έφυγε ο πολιτισμός» (3, σ. 11).

Περαιτέρω, για τους ορθόδοξους προσκυνητές που ταξιδεύουν στη Γη της Αγάπης, διαβάζουμε: «Και οι Ρώσοι πηγαίνουν τριάντα εννιά γήινες χώρες για να προσκυνήσουν ξένους θεούς» (1, σ. 401). Στην πραγματικότητα, θα έπρεπε, μαζί με τον Πουζάκοφ, να αναβιώσουν τον εγχώριο νεοπαγανισμό και να προσκυνούν πέτρες στο Γκελέντζικ. Ολοκληρώνεται έτσι η διάκριση σε δικούς και ξένους θεούς, σε δικούς και ξένους ιερείς. Ο Πουζάκοφ ονειρεύεται να γίνει καθολικός «πατριάρχης» του αναστασιανού κόσμου.

Η παγανιστική θεματική φτάνει στο ζενίθ στο τέλος του βιβλίου «Τα Κεχριμπαρένια Κέδρα της Ρωσίας», όπου περιλαμβάνονται στιχάκια οπαδών της Αναστασίας. Κάποιος «θεραπευτής» Ν. Κουζνέτσοφ γράφει για τη Ρωσία: «να είσαι από τώρα και στο εξής πριν από τον Χριστιανισμό» (διατηρήσαμε την ορθογραφία). Άλλος συγγραφέας, Γ. Ι. Κολτούνωφ, είναι ακόμα πιο ξεκάθαρος: «να επιστρέψει η Ρωσία στους θεούς της», γράφει (1, σ. 413). Στη συνέχεια η Αναστασία ονομάζεται «Ναός του Θεού για τη Ρωσία», και το κέδρο «Θεός-Σωτήρας». Άλλοι στίχοι λένε: «Η φύση είναι η Μητέρα μας και ο Κύριος ο Πατέρας μας», με τον Κύριο να ταυτίζεται με τον σλαβικό Ρόδο.

Με τον καιρό, στον Πουζάκοφ έρχεται η σκέψη να εγκαταλείψει τις προσπάθειες να παρασιτεί σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη θρησκεία. Αρχίζει να αποδίδει στα δικά του γραπτά υπερφυσικές ιδιότητες που ευνοούν τη δημιουργία θρησκευτικής κοινότητας. Με άλλα λόγια, σέκτας. Επιμένει ότι η θαυματουργή επίδραση των βιβλίων του στους αναγνώστες οδηγεί σε ανεξέλεγκτη συγκέντρωση «αναστασιανών». Κάποιοι επιστήμονες φέρεται να έγραψαν σε έκθεσή τους: «Δημιουργείται η εντύπωση ότι στην κοινότητα των ανθρώπων στη γη αρχίζει μια αντίδραση που δεν μπορούμε να ελέγξουμε και επομένως να σταματήσουμε. Το κύριο στοιχείο που επιβεβαιώνει την ύπαρξή της (της Αναστασίας) είναι η ψυχολογική αντίδραση όσων ήρθαν σε επαφή με το βιβλίο… αυτή η εικόνα υπερβαίνει κατά πολύ όλες τις προηγούμενες γνωστές, συμπεριλαμβανομένων των κλασικών και βιβλικών» (2, σ. 92).

Τελικά όλα γίνονται σαφή: η «Αναστασούλα» πρέπει να αντικαταστήσει τον Χριστιανικό Θεό, και συνεπώς οι χλιαρές φιλοφρονήσεις προς τις «διδασκαλίες» πλέον δεν έχουν νόημα. Ο Πουζάκοφ αλλάζει έμφαση. Η Εκκλησία κηρύσσεται πόλεμος: «Ο Πατέρας δεν γνωρίζει μεσίτες» (2, σ. 210).

Ακόμα περισσότερο, δημιουργείται η ανάγκη να υπερασπιστεί κανείς τον εαυτό του. Στο τέλος του βιβλίου «Χώρος της Αγάπης» αναφέρεται ότι «το πιο μικρό μέρος αρχίζει να διαδίδει φήμες ότι η Αναστασία είναι άλλη μία σέκτα. Οι γνώμες αυτές μας φέρνουν χαμόγελα για την πνευματική φτώχεια αυτών των ανθρώπων» (2, σ. 182). Η απάντηση, παρεμπιπτόντως, είναι εντελώς σεκταριστική: γιατί να αντικρούσει κανείς ουσιαστικά, καλύτερα να κατηγορήσει τους αντιπάλους για τυφλότητα. Παρά την ανησυχία, το θέμα παραμένει και αργότερα. Στον τέταρτο τόμο, ο Πουζάκοφ με λύπη σημειώνει ότι οι «διδασκαλίες» γράφουν για την Αναστασία κριτικά άρθρα σε «πνευματικά έντυπα», αλλά δεν τολμά να αντιπαρατεθεί (3, σ. 382).

Φαινομενικά τολμώντας να απομακρυνθεί, ο δυστυχής συγγραφέας μερικές φορές ξαναστρέφεται στην αυθεντία των «ηγέτων πνευματικών διδασκαλιών», που δήθεν αποκαλούν την Αναστασία «ανώτερη οντότητα, αυτεξούσια ουσία» (2, σ. 202). Ποιος άραγε είπε τέτοια ανοησία! Είναι ολοφάνερο ότι, υπολογίζοντας στη μαζική αγορά, δεν μπορεί κανείς να στραφεί ολοκληρωτικά στον παγανισμό. Έτσι, ο Πουζάκοφ προσπαθεί αφελώς να εισαγάγει διαχωρισμούς στις τάξεις της Εκκλησίας: οι απλοί χωρικοί ορθόδοξοι ιερείς τάσσονται υπέρ του, ενώ οι υψηλόβαθμοι κατά. Απρόσμενη στήριξη φέρεται να του παρέχει ο πάπας, που, κατά την «Αναστασία», είπε για τον Θεό νέα λόγια (δεν υπάρχουν ούτε παραπομπές ούτε αποδείξεις). Αναμένεται ότι η σέκτα σύντομα θα βρει σύμμαχο στον «ορθόδοξο πατριάρχη» (Κύριε, συγχώρησε!) (3, σ. 274-276).

Η Αγία Γραφή στα βιβλία του Πουζάκοφ

Απλοϊκός στη θεολογία και στη μελέτη των θρησκειών, ο Πουζάκοφ είναι εξίσου ασυνεπής και στην επεξεργασία των κειμένων της Αγίας Γραφής (έχουν ήδη αναφερθεί παραδείγματα). Δεν πρόκειται για άγνοια, αλλά για μια απλότητα χειρότερη από κλοπή. Η αρχή του Ευαγγελίου κατά Ιωάννη ερμηνεύεται πρωτόγονα, στο πνεύμα της καθημερινής μαγείας. Ισχυρίζεται ότι κάθε λέξη που προφέρεται από την Αναστασία, μόλις ειπωθεί, οδηγεί σε αλλαγή του υπάρχοντος κόσμου (1, σ. 181). Η ηρωίδα του Πουζάκοφ παρομοιάζεται για άλλη μια φορά με τον Κύριο Θεό.

Για το «πνεύμα» με το οποίο ο Πουζάκοφ ερμηνεύει τη Γραφή, μπορεί κανείς να καταλάβει από το ότι συγκρίνει το απόστολο κήρυγμα με πολυεπίπεδο μάρκετινγκ (1, σ. 277).

«Η διδασκαλία της προσευχής»

Για την Αναστασία, η προσευχή είναι ένα μαγικό κείμενο, που δρα με μυστηριώδη δύναμη του ήχου του. Φέρεται να υπαγορεύει στον Πουζάκοφ το περιεχόμενο, και εκείνος το καταγράφει. Στο κείμενο εμφανίζονται «οι συνδυασμοί γραμμάτων μου, λέει, μπορούν να κάνουν θαύματα όπως η προσευχή» (1, σ. 162). Έτσι, οι οπαδοί της «αναστασιανής» λατρεύουν τα έργα της Μέγρε και υποβάλλονται σε ζομπιστική διαδικασία μέσω των συνδυασμών γραμμάτων, που υποτίθεται ότι η Αναστασία «συγκέντρωσε… από διάφορες εποχές» (1, σ. 162). Προφανώς, για να τονίσει την παρουσία του πνεύματος της Αναστασίας στα βιβλία του, ο Πουζάκοφ από τη μέση του δεύτερου βιβλίου, «Τα Κεχριμπαρένια Κέδρα της Ρωσίας», άρχισε εμμονικά να χρησιμοποιεί λευκό στίχο. Η ανάγνωση ρυθμικής πρόζας, γραμμένης με χονδροειδή και φτωχή γλώσσα, προκαλεί όχι μόνο καταθλιπτική εντύπωση, αλλά δημιουργεί και την αίσθηση ότι ο αναγνώστης υποβάλλεται σε είδος νευρο-γλωσσικού προγραμματισμού.

Ο Πουζάκοφ διδάσκει ότι η προσευχή είναι άχρηστη αν «προφέρονται ξένες λέξεις» (3, σ. 97). Στις ξένες συμπεριλαμβάνεται και η προσευχή του Κυρίου, την οποία παραθέτει με τη σημείωση «αν θυμάστε» (3, σ. 99). Ακολουθεί ξεκάθαρη βλασφημία, καθώς η κατοίκισσα του δάσους εξηγεί στον βιογράφο της ότι η προσευχή που μας άφησε ο Χριστός είναι εντελώς ανόητη (3, σ. 102). Αντί για το «Πάτερ ημών», προτείνεται φτωχό στιχάκι, όπου η «Αναστασούλα» ενημερώνει τον Θεό ότι «δεν θα επιτρέψει αμαρτία και αδυναμία στον εαυτό της», θα ζήσει «στο όνειρο» και όπως η ίδια θέλει (3, σ. 105).

Το υπονοούμενο εδώ είναι το εξής: ο άνθρωπος πρέπει να συνειδητοποιεί τον εαυτό του ίσο με τον Θεό, ενώ η ορθόδοξη πνευματική παράδοση αποτελεί μόνο εμπόδιο. Λογικό είναι, λοιπόν, ότι στη συνέχεια του κειμένου εμφανίζεται… «η προσευχή του Θεού προς τον άνθρωπο». Ανάμεσα σε άλλα, περιέχει και έναν εικονοκλαστικό τόνο: «στους αγίους προσώπους» στέλνεται επιτίμηση (εκ μέρους του Θεού), ότι σε αυτούς υπάρχει «σκληρή θλίψη» ξένη προς τον Παντοδύναμο (3, σ. 108).

Έτσι, η «αναστασιανική» προσέγγιση θεωρεί την προσευχή ως μορφή μαγείας, ταυτόχρονα βλασφημεί την ορθόδοξη προσευχή και τις ιερές εικόνες και πείθει τους οπαδούς της ότι όχι μόνο ο άνθρωπος απευθύνεται στον Θεό με την προσευχή, αλλά και το αντίστροφο.

Σύνδεση με αποκρυφιστικές διδασκαλίες και σέκτες

Στις αναλύσεις του για το «πνευματικό», ο Πουζάκοφ όχι μόνο χειρίζεται ιδέες από διάφορες θρησκείες, αλλά επικαλείται και την αυθεντία της «εσωτερικής γνώσης». Τα «αυτιά» των Ρέριχ εμφανίζονται συνεχώς στις πολυλογίες του Πουζάκοφ (ας θυμηθούμε τις κοσμικές δημιουργικές οντότητες – δεν είναι άραγε οι «Ελοχίμ» των θεοσοφιστών;). Υπάρχουν και άμεσες αναφορές, όπως οι συλλογισμοί της Ε. Ρέριχ στη «Ζωντανή Ηθική» για Δρούιδες και Ζωροάστρες (1, σ. 17, 159). Κατά τη διάρκεια του κειμένου αναφέρεται η Σαμπάλα (1, σ. 340), η οποία στη συνέχεια αναπτύσσεται περαιτέρω. Η «Αναστασούλα» διδάσκει ότι η «Σαμπάλα» είναι «ιερός τόπος», αλλά όχι κάπου στη γη, «αλλά μέσα σε κάθε άνθρωπο και η εξωτερική της εκδήλωση αναδημιουργείται από τους ανθρώπους» (2, σ. 191). Μαθαίνουμε επίσης για τους «γηινούς διδασκάλους», «γιους Του» (δηλαδή τους Μαχάτμα), που σύντομα θα αποκτήσουν δύναμη και θα νικήσουν το σκοτάδι (1, σ. 355). Υπάρχουν αναφορές στη Μπλαβάτσκι ως συγγραφέα που άφησε αξιόπιστα βιβλία (2, σ. 174).

Δεν παραλείπονται και οι εγχώριοι αιρετικοί. Αναφερόμενος στο ότι η Αναστασία περπατάει γυμνή κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και δεν φοβάται τον σαραντάβαθμο παγετό, ο δημιουργός της θυμάται τη διδασκαλία του ιδρυτή του κινήματος των «Ιβάνοφ», τον οποίο αποκαλούν «ζωοποιό Κύριο», τον Πορφύριο Ιβάνοφ, που τον χειμώνα φορούσε μόνο το εσώρουχο (1, σ. 40). Μας πληροφορούν επίσης ότι τα κείμενα του Πουζάκοφ εγκρίθηκαν από τον αρχηγό μιας άλλης σέκτας, της «Εκκλησίας της Τελευταίας Διαθήκης» – τον «Βισσαρίωνα» (Σέργιο) Τοροπ: «Διαβάστε το βιβλίο για την Αναστασία, θα σας εμπνεύσει» (1, σ. 356).

Λατρεία του κέδρου

Σημαντικό στοιχείο της διδασκαλίας της «αναστασιανής» είναι η λατρεία του κέδρου. Ο κέδρος έχει θεϊκό προορισμό: να λειτουργεί ως αποθηκευτής κοσμικής ενέργειας, η οποία είναι φωτεινή ανθρώπινη ακτινοβολία, που λαμβάνεται και επιστρέφεται από τον «Κόσμο» (1, σ. 10).

Για να στηρίξει την ορθότητά του, ο Πουζάκοφ επικαλείται τη Βίβλο (και δεν τον απασχολεί ότι ο σιβηρικός και ο λιβανέζικος κέδρος είναι διαφορετικά δέντρα: το σημαντικό είναι ότι όσο πιο βόρεια, τόσο μεγαλύτερη «δύναμη» έχει το δέντρο (1, σ. 17)). Ισχυρίζεται ότι «δεν είναι καθόλου τυχαίο» που στη Βίβλο ο κέδρος αναφέρεται 42 φορές (στην πραγματικότητα 77). Το πιο αστείο είναι ότι ισχυρίζεται πως η Αγία Γραφή δεν μιλάει για άλλα δέντρα εκτός του κέδρου που εισήχθη από την Τύρο, ενώ από εκεί εισήγαγαν και κυπαρίσσια! Αυτή η άγνοια υιοθετήθηκε και από έναν οπαδό της σέκτας, τον Β. Μίνιν, επικεφαλής ενός παράδοξου οργανισμού με την ονομασία «Διεθνής Ακαδημία Κοινωνικής Ανάπτυξης» (στον πυρήνα ποιητής, όπως φαίνεται από τις πιο «υψιπετές» φράσεις του: «Βράζω από την κόλαση», «Όλη η κολλώδης ασχήμια μας, η βρωμιά, η δυσωδία, ο υλισμός και η κακία»).

Πού πήγαν το βάλσαμο, το ρόδι, η δρυς, η ιτιά, το κυπαρίσσι, η ριτίνη, το κόκκινο ξύλο, η ελιά, το αμύγδαλο, η μυρτιά, η φοίνικας, η συκιά και τα υπόλοιπα; Φαίνεται πως οι άνθρωποι αυτοί ποτέ δεν διάβασαν τη Βίβλο. Για παράδειγμα, ο φίλος του βασιλιά Σολομώντα, ο βασιλιάς της Τύρου, Χιράμ, ονομάζεται από τον Πουζάκοφ Χείρων (1, σ. 380) (η ανοησία συνεχίζεται: στην έκδοση του 1999 ο βασιλιάς Χιράμ ονομάζεται πλέον Χέρων, σ. 196). Στο μυαλό του συγγραφέα φαίνεται ότι συγχέονται η Ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης με την ελληνική μυθολογία, τον σοφό Κένταυρο Χείρωνα και ίσως ακόμη και τον γέρο Χάρεν, που μεταφέρει τους νεκρούς μέσα από ποτάμι στην Κόλαση). Έτσι, το λάθος είναι συγχωρητέο, αφού ο Πουζάκοφ βασίζεται κυρίως σε δημοφιλή επιστημονικά βιβλία, τα οποία, παραδόξως, σε ένα σημείο αποκαλεί «αρχαία βεδική» λογοτεχνία (1, σ. 16).

Υπάρχει και ανοιχτή παραποίηση. Ο Μπεγκρέ αναρωτιέται: τι ήταν αυτό το νέφος που γέμισε τον Ναό της Ιερουσαλήμ; Φυσικά, δεν έλειψε η επιρροή του κέδρου! Η ερώτηση συνοδεύεται από υποσημείωση για το σημείο της Γραφής (Γ΄ Βασιλειών 7, 8-10), όπου όμως δεν λέγεται τίποτα γι’ αυτό το θέμα. Αντίθετα, στο Γ΄ Βασιλειών 8,11 διαβάζουμε: «και δεν μπορούσαν οι ιερείς να σταθούν στη λατρεία εξαιτίας του νέφους, διότι η δόξα του Κυρίου γέμισε τον ναό του Κυρίου». Αν όλα λέγονται ξεκάθαρα για τη δόξα του Θεού, γιατί να μπερδεύουμε τους αναγνώστες με ερωτήσεις για «ενέργεια», «πνεύμα» και την επίδραση του κέδρου; Η εξήγηση είναι προφανής: με ενισχυμένη παραποίηση να πειστούν οι αφελείς αναγνώστες για την ορθότητα του συγγραφέα, αφού πρόκειται για οικονομικό όφελος.

Το θέμα έχει ως εξής. Οι ηλικιωμένοι, υποτίθεται ο παππούς και ο προπάππος της Αναστασίας, που συνάντησαν τον Πουζάκοφ στις όχθες του Ομπί, ισχυρίζονταν ότι ένα κομμάτι ξύλου πρέπει να το φορά κανείς στο στήθος, με κορδόνι (1, σ. 8). Αντί για σταυρό, δηλαδή; Περιγράφεται και το τελετουργικό: να το φορέσει όρθιος, ξυπόλυτος στο χορτάρι, πιέζοντας την παλάμη του αριστερού χεριού στο στήθος. Υπαινιγμός για πανάκεια: αν τρίψει κάποιος το κομμάτι κέδρου με τα δάχτυλα, σε τρεις μήνες επέρχεται θεραπεία από ασθένειες («Από κάθε ασθένεια!» (1, σ. 8)).

Το δέντρο μυθολογείται. Ακόμη και σε μικρό κομμάτι ξύλου η ενέργεια υποτίθεται ότι είναι μεγαλύτερη από όλες τις τεχνητές ενεργειακές εγκαταστάσεις στον κόσμο. Μας λένε ότι ο κέδρος ζει 500 χρόνια, μετά αρχίζει να «χτυπάει», για τρία χρόνια περιμένοντας να τον πάρουν οι άνθρωποι, και στη συνέχεια πεθαίνει αχρησιμοποίητος για 27 χρόνια. Στους αναγνώστες προτείνεται να αποκτήσουν ένα κομμάτι ξύλου, για να «αποκτήσουν μέσω του τριψίματος τη δυνατότητα επικοινωνίας με την απεριόριστη σοφία» (1, σ. 378). Σύμφωνα με τον τύπο, ο γαμπρός του Πουζάκοφ κερδίζει καλά από την πώληση κέδρινων κυλίνδρων για «τρίψιμο» (βλ. Ζναμένσκι Π. Π. «Η χαζή καλή ιστορία» / «Ογκόνεκ», αρ. 28, 4 Οκτωβρίου 1999). Το κέδρινο έλαιο, παραγόμενο με ειδικό τελετουργικό τρόπο, έχει επίσης μεγάλη ζήτηση μεταξύ των οπαδών της «Αναστασούλας».

Στο βιβλίο «Αναστασία» περιγράφεται ένα κέδρινο δέντρο, περιβαλλόμενο από «αύρα σαν εκείνη που ζωγραφίζουν στις εικόνες γύρω από τα πρόσωπα των αγίων» (1, σ. 115). Καθώς παράλληλα παρατίθεται ασεβώς και άκαιρα το κατά Ιωάννην 1,14 – «Εν Αυτώ ζωή ήταν, και η ζωή ήταν το φως των ανθρώπων». Αποδεικνύεται ότι αυτό αφορά τον «χτυπώντας κέδρο», που περιέχει αιώνια ζωή! Ο φανταστικός κέδρος του Πουζάκοφ συνδέεται με τον ουρανό μέσω κάποιου ενεργειακού δεσμού.

Προβάλλοντας τον κέδρο, ο συγγραφέας της επικής αφήγησης δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ικανότητα του φυτού να «ανανεώνει τη δύναμη του άνδρα» (1, σ. 14). Ως «εξαιρετικά» παραδείγματα αναφέρει τον Γρηγόριο Ρασπούτιν (τον οποίο, σύμφωνα με τους «αναστασιανούς», ο πάπας Ιωάννης ΙΓ΄ χαρακτήρισε μεγάλο μοναχό, χωρίς να αναφέρεται πηγή) και έναν από τους ακτιβιστές του μπλοκ «Ενότητα», τον Αλέξανδρο Καρέλιν.

«Άγιοι τόποι»

Οι «αναστασιανοί» δεν μπορούσαν να κάνουν χωρίς τα δικά τους «ιερά». Παρόλο που η κατοικήτρια του δάσους σύστηνε μέσω του βιογράφου της να φυτεύουν όλοι αδιάκοπα κέδρους, θα χρειαζόταν πολύς χρόνος μέχρι να μεγαλώσουν τα «ιερά δάση». Το ταξίδι στη σιβηρική ταΐγκα για τους κέδρους είναι δαπανηρό και δύσκολο. Επιπλέον, οι άνθρωποι θα άρχιζαν να ρωτούν για την τοποθεσία της «Αναστασούλας». Έτσι γεννήθηκε η ιδέα, φυσικά εκφρασμένη από την ηρωίδα του έργου, ότι στην πόλη Γκελεντζίκ της Μαύρης Θάλασσας υπάρχουν ιερά, πιο σημαντικά κι από τους αγίους τόπους της Ιερουσαλήμ (1, σ. 383). (Κι εδώ έχουμε άλλο ένα αντιχριστιανικό σημείο.) Στη συνέχεια σχεδιάζεται να μετατραπεί η πόλη σε «σλαβικό πνευματικό κέντρο», όπου θα κτιστεί «μεγαλοπρεπής ΝΑΟΣ ΕΝΩΣΗΣ με ειδικές λατρευτικές εγκαταστάσεις, μουσεία, τμήματα για διάφορες θρησκείες, από τον παγανισμό έως τις διδασκαλίες (συμπεριλαμβανομένου και του αθεϊσμού)».

Προτείνεται η λατρεία των αδιγικών «ντολμένων»2, οι οποίοι υποτίθεται ότι αποτελούν χώρους ταφής αρχαίων σοφών, που έζησαν δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν (αν και η επιστήμη δεν χρονολογεί τους λίθινους τάφους νωρίτερα από τον 3ο–2ο αιώνα π.Χ.). Σύμφωνα με τον Πουζάκοφ, οι σοφοί αυτοί θάβονταν ζωντανοί σε πέτρινες αίθουσες. Επιπλέον, οι σοφοί αυτοί είναι συγγενείς της Αναστασίας. Ανάμεσά τους είναι και η «προγιαγιά» της. «Η ιδιαιτερότητα του θανάτου τους έγκειται στο ότι διαλογίζονταν. Διαλογίζονταν στην αιωνιότητα, με το πνεύμα τους να παραμένει για πάντα στη Γη, διατηρώντας ορισμένα γήινα συναισθήματα» (2, σ. 39).

Ο πιστός που προσκυνά έναν ντολμέν, όπως πιστεύουν οι οπαδοί του Πουζάκοφ, έρχεται σε επαφή με τους νεκρούς. Μέσω αυτών των ειδικών «πληροφοριακών δεκτών» «είναι ευκολότερο να συνδεθεί κανείς με τη Νοημοσύνη του Σύμπαντος» (1, σ. 389). Αν και πώς συνδέεται εδώ το σύμπαν, δεν είναι σαφές, αφού οι αρχαίοι «πνευματικά» παρέμειναν στη γη και έχουν ακριβώς γήινα συναισθήματα.

Από το 1995, ο Πουζάκοφ ξεκίνησε την ανάπτυξη του «ντολμενικού» έργου στο Γκελεντζίκ. Σύντομα έλαβε στήριξη από τις τοπικές αρχές, οι οποίες γρήγορα κατάλαβαν ότι η εισροή των σεκταριστών (περίπου 50.000 άτομα ετησίως) θα βοηθούσε σημαντικά την οικονομική ανάκαμψη της παρακμάζουσας πόλης. Βρέθηκε εργασία για ξεναγούς, που άμεσα μετατράπηκαν σε μάντεις και μεσολαβητές με τους πνευματικούς κόσμους. Διοργανώνονται τακτικά συνέδρια αναγνωστών (που για λόγους επισημότητας ονομάζονται «επιστημονικά-πρακτικά»), στα οποία πλέον έρχονται όχι μόνο από τη Ρωσία αλλά και από το εξωτερικό. Σύμφωνα με έναν από τους οπαδούς, πρόκειται για «μάζα από εντελώς σοβαρούς ανθρώπους, επιχειρηματίες, επιστήμονες, ειδικούς, ανθρώπους κοινωνικής και τεχνικής δημιουργίας, που υποστηρίζουν ανοιχτά την Ιδέα της Αναστασίας».

Η λατρεία των ντολμένων δεν περιορίζεται χωρίς επιθέσεις κατά της Ορθοδοξίας. Ισχυρίζονται, για παράδειγμα, ότι σαράντα ντολμέν καταστράφηκαν κάποτε και οι πέτρες χρησιμοποιήθηκαν για την οικοδόμηση εκκλησιών. Ως εκδίκηση, οι μπολσεβίκοι στον Βόρειο Καύκασο σκότωσαν με βίαιο τρόπο σαράντα ορθόδοξους ιερείς. Οι δαίμονες, μέσω των μπολσεβίκων, εκτέλεσαν τους κληρικούς. Οι «αναστασιανοί» είναι ικανοποιημένοι.

Εσχατολογία

Σύμφωνα με τους κανόνες του αστυνομικού είδους στη λογοτεχνία, πρέπει να υπάρχει αίσθηση έντονης επικινδυνότητας. Για τον Πουζάκοφ, ο κέδρος είναι ο κύριος εθνικός πλούτος της Ρωσίας και διάφορες διεθνείς σκοτεινές δυνάμεις συνωμοτούν εναντίον του (1, σ. 20). Αυτό είναι το πρώτο σημάδι απειλής.

Στη συνέχεια εμφανίζονται καθαρά εσχατολογικά μοτίβα. Τι σέκτα είναι αυτή χωρίς το τέλος του κόσμου; Η Αναστασία λέει ότι με τη συμμετοχή των εξοχικών κατοίκων (για τον ρόλο τους στη σέκτα βλέπε παρακάτω), τους οποίους πρέπει να τιμήσουμε με την καθιέρωση ειδικής εορτής στις 23 Ιουλίου, κατάφερε το 1992 να αποτρέψει το τέλος του κόσμου. Η επόμενη ημερομηνία προγραμματίζεται για το 2002 (1, σ. 243). Για τους «αναστασιανούς» είναι σημαντικό να μονοπωλήσουν το «δικαίωμα στο τέλος του κόσμου». Η Αναστασία κατακρίνει αυτούς που μιλούν για τη Δευτέρα Παρουσία (συμπεριλαμβανομένης και της Εκκλησίας). Ο Πουζάκοφ γράφει γι’ αυτό με τη δική του κουφή επιτήδευση: «Ίσως, μαζεύοντας γύρω τους μεγάλες μάζες ανθρώπων, χάρη στην ελκυστικότητα των ιδεών, θα πραγματοποιήσουν μια στροφή στη συνειδητότητα» (1, σ. 337). Οι αιρετικοί λένε ότι δεν υπάρχει καμία ανάγκη να προετοιμαστούμε για τη Δευτέρα Παρουσία, αρκεί να υπακούει κανείς στην Αναστασία – και όλα θα είναι εντάξει.

Ηθικό ιδεώδες της «αναστασιανής» διδασκαλίας

Μιλώντας για την «ακτίνα» της, η Αναστασία τονίζει τη σημασία της «καθαρότητας των σκέψεων». Αν ο άνθρωπος έχει μόνο «φωτεινά συναισθήματα», η ακτίνα του είναι πολύ ισχυρή και μπορεί πολλά (1, σ. 47). Έτσι, οι οπαδοί φαινομενικά προσανατολίζονται στην ηθική αυτοβελτίωση. Αλλά πώς να το πετύχει κανείς, όταν προτείνεται να ζει ταυτόχρονα και στον «άλλο κόσμο» και στον «πραγματικό»; Αν στον κόσμο υπάρχει «αρμονία» καλού και κακού, τότε ποιο είναι το αληθινό τέλειο;

Η «Αναστασίουσκα» προειδοποιεί συνεχώς κατά της ενασχόλησης με την επιστημονικοτεχνική πρόοδο, που οδηγεί τη Γη στην καταστροφή. Προτείνεται η επιστροφή στη φύση. Οι σχέσεις του ανθρώπου με το περιβάλλον εξαρτώνται από τις «σκέψεις» του. Η επιθετική διάθεση και τα «σκοτεινά συναισθήματα» προκαλούν, για παράδειγμα, την ανταγωνιστική συμπεριφορά των ζώων (1, σ. 79).

Όλες οι δυσκολίες και οι συμφορές που συμβαίνουν στον άνθρωπο, εξηγούνται από την Αναστασία ως συνέπεια της παραβίασης των «κανόνων του πνευματικού βίου» και της διακοπής της σχέσης με τη Φύση (που γράφεται με κεφαλαίο γράμμα, προφανώς θεοποιούμενη· γενικά στους ντόπιους αποκρυφιστές ισχύει ότι όσο περισσότερα τα κεφαλαία, τόσο μεγαλύτερη η «πνευματικότητα») (1, σ. 125). Αυτοί οι κανόνες και οι εντολές «αναφέρονται ακόμη και στη Βίβλο». Στο ιερό βιβλίο αποδίδεται απλώς ο ρόλος ενός ακόμη πηγής αποκάλυψης, κατά κάποιον τρόπο παγανιστικής. Σπάνια θα βρει κανείς στη Βίβλο κείμενα που να μιλούν για την αγάπη των φυτών προς τον άνθρωπο, όπως ισχυρίζεται η δασική κάτοικος. Ο Πουζάκοφ θα έπρεπε να είχε στραφεί στη βοήθεια της ελληνικής μυθολογίας για να τεκμηριώσει τις απόψεις του με μεγαλύτερη συνέπεια.

Απλή «ηθική θεολογία» του Πουζάκοφ

Ποιοι είναι οι αποδέκτες όλου αυτού; Ένας από τους συνεργάτες του Πουζάκοφ παρατήρησε σωστά ότι ο συγγραφέας της επικής αφήγησης στοχεύει στο «μαύρο έδαφος», δηλαδή στον αμόρφωτο, απλοϊκό αναγνώστη. Γι’ αυτό, λένε, επιτρέπεται το αδέξιο ύφος και η λανθασμένη γραμματική.

Η Αναστασία τονίζει επανειλημμένα ότι οι κύριοι αποδέκτες της μέριμνάς της είναι οι Ρώσοι εξοχικοί κάτοικοι, που στις μικρές τους εκτάσεις επικοινωνούν με ζώα και φυτά (1, σ. 67). Με τη βοήθεια της «ακτίνας» της καθοδηγεί τους ανθρώπους για το πώς να καλλιεργούν καλύτερα τους καρπούς τους και να καθαρίζουν τη φύση από τη ρύπανση. Πολλές από τις προτεινόμενες συνταγές είναι στην πραγματικότητα περιγραφές μαγικών πράξεων με σπόρους, στους οποίους, υποτίθεται, «μεταβιβάζεται κάθε πληροφορία για τον άνθρωπο», και οι σπόροι, όταν φυτρώνουν, συλλέγουν για τις ανάγκες του ιδιοκτήτη «ενέργεια από τον Κόσμο και τη Γη» (1, σ. 75). Για να πάρει κανείς την αναγκαία ιατρική βοήθεια από τα λαχανικά, πρέπει απλώς να τα ποτίζει τακτικά με νερό μετά το πλύσιμο των ποδιών, καθώς ο ιδρώτας φέρει πληροφορίες για τις ασθένειες. Στους λαχανόκηπους φτάνει η διάγνωση και τα φυτά παράγουν τα απαραίτητα θεραπευτικά στοιχεία.

Ο τρόπος ζωής που προτείνεται από την Αναστασία περιλαμβάνει πρωινή και βραδινή επικοινωνία με τα φυτά. Δεν υπάρχει χώρος για προσευχή (1, σ. 80-81).

Η ενασχόληση με τη γεωργία μετατρέπεται σε είδος μαγικής φυσιοθεραπείας. Για την «ηρεμία της ψυχής» αρκεί να ολοκληρωθεί ολόκληρος ο κύκλος καλλιέργειας των σπόρων και παραγωγής ψωμιού, και να τρως για τρεις ημέρες το καλοκαίρι τους καρπούς του κήπου σου (1, σ. 83-84). Και θα είστε υγιείς…

Οι κήποι σταδιακά αποκτούν ιερό χαρακτήρα στα γραπτά του Πουζάκοφ, ως ενεργειακά φορτισμένες «κληρονομικές εκτάσεις», που παρέχουν προστασία από κάθε κακό (3, σ. 333). Γιατί να προστατευτεί κανείς από το «άλλο κόσμο»;

Καθώς ο ανελέητος παραλογισμός αυξάνεται στα γραπτά του Πουζάκοφ, προκύπτει ανάγκη δυσφήμισης της μάθησης και της γνώσης. «Θα έρθει η ώρα, η ανθρωπότητα θα καταλάβει. Ο μεγαλύτερος επιστήμονας θα πάει στη γιαγιά στον κήπο. Πεινασμένος θα ζητήσει μια ντομάτα για τροφή. Ο επιστήμονας και τα φανταστικά έργα του δεν χρειάζονται σήμερα τη γιαγιά… Εκείνη ζει ήρεμα χωρίς τον επιστήμονα. Εκείνος δεν μπορεί χωρίς αυτήν. Είναι σε έναν ψευδή, άγονο, άδειο κόσμο. Εκείνη είναι με τη φυσική γη και με ολόκληρο το σύμπαν. Αυτή χρειάζεται το σύμπαν, εκείνος όχι» (2, σ. 169).

Γενικά, η «Αναστασίουσκα» διδάσκει ότι το διάβασμα και η μάθηση βλάπτουν – οι σκοτεινές δυνάμεις «με πολλές διδασκαλίες προσπαθούν να κρύψουν τα πιο σημαντικά από τον άνθρωπο» (3, σ. 279). Συνεχίζοντας: «Η γνώση των αντικειμένων και των επιστημών δεν πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό. Το πιο σημαντικό είναι να γνωρίσεις πώς να γίνεις ευτυχισμένος» (3, σ. 346).

Η νέα θεότητα προτάθηκε σε ένα αρκετά μεγάλο μέρος της ρωσικής κοινωνίας. Κριτήριο επιλογής των υποστηρικτών είναι να περνούν πολύ χρόνο στον κήπο τους. Συνήθως πρόκειται για συνταξιούχους ή για άτομα που έχουν μερικώς πληγεί από τις σύγχρονες κοινωνικές αλλαγές, οικονομικά αδύναμα, αναγκασμένα να τρέφονται από τους καρπούς των κήπων τους, καθώς ο μισθός τους δεν επαρκεί για τη διατροφή. Οι ‘αναστασιώτες’ που εγκαθίστανται στην ύπαιθρο είναι στην πραγματικότητα πρώην κάτοικοι πόλεων. Δεν είναι πια σοβιετικός άνθρωπος, αλλά ζει με πίστη στη δύναμη της επιστημονικοτεχνικής γνώσης. Δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε ακόμα να ενταχθεί στην Εκκλησία: «πολύπλοκο». Πιστεύει σε ιπτάμενους δίσκους, μέντιουμ, ανατολίτικα θαύματα, πανάκειες, αστρολογία και γεμαντία (μαντική πρακτική που βασίζεται στην ερμηνεία τυχαίων σημαδιών ή σχημάτων που δημιουργούνται στο χώμα, στην άμμο ή σε κάποιο άλλο υλικό). Του φαίνεται λυπηρό ότι τα περισσότερα θαύματα που τον ενθουσιάζουν είναι ξενόφερτα. Θέλει κάτι δικό του, από τη μία απλό και από την άλλη μαγικό, που να υπόσχεται στον καθένα απλούς τρόπους πρόσβασης στον «κόσμο των μυστικών». Αυτοί είναι οι πρώην επισκέπτες του μαυσωλείου, που με ελπίδα στρέφουν το βλέμμα τους προς την «Αναστασίουσκα».

Ο συγγραφέας Πουζάκοφ προσπάθησε ακόμη να ενώσει τους οπαδούς του σε ένα νέο κοινωνικό κίνημα.

Ένα από τα ονόματα είναι το Κίνημα «Αναστασία». Ασχολείται με τη διάδοση των ιδεών του Πουζάκοφ, καθώς και με την παραγωγή θρησκευτικών προϊόντων της αίρεσης υπό το εμπορικό σήμα «Τα Κεδροδάση της Ρωσίας» (ποιότητα εγγυημένη!). Μεταξύ των οργανώσεων των «αναστασιωτών» είναι το Ίδρυμα Πολιτισμού και Στήριξης της Δημιουργικότητας «Αναστασία» στη Βλαντίμιρ. Ασχολείται με την υποστήριξη της ερασιτεχνικής τέχνης σε θέματα «γυναίκα, ψυχή, Ρωσία, οικολογία», προωθεί την παραγωγή οικολογικά καθαρών προϊόντων και προπαγανδιστικών ειδών (Κέδρο λάδι 160 ρούβλια ανά μπουκάλι· βίντεο από την τελευταία διάσκεψη του Πουζάκοφ στο Γκελέντζικ 80 ρούβλια· ημερολόγια με εικόνα της «Αναστασίουσκα» 14 ρούβλια κ.ά.), και διοργανώνει διαγωνισμούς μπαρντ (οι ενθουσιώδεις μπορούν να αγοράσουν δύο κασέτες με τραγούδια 25 ρούβλια η καθεμία). Το ίδρυμα, που δημιουργήθηκε το 1999, εκδίδει και διαδίδει ερασιτεχνικά τραγούδια για την Αναστασία, καθώς και κριτικές αναγνωστών στα έργα του Πουζάκοφ. Μια άλλη δραστηριότητα είναι η οργάνωση προσκυνημάτων στον ποταμό Ομπ για όποιον θέλει να αναπνεύσει τα δενδρύλλια κέδρου.

Το ίδρυμα ξεκίνησε επίσης πανρωσικό πολιτικό κίνημα γαιοκτημόνων με την ονομασία «Δημιουργία». Ένα από τα κύρια προγραμματικά αιτήματα είναι η νομοθετική παραχώρηση σε κάθε πολίτη που το επιθυμεί κληρονομικής χρήσης εκτάσεων ενός στρέμματος για καλλιέργεια και οικοδόμηση. Στην εισαγωγή του προγράμματος οι συντάκτες προειδοποιούν για μια φοβερή κρίση που πλησιάζει τη Ρωσία, κατοικημένη σχεδόν μόνο από ανέργους και φτωχούς. Η σωτηρία προέρχεται από τους «αναστασιώτες». Προτείνουν να διδάξουν τους πολίτες πώς να «δημιουργήσουν οικολογικά καθαρό περιβάλλον» και στη συνέχεια, απορρίπτοντας τις «ξένες αξίες ζωής», να «μάθουν θετική σκέψη» (Η θετική σκέψη είναι αποκρυφιστική διδασκαλία που εμφανίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα στις ΗΠΑ και γέννησε διάφορες αίρεσεις). Μετά από πλύση εγκεφάλου προγραμματίζεται η εκμάθηση από τις μάζες των «βαθιών λαϊκών παραδόσεων» (πιθανόν αυτών που «καταστράφηκαν» από τους ισαπόστολους Κύριλλο και Μεθόδιο, με τους οποίους αντιπαρατίθεται ο γνωστός λαϊκός αφηγητής Στσέτινιν). Το κίνημα προτείνει τη δημιουργία «οικοκοινοτήτων», αυτοσυντηρούμενων κοινοτήτων όπου θα ανατρέφονται άνθρωποι «νέας μορφής» (από την εμπειρία του ΚΚΣΕ και του Βισσαρίωνα).

Υπάρχουν και άλλα κέντρα των «αναστασιωτών». Ένα από αυτά, το «Ερευνητικό Κέντρο Αναστασίας», βρίσκεται στη Μόσχα και φιλοξενεί τον ίδιο τον Πουζάκοφ-Μέγρε. Στο Τομσκ το 1999 δημιουργήθηκε το κέντρο «Κέδροι της Σιβηρίας». Υπό το πρόσχημα της προστασίας των κέδρων στην ταίγκα, οι οπαδοί της αίρεσης συνεργάστηκαν ήδη με την κρατική επιτροπή περιβάλλοντος της Ρωσίας. Στο Τσελιάμπινσκ, τα μέλη του κέντρου «Αναστασία» ασχολούνται με τη δημιουργία «χώρου αγάπης και νησίδας φωτός» (Εφημερίδα «Ανατολικός Έκφρες», 17 Ιουνίου 1999).

Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει ήδη ξεκινήσει ανταγωνισμός για την πρωτοκαθεδρία μεταξύ των αιρετικών. Πρόσφατα στο διαδίκτυο οι οπαδοί του Πουζάκοφ επιτέθηκαν σε ένα κέντρο στην Αλτάι, χαρακτηρίζοντάς το αυθαίρετο.

Η αναφορά της «Αναστασίουσκα» περιλαμβάνει και έναν ρομαντικό παράγοντα. Ενώ οι εργατικοί εξοχικοί κάτοικοι θα φυτεύουν κέδρους και θα διαβάζουν τα σπόρια τους με λόγια μαγικά, κάποιοι άλλοι πρέπει να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη της πνευματικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργείται μια άλλη ομάδα που καλείται να συμμετάσχει στο έργο του Πουζάκοφ — οι μπαρντ (διάδοχοι του συζύγου της «προγιαγιάς», όπως αναφέρθηκε παραπάνω). Για να κολακέψει αυτούς που θα χειραγωγήσει, τους παρουσίασε αμέσως ως απογόνους των «Κελτών προγόνων» και των δρυΐδων ιερέων. Στην αρχαιότητα μπαρντ ήταν όποιος είχε περάσει είκοσι χρόνια εκπαίδευσης υπό την καθοδήγηση ιερέα (1, σ. 254). Τώρα, σύμφωνα με τον Πουζάκοφ, όποιος παίζει κιθάρα και τραγουδά δικά του ποιήματα, πρέπει να υμνήσει την Αναστασία, που ανέδειξε αυτήν την αρχαία γενεαλογία ερασιτεχνών τραγουδιστών. Και η ιδέα πέτυχε: έχει ήδη εκδοθεί σε σκληρό εξώφυλλο ολόκληρος τόμος με ανόητους στίχους αφιερωμένους στην «Αναστασίουσκα».

Γιατί να τραγουδά κανείς; Υπάρχει ένας υπέρτατος στόχος: «να δημιουργηθούν ζωντανές μορφές-ουσίες και να ελεγχθεί με τη βοήθειά τους μια μεγάλη κοινότητα ανθρώπων» (3, σ. 185). Η ουσία της δραστηριότητας της αίρεσης μεταδίδεται καθαρά. Το ύφος είναι αδέξιο, αλλά ουσιαστικά όλα είναι σωστά. Ως απόδειξη παρατίθεται ο διαγωνισμός του Μωυσή με τους αιγυπτιακούς ιερείς, τους οποίους ο Πουζάκοφ παρουσιάζει όλους ως μάγους, διαφέροντας μόνο στο επίπεδο ελέγχου των αποκρυφιστικών γνώσεων. Για την παρουσία του Θεού — ούτε λέξη (3, σ. 186-187). Οι δημιουργημένες μαγικά μορφές πρέπει να κυριαρχήσουν στις μάζες. «Όταν ο λαός πιστέψει στη μορφή, όταν η μορφή αρέσει στην πλειονότητα, με επιθυμία ο καθένας θα την ακολουθεί, και στο κράτος δεν χρειάζεται να δημιουργηθεί τεράστια δομή επιτηρητών-υπαλλήλων» (3, σ. 191). Προφανώς έτσι θα γίνει, όταν όλοι πιστέψουν στην «αναστασιώτικη διδασκαλία» και υπακούσουν «εθελοντικά και με τραγούδια» στους ηγέτες της.

Οι κοινωνικές ομάδες στις οποίες απευθύνεται αυτό το ουτοπικό σχέδιο καλούνται να συμμετάσχουν στην «Ανατολή στη Ρωσία». Αν οι κάτοικοι της χώρας ακολουθήσουν όλες τις οδηγίες της Αναστασίας, «η Ρωσία θα γίνει η πλουσιότερη χώρα», μεταξύ άλλων χάρη στα έσοδα από το εμπόριο παιδικών κρεβατιών από κέδρο και κέδρινο λάδι (1, σ. 361). Καθώς πλησιάζει το τέλος του κόσμου, κανένας δυτικός αστός δεν θα μπορεί να ζήσει χωρίς αυτά τα ιερά προϊόντα, και τα δολάρια θα ρέουν στη χώρα, μόνο να κόβεις σανίδες και να στύβεις καρύδια. Παράλληλα δίνεται και τελετουργική συνταγή για την παραγωγή λαδιού από κέδρινο καρπό.

Για πολλούς «αναστασιώτες» προκύπτει φυσικά το ερώτημα: πρέπει να τα αφήσουμε όλα και να τρέξουμε στα δάση για σωτηρία; Κατανοώντας τον κίνδυνο των συνεπειών ενός τέτοιου καλέσματος, και για την οικονομική αποτελεσματικότητα του έργου του, ο Πουζάκοφ διδάσκει: όχι (2, σ. 179). Μπορεί κανείς να υπηρετήσει την «Αναστασίουσκα» και στις πρωτεύουσες. Παράλληλα όμως διατηρείται η δελεαστική ψευδαίσθηση στα κείμενα του Πουζάκοφ: ο αναγνώστης πείθεται ότι ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να απομακρυνθεί από τον κόσμο και να ζήσει μόνος με τη φύση: «Δεν έχει τίποτα η Αναστασία, και ταυτόχρονα δεν της λείπει τίποτα και μπορεί ελεύθερα να φροντίσει και παιδί» (2, σ. 138).

Παιδαγωγική αντίληψη

Κάθε αίρεση δίνει πρώτα προσοχή στα παιδιά και τους νέους, ελπίζοντας να εξασφαλίσει το μέλλον της μέσω αυτών. Η «αναστασιώτικη διδασκαλία» δεν αποτελεί εξαίρεση. Η δασκάλα του δάσους επιμένει ότι στον άνθρωπο υπάρχει «η πραγματική φυσική τάξη του κόσμου» (1, σ. 87), στην οποία δεν πρέπει να παρέμβει κανείς, ώστε το παιδί σε εννέα χρόνια να «κατανοήσει την ουσία του κόσμου και το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης». Εδώ εννοείται ότι κάθε ανατροφή και εκπαιδευτικό σύστημα επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη του παιδιού. Δεν προσφέρουν τίποτα, μόνο καταστρέφουν ό,τι ζωντανό υπάρχει στον άνθρωπο. «Ο άγγελος και ο άρχοντας γίνεται φτωχός, δούλος» (1, σ. 88). Ενεργοποιείται η θεωρία της απλότητας, που είναι χειρότερη και από την κλοπή: γονείς, πετάξτε αδιακρίτως όλα όσα σας έδωσε ο πολιτισμός, επιδιώξτε σκόπιμη απλότητα έως το παράλογο: πετάξτε όλα τα «χειροποίητα αντικείμενα». Τότε το παιδί θα αναπτυχθεί σωστά, σύμφωνα με την αστρολογία και τον αποκρυφισμό, καθώς θα «ξυπνήσουν» τα κύτταρα του εγκεφάλου που θα το κάνουν αξεπέραστο ταλέντο (ποια μητέρα δεν ονειρεύεται έναν υπεράνθρωπο!), και θα του επιτρέψουν να δέχεται νέες πληροφορίες από τους πλανήτες στο «υποσυνείδητο» (1, σ. 92).

Η ίδια η Αναστασία, προς την αφελή ενθουσιασμό των πιστών αναγνωστών, υποτίθεται ότι μπορεί να μιλάει όλες τις γλώσσες του κόσμου (έχουμε δει ανθρώπους που το πιστεύουν ειλικρινά). Δεν χρειάζεται πολύ διάβασμα για να τα καταλάβει κανείς. Αν μεγαλώσει σωστά, με παιγνιώδη τρόπο, ένα παιδί ηλικίας 3-11 ετών, θα κατανοεί τον συνομιλητή «χωρίς λόγια» (1, σ. 99).

Γεννώντας ένα παιδί από τον Πουζάκοφ, η Αναστασία το μεγαλώνει στο δάσος, χρησιμοποιώντας ως λίκνο τη μυρωδιά μιας αρκούδας θηλυκού. Η ελεύθερη ανατροφή είναι το ιδανικό της. «Η προσπάθεια όλων των δυνάμεων του φωτός (εννοεί όλες τις δυνάμεις του φωτός) στο σύμπαν κατευθύνεται ώστε σε κάθε νεογέννητο να μεταδοθεί ό,τι καλύτερο από το σύμπαν. Και το καθήκον των γονέων που δημιουργούν φως είναι να μην κρύβουν τη σοφία πίσω από επινοημένες δόγματα» (2, σ. 121). Τα δόγματα εδώ αφορούν οτιδήποτε δεν έχει σχέση με την «αναστασιώτικη διδασκαλία». Οι ιδέες του Πουζάκοφ δεν είναι επινοημένες, αλλά ευλογημένες. Οι γονείς δεν πρέπει να μπλέκονται στα παιδιά, θα τα στείλουν σε σχολεία της αίρεσης και όλα θα πάνε καλά.

Η ελευθερία από «δόγματα» αφορά και τις μεθόδους διδασκαλίας των παιδιών στο σχολείο. Ως πρότυπο, που ανταποκρίνεται στο ιδανικό της «Αναστασίουσκα», ο Πουζάκοφ αναφέρει ένα σχολείο κάποιου «ακαδημαϊκού» Μιχαήλ Στσετίνιν (αναφέρεται στο βιβλίο ως «μεγάλος μάγος» (2, σ. 149), «μεγάλος μάντης» (2, σ. 156)), που δεν είχε καμία κατάλληλη εκπαίδευση, αλλά κατάφερε να πείσει την εσωτερικά προσανατολισμένη κοινότητα ότι μπορεί σε ένα χρόνο να διδάξει μαθηματικά στο επίπεδο γυμνασίου. Είναι δύσκολο να ελεγχθούν τα πραγματικά επιτεύγματα αυτού του σχολείου: οποιαδήποτε επιτροπή θα κατηγορηθεί για προκατάληψη. Τα παιδιά μεγαλώνουν με πνεύμα νεοπαγανισμού, γεμίζοντας το μυαλό τους με έννοιες όπως «εικόνα του Σβάρογκ, της πυρφόρας ουράνιας αρχής», «φυλαχτό πέτρας», «παλμός των λίθων» (2, σ. 146-147). Ένας διάλογος: «Από πού παίρνετε τις γνώσεις και τις ικανότητες;» — «Από τα αστέρια», απαντά μαθήτρια (2, σ. 151). Δεν είναι περίεργο, αφού οι δάσκαλοι δεν μπορούν να διδάξουν τίποτα άλλο εκτός από ρωσική εθνική πάλη, ειδωλολατρικούς χορούς και εθνικιστική ιδεολογία αναμεμιγμένη με ειδωλολατρία — τα παιδιά πρέπει να εφεύρουν από πού προέρχονται οι γνώσεις που δεν υπάρχουν. Τέτοια μαθήματα ονομάζονται στο βιβλίο «μαθήματα θεών» (3, σ. 344). Ο Πουζάκοφ παρακολουθούσε με μεγάλη ικανοποίηση τις προοδευτικές μαθήτριες — κορίτσια που φοιτούσαν στο σχολείο: «…περπατούν στα ξέφωτα μικρές ξανθές μαγίνες. Θα μεγαλώσουν! Σ’ αυτό το σχολείο είναι τριακόσιες» (2, σ. 155).

Επιστημονικοί και τεχνικοί μύθοι

Το κοινό του Πουζάκοφ θέλει να πιστεύει στα θαύματα, αλλά σκέφτεται με πνεύμα σοβιετικής μηχανικής. Γι’ αυτό και οι προτεινόμενοι τρόποι επιβίωσης στον «αιώνα της καταστροφής» είναι συγκεκριμένοι: θέλεις υγιές παιδί — σύλλαβε στο χωράφι κάτω από τα αστέρια· κουράστηκες από τις αρρώστιες — τρίψε κέδρο, κ.λπ. Ένα παράδειγμα διαφήμισης από την εφημερίδα «Ολόκληρο το Νόβοροσισκ»: «Οι συνηθισμένοι φυτείες στο εξοχικό σας μπορούν να γίνουν ο πιο ικανός οικογενειακός γιατρός… Πώς να προστατεύσετε τον άντρα από την ακολασία και να μην γίνετε και εσείς ακολασίες… Πώς να αναθρέψετε έναν γίγαντα…»

Αυτό όμως δεν έφτανε, και η «Αναστασίουσκα» προχωρά σε πιο σύνθετα θέματα. Για παράδειγμα, «εξηγεί» πώς λειτουργούν τα «ιπτάμενοι δίσκοι» (στα οποία ο Πουζάκοφ πιστεύει θρησκευτικά). Ο «δίσκος» είναι στην πραγματικότητα ένα γιγάντιο μανιτάρι, στα τοιχώματα του οποίου ζουν μικροοργανισμοί που τρέφονται με «αέρα». Καθώς τον απορροφούν, δημιουργούν μπροστά από τον «δίσκο» κενό και διευκολύνουν την ταχεία μετακίνησή του στο διάστημα (1, σ. 104-105). Η Αναστασία δεν ενοχλείται καθόλου από το γεγονός ότι στο διάστημα δεν υπάρχει «αέρας» για να τραφούν οι μυθικοί μικροοργανισμοί.

Ένα άλλο «εύρημα»: πρέπει να κρεμούν κουτιά με τρύπες κάτω από τους προφυλακτήρες των αυτοκινήτων, και η ρύπανση της ατμόσφαιρας θα μειωθεί κατά 40% (1, σ. 110-111). Μέχρι στιγμής, αυτό το «ευρήμα» δεν έχει διαδοθεί στην εγχώρια αγορά ούτε από τον Πουζάκοφ ούτε από τους ακόλουθούς του.

Συνοψίσαμε όσα έχουν πει ο Πουζάκοφ και η ηρωίδα των έργων του, προσθέτοντας σε ορισμένες περιπτώσεις σχόλια άλλων οπαδών της αίρεσης. Δυστυχώς, για σημαντικό μέρος των ακολούθων της νέας αίρεσης είναι εντελώς αδιάφορο πόσο αντιφατική ή παράλογη είναι η διδασκαλία που ακολουθούν. Αισθάνονται απολύτως άνετα μέσα σε μια ατμόσφαιρα συναισθηματικού και πνευματικού χάους. Υπάρχει όμως ελπίδα ότι η σκέψη γύρω από την ουσία της «αναστασιώτικης διδασκαλίας» θα σταματήσει εκείνους που δεν έχουν ακόμη εισέλθει σε αυτή την κοινότητα. Άλλωστε, ο Πουζάκοφ-Μεγκρέ σκοπεύει να συνεχίσει τη συγγραφική του δραστηριότητα. Χωρίς νέα ρεύματα ακολούθων, η επιχείρησή του θα μαραζώσει.

 

Βιβλιογραφία:

  1. Μεγκρέ, Βλαντιμίρ. Αναστασία. Υπάρχω για όσους υπάρχω (περιλαμβάνει τα Κουδουνιστά Κέδρα της Ρωσίας). Σε δύο τόμους. Εκδόσεις «Προφ-Πρες»: Ροστόφ-να-Ντον, 1998.
  2. Μεγκρέ, Βλαντιμίρ. Χώρος αγάπης. Μόσχα, τυπογραφείο Νο 11, 1998.
  3. Μεγκρέ, Βλαντιμίρ. Δημιουργία. Εκδόσεις «Προφ-Πρες»: Ροστόφ-να-Ντον, 1999.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ entaksis:

1  Πολλοί θαυμαστές του Μεγκρέ, ιδρυτή της παγανιστικής αίρεσης «Αναστασία», κατηγορούν τον Α. Λ. Ντβορκίν για ανακρίβειες. Το ζήτημα αφορά το πραγματικό επίθετο του Μεγκρέ, που αναφέρεται στο βιβλίο του Ντβορκίν «Μελέτη Αιρέσεων» ως Πουζάκοφ. Οι Αναστασιανοί, επικαλούμενοι τα λόγια του ίδιου του Μεγκρέ, ισχυρίζονται ότι αυτό είναι το πραγματικό του επίθετο. Επειδή εγώ προσωπικά γνώριζα τον Βλαντιμίρ Μεγκρέ (μια σύντομη επαφή — δουλέψαμε στην ίδια οργάνωση), μπορώ να βεβαιώσω ότι στο διαβατήριό του το επίθετο ήταν όντως Μεγκρέ. Ωστόσο, ενδιαφερόμενος για το θέμα, αποφάσισα να κάνω δική μου έρευνα. Αυτό που κατάφερα να διαπιστώσω είναι το εξής:

Στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα, στο Ομπλφότο του Νοβοσιμπίρσκ, εργαζόταν ως φωτογράφος ο Βλαντιμίρ Πουζάκοφ. Λίγο αργότερα παντρεύτηκε μια κοπέλα με το επίθετο Μεγκρέ και μετά την καταγραφή άλλαξε το διαβατήριό του, παίρνοντας το κομψό επίθετο της γυναίκας του. Παίρνοντας μαζί του ως συνεργάτη συγγενή της γυναίκας με το ίδιο επίθετο, παρουσίαζε σε κάθε ευκαιρία τη μικρή του ομάδα ως «πατέρας και γιος Μεγκρέ», παραπλανώντας πολλούς, συμπεριλαμβανομένου κι εμένα, ότι αυτό ήταν το γνήσιο επίθετό του από τη γέννησή του. Μετά το διαζύγιο από τη γυναίκα του (η οποία έφυγε λόγω της αχαλίνωτης απιστίας του), το επίθετο Μεγκρέ παρέμεινε σε αυτόν. Στις αρχές της περιόδου της Περεστρόικα, ο νεαρός αυτός νοίκιασε ένα ποταμόπλοιο και κατά τη διάρκεια μερικών πλοηγήσεων μετέφερε προς τα κάτω στον Ομπι εμπορεύματα για πώληση. Ωστόσο, μια μέρα, κατά τη διάρκεια της πλοήγησης, υπέκυψε στο ποτό, ξόδεψε τα χρήματα και μεγάλο μέρος των εμπορευμάτων. Με την επιστροφή του στο Νοβοσιμπίρσκ, υπό την πίεση των πιστωτών, εξαφανίστηκε ξαφνικά από την πόλη και εμφανίστηκε μετά από λίγο ως συγγραφέας — ο δημιουργός της «Αναστασίας». Λέγεται ότι οι αμοιβές που έλαβε του επέτρεψαν να εξοφλήσει τα χρέη του. Αυτή είναι μια σύντομη ιστορία, με ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό στοιχείο: κατά τη διάρκεια της έρευνας και των συνομιλιών μου με πολλούς που γνώριζαν καλά τον Πουζάκοφ, δεν άκουσα ούτε μία καλή κουβέντα γι’ αυτόν τον άνθρωπο. Μακάρι να μην αφήσουμε ποτέ τέτοια μνήμη για εμάς. Βαλέρι Γκριγκόριεβιτς Μελνίκοφ Συντάκτης της εφημερίδας «Βετσέρνι Νοβοσιμπίρσκ»

2 Η φράση «λατρεία των αδιγικών “ντολμένων”» αναφέρεται σε μια πρακτική που προωθείται μέσα στο κίνημα της Αναστασίας και σχετίζεται με τα λεγόμενα «ντολμέν». Οι «ντολμένοι» (dolmen) είναι λίθινες κατασκευές της αρχαιότητας, που θυμίζουν μικρούς θαλάμους ή τάφους φτιαγμένους από μεγάλες πλάκες. Στην περιοχή του Καυκάσου, και ειδικά στις αδιγικές (Αντιγκέες) περιοχές της Ρωσίας, υπάρχουν εκατοντάδες τέτοιες προϊστορικές κατασκευές, ηλικίας χιλιάδων ετών. Στην παραδοσιακή αδιγική κουλτούρα, οι ντολμένοι συνδέονταν με ταφές ή με τελετουργικές χρήσεις. Στο πλαίσιο όμως του κινήματος της Αναστασίας, έχει διαδοθεί η πίστη ότι οι ντολμένοι είναι «ενεργειακά» σημεία που εκπέμπουν πνευματική δύναμη ή σοφία, και ότι αν κάποιος πάει εκεί και «διαλογιστεί», μπορεί να λάβει καθοδήγηση από πνεύματα αρχαίων σοφών. Αυτή η αντίληψη οδηγεί σε μια μορφή λατρείας, δηλαδή σε προσκύνημα και τελετουργίες γύρω από τα ντολμέν, πράγμα που έχει επικριθεί ως νεοπαγανιστική ή αποκρυφιστική πρακτική.

3 Νικολάι Ρέριχ (1874-1947), Ρώσο ζωγράφο, φιλόσοφο και ερευνητή, γνωστό για τη θεωρία της «Κουλτούρας της Ειρήνης» και το πνευματικό του έργο που συνδέεται με μυστικιστικές και θεοσοφικές ιδέες. Μαζί με τη σύζυγό του Λαρίσα Ρέριχ και τον γιο τους, ασχολήθηκε με τη σύνδεση τέχνης, πνευματικότητας και πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ ίδρυσε το «Διεθνές Κέντρο Ρέριχ» και προώθησε την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς κατά τις συγκρούσεις.

 

Информационно-консультационный центр Св. Иринея Лионского – Культ Анастасии: таежный сериал для советской образованщины, или Гитары, деньги и кедровая каша в голове – Τίτλος άρθρου: Αίρεση της Αναστασίας: ταϊγκική ιστορία για τη σοβιετική διανόηση, ή κιθάρες, χρήματα και κουάκερ από κέδρο στο μυαλό

https://www.entaksis.gr/anastasia_sect/