Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Θεός έπλασε τους πρώτους ανθρώπους, τον Αδάμ και την Εύα, χωρίς ρούχα, γυμνούς. Έτσι, αντίστοιχα, γεννιέται κάθε άνθρωπος από την κοιλιά της μητέρας του. Δυστυχώς η αγνότητα, που είχαν οι Πρωτόπλαστοι στον Παράδεισο, έσβησε, η αμαρτία μπήκε στην ζωή των ανθρώπων και οι άνθρωποι βρέθηκαν αλλοιωμένοι έξω από τον Παράδεισο.
Ωστόσο, ο Θεός έκανε ένα δώρο στους ανθρώπους, πριν τους απομακρύνει από τον κήπο της Εδέμ, τους έδωσε ρούχα, τους έντυσε! Τα ρούχα είναι το πρώτο εφόδιο, το οποίο δίνει ο Θεός στον άνθρωπο, για την ζωή έξω από τον Παράδεισο.
Συνεπώς, είναι θέλημα Θεού να φοράμε ρούχα και να κρύβουμε το σώμα μας. Και ας προσέξουμε την λεπτομέρεια του ιερού κειμένου: «Καὶ ἐποίησε Κύριος ὁ Θεὸς τῷ Ἀδὰμ καὶ τῇ γυναικὶ αὐτοῦ χιτῶνας δερματίνους καὶ ἐνέδυσεν αὐτούς.» (Γέν. 3,21). Τους έντυσε με δερμάτινους χιτώνες, ολόσωμα ρούχα από δέρμα. Και ο δερμάτινος χιτώνας έχει την ιδιότητα να είναι αδιαφανής και να μην κολλάει πάνω στο σώμα. Έτσι βλέπουμε την διπλή ιδιότητα του (σεμνού) ρούχου: κρύβει την θέα του σώματος, την επιφάνεια του δέρματος, αλλά και τον όγκο, τις καμπύλες του σώματος.
Αντίστοιχα, αν κάποιο ρούχο σκεπάζει το σώμα, αλλά είναι φτιαγμένο από ημιδιαφανές ύφασμα, δεν είναι σεμνό, αλλά προκλητικό. Ομοίως, αν ένα ρούχο κολλάει, εφαρμόζει πλήρως στο σώμα (κολάν), πάλι είναι προκλητικό, διότι το ανθρώπινο σώμα είναι τρισδιάστατο! Δεν προκαλεί μόνο το δέρμα, αλλά προκαλούν και οι καμπύλες του σώματος.
Στην συνέχεια, πάλι στο βιβλίο της Γενέσεως, βλέπουμε ότι η γύμνια του σώματος συνδέεται με τον εξευτελισμό του ανθρώπου, την ντροπή. Στην εδάφιο 9,21 ο Νώε μέθυσε και καθώς έχασε τον έλεγχο του εαυτού του, έβγαλε τα ρούχα του και γυμνώθηκε. Οι ενάρετοι γιοι του, ο Σημ και ο Ιάφεθ, προκειμένου να ντύσουν τον πατέρα τους, χωρίς να δουν την γύμνια του, κινήθηκαν με βήματα πίσω (ἐπορεύθησαν ὀπισθοφανῶς) και κατάφεραν να τον σκεπάσουν, χωρίς να τον δουν γυμνό.
Σε πολλά άλλα σημεία της Παλαιάς Διαθήκης η γυμνότητα του σώματος περιγράφεται με μελανά χρώματα, όπως "ατιμία" (Ιερ. 13,26), "ασχημοσύνη" (Έξ. 20,26) και "αισχύνη" (Ησ. 47,3, Ιεζ. 23,29 και Ναούμ 3,5). Το ίδιο βλέπουμε και στην Αποκάλυψη, στην Καινή Διαθήκη, σε φράσεις όπως «καὶ μὴ φανερωθῇ ἡ αἰσχύνη τῆς γυμνότητός σου» (Αποκ. 3,18) και «ἵνα μὴ γυμνὸς περιπατῇ καὶ βλέπωσι τὴν ἀσχημοσύνην αὐτοῦ» (Αποκ. 16,15).
Ως εδώ είδαμε το θέμα του σεμνού ντυσίματος γενικά στην ζωή των ανθρώπων, ανεξάρτητα από την ιδιωτική ή δημόσια ζωή τους. Υπάρχουν, όμως, και ιδιαίτερες διατάξεις στην Βίβλο, όπου προσδιορίζεται το ντύσιμο στον χώρο της λατρείας του Θεού. Για παράδειγμα, ο Θεός δίνει εντολή για το τί θα φορούν οι ιερείς και ο αρχιερέας, για να είναι σεμνοί. Θα φορούν ποδήρη χιτώνα, δηλαδή χιτώνα που θα φτάνει σχεδόν μέχρι το πάτωμα (Έξ. 28,4 και 28,27) και ταυτόχρονα από μέσα θα φορούν "περισκελές", δηλαδή εσώρουχο, σορτσάκι μέχρι τα γόνατα «καὶ ποιήσεις αὐτοῖς περισκελῆ λινᾶ καλύψαι ἀσχημοσύνην χρωτὸς αὐτῶν· ἀπὸ ὀσφύος ἕως μηρῶν ἔσται» (Έξ. 28,38 και Λευιτ. 16,4).
Το στοιχείο του ποδήρους χιτώνα είναι σταθερό και στον κόσμο της Καινής Διαθήκης. Χιτώνα ποδήρη και χειριδωτό (με μανίκια) φορούσε ο ίδιος ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, όπως φαίνεται στις αρχαιότερες χριστιανικές τοιχογραφίες, αλλά και στην Αποκάλυψη, όπου ο Κύριος εμφανίζεται στον Ευαγγελιστή Ιωάννη φορώντας ποδήρη (Αποκ. 1,13).
Αυτή η παράδοση διατηρήθηκε μέχρι σήμερα στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας, όπου οι κληρικοί και οι μοναχοί φορούν το ζωστικό (ή αντερί), το οποίο είναι εξέλιξη αυτού του αρχαίου χιτώνα. Επιπλέον, στην λατρευτική ζωή προστίθεται και το στιχάριο, το οποίο είναι επίσης ένας ολόσωμος χιτώνας.
Για να εμβαθύνουμε περισσότερο στην έννοια του σεμνού ντυσίματος, θα δούμε επιπλέον εδάφια από την Καινή Διαθήκη. Κατ' αρχάς, βλέπουμε ότι η σεμνή ενδυμασία ισχύει και για άνδρες και για γυναίκες, ιδίως όταν είμαστε ενώπιον του Θεού. Ο απόστολος Πέτρος, σε ένα περιστατικό μετά την ανάσταση του Κυρίου, ψάρευε με την βάρκα στην θάλασσα και είχε βγάλει τον χιτώνα του (επενδύτη, Ιω. 21,7). Μόλις συνειδητοποίησε ότι ο αναστάς Ιησούς στεκόταν στην ακρογιαλιά και περίμενε τους ψαράδες-μαθητές Του, φόρεσε αμέσως το ρούχο του και ντυμένος κολύμπησε μέχρι την αμμουδιά, για να μη σταθεί ημίγυμνος μπροστά στον Χριστό!
Σε άλλα σημεία, βλέπουμε τους Αποστόλους να συμβουλεύουν τις γυναίκες να έχουν σεμνό και σοβαρό ντύσιμο και να αποφεύγουν την επιτηδευμένη κόμμωση, τα χρυσά κοσμήματα και τα πολυτελή ρούχα (Α' Πέτρ. 3,9 και Α' Τιμ. 2,9). Ιδίως στην λατρεία του Θεού ( Α' Κορ. 11,5), ο Απόστολος Παύλος ορίζει ότι η γυναίκα πρέπει να φοράει κάλυμμα στο κεφάλι της.
Συνεπώς, είναι θέλημα και εντολή του Θεού να ντυνόμαστε σεμνά και μέσω της σεμνής εμφάνισης να εμπνέουμε ιεροπρέπεια, αγνότητα και σοβαρότητα. Αυτά τα στοιχεία, σε συνδυασμό βέβαια και με την καθαρότητα της ψυχής, είναι απαραίτητα σε κάθε Χριστιανό, υποχρεωτικά και όχι προαιρετικά.
Η αντίθετη κατάσταση, που κυριάρχησε στην εποχή μας, με την "ξαφνική" αλλαγή της μόδας από το 1990 και έπειτα, δηλαδή το προκλητικό έως και πρόστυχο ντύσιμο, είναι αμαρτία ή και ασέβεια. Αμαρτία είναι όταν βρισκόμαστε εκτός του Ιερού Ναού, εκτός της λατρείας του Θεού, και ασέβεια (δηλαδή ακόμη πιο βαριά αμαρτία), όταν είμαστε μέσα στην Εκκλησία. Και αυτό που διαπιστώνουμε συνέχεια είναι ότι η χριστιανική μας συνείδηση ισοπεδώθηκε, δεν είμαστε σε θέση να καταλάβουμε ότι το άσεμνο ντύσιμο είναι αμαρτία, είναι σκάνδαλο.
Τί είπε, ωστόσο, ο Χριστός για τα σκάνδαλα; Δυστυχώς τα σκάνδαλα θα συμβαίνουν, αλλά αλίμονο στον άνθρωπο που προκαλεί το σκάνδαλο! «Οὐαὶ τῷ κόσμῳ ἀπὸ τῶν σκανδάλων· ἀνάγκη γάρ ἐστιν ἐλθεῖν τὰ σκάνδαλα· πλὴν οὐαὶ τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ δι᾿ οὗ τὸ σκάνδαλον ἔρχεται.» (Μτ. 18,7 και Λκ. 17,1).
Το ότι μας αγαπάει ο Χριστός και μας έπλασε ελεύθερους δεν σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι θέλουμε και να παίζουμε με την αμαρτία. Η εξουσία, που έχουμε από τον Θεό, δεν πρέπει να γίνεται αφορμή να σκανδαλίζουμε άλλους ανθρώπους (Α' Κορ. 8,9). Ούτε με πρόσχημα την ελευθερία να κάνουμε το κακό (Α' Πέτρ. 2,16).
Κλείνουμε αυτήν την αναφορά στο σεμνό ντύσιμο, με την υπενθύμιση ότι ο Χριστός είναι αγάπη, αλλά είναι και δίκαιος. Και ο ίδιος είπε: "Αν δεν μετανοήσετε, θα καταστραφείτε", «ἐὰν μὴ μετανοήσητε, πάντες ὁμοίως ἀπολεῖσθε» (Λκ. 13,5). Να μετανοήσουμε, αδελφοί μου, να διορθώσουμε την ζωή μας και να γίνουμε όπως μας θέλει ο Χριστός.
Πατήρ Διονύσιος Κατσούλης
Εφημέριος Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής Ν. Σμύρνης
