Στέφεν Κόουλμαν
ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ
ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟ
“προσοχή
με τον Υπερβατικό Διαλογισμό και το κίνημα TM. Ενδέχεται να μοιάζει
αθώο και χαλαρωτικό, αλλά κρύβει κινδύνους που καταστρέφουν την ψυχική
υγεία, την κριτική σκέψη και την αληθινή πνευματική ανάπτυξη”
Σημ. entaksis: Ο Υπερβατικός Διαλογισμός (Transcendental Meditation – TM) είναι μια τεχνική διαλογισμού που δημιουργήθηκε και προωθήθηκε από τον Μαχαρίσι Γιόγκι στα μέσα του 20ού αιώνα. Η μέθοδος αυτή διαφημίστηκε ευρέως ως ένα εργαλείο για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας, της ευεξίας και της πνευματικής ανάπτυξης. Πολλοί τονίζουν ότι, παρά τα φαινομενικά οφέλη, η μέθοδος μπορεί να προκαλέσει πνευματική σύγχυση, ψυχολογική αποστασιοποίηση και απόσπαση από την αληθινή πνευματική ζωή, καθώς βασίζεται σε διδασκαλίες και πρακτικές που δεν συνάδουν με τη χριστιανική παράδοση. Η προσωπική εμπειρία που ακολουθεί φωτίζει κάποιες από τις πτυχές αυτής της μεθόδου και τις επιπτώσεις της στην καθημερινή ζωή και την ψυχική υγεία.
Η πρώτη μου επαφή με τον Υπερβατικό Διαλογισμό (TM) ήταν όταν ο Μαχαρίσι Μαχές Γιόγκι εμφανίστηκε στην εκπομπή του Merv Griffin τη δεκαετία του 1970. Ήμουν τότε έφηβος και με γοήτευσε αυτός ο γελώντας γιόγκι. Η εικόνα του έμεινε χαραγμένη στο μυαλό μου για πολλά χρόνια. Χρόνια αργότερα, όταν βρήκα το βιβλίο του σε μια υπαίθρια αγορά, το διάβασα και αποφάσισα πως η «θεραπεία» του Μαχαρίσι για όλα τα προβλήματα του πλανήτη ήταν κάτι που έπρεπε να αποκτήσω.
Έψαξα με πείσμα και μετά από αρκετούς μήνες βρήκα έναν δάσκαλο TM που ζούσε περίπου μία ώρα μακριά από το σπίτι μου. Ήμουν τότε 23 ετών. Κλείσαμε ραντεβού και σύντομα «ενεγράφηκα» και μου διδάχθηκε η τεχνική.
Ενθουσιάστηκα με τον TM· ήταν σαν δώρο από τον Θεό. Μου έδωσε την ειρήνη που έψαχνα. Την απαραίτητη χαλάρωση που τόσο ποθούσα. Θύμωσα με την εκκλησία μου και σχολίασα πως μια εβδομάδα TM με βοήθησε περισσότερο από το να διαβάσω τη Βίβλο εκατό φορές. Ελπίζω να μην πρόσβαλα κανέναν Χριστιανό, αλλά αυτή ήταν η αλήθεια. Είχα τόσο μεγάλη εκτίμηση στον TM που μύησα και μερικούς φίλους μου.
Μετά από χρόνια, με τράβηξαν τα όμορφα φυλλάδια και ενημερωτικά δελτία που λάμβανα από το Maharishi International University (MIU). Ισχυρίζονταν πως ήταν από τα καλύτερα πανεπιστήμια.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, άρχισα να παρατηρώ πως δυσκολευόμουν να ολοκληρώσω τις σκέψεις μου και γινόμουν απόμακρος, σαν να «έφευγα». Ρώτησα τον δάσκαλο TM μου, που είπε πως αυτό ήταν μέρος της κανονικής διαδικασίας «φώτισης» και να μην το προσέχω. «Απλώς παρατήρησε τις σκέψεις σαν να είσαι σε τρένο και κοιτάς το τοπίο που περνάει». Τότε δεν κατάλαβα πως με εκπαιδεύαν να αποσυνδέομαι από τα συναισθήματα και τις σκέψεις μου.
Κάνοντας αίτηση, έγινα δεκτός στο MIU, και ήμουν πολύ χαρούμενος που μπήκα σε ένα τέτοιο «φωτισμένο» σχολείο. Τα μαθήματα ξεκίνησαν, και το πρώτο βασικό μάθημα ήταν η κβαντική φυσική. Ήταν σαν να προσπαθείς να πιεις νερό από ένα πυροσβεστικό λάστιχο — πάρα πολλές πληροφορίες ταυτόχρονα. Έμεινα έκπληκτος που πήρα Α+, ήμουν ένας από τους λίγους. Ποτέ δεν είχαν μιλήσει τόσο πολύ για κάτι τόσο μικρό.
Ειλικρινά, δεν κατάλαβα την κβαντική φυσική, αλλά μου είπαν πως η εργασία μου ήταν η καλύτερη που είχαν δει ποτέ. Τους είπα πως απλώς πήρα τυχαίες δηλώσεις του Μαχαρίσι, γραμμένες σε κομμάτια χαρτί που ήταν κολλημένα στους τοίχους της τάξης. Αυτές οι δηλώσεις ήταν τόσο γενικές που μπορούσαν να εφαρμοστούν στο να καταλάβεις κβαντική φυσική, να αλλάξεις λάστιχο αυτοκινήτου ή να πιάσεις κοτόπουλα.
Τα επόμενα μαθήματα ήταν τα πιο βαρετά, άθλια και άχρηστα που είχα ποτέ. Η «Επιστήμη της Δημιουργικής Νοημοσύνης» (SCI) δεν είχε καμία σχέση ούτε με τη δημιουργικότητα ούτε με τη νοημοσύνη. Είπα στον δάσκαλο της Βεδικής Ψυχολογίας ότι το μάθημά του μου έσωσε την αϋπνία και στον καθηγητή επιχειρήσεων πως έμαθα πώς να μην διδάσκω επιχειρήσεις.
Ταυτόχρονα, γινόμουν όλο και πιο απόμακρος και αναγκαζόμουν να πιέζω τον εαυτό μου για να ολοκληρώσω μια σκέψη. Η ανησυχία εισχωρούσε στις διαλογιστικές μου πρακτικές και ξεχύνονταν στην καθημερινή ζωή· κατέληξε σε πλήρη ψυχική διαταραχή. Τότε αποφάσισα να σταματήσω τον TM και για λίγο οι σκέψεις μου έγιναν κρυστάλλινες.
Τα μαθήματα συνέχισαν να χειροτερεύουν μέρα με τη μέρα. Νομίζω πως δεν θα μπορούσαν να γίνουν χειρότερα, αλλά γίνονταν. Μίλησα με άλλους φοιτητές για την κακή ποιότητα των μαθημάτων, μερικοί συμφώνησαν. Μου είπαν να μην αμφισβητώ το πανεπιστήμιο — «πάρε το πτυχίο σου και φύγε». Εγώ είπα πως ήμουν εκεί για να μάθω· το πτυχίο ήταν δευτερεύον.
Δυστυχώς, μετά από έναν χρόνο μαθημάτων δεν έμαθα τίποτα που να αξίζει να θυμάμαι. Άλλοι διαφωνούσαν και έλεγαν πως εγώ «χαλάρωνα υπερβολικά». Ισχυρίζονταν πως το MIU ήταν τέλειο και το πρόβλημα ήμουν εγώ. Αυτό με μπέρδεψε. Από ό,τι κατάλαβα, πριν από τα Χριστούγεννα πάνω από το μισό από τους πρωτοετείς είχαν εγκαταλείψει.
Κάθε πρωί, στην τάξη ανακοινώνονταν παγκόσμια νέα. Μας έλεγαν πως η συλλογική μας συνείδηση μέσα από την πρακτική του TM και τις υπερφυσικές ικανότητες (σιντί) άλλαζε τον κόσμο προς το καλύτερο. Δεν θυμάμαι κανέναν να το πιστεύει πραγματικά, αλλά οι περισσότεροι μάθαμε να κρατάμε τις απόψεις μας για τον εαυτό μας.
Αν υπήρχε κάποια κακή είδηση, εξηγούσαν πως ο κόσμος «χαλάρωνε». Έμεινα μήνες να προσπαθώ να καταλάβω τι είναι αυτό το «χαλάρωμα». Τι συμβαίνει με μένα; Τι μου λείπει; Και χίλιες άλλες ερωτήσεις. Δεν έβγαζε νόημα.
Σιγά σιγά απέκτησα φήμη «ταραχοποιού» γιατί διαμαρτυρόμουν για τα άθλια μαθήματα. Μια καθηγήτρια με κάλεσε στο γραφείο της και μου είπε πως «χαλάρωνα» επειδή έλεγα πως τα μαθήματα ήταν σκουπίδια.
Ξαφνικά, η απάντηση ήρθε ακαριαία στο μυαλό μου και της απάντησα: «Πώς μπορώ να καταλάβω τη διαφορά μεταξύ του “χαλάρωματος” και της συνείδησής μου;» Η γυναίκα εκείνη έμεινε άναυδη και ξέσπασε σε δάκρυα. Δεν είχε απάντηση.
Το να λένε στους ανθρώπους πως «χαλαρώνουν» είναι η κύρια μέθοδος ελέγχου του νου που χρησιμοποιούν στο MIU και στο κίνημα TM. Σου λένε ότι «χαλαρώνεις» για να μην προσέχεις τη φωνή της συνείδησής σου που σου λέει, «Κάτι πολύ λάθος συμβαίνει εδώ». Όποιος πιστέψει το «χαλάρωμα» βρίσκεται ήδη υπό τον έλεγχό τους. Τα θύματα δεν μπορούν πλέον να εμπιστευτούν τα ένστικτα και τις σκέψεις τους. Τώρα μπορούν να ελεγχθούν και να πληρώνουν εξωφρενικά ποσά για προχωρημένες τεχνικές ή για τα υδράργυρο-φορτωμένα χάπια του Μαχαρίσι, που εγώ ονόμασα «φώτιση μέσα σε μπουκάλι».
Θυμάμαι μια συζήτηση ανάμεσα σε πολλούς δασκάλους TM που παρακολουθούσαν τα βασικά μαθήματα. Παραπονιόντουσαν για δεκαπέντε λεπτά πόσο άθλια ήταν τα μαθήματα. Μετά ένας είπε: «Ω, πρέπει απλώς να χαλαρώνουμε. Ό,τι έκανε ο Μαχαρίσι είναι τέλειο.» Μερικοί συμφώνησαν και η συζήτηση τελείωσε.
Κάποιοι φίλοι μου μπήκαν στο πρόγραμμα TM-Sidhi. Όταν τελείωσαν, είχαν αλλάξει προσωπικότητες, και δεν μου άρεσε αυτό που έβλεπα. Παραπονιόντουσαν συνεχώς για «έλλειψη ξεκούρασης» και απομονώνονταν, αφήνοντας πίσω την κοινωνική ζωή τους. Αυτό δεν ήταν καλό. Όλοι όμως έλεγαν ότι ένιωθαν υπέροχα και πως το «γιόγκα πέταγμα» ήταν συναρπαστικό.
Άρχισα να λέω σε όποιους φοιτητές μπορούσα για αυτά που ανακάλυψα. Μερικοί με άκουσαν και έφυγαν από το MIU, αλλά οι περισσότεροι είπαν πως εγώ… χαλάρωνα. Το προσωπικό άρχισε να με παρενοχλεί. Η ασφάλεια με είχε στο στόχαστρο. Ξαφνικά, όλα μου τα μαθήματα έπεσαν σε αποτυχία. Δεν μπορούσα να πάω πουθενά χωρίς να με ενοχλούν. Δεν ένιωθα πια ασφαλής και άρχισα να μαζεύω λεφτά για να φύγω.
Ένας φίλος βρήκε ένα από τα τελικά μου γραπτά τυχαία στο πάτωμα ενός διαδρόμου. Ποδαπατήθηκε και ήταν γεμάτο κόκκινα σημάδια. Ο καθηγητής έγραψε πως ήταν η χειρότερη εξέταση που είχε δει ποτέ.
Την επόμενη περίοδο, ο ίδιος φίλος παρακολούθησε το ίδιο μάθημα, και ο ίδιος καθηγητής κράτησε φωτοτυπία της δικής μου εξέτασης ως παράδειγμα «καλών απαντήσεων, που πηγαίνουν κατευθείαν στο θέμα χωρίς να χαραμίζουν λέξεις». Ο φίλος μου σχεδόν έπεσε από την καρέκλα από τα γέλια, προκαλώντας την απορία των συμμαθητών του.
Παραίτηθηκα από τα μαθήματα, αλλά το οικονομικό τμήμα δεν μου επέστρεψε τα χρήματα (και το MIU δεν είναι φτηνό· τα δίδακτρα είναι σαν αυτά του Ivy League). Έμεινα να ζω στο campus αφού δεν μπορούσα να πάρω τα χρήματά μου. Δούλευα στην καφετέρια της σχολής, αλλά με απέλυσαν.
Στο τέλος του εξαμήνου, με κάλεσαν σε συνάντηση με τους καθηγητές. Μου είπαν πως η ανώτατη εκπαίδευση δεν ήταν για μένα και πάλι, μάντεψε, «χαλάρωνα». Μου σύστησαν να μάθω μια τέχνη ή κάτι τέτοιο. Ο ψυχολόγος του campus ήταν μαζί μου μέχρι που του «έκαναν παρατήρηση» για το «χαλάρωμα». Με απέβαλαν από το MIU επειδή μιλούσα την αλήθεια. Ήμουν περήφανος που τους αντιμετώπισα και ανακάλυψα πώς μας έπλυναν το μυαλό. Αναρωτιόμουν πώς διδακτορικοί φοιτητές έπεφταν θύματα μιας τόσο απλής, αλλά κακόβουλης και καταστροφικής μεθόδου ελέγχου νου.
Αναδρομικά, οι περισσότεροι φοιτητές και καθηγητές στο MIU δεν ήταν κακοί άνθρωποι, αλλά είχαν πειστεί πως η TM ήταν το «φάρμακο για όλα». Όποιος διαφωνούσε ήταν «εχθρός» της επιστήμης του Μαχαρίσι.
Σήμερα, έχω να πω στους νέους που αναζητούν πνευματική ανάπτυξη: προσοχή με τον Υπερβατικό Διαλογισμό και το κίνημα TM. Ενδέχεται να μοιάζει αθώο και χαλαρωτικό, αλλά κρύβει κινδύνους που καταστρέφουν την ψυχική υγεία, την κριτική σκέψη και την αληθινή πνευματική ανάπτυξη.
Ελεύθερη μετάφραση του άρθρου: Cult Info Since 1979 – A Personal Experience of TM
