“Ἰησοῦς δέ ἐκρύβη, καί ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ ἱεροῦ
διελθών διά μέσου αὐτῶν καί παρῆγεν οὕτως”
Ιω. 8,59
Η έννοια “διαφυγή”, ανακτά την πληρότητά της μέσα στα πλαίσια της στρατιωτικής ορολογίας και παρακείμενης μεθοδολογίας. Εμπεριέχεται κατά κύριο λόγο στο δόγμα της στρατιωτικής ενεργείας, που χαρακτηρίζεται ως καταδρομική επιχείρηση και τίθεται ως επίλογος στην εν λόγω δράση, καταγράφοντας και το τελικό μέγεθος της επιτυχούς προσβολής.
Όση σοβαρότητα καταγράφεται κατά τον σχεδιασμό της ως άνω επιχείρησης στον τομέα της κυρίας κρούσης, άλλη τόση έμφαση προσδίδεται στη επιβίωση περισσοτέρων μαχητών, καθότι αποτελούν πολύτιμο έμψυχο δυναμικό για ανάλογες καταστάσεις.
Αυτό όμως που επιβάλλεται να τονισθεί στην πρότερη ανάλυση και εν γένει αναφορά στον όρο “διαφυγή”, είναι, ότι αυτή αποτελεί το τελικό βήμα, μετά την επιτέλεση όμως του χρέους και την εκτέλεση της αποστολής.
Ας δούμε όμως μερικά παραδείγματα διαφυγής μέσα από την βίβλο.
Ο πάγκαλος Ιωσήφ, μετά την πώλησή του υπό των αδελφών του σε Ισμαηλίτες εμπόρους, αγοράζεται στη συνέχεια από τον Πετεφρή, τον αρχιμάγειρο του Φαραώ στην Αίγυπτο, όπου εκεί ένεκα θεϊκής προνοίας, καθίσταται επιστάτης στον οίκο Πετεφρή, διαχειριζόμενος τα πάντα. Εκτελώντας το χρέος του και την ανάλογη αποστολή που του έθεσε κατά βάση ο Θεός, όλα έβαιναν καλώς. Όμως η μοιχαλίς σύζυγος του Πετεφρή, ποθούσε να συνευρεθεί με τον ωραιότατο νέο και έκανε το παν για να τον κυριεύσει. Ένα κάστρο όμως δύσκολα εκπορθείται. Εκείνος λοιπόν δεν πατούσε τον όρκο της υποταγής του στον αφέντη του, πολύ δε περαιτέρω στον Θεό που πίστευε. Οπότε μια μέρα η πρότερη γυνή, η προσωποποίηση του Διαβόλου, ένας έτερος Μεφιστοφελής του Γκαίτε, τράβηξε βιαίως τον χιτώνα του Ιωσήφ, με σκοπό να τον καθηλώσει. Εκείνος όμως “καταλιπών τά ἱμάτια αὐτοῦ ἐν ταῖς χερσίν αὐτῆς ἔφυγε καί ἐξῆλθεν ἔξω” (Γεν. 39,12). Δηλαδή ο Ιωσήφ, αφήνοντας βαριά πληγωμένο τον επικίνδυνο αντίπαλό του στο πεδίο της μάχης, προχώρησε τάχιστα στην διαφυγή, για να αποφύγει την ψυχική αιχμαλωσία του υπό του ποταπού γυναίου.
Να αναφερθούμε σε ένα άλλο παράδειγμα διαφυγής.
Ο Παύλος πηγαίνοντας προς τη Δαμασκό ως διώκτης, τελικώς καθίσταται διωκόμενος από την αγάπη του Θεού. Κηρύττει στη συνέχεια έμπροσθεν των αιφνιδιασμένων Ιουδαίων Χριστό τον εσταυρωμένο, οπότε κάποια στιγμή ανακτώντες οι πρότεροι την κυριαρχία τους, εξαγριωμένοι, συνωμοτούν να τον σκοτώσουν μέσα στην Δαμασκό. Ο λόγος; Ο πρότερος αρχηγός τους, εξωμότησε. Τότε οι πιστοί μαθητές του Χριστού τον κατεβάζουν εν τω μέσω της νυκτός από το τείχος της πόλης μέσα σε ένα καλάθι και έτσι διαφεύγει επιτυχώς ο Παύλος, έχοντας προηγουμένως επιτελέσει το χρέος της μεταστροφής του και την αποστολή της καινής διδασκαλίας του.
Ας προσπαθήσουμε όμως να “συλλάβουμε” τον Χριστό, διαφεύγοντα...
Ο Χριστός εκτελώντας το χρέος του απέναντι στον Θεό πατέρα, αναλαμβάνει την αποστολή να γεννηθεί σαν άνθρωπος στη γη από την Παρθένο Μαρία, κάτω από τις χειρότερες συνθήκες. Όμως, ενώ ακόμη είναι νεογέννητο βρέφος, υπόκειται σε απηνή διωγμό. Τότε ο ίδιος ο Θεός πατέρας διατάζει διαφυγή, προς διάσωση του παιδιού. “Φεῦγε εἰς Αἴγυπτον...” δίδει εντολή στον Ιωσήφ (Ματ. 2,13). Εν προκειμένω το βρέφος πρέπει να διασωθεί, γιατί στο μέλλον το περίμεναν οι κύριες επικίνδυνες αποστολές.
Να προχωρήσουμε... Ο Ιησούς κηρύττει στους Ιουδαίους. “Σᾶς βεβαιώνω πώς πρίν νά γεννηθεῖ ὁ Ἀβραάμ ἐγώ ὑπῆρχα”. Σήκωσαν τότε πέτρες να τον λιθοβολήσουν. Ο Ιησούς όμως απεκρύβη και βγήκε από τον ναό, περνώντας ανάμεσα τους‧ έτσι έφυγε (Ιω. 8,59).
Κάπως ανάλογα συνέχισε να διαφεύγει ο Χριστός στην επί γης πορεία του, όποτε το επέβαλαν οι συνθήκες, για να μπορέσει να φέρει εις πέρας την τελική δύσκολη αποστολή του επιτυχώς. Η οριστική δε διαφυγή του, πραγματοποιήθηκε, μέσω της σταυρικής θυσίας του, εγκαταλείποντας οριστικά το εχθρικό στρατόπεδο της ανθρώπινης κοινωνίας και κηρύσσοντας το άδοξο τέλος της, αν δεν έπαιρνε την ηρωική απόφαση η ίδια, να διαφύγει από τον εχθρικό κλοιό της αμαρτίας.
Οι πρότερες διαφυγές όπως απεδείχθησαν, αποτελούσαν ένα στρατηγικό ελιγμό για την εξασφάλιση ετέρας μεγάλης πνευματικής νίκης. Όμως ας εκλάβουμε επ' ολίγον την έννοια της διαφυγής, από την πλευρά της δειλίας. Της λιποψυχίας, της λιποταξίας, και της αθέτησης του χρέους.
Διατάζεται ο Ιωνάς να πάει να κηρύξει μετάνοια στη Νινευΐ και όμως αυτός “διαφεύγει” μακριά από τον Θεό. Από το κήτος όμως τελικά δεν κατόρθωσε να διαφύγει...
Καλείται ο Πέτρος εν μέσω εχθρικού εδάφους να πολεμήσει, προασπιζόμενος τον διδάσκαλό του, αυτός όμως “διαφεύγει” μέσω του “οὐκ οἶδα τόν ἄνθρωπον” (Ματ. 26,73), φοβούμενος για την ζωή του. Λιποψυχών. Συντόμως όμως ανέκαμψε και διέφυγε προς τον δρόμο του μαρτυρίου για το υπόλοιπον της ζωής του.
Τέλος ας αναφερθούμε στον Ιούδα. Ενώ είχε αξιωθεί να λάβει τον κλήρο της διακονίας, αριθμούμενος εν μέσω των λοιπών μαθητών του Χριστού, αυτός διέφυγε δολίως και με τα λεφτά που πήρε ως αμοιβή για το έγκλημά του, αγόρασαν οι αρχιερείς ένα χωράφι, για να θάβουν τους ξένους. Η διαφυγή όμως του Ιούδα αντί να τον διασώσει, τον θανάτωσε. Έπεσε με το πρόσωπο στη γη, σκίστηκε η κοιλιά του και χύθηκαν έξω όλα του τα σπλάχνα (Πραξ. 1,18).
Τελικά οι πρότερες διαφυγές εκφράζουν την αδυναμία των διαφευγόντων, να απαγγιστρωθούν από την θεϊκή επιστασία, καθότι‧ “ποῦ πορευθῶ ἀπό τοῦ πνεύματός σου, καί ἀπό τοῦ προσώπου σου ποῦ φύγω;” (Ψαλ. 138,7).
Ας επιστρέψουμε όμως στο παρόν και στο θέατρο επιχειρήσεων αντιμαχομένων παρατάξεων της ανθρώπινης κοινωνίας.
Ανάμεσα στις πιο ισχυρές δυνάμεις καταγράφονται αυτές των ποδοσφαιρικών ομάδων, συνοδεία των οπαδών τους και του λοιπού αθλητισμού, όπου ποδηγετούνται τα πάντα από το οικονομικό συμφέρον. Κατ΄ ουσίαν ποδοπατείται το φίλαθλο πνεύμα, ανορθώνεται δε στη θέση του το φιλάθλιο. Σύνηθες φαινόμενο ανάμεσα στους “Πράσινους” και στους “Βένετους”, οι πληθωρικές βιαιοπραγίες και οι αήθεις εκφράσεις μεταξύ τους. Ο φατριασμός προελαύνουσα δύναμη με πονηρούς διαφεύγοντες τους ιδιοκτήτες των ομάδων, τους μεγαλοεπιχειρηματίες, οι οποίοι χρηματίζουν αισχρά μέσω ενός ιδιότυπου δουλεμπορίου. Μέσω μιας νέας ειδωλολατρίας, καθότι οι οπαδοί αποκαλούν την ομάδα τους ΘΡΗΣΚΕΙΑ!
Ευτυχώς στις μέρες μας, οι πολιτικές διενέξεις μεταξύ των αρχηγών κομμάτων με τις πολυπληθείς εμπόλεμες οχλικές συνάξεις των οπαδών, αποτελούν παρελθόν προς το παρόν. Ίσως, γιατί τα πρόβατα ξύπνησαν και έπιασαν τα υψώματα, κατά την επιταγή αναλόγου άσματος, και παρέμειναν δίπλα στους τσελιγκάδες μόνο τα άστατα και άκρως συμφεροντολόγα ερίφια. Αλλά τους τράγους τους ακολουθούν πάντοτε κατσίκια, όπως τον Διάβολο οι δαίμονες.
Αφήσαμε τελευταίους τους εμφυλίους σπαραγμούς, που εξουθένωσαν την πατρίδα μας στο παρελθόν, χωρίζοντάς την σε φονικά στρατόπεδα τη υποδείξει πολεμοκαπήλων του “διαίρει και βασίλευε”, μέσω της ευγενούς αρωγής εντοπίων μισθάριων οργάνων τους.
Αυτοί όμως οι σπαραγμοί, αλλάζοντες ένδυμα και προσωπεία, συνεχίζουν και κατατρύχουν την πατρίδα μας και σήμερα με σφοδρότητα, παρατείνοντας στο άγνωστο την πράξη της τραγωδίας. Δούρειοι ίπποι, πάμπολλοι πλέον, κάνουν την εμφάνιση τους στις μέρες μας, υποκρύπτοντας στο εσωτερικό τους, στυγνούς μισθοφόρους, έτοιμους προς επιτέλεση της πιο απίθανης καταδρομικής επιχείρησης, εις βάρος του άοπλου και ανεκπαίδευτου λαού. Το πιο ζοφερό όμως είναι οι πλασσαριζόμενες εμφανώς και απόλυτα αναιδώς κενές ιδέες και η εισαγωγή αήθων ηθών. Κάπως έτσι το πολεμικό κλίμα, το διαμορφώνει ο “Φίλιππος”, κατέχοντας την ισχύ πυρός. Μαχόμενος ο πρότερος με αργυρές λόγχες (χρήμα), εξαγοράζει και τις εναπομείνασες ανθρώπινες συνειδήσεις, συνευδοκούμενος από την σιωπηρή σύμπραξη αγγελομόρφων συνοδοιπόρων. Κατ' ουσίαν προβατόσχημων λύκων.
Έτσι το κλίμα στην πατρίδα μας, παραμένει απόλυτα πολεμικό, έχοντας υπό ασυνήθιστη πολιορκία όλους τους “μειονοτικούς” οι οποίοι πλέον έχουν τις βλέψεις τους προς μία απροσδιόριστη διαφυγή. Κατ' ουσίαν μία απόδραση. Μία έξοδο!
Έτσι άλλοι μεν σκέπτονται το σύνθημα “ο σώζων εαυτόν σωθήτω”, έτεροι δε συλλογίζονται μήπως ήγγικεν η ώρα του Παυλείου συνθήματος: “ἐξέλθετε ἐκ μέσω αὐτῶν καί ἀφορίσθητε καί ἀκαθάρτου μή ἅπτεσθε” (Β΄Κορ. 6,17).
Ποιά όμως είναι τα αίτια αυτής της εμπόλεμης κατάστασης στην οποία περιήλθαμε ή για την ακρίβεια της κήρυξης διωγμού κατά των ολίγων και ποιός παράγοντας κατά βάση εξωθεί προς μία έξοδο τους τελευταίους των Μοϊκανών;
Κατ΄ εκτίμησή μας, η έλλειψη σεβασμού προς την ζωή από τους πλείστους. Ενός σεβασμού που πηγάζει από το δέος που δοκιμάζουμε μπροστά στα αιώνια μυστήρια. Ενός σεβασμού που εκφράζει το συναίσθημα, πως ζούμε σε ένα ναό. Αυτός ο σεβασμός όμως, γεννάει την ταπείνωση και την καλοσύνη, που αποτελούν συναίσθημα ειρήνης. Εν αντιθέσει, η έλλειψη σεβασμού, αποτελεί συνώνυμο της αλαζονίας, της ψυχικής αγενείας και της περιφρόνησης του πλησίου. Κατ' επέκταση της εμπόλεμης κατάστασης. Τελικά, μόνο εκείνος που σέβεται είναι ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος. Αλλά η ηθικά ανυπόφορη εποχή μας, παράγει μόνο ασεβείς “σοφούς”, που δημιουργούν δυσεπίλυτα προβλήματα, ώστε μέσω αυτών να αυξομειώνουν την ψυχική κλίμακα των ανθρωπίνων πειραματοζώων. Αλλά παλιά η σοφία η πραγματική, ήταν δυσεύρετη και αποτελούσε το συνώνυμο της ανθρωπιάς. Τώρα όμως η “σοφία” συστοιχίζεται στα πολλαπλά πτυχία και φυσικά εξέλειψε η ανθρωπιά παντελώς.
Πιστεύαμε πως ήμασταν οι κληρονόμοι ενός μοναδικού παρελθόντος, που θα μπορούσαμε να ζήσουμε από τα εισοδήματά του. Ξάφνου όμως εμφανίσθηκαν οι πρότεροι “σοφοί”, επελαύνοντες πάνω στα άλογα της αλαζονίας τους και μας αποκλήρωσαν, μας στέρησαν από την παράδοσή μας. Την ευλογημένη βρώση μας που μας κρατούσε ζωντανούς. Την μεγάλη κληρονομιά μας, την Ορθοδοξία μας. Αλλά τι έγινε; Αφού σκότωσαν ατιμωτικά πρώτα τον γιο του Θεού οι πρότεροι και εμμένουν ασελγούντες αισχρά πάνω στο μνήμα του σταυρού του στις μέρες μας, συνέχισαν το καταστροφικό έργο τους οι μηδενιστές φονιάδες, τα ανώμαλα κατακάθια, σκοτώνοντας και την κόρη της Ορθοδοξίας εν μια νυκτί. Την ηθική! Από εκείνη την νύκτα πλέον ζει η κοινωνία μέσα στο σκοτάδι, στην τύχη και στις αλλεπάλληλες υποχωρήσεις, γιατί κατηργήθη το πρέπει. Γιατί το πρέπει είναι σκληρό, αλλά μόνο με αυτό τελικά μπορεί να δείξει ο κακόμοιρος και ευτελής οιηματίας άνθρωπος, αυτός που στέκει συμφεροντολογικά ανάμεσα στον πλούσιο και τον φτωχό Λάζαρο, την εσωτερική στάση του απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό.
Κάπως έτσι όμως καταντήσαμε εμείς οι τελευταίοι των Μοϊκανών, να οδοιπορούμε μέσα από ερήμους, που δεν υπάρχει σταγόνα ύδατος, ξεδιψώντας από το ίδιο μας το αίμα, που αποτελεί το πιο δροσερό ποτό και έχοντας ως ίσκιο την πνευματική κληρονομιά του παρελθόντος. Ανέστιοι μες την πατρίδα μας και μοναδική σκέψη την πνευματική διαφυγή.
Η διαφυγή όμως κατ' ουσίαν είναι μία άλλη έξοδος και η έξοδος έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο που μας το μεταφέρει μέσω του λόγου του για το Μεσολόγγι το 1989 ο Νικ. Βρεττάκος (1912-1991):
“Έχουμε κι εμείς σήμερα ανάγκη από μια έξοδο. Μία έξοδο από τον ασφυκτικό κλοιό της ίδιας της ολιγωρίας μας, του ίδιου του ψεύδους μας, του ίδιου του εαυτού μας. Οφείλουμε να αντιτάξουμε άμυνα στην εθνική μας φθορά. Έχουμε ανάγκη σαν έθνος από ένα άλλο τείχος, μια άλλη τάφρο.
Οι ψυχές των παιδιών μας, μέσα στη γενική κρίση που τα περιβάλλει, έχουν μείνει ανοχύρωτες. Γιατί πρέπει να το παραδεχθούμε, πως οι ηθικές μας αντιστάσεις μειώνονται μέρα με τη μέρα”.
Και όλα αυτά ελέχθησαν το 1989. Τι μπορούμε να πούμε το 2025;;;
Το μόνο που μας σώζει είναι μία διαφυγή, με επιστροφή στις πηγές μας, με αναζήτηση μέσα στην πνευματική κληρονομιά του παρελθόντος, με προσκυνητικές επιστροφές προς τις ακατάλυτες αξίες της ανθρωπότητος για να αντλήσουμε σθένος ώστε να μπορέσουμε, ενώ είμαστε νεκροί να ξαναζήσουμε. Και είμαστε νεκροί, γιατί δεν ελπίζουμε σε μια άλλη ζωή!
Αρίσταρχος
