PROTESTANTE

 

 «Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»

PARATHENIE

Në ditët tona Kisha jonë Ortodokse nëpër botë po përballon shumë probleme. Një ngakëto është përhapjae sekteve të ndryshëm. Rreziku ështe i madh e i dukshëm. Heretikët, duke disponuar mjete financiare të shumta dhe zell fanatik, punojnë intensivisht dhe me shumë menyra për të shkëputur njërëz ortodoksë.

Në Kishën Ortodokse të Shqipërisë (mbi 20 për qind e popullsisë janë ortodoksë), mbas rënies së regjimit komunist, filluan të shfaqen me shpejtësi marramëndese grupe të ndryshme fetare ose jofetare të protestantëve. Këtapo shtypin dhe shpëmdajnë nëpër rrugë librat e tyre heretike, Dhjaten e Re të shtrëmbëruar në çështjet kardinale të saj, ndërtojnë institucione bamirëse, klinika fshatrave, farmaci, spitale etj., me qëllim të tërheqin pas vetes më lehtë të krishterët tanë. Dhe njerëzit e çdo moshe dhe përkatësie fetare marrin e lexojnë pa të keq këto libra helmuese, pa dyshuar se ç’erozion të madh shpirtëror e mendor pësojnë. Eshtë e nevojëshme, pra, t’u japim të krishterëve tanë “ujë prej burimi të pastër që të pijnë e të shuajnë etjen”. Eshtë e nevojëshme t’u tregojmë atyre sa dhe cilat janë këto sekte, çfarë predikojnë, cilat janë ndryshimet nga Nëna dhe Metropoli i Kishave, nga Kisha jonë Ortodokse, dhe përgjithësisht se si do të mund ta fitojnë shpëtimin e tyre nepërmjet besimit të vërtetë dhe veprave të mira.

Ky libër përbën një ndihmesë të parëpër nxënësit e katekistët e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë. Ngakëta do të mësojnë edhe besimtarët tanë të krishterë doktrinën e Kishës sonë, dhe kështu do t’u ruhen ujqëve të maskuar me lëkurë deleje, heretikëve.

Fjalët e Zotit tonë: “dhe shumë pseudo-profetë do të dalin e do të mashtrojnë shumë njerëz” (Matth.24,11)

do të duhet të na mbajnë në gatishmëri e rezervë. Çdo predikues i Ungjillit flet për Krishtin, por nuk jeton me Krishtin. Nuk i përket Krishtit, sepse nuk i përket Kishës së Tij që është Një, e Shënjtë, Universale e Apostolike.

Vëllezër të krishterë, mos u gënjeni dhe mirrai librat e tyre, në të cilat me paramendim nuk shkruajnë as adresën e Shtepisë botuese, as komunitetin fetar nga vijnë. Ata duan të krijojnë konfuzion, t’ju vënë në gjumë ndërgjegjen tuaj, t’ju çojnë nëpër sallat e tyre duke thënë se edhe “këtu për Krishtin flasim”. Nëpërmjet faqeve të këtij libri do të njiheni se si nisi Komuniteti protestant me degëzimet e tij të shumta në të gjithë botën. Në kapituj të veçantë do të lexoni për ndryshimet e tij me Nënë Kishën tonë Ortodokse. Ndërsa tek Pasthënia do të jipen mënyrat e luftës sonë kundër sekteve.

U shkruajtmë 21 korrik 1992 në Manastirin e Shënjtë të Pendimit, të Shën Grigorit në Malin e Shënjtë Murgu Damaskinos Grigoriatis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KAPITULLI I PARE

Martin Luteri (1483-1546)

Themeluesi i Protestantizmit

Martin Luteri lindi në qytetin Aisleben të Gjermanisë në vitin 1483. Studimet e para i kreu në qytetin e lindjes. Më vonë studioi filozofi në qytetin e Erfurtit. Për teologjinë nuk kishte ndonjë prirje të thelle. Por një ndodhi, më 2 korrik 1505, e detyroi të ndjekë me çdo mënyrë stadin teologjik e hieratik. Çfarë i ka ndodhur? Një ditë qielli u nxi nga retë, furtunë e rrufe ndriçonin në horizont dhe shkaktonin tronditje e frikë. I riu, në atë kohë, Luteri duke qenë jashtë shtëpisë, ra përtoke nga frika dhe duke kujtuar se ishte zemëruar Perëndia kundër tij, thini në ndihmë Shën-Anën, mbrojtësen e të jatit dhe e gjithë minatorëve, duke thënë: “Më ndihmo, Shën- Ana dhe unë të premtoj se do të bëhëm murg.”

Megjithëse nuk pësoi gjë nga irufetë, e ndjeu veten të angazhuar për premtimin e dhënë. Por më tepër sjellja e egër deri në rrahjen e s’ëmës pa ndonjë arsye serioze, e detyruan të mbyllet në legjionin e -murgieve- Augustinianë, në moshën 22 vjeçare. Në vitim 1507 u hirotonis prift. Më pas ndoqi studimet për teologji, edhe pse nuk hyri në botën e -MURGIERVE- e priftërve nga ndonjë thirrje hyjnore dhe me vendim të ndërgjegjshëm, por, siç e thamë, nga një frikë bestytnike. Në vitin 1512 u bë doktor i teologjisë dhe pedagog i Interpretimit të Dhjatës së Re në universitetin e Vitembergut. Shqetësohej për shpëtimin e vet dhe përpiqej të thellohej në kuptimin e drejtësisë së Perëndisë, sipas doktrinës së Apostull Pavlit: “Me anë të atij (Krishtit) zbulohet drejtësia e Perëndisë prej besimit në besim, sikundër shkruhet: i drejti prej besimit do të rrojë. Në fillim fjalën “drejtësf’e interpretonte si dënim dhe hakmarrje të Perëndisë ndaj njeriut. Kështu, gradualisht iu formua brënda për brënda një ndërgjegje e trembur dhe e ftikësuar, ndërgjegje e cila po e kontrollonte bile edhe për mëkate imagjinare. Mendime dyshinmi, mosnënshtrimi apo imoraliteti po i shkaktonin tronditje dhe i krijonin bindjen se ishte i dënuar. Ferrin e konsideronte gjithnjë para tij gati për ta përpirë. Ai thoshte: “Unë pendohesha, po dëshperimi nuk më linte”. Me dashje ia imponoi vëtes më tepër ushtrime nga sa parashikonte legjioni i tij, kreshmonte jashtë mase, rrëfehej shumë herë në ditë për faje të imagjinatës së vet. Por nuk ndjente ndonjë paqe shpirtërore, as besonte se mund ta kënaqte Perëndinë. Me dëgjimin e emrit të Krishtit atë e pushtonte frika, sepse e konsideronte Perëndinë përherë të zemëruar kundër tij, e quante armik të njerëzve, mundues, kapriçoz, që acarohet lehtë edhe për mëkatet më të vogla të njerëzve, duke qënë gati ta dënojë mëkatarin edhe për gjënë më të vogël. Ky panik po ia trondiste sistemin nervor. Dalngadalë besonte se veprat, sado të mira që të jenë, nuk kanë asnjë vlerë, se shpëtimi është vepër ekskluzive e Perëndisë, i Cili e shpëton apo dënon, sipas gjykimit të Tij, çdo njeri, pa mundur ky i fundit të reagojë. Kështu, Luteri arriti tek destinacioni absolut, sipas të cilit merr fund vullneti i lirë i njeriut dhe vetëm Perëndia vendos se cilët do të shkojnë në Parajsë dhe cilët në Skëterrë. Ai kishte ankth për veten e tij në bënte pjesë tek të shpëtuarit apo te të dënuarit në Ferr.

Kjo gjëndje e mundoi derisa, tashmë pedagog në Universitetin e Vitembergut, e kuptoi se fjala “drejtesi” shpreh veprimin shpëtimtar dhe filantropinë e Perëndisë. Ai e kuptoi çka thotë qartë Apostull Pavli që “Ungjilli është forcë hyjnore që u jep shpëtimin atyre që besojnë Krishtin, Judenjve së pari e pastaj Grekërve”.(Rom. 1,16). Shprehja e mëposhtme e vargut 17, atë e mbushi me optimizëm që i drejti do të shpëtojë me anë të besimit. Qysh atëherë brënda tij iu konsolidua ideja se mjafton vetëm besimi për ta shpëtuar njeriun, nga që ç’ndihmë mund të japin veprat e tij të varfëra e modeste?

Ndërsa në periudhën e mëparshme të jetës së tij e shihte Perëndinë si dënues dhe hakmarrës, tani e sheh Atë si shumë te mirë, i Cili nuk dënon me skëterrë dhe nuk hakmerret ndaj njeriut. Pra, mbivlerësonte dashurinë e Perëndisë dhe hidhte poshtë plotësisht drejtësinë e Tij. Pra, ai ndjeu se u çlirua nga dyshimet e frikshme për shpëtimin e tij, se u ndriçua nga dashuria hyjnore dhe iu zhduk pesha e mëkateve që po e shtypte pa mëshirë. Në vitin 1517 shkruante: “Njeriu është i pazot të shpëtojë vetveten qoftë edhe nga mëkati më i vogël para Perëndisë. Përshpëtimin e tij vepron vetëm Perëndia, sepse njeriu pas rënies në mëkat ka humbur krejtësisht forcën dhe vullnetin për të bërë ndonjë të mirë për shpëtimin e vet.”

Ndërsa i predikonte gjithë këto edhe gjatë mësimit në Universitet, në thellësi të shpirtitldshte dyshime. Besonte që shkrimi i Shenjtë është frymëzim hyjnor në tërësi, por jo në pjesët e tij të veçanta. Letrat, për shembëll, të Apostujve Petros dhe Jakovit, meqënëse rekomandojnë krahas besimit edhe veprat e mira, ai nuk i quante të rëndësishme. Veçanërisht fragmenti i letrës së Jakovit (2,20) “feja që nuk të çon tek vepra është e kotë”, po i shkatërronte atij gjithë doktrinën e tij rreth besimit, si i vetëm mjet për shpëtimin. Prandaj e cilësonte letrën si ‘ prej kashte”. Apokalipsin e Joanit e kundërshtonte plotësisht, sepse ai thekson veprat e mira dhe këshillon besimtarët për të qënë të gatshëm për to. Fraza e Apokalipsit: “Lum ata që do të kryejnë porositë e Perëndisë, se do të jetë pushteti i tyre mbi pemën e jetës...” (Apok.22,14), atij i shkaktonte trazirë. Miku i tij Melangtoni thoshte se Luteri nuk ka mundur gjatë jetës së tij-të çlirohej nga ankthi i tmerrshëm që e kishte pushtuar.

 

Pretekstet dhe shkaqet e protestës së Luterit

Eshtë e tepërt të thuhet që Lyteri i përkiste Kishës Katolike të papës, Qysh në vitin 1054 kur Kisha e Yetme e Krishtit u nda në Lindore dhe Perëndimore, u krijua një hendek i madh midis tyre, për shkak të pikëpamjeve egoiste dhe absolutiste të krerëve kishtarë të Romës së Vjetër. Këto veprime të pahijshme, mashtrime dhe abuzime të papëve dhe të Klerit të Kishës së Romës Luteri deshi t’i shpallte në popull e t’i dënonte. Indinjata e tij arriti kulmin nga novacioni i çuditshëm i Papa Leonit të 10-të: Ky i fundit, duke qënë i dashuruar pas parasë, natë e ditë mendohej si të grumbullonte sa më shumë para. Ai filloi të botonte letra faljeje, me të cilat falte gjoja mëkatet jo vetëm të njerëzve të gjallë, por edhe atyre të vdekur, të cilet prisnin tek Zjarri Pastrues pastrimin dhe kalimin e tyre në Parajsë. Siç thoshte, këtë pushtet e kishte ngaqë ishte misionar i Krishtit në tokë dhe pasardhës i Apostullit Petro. Pretendonte që paratë e grumbulluara nga letrat e faljes i kishte paracaktuar për ushtritë e Kryqëzatave që luftonin gjoja për çlirimin e Vendeve të Shenjta, por në fakt për plaçkitjen e thesareve të Kishës Ortodokse të Lindjes. Shpallte me siguri se ai që jipte para për shpenzimet e një ushtari për një vit, ka të drejtë të mëkatojë për pesë vjet, pa qënë fajtor, sepse i ka shlyer mëkatet e veta. Thoshte gjithashtu se mëkatet falen më lehtë në qoftë se i interesuari kryen edhe një Meshë. Pra kur çdo njeri kryen dhe nga një Meshë, merren me mend se çfarë sasie parash duheshin dhënë për arkat e Vatikanit me qëllifn që të faleshin të gjallët e të vdekurit.

Këto letra faljeje shpëmdaheshin në të gjithë botën me anën e predikuesve, të cilët mblidhnin edhe paratë. Papa atëherë kishte dhe një motër, së cilës i dha “karta”për t’i shpëmdarë ku ajo të deshte, por ajo, për të fituar më shumë para, nuk ua dha predikuesve të rajonit të Gjermanisë, por priftërinj ve Françeskanë, në një çmim më të lartë, për të fituar, pra, më shumë, se edhe ajo shkonte pas parasë. Luteri, duke qënë edhe ai predikues dhe duke parë se po i shpëtonte nga duart kjo punë fitimprurëse, filloi të predikonte kundër letrave të faljes, kundër pushtetit të papës dhe abuzimeve të Klerit të Kishës Perëndimore. Në qoftë se nuk do të dëmtohej ekonomikisht me humbjen e rastit të shitjes së letrave të faljes, ai nuk do të bënte këtë protestë, ashtu siç nuk kishte protestuar deri atëherë.

Fjalët e tij të rënda kundër papës dëshmojnë jo vetëm për fanatizmin e tij, por dhe për urrejtjen e pashuar kundër papës. Ai shkruante se papizmi u krijua në Romë nga djalli; djalli e tërhoqi papën nga gryka e pafund e Ferrit. E pikturoi papën herë me kokë gomari, herë hipur mbi një dosë. Ai thoshte: “Unë sa të jem gjallë nuk do të pushoj së predikuari kundër papës dhe turqëvë”. Në librin e tij “Kundër papizmit” ai shkruante: “Hajde këtu, papa-gomar me veshët e gjata dhe me gojën e mallkuar për rrenat e tu’VE quan “prijës të të ligjve, derr të djallit, bashkëpunëtor të djallit dhe Antikrisht”. Para se të vdiste, me dorë gjysmë të paralizuar, ai shkrojti këto në murin e shtëpisë: “Për ty, papë, i gjallë isha murtajë, i vdekur do të bëhem vdekja jote”. Ky mllef i Luterit kundër papës, bile dhe në çastet e fundit të jetës së tij, tregon se në ç’gjendje të çrregullt shpirtërore ndodhej, sa mosbesim tregonte kundër Kishës dhe përfaqësuesit të padenjë, ndofta, të saj.

Me 95 “tezat” e tij kundër Kishës Perëndimore, të cilat i vari në Kaledralen e Vitembergut, kritikonte ashpër “kartat”, Zjarrin Pastrues, papën dhe shpikjet e tjera dhe abuzimët e Kishës Perëndimore. Meqënëse ai vetë ndoqi pa dashur rrugën e priftit, luftoi për heqjen e agamisë së Klerit, për të arritur bashkimin e tij me një femër. Ai nuk guxoi të martohej hapur, sepse do të dënohej me shkarkim dhe aforizim nga Kisha e tij. Parapëlque të ngrihej kundër normave të Kishës, duke tërhequr rreth vetes një numer të madh besimtarësh të pakënaqur. Ai predikoi se parimisht murgieria nuk është sipas vullnetit të Perëndisë. Vetë kishte vendosur të flakte tej rrobën fetare të urryer për të. Ai deshte thjesht të përgatiste terrenin që vetë besimtarët të fillonin të dilnin kundër Monakizmit dhe të gjitha shpirtërat e kushtuar Krishtit, burra dhe gra, të kërkonin të braktisnin manastiret dhe të jetonin si të martuar në botë. Predikimet e tij kundër murgjerise gjetën shumë ithtare. Kështu, manastiret boshatiseshin njëri pas tjetrit. Murgesha Katerina Bora së bashku me tetë murgesha të tjera ikën nëpër shtëpitë e tyre, por nuk u pranuan nga të afërmit e tyre. Atëherë ato kërkuan mbështetje nga Luteri. Ky i fundit i mori në manastirin e vet dhe bashkëjetoi për kohë. Kontakti i tij me murgeshat e influencoi seriozisht. Në vitin 1524 deboi murgeshat duke mbajtur vetëm një, Katerinën. E mbylli manastirin e vet, ia dorëzoi çelsat komadantit civil të qytetit, flaku tej rrobat e murgut dhe veshi rroba civile. Tashmë ai filloi të fliste hapur për martesë. Të gjitha këto shkaktuan komente negative kundër tij dhe shumë ironi. Si përgjigje, ai u thoshte njerëzve: “Do ta bëj martesën dhe do të bëj që të qesh gjithë bota”. Dhe vërtet, me 11 qershor 1525, në moshën 42 vjeçare, mori për grua Katerinën, atëherë 27 vjeçe, natyrisht pa kryer liturgji Misteri. Dhe këtë ai e bëri, siç thoshte, “për inat të djallit”.

Që atëherë nuk heshti së vuajturi nga ndërgjegjja për këtë paligjshmëri dhe nga skandali publik. Predikimet e tij kishin përmbajtje aq paradoksale sa që thoshte: “Bëhu mëkatar dhe bëj shumë mëkate, por i beso sa të jetë e mundur më shumë Krishtit dhe do të shijosh paqen dhe shpëtimin tënd pranë Tij*\ Gjithashtu predikonte: “Vetëm mëkatarët i fal Perëndia. Ai që përpiqet për të mbetur i pastër, do të bjerë në fodullëk”. Aq shumë i kishte rënë prestigji si njeri i arsyeshëm ndaj shoqërisë, sa që thoshte: “Me këtë martesë e ndjej se kam rënë poshtë, jam bërë rezil”.

Në jetën e vet familjare kishte gëzime dhe hidhërime. Herë e lëvdonte dhe herë e nënvleftësonte martesën. Kundërshtonte angazhimet që ligji i Ungjillit i imponon jetës bashkëshortore, prandaj thoshte se “me të drejtë burrat i lënë gratë e tyre dhe shkojnë me vajza të reja”. Ai ndërsa paraqitej si reformator i shoqërisë, shumë herë i nxiste ithtarët e tij në vepra të guximshme e të pahijshme, si: “në qoftë se nuk të pëlqen gruaja, merr shërbëtoren”. Ai u bë me gjashtë fëmijë. Para se t’i lindte femija e parë, më 26 maj 1526, ai i shkruante një miku të vet: “Do të lindë nje fëmijë nga një murg dhe një murgeshë”.

Duke dashur të justifikojë para njerëzve absurditetet e veta, ai mohoi lirinë e vullnetit.Kështu që predikonte se të gjitha këto nuk i bënte me vullhetin e vet, por se ashtu i kishte programuar Perëndia. Pra, Perëndia, sipas pikëpamjes së tij të sëmurë, përgjigjej për rëniet e tij të mëdha, dhe jo ai vetë, meqënëse ai nuk kishte liri vullneti. Vetëm Perëndia, thoshte ai, ka liri vullneti dhe asnjë tjetër. Njeriu, thoshte gjithashtu, i ngjan kafshës.

Kushdo që t’i hipë sipër, qoftë Perëndia, qoftë djalli, e çojnë atë ku të duan, pa mundur kafsha (njeriu) të kundërshtojë.

Natyrisht kjo teori e tij është krejt në kundërshtim me Shkrimin e Shënjtë. Ai shkel edhe logjikën elementare dhe e paraqet Perëndinë si tiran të ashpër, që disa i zhyt në skëterrë, pa u përgjigjur për veprimet e tyre, dhe disa i merr në Parajsë, pa bërë ndonjë gjë me vlerë. Ai vetë dhe ithtarët e tij jetonin në pësimizëm, sepse në qoftë se është e shkruar nga Perëndia, do të shpëtojnë. Përndryshe do të shkojnë në sketeirë, sepse aty ishin destinuar teshkonin nga Perëndia.

Aq shumë ishte gënjyer Luteri, sa që, për shkak të fodullëkut të tij, konsideronte vetveten si interpretuesin më të aftë të Shkrimeve.

Ai krijoi bindjen se kuptimin më të thellë e të brëndshëm të Shkrimeve as Sinodet dhe as Eterit e Shënjtë nuk mundën t’i përceptojnë. Kështu që edhe Tradita e Shenjtë është një krijim njerëzor, tek i cili nuk duhet të kemi besim. Por për veten e tij ai thoshte se e ka mairë direkt Frymën e Shenjtë për të përcaktuar dhe mësuar kuptimet e vërteta të Shkrimit.

Ndaj Kishës Ortodokse të Lindjes kishte respekt dhe konsideratë. Kur teologu papist ECK i dënoi reformat e Luterit dhe pastaj i akuzoi ortodoksët si heretikë, nga që nuk i njohin papës parësinë, Luteri në një Konferencë Publike në Laipsig në vitin 1519 tha: “Do të dëshiroja t’i lutesha doktor ECK-ut që të flasë me respekt më të madh për kaq mijë shenjtorë që ka Kisha Ortodokse, e cila ekziston deri në ditët tona dhe do të ekzistojë... Eshtë turp dhe padrejtësi që hedhim poshtë një Kishë që ka kaq mijë dëshmorë dhe shenjtorë, të cilët jetuan për 14 shekuj në gjirin e Kishës -ORTODOKSE- dhe tani të duam t’i dëbojmë nga qielli ata që mbretërojnë tashmë aty. Kisha Ortodokse e Lindjes ekziston para se të ekzistojë Kisha Romake...”. Dhe e mbyll pohimin e ndritur të tij në favor të kishës Ortodokse: “Jam plotësisht i bindur se, as papai Romës, as gjithë lakajt e tij nuk do të mundin ndonjëherë të përjashtojnë nga qielli numrin e madhtë shenjtorëve, të cilët asnjëherë nuk iu nënshtruan forcës së Kishës Romake”.

Dhe këtu ishte gjëja tragjike e Luterit. Ndërsa e njihte Kishën Ortodokse si e Ema e gjithë Kishave, nuk mundi ta pranojë doktrinën e saj, për shkak të egoizmit të tij. Përfundimisht pasi krijoi kishë të tij, e luftoi Ortodoksinë dhe vetë përfundoi në kaos së bashku me pasuesit e tij. Kështu, ai dështoi të dalë një reformator i madh i Evropës, që do pastronte Kishën nga kalbërisa papiste dhe do ta rikthente në luadhet e freskëta të Kishës së parë e të lashtë.

 

Rezultatet e Reformës

I pari që i pa me neveri dhe skepticizëm frytet e përpjekjeve të tij reformiste, ishte vetë Luteri. Ai e pa që njerëzit po bëheshin nga dita në ditë më të këqinj. Besimi i tyre ndaj Ligjit Ungjillor po tronditej. Ata jipeshin pas qejfeve, vjedhjeve, shfrytezimit, sepse tashmë besonin se nuk përgjigjeshin ata për veprat e tyre. Kudo ata trumbetonin se atyre u mjafton besimi për shpëtimin e tyre, sepse kështu i kishte mesuar kryetari i tyre. Ja, si e përshkruante situatën atëhere një bashkëkohës dhe mik i Luterit: “Gjermania e asaj kohe ishte zhytur në grykesi të papërshkruar, në alkoolizëm, në rendje pas parasë dhe qejfeve dhe se besimtarët e Luterit nuk u kushtonin më asnjë rëndësi mësimeve të Ungjillit”. Kurse miku i tij i ngushtë, Melangtoni, shkruante: “Shikojeni këtë shoqëri Ungjillore! Sa batakçinj dhe pijanec e kumarxhinj, sa të shthurur e vulgarë! Studiojini doket familjare. A janë më të pastra nga jeta e paganëve?. Dhe përfundonte: “Më shumë se dhe ujrat e lumit Elba do të ishin lotët që do të derdheshin për të qarë të keqen që solli reforma!”.

Luteri tashmë e kishte kuptuar qartë që për shkakun e tij ky popull gjëndej në një mjerim të tillë moral. e kuptonte se kishin të drejtë ata që e akuzonin se formoi një brez njerëzish “arrogant, anarshist, brutal”. Sa herë që ai guxonte t’i këshillonte ithtarët e tij, ata i përgjigjeshin: “Ti nuk na mësove se njeriu është i pazot për të bërë vetë të mirën dhe të justifikohet para Perëndisë?”. Kur i përmendnin skandale të tjera, ai i dëshpëruar dhe me një ironi të hidhur thërriste: “Rroftë kurvëria e fsheHfë, gratë e gjermanëve janë dosa të paturpshme”. Qyteti i Vitembergut, ku u zhvilluan kë- to reforma të çakërdisura, ishte bërë Sodoma e Gomora. Kurse banorët e këtij qyteti ishin katandisur “kafshë mosmirënjohëse, vjedhës, hajdutë dhe fajdexhinj”.

Këto rezultate e mbanin Luterin në tension të vazhdueshëm dhe në melankoli dlie herë pushtohej nga një zemërim i papërmbajtur. Ai parashikonte se do të ndodhnin përçarje të mëdha tek ithtarët e tij dhe ndarje. Mikut të tij, Melangton, i thoshte: “Sa e sa mësues të ndryshëm nuk do te paraqesë shekulli i ardhshëm! Konfuzioni do të arrijë kulmin. Asnjë nuk do të dojë t’i nënshtrohet mendimit dhe pushtetit të tjetrit. Secili do ta prezantojë vetveten si mësuesin e vetëm”. Dhe ky parashikim i tij u realizua shumë shpejt. Bile edhe kur ishte gjallë, nxënës dhe ish-admirues të tij e mohuan, e shpallën si të gënjyer dhe e besuan veten e tyre si mësues të pagabuar të së vërtetës. Një ish-ithtar i tij, Tomas Mynshter, ngriti krye kundër tij dhe shpërtheu luftë civile. Atëherë Luteri, i zemëruar dhe i tronditur, i urdhëroi ithtarët e tij: “Godisni, vrisni, themi, fshehtas apo hapur, pa harruar asnjëherë se asgjë nuk është kaq helmues, i dëmshëm e djallëzor se sa revolucionari. Eshtë njësoj si ai që vret një qen të tërbuar; po të mos e godasësh, do të të godas ai i pari dhe bashkë me ty gjithë tokën tej e tej”.

Mbas gjithë këtyre ai humbi qetësinë shpirtërore dhe frikën e Perëndisë. Ai nuk qetësohej nga shoqëria e askujt, as të bashkëshortes, as të miqve e të ithtarëve të tij të ngushtë. Të gjithëve, katolike dhe ish-ithtare të tij, ai u vërsulej me sharje banale.

Gjatë natës së 17 dhe 18 shkurtit të vitit 1546 pati një hemiplegji akute dhe bllokim të mushkërive. Mjekët nuk kishin mundësi për të bërë asgjë. Në orën 3 pas mesnate, ai ia dorëzoi shpirtin Gjykuesit të Drejtë, duke pëshpëritur këto fjalë: “Perëndia aq shumë e deshi botën, sa që e dha Birin e tij të Vetëm, që të mos humbasë kush do që bëson në të, por të ketë jetën e peijetshme” (Joan3,16).

Kjo ishte shkurtimisht jetae trazuar e themeluesit të Reformës,

Martin Luteri. Ai fatkeqësisht ka luftuar me shumë vetëbesim prandaj dhe bëri gjithë ato gabime. Ai e ka ndjerë veten të shkëputur nga Kisha dhe me frikë e pyeste veten: “Zemra po më dridhet dhe e pyes veten time: Vetëm ti ke të drejtë dhe gjithë të tjerët gabohen? Edhe sikur të kesh çuar drejt dënimit kaq shpirtëra?”. Ai i tronditur përpiqej të bindte veten se kishte të drejtë. Përfundimisht, ai nuk kishte të drejtë dhe u bë kryeheretiku i madh i miliona besimtarë ve sot, të cilët e humbën rrugën e shpëtimit.

Gabimet e Protestanteve

Kur dëgjojmë fjalën Protestantë të mos mendojmë se kemi të bejmë me një kishë unike njerëzish, që kanë të njëjtin besim, të njëjtat ceremoni kristiane dhe të njëjtin rregull të jetës së krishterë. Ata nuk kanë unitet as në besim, as në adhurim e në jetë. Dhe sa herë ata recitojnë Simbolin e Besimit duhet t’u vijë turp kur thonë artikullin: “Dhe në Një Kishë të Shënjtë, Universale e Apostolike”, sepse ata nuk kanë një Kishë, por shumë, qindra komunitete fetare. Them komunitete dhe jo kishë, sepse ata nuk kanë një unitet dogmatik e administrativ, nuk kanë Mistere dhe jetë adhuruese. Ndofta sot kanë arritur të jenë 500 komunitete, nga të cilet çdonjëri prej tyre ndryshon nga tjetri dhe beson se ai zotëron të vërtetën. Le të përmëndim disa nga emrat e tyre për t’i njohur dhe për të mos u mashtruar nga disa emërtime që mund të tingëllojnë si ortodoksë: Kisha e Luteranëve, Kisha Kalvinike, Gjermane Ungjillore, Anglikane, Evangjelistët, ShoqataPopullore eLëvizjes Hierapostolike, Adventistët e ditës së 7-të ose të Shtunës, Kishae Perëndisë, Kisha e Perëndisë së Pesëdhjetëditëshit, Kisha Botërore e Ungjillit Katërkëndësh, Kisha e Shkencës së Krishterë, Kisha Lindore Apostolike, Vëllezër të Krishterë, Kisha e Lirë Ungjillore, Pagëzuesit,

Kisha e Krishtit, Të krishterët ose Ripagëzuesit, dhjakonia Emmaus, Presviterianët, Mormonët, Kuakerët, Peshkopianët, Arminianët, Mennonitët, të Reformuarit ose Reformistët, Grumbulluesit, Antitriadikëve os’e unitarët, Metodistët, Vëllezërit Bohemë, Moravianët, Plemmuthët, Ushtriae Shpëtimit, Vëllezër teKrishtit, Kisha e Nazarinëve, Kuruesit e Shkencës së Krishterë, Riarmatimi Moral, Lëvizja e pesëdhjëtëditëshit dhe shumë e shumë të tjerë.

Dhe tani, me ndihmën e Perëndisë, le të vimë e të shqyrtojmë me anën e dritës së urtësisë së Shkrimeve të Shënjta e të Etërve të Shenjtë, gabimet e shumta në të cilat kanë rënë Protestantët fatkeqe. Dhe fillojmë me kapitullin:

MBI KISHEN

Protestantët thonë se Kishë do të thotë grumbullim, shoqëri njerëzish, të cilët besojnë te Krishti.

Ne Ortodoksët u përgjigjemi;Kisha nuk është thjesht një grumbullim, një “turmë” njerëzish me karakteristikë të vetme besimin te Kristi. Eshtë për më tepër një shoqëri e organizuar me Apostuj, Peshkopë, Priftërinj, dhjakë dhe popull. Eshtë gjithashtu një organizëm njeri-perëndi që ka në krye Krishtin dhe pjesëtarë të gjithë ata që i besojnë doktrinës së saj dhe janë pagëzuar në Emër të Trinisë së Shenjtë. Ja, si thotë Apostull Pavli: “Kini kujdes për veten e për mbarë grigjën, drejtimin e përkujdesjen e së cilës jua besoi Shpirti i Shenjtë, jini barinj të vërtetë të bashkësisë, të cilën Perëndia e fitoi me gjakun e vet” (vepr.20,28). Qysh atëherë na janë të njohura gradat e priftërisë, të cilat i mohojnë Protestantët. Apostull Pavli në Letrën dërguar Filipianëve (1,1) shkruan “me kryetarët e ndihmësit”. Në Letrën e Parë dërguar Timoteut (4,22) dhe në Letrën dërguar Titos (1,6) u thotë nxënësve që të vendosin klerikë me anë të dorëzimit dhe me shumë kujdes: “Për askend mos u ngut t’i vesh duart” dhe Titos i thotë: “në çdo qytet ti duhet të emërosh kryetarë të bashkësisë”, natyrisht edhe dhjakë.

Ne ortodoksët, nëpërmjet Vazhdimësisë Apostolike që nis me Apostujt dhe arrin gjer më sot, kemi këto tri grada të priftërisë dhe jemi një Kishë e organizuar.

Komunitetet Protestante u shfaqën për herë të parë rreth vitit 1520. Për ta nuk ka ekzistuar, pra, Kisha e Krishtit para këtij viti.

Ne Ortodoksët i pyesim: Eshtë e mundur të mos ketë ekzistuar kisha e Krishtit që nga dita e ardhjes së Shpirtit të Shenjtë tek Apostujt e saj dhe tek nxënësit e tjerë? Dhe si shpjegohet fjala e Zotot: “As dyert e botës së të vdekurve nuk do ta shkatërrojnë” (Mat.(16,18) ?

Çdonjëri nga komunitetet protestante ka pretendimin se ai zoteron të Vërtetën dhe asnjë tjetër.

Ne Ortodoksët u’ përgjigjemi se vetëm Kisha e Vetme që ia la që në fillim Krishti botës, zotëron gjithë të Vërtetën e kulluar dhe do ta mbajë atë ndër shekuj, Apostull Pavli në Letrën e Parë dërguar Timoteut (3,15) thotë: “se bashkësia e Perëndisë që vepron është shtylla dhe themeli i së vërtetës”. Zoti i jep aq rëndësi Kishës, sa që thotë: “në qoftë se vëllai yt nuk e dëgjon bashkësinë, trajtoje si të pa fe ose mashtues” (Mat.l 8,17), domethënë atij që nuk i bindet Bashkësisë (Kishës) t’i shmangemi, ashtu siç u shmangeshin Judenjtë doganjerëve mëkatarë dhe paganëve mosbesimtarë.

Pra, Kisha jonë ka këto tri karakteristika, të cilat nuk i ka asnjë prej komuniteteve protestantë. Domethënë, është një bashkësi e krishterë e organizuar, është e pacënueshme dhe ka të Vërtetën.

Protestantët nuk e pranojnë formën e dukshme të Kishës, por vetëm atë të padukshmen. Përse? Thonë se nuk mund të pranojnë një Kishë ku anëtarët e saj janë mëkatarë të mëdhenj dhe kriminelë. Dhe këtë mendim e mbështesin tek fragmenti (Efes.5,27). Kisha për mua, thotë Apostull Pavli, është e lavdishme, “pa njolla, pa rradha dhe pa të meta të tjera, por duhet të jetë e shenjtë dhe e përsosur”. Ata na thonë se një kishë e tillë është vetëm e padukshme, anëtarët e së cilës na i tregon vetëm Perëndia dhe aty përpiqen të mos kenë ndonjë njollë dhe rrudhë, pavarësisht se cilës Kishë i përkisnin.

Shkurtimisht ata na thonë: a) Kisha të jete e padukshme, b) anëtarët e saj të jenë të përsosur dhe c) të jetë indiferentë ndaj herezive.

Ne Ortodoksët u përgjigjemi me radhë: Kur Zoti i referohet dashurisë vëllazërore të të Krishterëve, u thotë: “zgjidhe çështjen para bashkësisë” (Mat. 18,17). Çdo të thotë kjo? Që ekziston kisha e dukshme. Kur Zoti u jep Apostujve të Tij gradat e Priftërise të Kishës së Tij në tokë? Kur Apostujt hirotonisnin nxënësit e tyre nëpër kisha të shpërndara në vënde të ndryshme, natyrisht i hirotonisnin për veprën mbi tokë të Kishës së dukshme të Krishtit. Ne të gjithë të krishterët nuk jemi vetëm shpirt, por edhe trup. Pra ku do të banojë trupi ynë? Forma e dukshme e Kishës është mbi tokë dhe përfshin besimtarët që luftojnë për të mposhtur forcat e armikut. Më pas nëpërmjet vdekjes do të kalojnë në formën e padukshme, në të quajturën Kishë triumfale, e cila përfshin shpirtërat e shpëtuar që pushojnë bashkë me ëngjëjt dhe me Shenjtorët në lavdinë e Parajsës. Pra, Kisha është një me dy pjesë: ajo që lufton mbi tokë dhe Triumfatorja në qiell. E para ka të gjallët dhe e dyta të fjeturit dhe të shpëtuarit, të cilët luten për shpëtimin e të gjithë neve, sipas kredibilitetit që kanë ndaj Perëndisë.

Ata thonë: Ne nuk mund të pranojmë që do të shpëtojmë në Kishën Ortodokse edhe ata që bëjnë pjesë në të, por që janë mëkatarë dhe të papenduar.

Ne u përgjigjemi: E vetmja rrugë shpëtimi është Kisha e dukshme, por nuk do të shpëtojnë të gjithë ata që shkojnë tek ajo. Do të shpëtojnë vetëm ata që do të kryejnë vepra të denja pendimi, ndërsa anëtarët e kalbur do të shkojnë në skëterrë, ashtu siç i hedh në zjarr bujlcu barërat e këqija. Perëndia na rekomandon të dëshirojmë shenjtërinë dhe përsosshmërinë: “të jini të përsosur, siç është i përsosur Ati ynë” (Mat.5,48). Por asnjë nuk ëslitë i përsosur dhe jemëkatar si Perëndia. Por duhet duke, vështruar “nga Jesui që na ka çuar përpara në rrugën e besimit dhe do të na sjellë në cak” (Ebr.12,2) të përpiqemi të përparojmë në virtyte dhe në pendim. Kështu, gradualisht ne po bëhemi të pastër dhe anëtarë të kulluar të Kishës së Tij dhe të denjë për shpëtim. Në qoftë se jemi anëtarë të kalbur, kjo nuk do të thotë se nuk jemi të denjë të jetojmë brënda Kishës, sepse si do të shpëtojmë dhe me cilët Mistere do të shenjterohemi? Zoti në rrethin e Dishepujve të Tij kishte edhe tradhëtarin Juda. Ai nuk e dëboi, por e la të ikte vetë. Pra ku qëndron absurdja që të ketë edhe njerëz të tillë në Kishë? Këta me praninë e tyre nuk kanë për të infektuar mbulesën, të thurrur nga Perëndia, të Kishës. Atamund të shndërrohen dhe të riformohen shpirtërisht, por kurrë nuk munden ta shndërrojnë e ta ndryshojnë Kishën.

Parabolat e Zotit, të rrjetës së peshkimit (Mat. 13,47), të egjrave (Mat. 13,24), të dasmës së mbretit (Mat.22,11), e njerit që nuk kishte rroba për dasmë dhe e Dhjetë Vajzave (Mat.25,1-14) na tregojnë se brenda në Kishë, të cilën e quan Mbretëri të qiejvë, ekzistojnë dhe anëtarët e kalbur, mëkatarët, të cilët Krishti nuk i dëbon, meqënëse Ai për ta erdhi në botë. Në kohën e korrjes, domethënë të Gjykimit të Ardhshëm, Ai do të veçojë grurin e mirë (besimtarët) nga egjërat (mëkatarët e papenduar).

Anëtarë të vdekur të Kishës kanë ekzistuar që në kohën e Apostullit Pavli. Në kishën e Korintit, për shembull, ishte një inçestuoz, i cili bënte pjesë në kishë, pra nuk qëndronte jashtë saj.

Apostull Pavli thotë: “Unë vetë tashmë kështu kam vepruar... Tia dorëzoni Satanait...” (Letra e parë Korintasve 5,3-5). Nuk ishte vetëm ky, por dhe të tjerë, siç thotë Apostull Pavli: “Të mos keni marrëdhënie me imoralët”. Ai veçon lakmuesitbrëndakishës, nga të krishterët e kulluar, gjersa të pendohen ata që rrojnë në largësi nga besimtarët e tjerë (Letra I Korint. 5,6-11). Pra, mëkatarët nuk duhet të neutralizohen, sepse do te bien në dëshpërim. Vetëm të mbahen larg nga disa detyra të tyre kristiane dhe kjo që të vënë mend dhe të pendohen, sipas sugjerimit të atit të tyre shpirtëror.

Ata na thonë që nuk ka gjë po qe se në Kishë marrin pjesë edhe heretike. Dhe se herezia nuk i trondit themelet e Kishës.

Ne u përgjigjemi: Heretik, (vjen nga folja greke hëro që do të thotë ngre, dhe e transferoj gjetkë) quhet ai njeri që mohon një apo më shumë nga dogmat e Besimit tonë të Krishterë, duke dhënë interpretimet e veta që janë sajime të imagjinatës së tij , ose të egoizmit të tij, apo të injorancës së tij. Zoti e ndalon rreptësisht atë që guxon të deformojë një nga porositë e Tij, sepse do të jetë më i vogli në Mbretërinë e qiellit (Mat.5,19). Apostull Pavli kështu e këshillon nxënësin e tij Titon (3,10): Kush përhap mësime të rreme të qortohet herën e parë dhe herën e dytë, në qoftë se nuk të dëgjon edhe atëhere, të përjashtohet nga gjiri i bashkësisë”. Pra mëkaton jo vetëm mosmirënjohësi dhe lakmitari, por edhe heretiku. Në Letrën e tij derguar Galatasve, Pavli i quan herezitë si vepra të trupit, duke thënë: “është e qartë që janë vepratrupore si imoraliteti, papastërtia, mosmarrëveshja dhe herezitë (Galat.5,20). Në Letrën e dytë (2,1) Apostull Petro thotë se mësuesitheretikë do të shpallin “mësime të rreme”, duke shkaktuar menjëherë rrënimin e shpirtit të tyre. Prandaj, nuk është e mundur që ai që është i papenduar në doktrinën e tij heretike të shpëtojë, qoftë edhe kur bën pjesë në Kishën e vërtetë Ortodokse të Krishtit. Eshtë e domosdoshën edhe jeta e pastër, edhe doktrina e drejtë dogmatike e Kishës që të arrijmë shpëtimin.

Dhe tani le t’i përmbledhim shkurtimisht ato që thamë për Kishën e Krishtit tonë.

“Kisha është e organizuar, e pacënueshme dhe mbartëse e së Vërtetës. Eshtë një me dy pjesë: mbitokësoren ose të dukshmen, dhe qielloren ose të padukshmen. Kisha e vërtet benjë bie në kundërshtim me herezinë dhe me jetën e shthurur. Në të dukshmen bejnë pjesë jo heretikët, por ortodoksët, prej të cilëve disa janë anëtarët e shëndoshë dhe të tjerë anëtarët e vdekur. Ndarja e tyre do të bëhet gjatë Gjykimit të Ardhshëm. Një Kishë e tillë me cilësitë e mësipërme dhe me prejardhje Apostolike është vetëm një, Kisha Ortodokse. Ndërsa “kishat” e Protestantëve u dukën gjatë shekullit të 16-t딹.

2. MBISHKRIMIN E SHENJTE

Kur themi Shkrimi i Shenjtë nënkuptojmë tërësinë e Librave të Shenjta që janë shkrojtur me ndriçimin e Shpirtit të Shenjtë në një periudhë kohore prej rreth 1500 vjetësh, domëthënë nga koha e Moisiut, 1400 vjet para Krishtit, deri në kohën e autorit të Zbulesës, rreth 100 vjet pas Krishtit”².

Protestantët e pranojnë dhë studiojnë vetëm Shkrimin e Shenjtë. Meqënëse ata mohojnë Traditën e Shenjtë të Kishës, përtë cilën do të flasim më gjerësisht në kapitullin pasardhës, interpretojnë fragmentet.e saj sipas pikëpamjeve të tij personale. Kështu, që

' *                                                 £,Vi

sundori pëshpjellim i madh, për shkak të numrit të interpretimeve që propozon secili prej tyre. Ata habiten dhe na pyesin përse Kisha jonë nuk i lejon besimtarët e saj të interpretojnë Ligjin Hyjnor dhe ta predikojnë atë publikisht.

Ne u përgjigjemi: Çdo i krishterë ka për detyrë të lexojë Shkrimin, por dhe të drejtën për ta interpretuar me përgjegjësi. Këtë të drejtë e ka Kisha nëpërmjet priftërinjve dhe teologëve të saj. Detyrë për të mësuar popullin kanë peshkopët, priftërinjtë dhe teologët dhe jo çdo besimtar që mban vendin e nxënësit (Mat.28,20). Apostull Pavli thotë: Jo të gjithë janë apostuj, jo të gjithë profetë, jo të gjithë mësues” (Letra I Korint. 12,29). Mësuesit dhe barinjtë mësojnë ato që thotë Kisha dhe jo atë që duan ata. Ata mësojnë në emër të Kishës dhe të Krishtit.

Ata, mbështetur në fragmentin Ungjillorit Joanit (E para e Joanit 2, 20 e 27), na përgjigjen se çdo i krishterë di ta përkthejë Shkrimin e Shenjtë.

Ne u përgjigjemi se Shkrimi i Shenjtë është një pus i thellë. I eturi nuk do të hidhet brënda për të shuar etjen, por do ta nxjerrë ujin me kovë dhe pastaj me gotë do të pijë ujë. Përndryshe do të mbytet. Kështu edhe këtu me Shkrimet e Shenjta, nuk mund që secili ta kuptojë e ta interpretojë mënçurinë e pafund të Perëndise, sepse ndodhet në një masë të ndryshme moshe të Krishtit.

Pothuajse të gjitha herezitë nisen nga Shkrimx, sepse kryetarët e tyre veçuan fragmente të ndryshme, i shpjegonin siç i kuptonin ata dhe u bënë kështu shkaktarë të humbjes së mijra shpirtrave. Eunuku i mbretëreshës së Etjopisë, Kandak, kur ju afrua Apostull Filipi,iu përgjigj me sinqeritet: “Si mund ta kuptoj, kur nuk kam njeri të më udhëzojë?” (Vepr. 8,31) Thënia e Ungjillorit Joan “i dini të gjitha” në fragmentin e mësipërm, do të thotë për atë çka të bëjë me Antikrishtin dhe pasuesit e tij, për të cilët bëhet fjalë në vargjet e mëposhtme të letrës së Shën Joanit.

Shkrimi i Shenjtë kuptohet me tri mënyra: 1) Me kuptimin fjalë për fjalë, domethënë me kuptimin e jashtëm e historik, 2) Me kuptimin alegorik ose metaforik, që është më i larte se i mëparshmi dhe 3) Me kuptimin shpirtëror dhe të jashtëm, në të cilin hyjnë të gjithë ata që kanë mençurinë e Shpirtit të Shenjtë.

Shumë nga ata ngulin këmbë për të treguar edhe fragmente të tjera të Shkrimit, duke thënë se Perëndia shumë herë i fsheh misteret e kuptimeve të Shkrimeve nga të mençurit dhe ua zbulon të vegjëlve e foshnjave (Mat. 11,25).

Ne u përgjigjemi: Perëndia u zbulon dëshirën e tij atyre që janë foshnje në zemër, për shkak të pafajshmërisë dhe pastërtisë së tyre, dhe jo atyre që kanë tra dhe mendime foshnjore. Pavli u thotë Korintasve: Vëllezër, mos mendoni si fëmijë, në sjelljen tuaj duhet të-jeni të pafajshëm si fëmijë, por në mëndjen tuaj ju duhet të jeni të rritur” (e para Korint. 14,20).

Këmbënguljes së tyre ku konsiderojnë se vetëm nga Shkrimi i Shenjtë do të gjejnë shpëtimin, ne u përgjigjemi: Ashtu si njeriu nuk ha përditë të njëjtën gjellë, kështu, s’ndjen ngopje kur lexon gjithnjë të njëjtin libër. Bleta vrapon në të gjitha lulet për të marrë nektarin dhe për të krijuar mjaltin dhe dyllin, edhe ne nga shumë libra do të thithim nektarin e hirit hyjnor. Shpirti i Shenjtë nuk ka ndriçuar vetëm autorët e Shkrimit të saj, të cilët përjetojnë të vërtetat kristiane dhe munden me anë të penës t’i transmetojnë edhe tek të tjerët.

 

MBI TRADITEN E SHE&JTE

Për ne Ortodoksët, Tradita e Shenjtë është burimi i dytë i Zbulësës hyjnore dhe e barasvlefshme me Shkrimin e Shenjtë.

Eshtë doktrina e Kishës nën drejtimin e Perëndisë me zë të gjallë. “Nga Adami deri tek fundi i Abrahamitkanë kaluar, sipas kronistëve (Cedrin e të tjerë) 3678 vjet, të cilëve po t’u shtojmë 430 vjetët që Hebrenjtë qëndruan në Egjipt, kemi 4108 vjet. Gjatë këtyre viteve as Shkrimi i Shenjtë nuk ka ekzistuar dhe as e Shtuna nuk ka qenë ditë feste pushimi për ndonjë popull. Për gjithë ato vite njerëzit e zgjedhur të Perëndisë e mësuan rrugën e shpëtimit vetem nga Tradita e Shenjtë, domëthënë nga doktrina nbi Perëndinë që e pritën me zë të gjallë. Dhe vetëmpër 1400 vjet, domëthënëngakohae Moisiut e deri në ardhjen e zotit, u udhëhoqën nga Shkrimi i Shenjtë i Dhjatës së Vjetër”.⁴

I pari që e transmetoi doktrinën e dhjatës së Re me zë të gjallë, ishte vetë Shpëtimtari ynë Jesu Krishti. Për tre vjet e gjysmë e përhapi Ungjillin e tij pa shkruar vetë asgjë. Por as Nxënësit e Tij nuk i nxiti për të shkruar diçka, vetëm se i dërgoi në botë për të predikuar e për të pagëzuar popujt. Kisha, që nga dita e krijimit të saj dhe derisa u shkruajt Ungjilli i parë i Mateut, qeverisej vetëm nga Tradita gojore, një pjesë e së cilës u shkruajt më vonë.

Protestantët e mohojnë Traditën e Kishës, të cilën e konsiderojnë si porosi njerëzore dhe urdhëresa të njerëzve. Ata evokojnë këtë fragment: “E gjithë shërbesa e tyre fetare është e kotë, sepse vetëm mësojnë urdherësa të shpikura nga njerëzit” (Mat. 15,9).

Ne u përjigjemi: Në Ungjillin sipas Mateut (15,6), Zoti thotë së ju anulloni urdhërin e Perëndisë me anë të mësimeve tuaja.Që këtej duket se thënjae tyre është urdhëresë njerëzish dhe jo tradita jonë. Duhet hedhur poshtë, sepse është në kundërshtim me Shkrimin e Shenjtë.

Sipas doktrinës së Kishës sonë Tradita e Shenjtë është e barasvlefshme me Shkrimin e Shenjtë. Dhe ja, provat: Zoti në Ungjillin e Mateut 28,20 u thotë Apostujvet e Tij mbas disa ditesh vdiqën. Me cilët nënkupton se të jetë Zoti deri “në fund të shekullit”? Sigurisht, Ai nënkupton pasardhësit e tyre. Dhe cilët janë pasardhësit e Apostujve, ne ortodoksët apo Protestantët që u shfaqën në shek. e 16-të? Vazhdimësia Apostolike filloi menjëherë nga epoka Apostolike me fjalët e Zotit: “unë jam me ju gjithmonë, deri në mbarimin e shekullit”. Nuk thotë “do tëjem”, por jam, domethënë jam që tani. Pra, një vazhdimësi të tillë ka vetëm kisha ortodokse.

Një provë tjetër: Shkrimin e Shenjtë ne e besojmë se është prej frymëzimi hyjnor. Këtë na e thotë Apostull Pavli: “I tërë Shkrimi i Shenjtë është frymëzuar nga Perëndia” (Letra II Tim ,3,16). Sigurisht ai nënkupton Dhjatën e Vjetër, sepse atëherë kur ai shkruante letrën, nuk ekzistonin librate dhjatës së Re. Si vërtetohet frymëzini hyjnor i Dhjatës së Re? Apostujt i rrëfyen çka panë dhe dëgjuan gjatë qëndrimit trevjeçar me Krishtin. Njëkohësisht këtë e thotë edhe Lukai (10,16): “ai që ju dëgjon ju, më dëgjon mua”. Pra, ato çka kanë shkruar Apostujt janë fjalë dhe vepra të Krishtit, janë theopnefstike; Midis shkrimtarëve të shenjtë të Dhjatës së Re ishin dhe disa që nuk kishin qënë nxënës të Krishtit, por nxënës të Nxënësve të Tij, si Marko, Luka...

Ne i pyesim Protestantët: Ungjillet e Markos dhe e Lukait a janë theopnefstike? Në qoftë se po, ku mbështeten e çfarë vërtetojnë? Në qoftë se jo, përse u përfshinë midis Ungjilleve të tjerë dhe kush i renditi atje? Edhe një pyetje: Polikarpi, peshkop i Smimës, Ignati i Antiokisë kanë qënë nxënës të Apostull Joanit. Kanë shkruar edhe ata letra dhe libra. Përse librat e tyre nuk u përfshinë brënda Djatës së Re, kurse Ungjillet e Markos e Llukait u përfshinë. Kush e ka bërë këtë ndaxje që disa i pranoi dhe disa i hodhi tej?

Për ne Ortodoksët përgjigja është e thjeshtë dhe e njohur: Këtë gjë e bëri Tradita e Shenjtë. Po për Protestantët, që e mohojnë Traditën e Shenjtë, kush e ka bërë? Kërkojmë përgjigje.

Provë tjetër. Zoti gjatë lutjes së tij arkieratike, i lutet të Atit të Tij per unitetin e të gjithë të krishterëve me fjalët: “Te lutem jo për ta, por edhe për të gjithë ata që do të dëgjojnë per mua me anë të fjalës së tyre e d'o të besojnë në mua, të lutem që ata të gjithë të jenë një...(Joan. 17,20-21). Ne ortodoksët, me ndihmën e Traditës që interpreton dhe sqaron Shkrimin e Shenjtë, kemi unitet në Kishë. Nuk e shpjegon vetë secili dhe tua imponojë të tjerëve, duke formuar komunitet të tij. Këtë gjë e bëjnë Protestantët sepse ata mohojnë Traditën e Shenjtë dhe prandaj sot nuk kanë unitet as në besimin, as në drejtimin e qindra “kishave”të tyre. Pa e kuptuar, ata janë kundër kësaj lutjeje të Zotit, që kërkon unitetin e të Krishterëve në një grup të vetëm. Protestantëthiqen sikur pranojnë vetëm Shkrimin e Shenjtë dhe se vetëm atë zbatojnë. Megjithatë ata gënjejnë. Dhe ja prova: Dhjata e Re (Vepr. 6,3) flet për shtatë dhjakët, Apostull Pavli (në Letren I Timot. 5,9 ) flet për legjionin e vejushave. Në Letrën e parë drejtuar Korintasve (11,3) thotë që gratë duhet të luten me kokën të mbuluar. Gjithashtu, Zoti u lau këmbët nxënësve të Tij, duke i porositur që të njëjtën gjë të bëjnë me njëri-tjetrin (Joani 13,14). Ne i pyesim Protestantët, a i zbatojnë këto? Sigurisht që jo. Ku mbështeten dhe i mohojnë? Kërkojmë përgjigje. Për ne ortodoksët ekziston Tradita e Shenjtë, e cila na i ka transmetuar këto gjëra dhe prandaj i kemi.

Shkrimi i Shenjtë nuk shkruan gjëkundi për të Djelën si ditë pushimi, por vetëm për pushimin e së Shtunës. Protestantët, ashtu si edhe ne, e pranojnë pushimin e së Djelës. Përse? A ështe shkruar gjë në Shkrimin e Shenjtë? Kush e ka caktuar të Djelën si ditë pushimi?

Krishti duke i dërguar nxënësit e Tij nëpër botë, u tha që njerëzit t’i pagëzojnë në Emër të Trinisë së Shenjtë. Ai nuk u përcaktoi detaje se si do të kryejnë pagëzimin. Këtë na e dorëzoi Tradita e

Shejtë, domethënë se si i pagëzuari do të zhytet tri herë në ujë. Në të parën prifti të thotë “Në Emër të Atit”, në të dytën “e të Birit” dhe në të tretën “e të Shpirtit të Shenjtë” Amin.

Shkrimi për unitetin e të Birit me të Atin thotë: “Unë dhe Ati jemi një” (Joan 10,30). Por ky unitet ku konsiston? Te fakti që të dy janë të palindur? Vjen Tradita dhe me anë të Sinodit të Parë Ekumenik na ka shpjeguar se ky unitet konsiston në qënien e Personave. Bile na dha edhe termin “I njëqënshëm”.

Vetë Protestantët nëpër mbledhjet dhe fjalimet e tyre kryejnë gjëra të ndryshme që janë të panjohura në Shkrimin e Shenjtë. Ata përdorin tekste himnesh dhe lutje që nuk përfshihen në Shkrimin. Gjatë kohës kur ata luten, mbyllin sytë, duart i mbajnë në një pozicion të caktuar, përdorin Shkrimin të interpretuar, ndërsa thonë që duhet lexuar Shkrimi nga teksti origjinal.

Dëshmitë e Shkrimit të Shenjtë për ekzistencën e Traditës së Shenjtë janë të shumta. Po përmedim disa: “Ka edhe shumë gjëra të tjera që bëri Jesui, po të shkruheshin të gjitha ato, një nga një, mendoj se bota do të ishte e vogël në krahasim me vendin që ato do të zinin” (Joan. 21,25). Gjithashtu: (Joan. 20,30 dhe Letra e Dytë e Joanit 12, dhe Letra e tretë e Joanit 13-14). Ato që kanë shkruar Evangjelistët nuk përbëjnë një ekspoze sistematike historike e të gjitha fjalëve dhe veprave të Zotit. Por ato janë kujtime ku përmbajnë informata sporadike nga jeta dhe vepra e Tij. Pra, çka nuk është shkruar, përbën Traditën e Kishës sonë.

Në veçanti Apostull Pavli i porosit ngrohtësisht të Krishterët ë tij të mbajnë traditat dhe mësimet që ai u bënte, duke i kërcënuar bile edhe me mallkim. “Kush ju sjell një lajm te mirë ndryshe nga ai qe ju pranuat, u mallkoftë” (Gal. 1,9). Ja, si i nxit atapër Traditën:

l)    Prandaj jini të patundur, vëllezër, dhe mbështetuni tek ajo që ju mësuam me gojë ose me letër” (Letra II Selan. 2,15).

2)  Vëllezër, Ju urdhërojmë në emër të Zotit tonë, Jesu Krishtit, t’i shmangeni shoqërisë me çdo bashkëbesimtar që shkon çrregullisht, dhe jo sipas traditës që morët nga ne” (Letra II Selan. 3,6).

3) “Ju lavdëroj që më kujtoni gjithnjë dhe u bindeni udhëzimeve që ju transmetova” (Letra I korint. 11,2).

4)  “Çështjet e tjera do t’i rregulloj kur të vij” (L.I Korint. 11,34). '

5)  “Unë ju transmetova atë që kam marrë vetë” (L.1 Korint. 15,3).

6)   “Atë që të transmetova, në prani të shumë dëshmitarëve, transmetojua njerëzve besnikë që janë në gjëndje t’ua transmetojnë edhe të tjerëve” (L. II Timot. 2,2). Në këtë fragment duket porosia e Apostullit Pavli që tradita, t’u transmetohet edhe të tjerëve.

7)  “Në çdo qytet ti duhet të emërosh kryetarë të bashkësive, sipas udhëzimeve të mia” (Tit. 1,5).

8)   “Jetoni ashtu siç ju kam mësuar dhe ju kam transmetuar e si keni dëgjuar nga unë dhe ashtu si keni pare në jetën time’* (Filip. 4,9).

9)   “Këto raporte na i lanë ata që ishin dëshmitarë të atyre ngjarjeve dhe ngarkuan me detyrën e shpalljes së lajmit të mirë” (Luk. 1,2).

10)   “Pas vdekjes së tij, ai u ishte shfaqur dhe i kishte bindur në mënyra të ndryshme se ishte gjallë, për dyzet ditë u shfaqej herë pas here dhe u fliste për mbretërinë e Perëndisë” (Vepr. 1,3). Çfarë u thotë Zoti për Mbretërine e Tij për dyzet ditë? Le te përgjigjen Protestantët, të cilët nuk pranojnë asgjë veç atyre që shkruan Shkrimi i Shenjtë.

11)  “Prandaj kini kujdes dhe merreni me mënd se për tre vjet, ditën e natën, shpesh me lot, jam munduar ta mësoj secilin prej jush” (Veprat 20,31). Çfarë u thoshte Pavli për tre vjet? Në cilin libër janë ato të shkruara? Sigurisht, në asnjë. Por ato janë të shkruara në zemrat e të krishterëve, të cilët i dëgjuan dhe ua transmetuan pasardhësve të tyre.

Kur një doktrinë e Traditës është origjinale dhe e qëndraeshme?

1)  Kur nuk vjen në kundërshtim me ndonjë doktrinë tjetër të Traditës Apostolike dhe të Shkrimit të Shenjtë. Nuk është e domosdoshme të përputhet me Shkrimin e Shenjtë, por të mos jetë në kundërshtim.

2)   Kur vjen nga Shpëtimtari ose nga Apostujt e shenjtë me veprimin e drejtpërdejtë të Shpirtit të Shenjtë.

3)  Të ruhet nga Kisha Apostolike dhe të ketë vazhdimësi të pandërprerë deri më sot.

4)  Të njihet e të zbatohet nga e tërë Kisha Ortodokse.

5)   Te përputhet me doktrinën e shumicës së Etërve dhe të autorëve kishtare.⁵

Kur një traditë nuk i plotëson këto kushte, nuk mund të jetë e vertetë dhe e shenjtë dhe, si pasojë, as e pranueshme për t’u ndjekur.

Kemi edhe dëshmi të Etërve Apostolikë të cilët shkruajnë se Tradita e Shenjtë është e domosdoshme për Kishën. Historjani Eusebio i Qesarisë shkruan se Peshkop i Romës ka qënë Klimi, nxënës i Apostujve, i cili kishte gjithnjë para syve predikimin e Apostujve dhe traditën. Shën Ignati Theofori, në letrat e tij dërguar Efesianëve dhe Filadelfëve, thotë që të Krishterët duhet të jenë të bashkuar, t’u shmangen doktrinave të këqija të heretikëve dhe aty ku është bariu, aty t’i shkojnë pas si delet edhe ata. Shën Irineu (vd. 202 pas Krishtit) dhe Klimi i Aleksandrisë ( vd. më 215 pas Kr.) thonë: “Ata që shpjegojnë Shkrimin pa ndihmën e Traditës kishtare, shkatërrojnë konceptin e së vërtetës”. Shën Epifani (vd. 403 pas Kr.) shkruante: “Duhet të ruhet tradita, sepse nuk është e mundur të gjënden të gjitha në Shkrimin e Senjtë. Apostujt e shenjtë disa i përhapën me fjalën e shkruar, kurse të tjerat me atë gojore”. Shën Grigori i Nysses (394 pas Kr.) shkruante: “Kemi traditën që nis nga Etërit si një trashëgimi me vazhdimësi Apostolike dhe transmetohet me anë të Shenjtorëve”. Kurse Vasili i Madh (379 pas Kr.) në shkrimet e tij na jep këtë dëshmi: “Midis dogmave dhe predikimeve që ruhen nga Kisha, disa i kemi nga doktrina e shkruar, kurse të tjerat i morëm nga Tradita e Apostujve me vazhdimësi të fshehtë gojarisht, dhe këto kanë të njëjtën vlerë me tekstet e shkruara”. Gjithashtu na thotë po ky At: “Në qoftë se braktisim traditat e pashkruara për shkak të zakonit, me justifikimin se ato nuk kanë vlerë të madhe, ne gabojmë në këto probleme të mëdha e të larta duke mohuar Ungjillin”.

Duke përfunduar themi që Burime të Zbulesës Hyjnore janë të dyja së bashku: Shkrimi i Shenjtë dhe Tradita e Shenjtë, të cilat janë të barasvlefshme, ekuivalente. Njëra e interpreton dhe e plotëson tjetrën. Çdo mohim të njërës, na çon në gabime dhe në humbjen e shpëtimit.

 

MBI MISTERIN E PAGEZIMIT

Fjala mister vjen nga folja greke mio, që do të thotë mbyll sytë. Pra mister është ajo gjë ku sytë e njeriut janë të mbyllur. Nuk munden të shohin dhe të shpjegojnë disa veprime misterioze që kanë prejardhje hyjnore dhe që janë mbi logjikën njerëzore. Më në veçanti, mister në Kishën Ortodokse është transmetimi i Hirit të padukshëm Hyjnor me shenja të dukshme.Quhet mister sepse lidhja e Hirit të padukshëm Hyjnor me një element të dukshem është e pashpjegueshme dhe e pakonceptueshme nga truri i njeriut.

Për shembëll: Gjatë pagëzimit elementi i padukshëm, Hiri Hyjnor, zbret tek elementi i dukshën, uji, por si kryhet zhveshja e të pagëzuarit nga mëkatet nuk konceptohet nga mendimi njerëzor.

Mistere të tilla që transmetojnë Hirin Hyjnor në mënyrë të pashpjegueshme tek populli besimtar, Kisha jonë ka shtatë: Pagëzimi, Mirosja, Pendim-Rrëfimi, Falenderimi Hyjnor, Priftëria, Mantesa dhe Efqelia. Katër të parat janë të detyrueshme, ndërsa të tjerat jo. Mister i Madh ështe kryesisht Mishërimi i Fjalës-Perëndi, i cili nuk perceptohet nga truri dhe as që përshkruhet. Gjithashtu mister quhet edhe doktrina e Ungjillit të Shenjtë, siç thotë Apostull Pavli: “ma zbuloi pandërmjetës njerëzorë të fshehtën...” (Efes. 3,3)- Edhe besimi, sipas ApostuIlitPavli, është mister: “Dhe askush nuk mund tamohojë, i madhështë misteri i besimit” (L.ITim. 3,16). Mistere gjithashtu janë Ngjallja e Shpëtimtarit, ngjallja e gjithë të vdekurve, Ardhja e Dytë e Zd’tit, e të tjera. Por, kur flasim për Misteret e Kishës kemi parasysh ceremonitë e shenjta të mësipërme që u krijuan nga Shpëtimtari ynë Krishti dhe na japin dhuratat e Shpirtit të Shenjtë për ndërtimin e Irupit të Kishës.

Pagëzimi në Kishën tonë Ortodokse është ai Mister me anën e të cilit i pagezuari zhytet dhe nxirret nga uji tri herë në Emër të Tre Personave të Trinisë së Shenjtë dhe pastrohet nga faji i mëkatit të njerëzve të parë, si dhe nga mëkatet e tij personale që ka kryer deti në atë çast. Me ndihmën e Hirit pastrues dhe ndriçues i pagëzuari rilind në një jetë të re dhe bëhet pjesëtar i trupit të fshehtë të Krishtit dhe të Kishës së Tij.

Themelet në të cilat bazohet ky Mister në Shkrimin e Shenjtë janë: Zoti, gjatë dialogut me nxënësin e Tij të fshehtë Nikodimi për të lindurit dhe për hyrjen në Mbretërine e Tij, i thotë: “unë po të them, ai që nuk lind me anë të ujit dhe Shpirtit, nuk mund të hyjë në mbretërinë e Perëndisë” (Joan. 3,5). Zoti u tha nxënësve të Tij: “Dilni në mbarë botën dhe predikojuani gjithë njerëzve lajmin e mirë. Kush do të besojë e do të pagëzohet, do të shpëtojë, ai që nuk do të besojë, do të dënohef (Mark. 16,15-16). Po këtë porosi të Krishtit ridaj Apostuj ve të Tij e kemi edhe tek Mat 28,19- 20.

Protestantët mohojnë prejardhjen hyjnore të Misterit të Pagëzimit. Ata besojnë se ky mister nuk jep Hirin Hyjnor, por është një ceremoni e thjeshtë, një veprim simbolik, ku njeriu merr pjesë për të hyrë në kishën e padukshme të Krishtit. Nuk e zhduk mëkatin e njerëzve të parë, nuk rilind e as e shenjtëron njeriun. Me pagëzimin që bëjnë Protestantët (jo të gjitha degëzimet e tyre) ata pohojnë publikisht se janë të shpëtuar pasi kanë marrë zyrtarisht besimin tek Krishti, besim i cili mjafton për shpëtimin e tyre. Të gjithë ata që janë pagëzuar, nuk i pagëzojnë fëmijtë e tyre në moshë të vogël, pasi, siç thonë, nuk kuptojnë asgjë. Bile nuk i konsiderojnë anëtarë shoqërorë të kishës së krishterë. Meqënëse ata do të shpëtojnë vetëm me anë të besimit, ç’vend ka për ta Pagëzimi, të cilin e zhveshin nga Hiri Hyjnor? NdërsaUngjilli e thotë qartë që të bëhet pagëzim, domethënë zhytje në ujë, Protestantët, duke ndjekur këtu papistët, e kryejnë me spërkatje. Përse? Na thonë që nuk kishte qënë e mundur të pagëzohen brënda një dite,në Pesëdhjetëditorin, tre mijë të krishterë (Vepr. 2,4). Ky nuk është argument logjik, sepse në Jerusalem kishte burime uji, siç ishin Porta e Deleve (Joan. 5,2), pellgu i Siloamit (Joan. 5,7), ndofta e të tjera. Mandej, në qoftë se nuk do të mund të pagëzoheshin që të gjithë brënda një dite, ditën e Pentikostisë, sigurisht do të vazhdonin të pagëzoheshin edhe ditët e tjera. Apostull Filipi nuk e spërkati, por e pagëzoi eunukun e mbretëreshës Kandakes të Etiopisë. Ja, ç’tha vetë euriuku: “Ja ku është uji, ç’gjë më pengon të pagëzohem...”(Vepr. 8,36).

Ne u përgjigjemi kështu Protestantëve për gabimet e tyre të mësipërm lidhur me Misterin e Pagëzimit:

Pagëzimi nuk është simbol dhe formulë, por mbartës i Hirit Hyjnor. Apostull Pjetri ditën e Pentikostisë u tha turmave të njerëzve që besuan predikimin e tij të parë: “Pendohuni dhe pagëzohuni të gjithë në emër të Jezu Krishtit që t’ju falen mëkatet e që të mermi Shpirtin e Shenjtë” (Vepr. 2,38). Ata që e pyetën: “ç’të bëjmë për të shpëtuar?”, kishin besim, por falja e mëkateve të tyre do të bëhet pas Pagëzimit. Pra, nuk mjafton besimi për shpëtimin tonë, siç thonë Protestantët.

Provë tjetër: Në fragmeiitin e Veprave (19,1-5) shohim që ata që morën pagëzimin simbolik të pendimit të Joanit, ripagëzohen nga Apostull Pavli. Ky i pyet: “kur e pranuat fenë, a e morët Shpirtin e Shenjtë?”. Këta ju përgjigjën: “ne as që kemi dëgjuar se ka Shpirt të Shenjtë”. Pavli i pyet: “cilin pagëzim keni marrë atëherë?. Këtej del qartë që pagëzimi jipte Shpirt të Shenjtë, nuk ishte simbol por dhënës i Hirit Hyjnor. Shumë më qartë duket që Pagëzimi është i domosdoshëm në Vepr. 10,44-48. Ata që dëgjonin Apostull Pjetrin besuan te Krishti dhe Shpirti i Shenjtë zbriti mbi ta. Por ata nuk e quajtën të tepërt të bëjnë edhe pagëzimin e shenjtë.

Provë tjetër: Pavli në letrën e tij drejtuar Galatasve (3,27) na thotë: “Te gjithë sa u pagëzuat në emër të Krishtit, me Krishtin u bashkuat”. Në qoftë se pagëzimi është një veprim figurativ dhe jo * një realitet, atëherë dhe bashkimi me Krishtin është figurativ dhe jo real. Mirëpo është real bashkimi me Krishtin, a mundet pra që pagëzimi të jetë një simbol? Sigurisht jo. Nga e dimë, thonë ata, që është i vërtetë bashkimi me Krishtin? Ne (Rom. 6,3-4) Apostulli shkruan: “Të gjithë sa u pagëzuam në emër të Krishtit, pagëzimi na lidh me vdekjen e Tij, u varrosëm me Të me anë të pagëzimit”. Këtu shprehja “me anë”nuk është një figurë simbolike, por një mjet realiteti. Si u fut Krishti në varr e doli më i ri dhe i bukur, ashtu edhe ne futemi dhe dalim nga uji krejt të rilindur. Pra, pagëzimi na jep hire, na pastron nga mëkatet dhe na bën pjesëtarë të të gjitha dhuratave të Perëndisë nëpërmjet Kishës së Tij. Gjithashtu, Pavii në Letrën drejtuar Efesianëve (5,26), thotë që Krishti e pastroi Kishën e Tij “nëpërmjet ujit të pagëzimit”. Pra pagëzimi këtu nuk është një formulë, por mbartës i Hirit. Në një Letër tjetër Pavli (Tit. 3,5) e quan pagëzimin banjë rigjeneze. Si e rilind njeriun,në qoftë se nuk jep Hirin Hyjnor dhe është vetëm formulë dhe simbol?

Kemi edhe dëshmi të Etërve të shenjtë dhe shkrimtarëve të Kishës, të cilët ndjekin doktrinën e Dhjatës së Re për Pagëzimin.

Shën Irineu, peshkop në Lugdun (sot Lion) të Francës, që lindi në vitin 140 pas Krishtit, thotë që: “pagëzimi eshtë mjet rilindjeje”.Tertiliani, lindur në vitin 155 pas Kr. thotë që: “pagëzimi është mjet i faljes së mëkateve”. Shën Grigori Nazianzini, që lindi në vitin 329 pas Kr. shkruan: “Ndriçimi (pagëzimi) është shkëlqim i shpirtit.

Mbi Pagezimin e fëmijeve

Protestantët na thonë se fëmija, meqënëse, për shkak të moshës, nuk mund të besojë, ai nuk mund as të pagëzohet.

Ne u përgjigjemi: Zoti gjatë aktivitetit të tij trevjeçar mbi tokë i pranonte fëmijtë dhe i bekonte. “Lërini fëmijtë të vijnë tek unë e mos i pengoni; për ata që janë si këta është mbretëria e Perëndisë” (Luk. 18,16). Kjo tregon se Hiri i Shenjtë duhet marrë që fëmijë të vegjël. Meqënëse Krishti i deshte aq shumë fëmijtë dhe i bekonte duke u dhënë Hirin e Shpirtit të Tij, përse Kisha t’i privojë nga Hiri i pagëzimit, me anën e të cilit ata marrin pastrimin nga mëkati i njerëzve të parë dhe mund të marrin pastaj Trupin dhe Gjakun e Zotit për shpëtimin dhe shenjtërimin e tyre?

Zoti me fjalët që i thotë Nikodimit: “Në qoftë se ndonjë nuk lind me anë të ujit dhe të Shpirtit, ai nuk mund të hyjë në Mbretërinë e Perëndisë” (Joan. 3,5) nuk ka parasysh vetëm njerëzit e rritur, por të gjithë në përgjithësi. Sigurisht edhe fëmijtë e vegjël, të cilët po nuk pagëzohen, nuk shpëtojnë.

Apostull Pavli thotë në (Korint. 1,16): “Unë pagëzova Stefanin e familjen e tij “ dhe në (Vepr. 16,33) thotë: “U thashë aty fjalën e Perëndisë gjithë njerëzve të shtëpisë së tij ... u pagëzua ai dhe familja e tij”. Brënda këtyre familjeve nuk kishte dhe fëmijë të vegjël?

Eshtë e vërtetë që fëmijtë e vegjël nuk kuptojnë diçka nga ky Mister. Por, i pyesim Protestantët, mos vallë të rriturit në moshë e kuptojnë se si veprbn ky Mister në faljen e mëkatave? Si e rilind qënien tonë, si na bën pjesëmarrës në dhuratat hyjnore. Fëmijtë nuk qortohen nga Zoti sepse marin Hirin Hyjnor, por ata që e refuzojnë Hirin. Kështu thotë Shkrimi: “Kush nuk do t’i besojë, do të dënohet” (mark. 16,16). Hiri Hyjnor, për shkak të moshës së vogël të fëmijve, nuk pengohet për t’u bërë mbrojtes.

Mëkati i njerëzve të parë te femija ka hyrë në mënyrë të pandërgjegjshme. Apo nuk është kështu? Përse është absurde t’i largohet ky mëkat me anë të pagëzimit, ndërsa fëmija është ende i pandërgjegjshëm për veprimët e tij?

Në vënd të fëmijve, që nuk e kanë në moshën e tyre mundësinë për të besuar, kisha jonë ka Nunët. Këta janë etër shpirtërore të fëmijve, pohojnë besimin në vënd të tyre dhe pas pagëzimit i pranojnë në një jetë të re me Shpirt të Shenjtë. Dëshmi nga Shkrimi për këtë kemi këto: “... çdo çështje duhet vendosur në bazë të dy ose tre dëshmitarëve” (Mat. 18,16 dhe Letra e Parë Tim. 5,19). Një herë Zoti duke mairë në prehër një fëmijë, e vendosi midis dëgjuesve të Tij e u tha: “Kush e pranon në emrin tim këtë fëmijë, ai më pranon mua” (Mat. 18, 5). Pra, nëpërmjet besimit të prinderve, të nunëve dhe te dëshmitarëve të tjerë bëhet pagëzimi i fëmijve prej priftit.

Protestantët na pyesin: A mund që besimi i Nunit ta shpëtojë fëmijën;

Ne u përgjigjemi: Po. Ja dhe dëshmi të tjera: Nëpërmjet besimit që kishte te Krishti kapiteni romak, u shërua shërbëtori i tij (Mat. 8,13). Katër njerëz po i sillnin Krishtit një të paralizuar. “Kur pa Jesui se sa besim ata kishin tek ai, i tha paralitikut: të janë falur mëkatet” (Mark. 2,3-5). Besimi i katër njerëzve dhe jo i paralitikut, e shpëtuan shpirtërisht dhe fizikisht. Zoti nga besimi tek ai i Jaerit, i shpëtoi këtij vajzën (Mat. 9,18). Shëroi një shurdhmemec që e kishte sunduar djalli (Mat.9,32). Në saj të besimit të gruas kananease, i shpëtoi asaj vajzën nga shpirti i keq (Mat. 15,21). Në saj të besimit të të atit, Zoti ia shëroi djalin epileptik (Mat. 17,14). Diçka të tillë thotë edhe Pavli:

Protestantët na thonë: Përse Krishti u pagëzua 30 vjeç? A nuk duhet që edhe ne të pagëzohemi në moshë pjekurie?

Ne u përgjigjemi: Pagëzimin që mori Krishti nga Joani ishte pagëzim me anë të ujit, kurse Pagëzimi që inaguroi Krishti është “me anë të ujit e të Shpirtit”. Krishti nuk u pagëzua për t’u penduar e për t’u pastruar, sepse ishte pa mëkate. E bëri për të plotësuar “çdo gjë që kërkon Zoti” (Mat. 3,14) dhe për të na dhënë një shëmbull që të pagëzohemi edhe ne për pastrimin e pasioneve. Shën Joan Gojarti thotë se Joani e pagëzoi Krishtin për t’ua treguar njerëzve: “Ja, Qëngji i Perëndisë... atë kisha ndër mënd kur ju thashë...” (Joan. 1,29-30). Por edhe Perëndia At e tregoi me anë të shfaqjes së Shpirtit të Shenjtë, domethënë të tërë Trinisë.

Krishti nuk e ka përcaktuar se në cilën moshë të pagëzohemi. Por edhe Protestantët vetë, ata që pagëzohen, nuk e manin pagëzimin në moshën 30 vjeçe, por kur të duan.

Në Kishën Ortodokse një herë bëhet pagëzimi në Emër të Trinisë së Shenjtë. Këtë e thotë dhe Apostull Pavli: “Ka vetëm një Zot, një fe dhe një pagëzim” (Efes. 4,5). Vetem po të jenë pagëzuar prej heretikëve, ata i pagëzojmë persëri. Kurse tek Protestantët nuk është e ndaluar të pagëzohen për të dytën herë. Të gjithë njerëzit kanë nevojë për pagëzim për t’u pastruar nga mëkati. Sa gjynah! Kur mendojmë që milionaProtestantë janë në thelb të papagëzuar dhe të përjashtuar nga Mbreteria e Perëndisë!

Gjithashtu Protestantët na thonë që fëmijtë e vegjel janë të shënjtë dhe mund të shpëtojnë edhe pa u pagëzuar. Për këtë ata po përmëndin fragmentin e Pavlit (Letra I Korint. 7,14): Në qoftë se prindërit janë të sliënjtë (të pagëzuar), atëherë edhe fëmijtë janë të shënjtë.

Ne u përgjigjemi se nuk është i saktë arsyetimi i tyre, sepse “ajo që lind prej njerëzve mbetet njerëzore” (Joan. 3,6). Kështu qe fëmijtë e tyre të papagëzuar janë vetëm mish prej mishit të tyre dhe jo Shpirt, sepse ata nuk rilinden me anë të “ujit dhe të Shpirtit”. Mbajnë bile mbi vete fajin e mëkatit të njerëzve të parë, qe si një sëmundje ngjitëse e ka prekur gjithë gjininë njerëzore. “Mëkati erdhi në botë me anë të një njeriu dhe me anë të mëkatit erdhi vdekja...” (Rom. 5,12). Të pagëzuarit në çdo moshe, vishen me Kiishtin.

Fëmijtë janë mekatarë, si gjithë njerëzit që erdhën në botë, dhe kanë nevojë për pagëzimin pastruas dhe ndriçues. Ja disa dëshmi: Joan. 3,6; Rom. 3,10; E Para e Joanit 1,8; Isaiut 48,8; Psalm.50,5 etj.

Mbi Mirosjen

Misteri i Mirosjes së shënjtë është ajo ceremoni fetare, gjatë së cilës prifti lyen me mir të shënjtëruar pjesë të ndryshme të trupit të të porsapagëzuarit duke thënë lutjen: “Vulën e dhurimit të Shpirtit te Shënjtë Amin”. Njeriu, më anë të pagëzimit hyn në jetën e re me Krishtin, me anë të Mirosjes merr Hirin Përfundimtar dhe më pas me Falenderimin Hyjnor shënjtërohet. Pagëzimi heq mëkatet, kurse Mirosja pasuron me dhurata hyjnore, që të zhvillohet jeta e re shpirtërore.

Protestantët nuk e pranojnë Mirosjen jo vetem si Mister, por as si një ceremoni të thjeshtë ose si veprim simbolik. Nëpër librat e tyre shkruajnë se “asnjë vënd ose asnjë bazë nuk gjejmë në Ungjill që të jetë jo mister, por as si dispozitë ose si ceremoni të thjeshtë”.

Ne u përgjigjemi: Në Veprat e Apostujve përmënden dy fakte më se të qarta, në të cilat duket që, pas Pagezimit, Apostujt kryenin edhe një ceremoni tjeter, nje mister tjetër, i cili transmetonte dhuratat e Shpirtit të Shënjtë. Shkruan Luka: “Apostujt kur dëgjuan në Jerusalem që njerëzit në Samari e kishin pranuar fjalën e Perëndisë, dërguan atje Pjetrin dhe Joanin, të cilët me të mbrritur u lutën që të marrin Shpirt të Shënjtë. Vërtet ata ishin pagëzuar në emër të Zotit Jesus, por asnjeri prej tyre nuk kishin marrë Shpirtin e Shënjtë. Atëherë ata vunë duart mbi ta dhe e morën Shpirtin e Shënjtë” (Vepr. 8,14-17). Nga ky fragment ne mësojmë që tjetër gjë ishte pagëzimi dhe tjetër dhënia e Shpirtit të Shënjtë me anë të vendosjes së duarve të Apostujve. Gjithashtu, në fragmentin (Vepr. 16,2-6) thuhet: “Ata që dëgjuan u pagëzuan në emër të Zotit Jezus dhe duke vënë duart Pavli mbi ta erdhi Shpirti i Shënjtë”. Edhe këtu shohim dy mistere të ndryshme, të pagëzimit e të Mirosjes. Edhe Apostulli Pavli na e konfirmon që ky Mister kryhet menjëherë pas

Pagezimit të shënjtë: “Dhe mos e trishtoni Shpirtin e Shënjtë të Perëndisë, sepse ai është garancia e ditës së çlirimit tuaj” (Efes. 4,30).

Shumë herët, qysh nga vitet Apostolike, ky Mister kryhet edhe me lyerje. Kjo i dedikohet numrit të madh të të krishterëve, tek të cilët nuk ishte e mundur që ata Apostuj të vënë mbi kokat e tyre duart duke u dhënë Shpirtin e Shënjtë. Kështu, Apostujt bekonin këtë mir të shënjtëruar, me të cilin kryenin pastaj priftërinjtë Misterin e Mirosjes nëpër enoritë e tyre. Në fragmentet (II Korint. 1,21-22; I Joanit 2,20 dhe 27) bëhët fjalë për “mirosje” dhe “lyeije”. Megjithëse përmënden për përforcimin e brëndshem me anë të Shpirtit të Shenjtë, por e presupozojnë edhe lyerjen e jashtme, me të cilën bëhët pjesëmarrja në Hirin Hyjnor.

Vendosje e dorës për të pagëzuarit dhe lyerje me Miro të Shenjtë është i njëjti Mister, siç vërtetohet nga kohët e vjetra me anë të shkrimeve të Etërve të Shenjtë.

Thelbësorja tek ky Mister është dhënia e Shpirtit të Shenjtë, ndërsa lyerja, si veprim i jashtëm, është diçka sekondare. Ky Mister kryhet një herë tek i pagëzuari dhe përsëritet tek ata që kanë rënë në “kisha” heretike dhe që dëshirojnë të rikthehen në Kishën Ortodokse, nga janë shkëputur.

Përveç Shkrimit të Shenjtë, për nevojshmërinë e këtij Misteri dëshmojnë edhe Etërit kishtarë të shekujve të parë.

1.  Teofili i Antiokisë që ishte Epishkop në 169-180 shkruan: “Pra edhe ne prandaj quhemi Kristianë se na bëhet Krizma me vajin e Krizmës hyjnore.

2.  Tertilianos (shkrimtar Kishëtar i Perëndimit) që jetoi në vitet 155-240 shkruan: Kur dolëm nga uji i Pagëzimit menjëherë na u bë Krizma me vajin tonë pastaj kleriku (meshuesi) vendos dorën e tij mbi ne dhe me bekimin e Kryqit të çmuar lutet dhe zbret Shpirti i Shenjtë.

3.  Sinodi i Kalkidonës në 258, në të cilën merrte pjesë shën Qipriani edhe 84 Episkopë të tjerë vendosi si më poshtë: “Eshtë e nevojshme që të pagëzuarit t’i bëhet Krizma, që me ujë dhe me Krizmën të bëhet pasues i jetës së Krishtit. Heretikët nuk mund të shenjtërojnë vajin”.

4.   Shën Kirilli, Episkop i Jerusalemit që jetoi në vitin 312- 386, shkruan: “Edhe te ju gjithashtu që dolëtngakazani i pagëzimit ju dha Krizma... Me anë të Miros trupi lyhet, nga ana tjetër me Shpirtin e Shenjtë jetëdhënës shpirti shenjtërohet”.

5.  Shën Grigor Teologu (329-390) shkruan: “Pagezimi, quhet kështu, sepse mëkati varroset brënda në ujë, ndërsa Krizma quhet kështu, sepse është dritë e shenjtë dhe mbretërore, sepse është ndriçim dhe dhënës i Shpirtit të Shenjtë.

6.  Sinodi i Llaodiqisë (354) në Kanunin e tij të shtatë thotë si më poshtë: “Për ata që kthehen nga herezitë, si t’u bëhet Krizma me Krizmën e Shenjtë, pastaj do kungohen me kungatën e shenjtë, ndërsa kanuni i 48 shkruan: “Kristjanët të lyhen me krizmën qiellore”.

7.  Shën Joan Gojarti shkruan: “Të gjithë ata që morën vulën (Krizmën), ata që krijuan sakrificën e Krishtit, ata që morën pjesë në tryezën e shenjtë (Kungata e Shenjtë) le të qëndrojnë dhe të ruajnë fisnikërinë dhe nderin.

Si konkluzion themi se Krizma e Shenjtë ka origjinë Apostolike. Në fillim bëhej me vendosjen e duarve të Apostujve në kokat e njerëzve dhe pastaj me Krizmën, me Vajin e Bekuar. Sot kjo Miro përgatitet në Patriarkinë Ekumenike në mbrëmjen e së Mërkurës së Madhe një herë në vit, dhe shpërdahet në të gjitha Kishat Autoqefale. Përbëhetprej 40 esencave aromatike, që simbolizojnë grumbullin e dhuratave të Shpirtit të Shenjtë.

 

Mbi Falenderimin Hyjnor

Falenderimi Hyjnor ose Rimanje ose Kungim Hyjnor është ai Mister, në të cilin besimtari merr, në formën e bukës e të verës, vetë Trupin dhe Gjakum e Krishtit për faljen e mëkateve të tij dhe për jetën e pafundme.

Protestantët e hedhin poshte me fanatizëm ketë Mister, duke thënë se nuk është mister. Eshtë një veprim simbolik, një perkujtim të Darkës Mistikë që beri Krishti mbrëmjen e së Enjtes së Madhe. Ata bëjne pikërisht këtë arsyetim: “Ne komunikojmë shpirtërisht me Krishtin. Krishti banon me anë të besimit nëpër shpirterat tona, prandaj është i tepërt Falenderimi Hyjnor”. Dhe meqë është i tepërt, pra ai nuk ekziston, pra nuk është mister. Në emër të logjikës së tyre ata hedhin poshtë Mistere të domosdoshme të Jezu Krishtit.

Ne Ortodoksët u përgjigjemi kështu: FalenderimiHyjnor nuk është një akt simbolik, por një flijim pa gjak. Një herë u bë mbi ! Kryqin flijimi i përgjakshëm i Krishtit për shpëtimin e njerëzve. Ky flijim po përsëritet pa gjak në altarët e shënjta të kishave ! ortodokse, kur kryhet Misteri i Falenderimit Hyjnor. Zoti dy herë iflët qartë për këtë Mister. Herën e parë e rekomandon si mjet të nëvojshëm për shpëtimin e popullit të Tij. Ja, fragmenti: “Unë po ju them: ju nuk keni asnjë pjesë në jetën e pëijetshme në qotë se nuk hani trupin e të Birit të njeriut dhe nuk pini gjakun e tij. Kush ha trupin tim dhe pi gjakum tim ka jetë të pafundme. Trupi im është ushqim i vërtetë dhe gjaku im është pije e vërtetë. Kush ha trupin tim dhe pi gjakun tim, jeton në mua dhe unë tek ai.” (Joan. 6,52- 57). Këtu ne shohim që Zoti katër herë e thekson se Falenderimi hyjnor është flijim dhe se flet veç për Trupin dhe veç për gjakun

 

Shumë Protestantë duke dëgjuar ketë fragment thonë që “ha trupin” do te thotë komunikoj shpirtërisht me Krishtin dhe kam jetë të pafundme, ndersa, nuk ha trupin dhe nuk pi gjakun e Zotit do të thotë nuk komunikoj shpirtërisht, nuk kam jetë te pafundme me Jezusin.

Ne u pergjigjemx kështu: Në qoftë se zoti e kishte fjalën për komunikimin shpirtëror me Të, me anë të bukes e të verës, përse u skandalizuan dëgjuesit, bile disa nga nxënësit e Tij thanë: “E ashpër është kjo fjalë, kush mund ta dëgjojë atë?” (Joan. 6,60). Në qoftë se Zoti nënkuptonte komunikimin shpirtëror dhe jo të vërtetë me anë të ngrënies së Trupit dhe pirjes së Gjakut të Tij, përse atëherë të skandalizohen dëgjuesit dhe dishepujt e Tij? Megjithëse “Judenjtë grindeshin midis tyre duke thënë: si është e mundur ky njeri të na japë trupin e vet për ta ngrënë?” (Joan. 6,52), Zoti i siguroi ata me këmbëngulje, mund të them edhe duke i kërcënuar, se në qoftë se nuk do të hanë Trupin dhe nuk do të pijnë Gjakun e Tij, nuk do të kenë jetë të pafundme. Këmbëngulja e Tij tregon se ngrënia e Trupit dhe pirja e Gjakut të Tij thuhen në kuptimin e mirëfilltë dhe jo në kuptimin shpirtëror ose alegorik. Shumë prej nxënësve të Tij me të dëgjuar këtë doktrinë paradoksale “i kthyen shpinën dhe s’donin ta ndiqnin më” (Joan. 6,66). Krishti nuk ndikohet nga ikja e tyre, as e pakëson tonin, paradoksal për nxënesit, e doktrinës së Tij. Përkundrazi, Ai i provokon në duan të largohen edhe ata (varg. 67). Ky qëndrim kategorik i Jezusit, të cilit nuk i bëhej vonë për skandalizimin dhe ikjen, qoftë edhe të gjithë dëgjuesve dhe nxënësve të Tij, tregon se Ai nuk flet në mënyrë alegorike, por vërteton që për të patur jetë të pafundme duhet marrë Trupi dhe Gjaku i Tij.

Herën e dytë Zoti e dorezoi vetë Trupin dhe Gjakun e Tij gjatë Darkës Mistike. Ai u thanxënësve: “Merreni, hajeni, ky është trupi im. Pini të gjithë; ky është gjaku im i Dhjatës së Re që do të derdhet për të gjithë ju për faljen e mëkateve” (Mat. 26, 26-28). Këtu ne e shohim qartë që fjala është për flijim dhe nuk është figurë alegorike, sepse përfundon “për faljen e mëkateve” dhe ka një ndarje të qartë midis trupit dhe gjakut. Protestantët ngulin këmbë duke thënë se folja “është” do të thotë “simbolizon” Sepse kështu thotë edhe gjetke Zoti: Unë jam vreshta e vërtetë...” Ne u pergjigjemi se në këtë fragment folja “jam” nuk duhet marrë në kuptimin alegorik, sepse Zoti ishte më të vërtetë vreshta shpirtërore, bujk i së cilës ishte perëndia, Me kuptimin alegorik mund të manin fjalën “vreshtë” dhe jo foljen “jam”.

Protestantët u referohen fragmenteve (Luk. 22,19 dhe Letra I Korint. 11,24) thotë që Darka e Zotit ishte një simpozium përkujtimor një darkë miqësore me nxënësit të cilëve u ofroi bukë dhe verë për të përkujtuar Darkën Mistike.

Ne u përgjigjemi:

Krishti nuk tha: Merrai dhe hani sepse ky është nje simbol i Trupit tim, por tha: “kjo (buka) është trupi im” dhe “kjo (vera) ështe Gjaku im (Mat.26,26-28 dhe Luk. 22,19). Le të vijmë në veçanti tek fragmenti i Lukës. Zoti thotë: “kjo gotë është Dhjata e Re” (22,20), nuk thotë kjo gotë është përkujtimore e Dhjatës së Re. Këtu deklaroi qartë që përmbajtja e gotës është Gjaku i Tij.

Në vargun e mëparshëm (19) nuk thotë “ky është simboli i trupit tim” por “ky është trupi im që afrohet për ju”. Këtu na thotë qëllimin për të cilin na jep trupin e tij duke thenë pikërisht: “qe ofrohet për ju”, kurse ungjillasi Matheu plotëson më mirë (26,27) “për Ienien e mëkatave). Pastaj na thotë ungjillori Lluka “Këtë të beni për kujtimin tim”. Kjo shprehje ngacmon shumë protestantët. E heqin nga të gjitha pjeset e mësipërme, tektë cilat shonin esencen e Misterit, dhe na thonë: “Ja darka Mistike është nje ceremoni përkujtimore.

Në u përgjigjemi në këtë mënyrë: Falenderimi Hyjnor meqënënëse ofrohet pa gjak, d.m.th.jo si mish dhe gjak, por me formën e bukës dhe të verës është real dhe përkujtimor. Eshtë sakrificë reale sepse me të vertetë tregon Zoti se ato janë Trupi dhe Gjaku i Tij. Eshtë edhe përkujtimore sepse ka formën e bukës dhe të verës, me të cilat përkujtojmë sakrificën e Golgothasë që u bë njëherë. Në qoftë se sakrifica e Tij në Golgotha përsëritej, kjo do të thoshte se nuk do të mund të ketë sukses në përfundimin e pritur dhe do ishte e ngjashme me sakrificat e Dhiatës së Vjetër. Por, meqënëse sakrifica e Tij në Golgotha ishte shenjtëruese, cilado përsëritje e saj nuk do të kishte asnjë kuptim. Në theroret e kishave ofrohet kjo sakrificë me mënyrë të pagjakshme, d.m.th. me formën e bukës dhe të verës dhe ashtu do të vazhdojë të ofrohet deri në ardhjen e dytë të Krishtit (Luk. 22,19 dhe I Kor. 11,25). Në Shkrimin e Shenjtë kemi pjesë që flasin qartë për sakrificë dhe therore të kristianëve. Apostull Pavli në letrën e tij për Hebrenjtë (13,10) shkruan: kemi altar nga i cili nuk kanë të drejtë të hanë ata që adhurojnë çadrën (nënkupton hebrenjtë që faleshin në çadrën e martirit, d.m.th. sëndyk i shenjtë në të cilin ruheshin pllakat e Moisiut me porositë e Perëndisë, shkopi i faraonit edhe objekte të tjera të shenjta të tyre). Përderisa kemi altar duhet të ketë edhe grada priftërie edhe sakrificë.

Protestantët kundërshtojnë dhe na thonë se altari nuk është Tryeza e Shenjte e një Kishe por është Golgotha. Dhe se shprehja “nga e cila hamë” nuk do të thotë këtu ha, por ka kuptim alegorik dhe d.t.th. besoj. Le të përpiqemi tani në bazë të shpjegimeve të protestantëve të nxjerrim kuptim nga pjesa e mësipërme e Apostull Pavlit. Domethënë: altar do të thotë Golgotha, ha do të thotë besoj dhe “adhurojnë çadrën” janë izraelitët. Si rezultat themi: kemi Golgothan tek e cila nuk kanë të drejtë të besojnë izraelitët. Por është e vërtetë se Krishti nuk pranon në besimin e Tij izraelitët? Vetë Apostull Pavli ishte izraelit fanatik dhe u bë jo vetëm kristian, por edhe i një zgjedhjeje. Shikoni vëUezër protestantë në ç’konkluzion arrijmë po të pranojmë interpretimet tuaja?

Në bazë të pjesës së Apostull Pavlit (Hebr. 10,12-14) na thonë protestantët se Krishti nje sakrificë ofroi dhe jo dy qe keni ju (ortodoksët), d.m.th. një në Golgotha dhe një në Tryezën e Shenjtë që bëhet çdo herë. U përgjigjemi në këtë mënyrë: Sakrifica e Golgothasë dhe e Tryezës së Shenjtë është një dhe e njëjtë. Filloi në Golgotha dhe vazhdon në Tryezën e Shenjtë të çdo kishe. Janë te njëjta përsa u përket natyrës së tyre, por ndryshojnë nga mënyra dhe qëllimi i ofertës. Domethënë i njëjti Krisht sakrifikohet edhe në Golgotha edhe në Tryezën e Shenjtë, por sakrifica e parë ishte e përgjakshme, kurse e dyta bëhet pa gjak. E para në Golgotha është objektive, e përgjithshme për të gjithë, kurse e dyta është vetëm për ata që e duan. Sakrifica e Tryezës së Shenjtë ka lidhje me sakrificën e Golgothasë sepse varetprej saj. Akomaështë simbol dhe realitet i sakrificës së Golgothasë. Eshtë simbol se mënyra e ofertës është e pagjakshme, e bukës dhe e verës që simbolizon sakrificën e Golgothasë. Eshtë edhe realitet sepse ky simbolizim nuk është fantastik por real, sepse me të vërtetë u sakrifikua Jisui në Golgotha.

E keqja nuk erdhi kryesisht nga protestantët e sotshëm por nga kryetarët e tyre, të cilët predikonin se do shpëtojnë vetëm me besimin dhe lanë mënjanë gjithë doktrinën tjetër dhe Misteret që i dha botës Krishti.

Luteri nuk besonte se në këtë mister bëhet çudi. Mohonte se buka dhe vera me veprimin e Shpirtit të Shenjtë transformohen në Trup dhe Gjak Krishti. Thonë biografët e tij se kaq shumë e tronditën diskutimet rreth Kungatës së Shenjtë saqë i krijuan tronditje nervore dhe e shpunë më shpejt në varr. Reformatori i dytë i tyre Joan Kalvini thoshte: “Buka dhe vera janë gjëra të dukshme të cilat paraqesin, simbolizojnë Gjakun dhe Trupin. Eshtë gënjim djallëzor të besojmë se buka me bekimin e priftit transformohet në Trup Krishti, kurse vera në Gjak”. Kurse reformatori i tretë Zvingli thoshte: ‘ eshtë mashtrim djallëzor dhe shpërdorim doktrina për prezencën trupore të Zotit në Falenderimin Hyjnor. Eshtë një paganizëm që të vështirësohet besimi se Krishti është prezent”. Aq të poshtra dhe të tmerrshme ishin ato që thonin kryetarët e reformës sa që Luteri kur mori vesh vrasjen tragjike të Zvinglit, tha: “E tillë vdekje i duhej atij që predikoi nje doktrinë të tillë satanike për Kungatën e Shenjtë”.

Sot protestantët, ata që mbajnë këtë Mister të madh si ceremoni të thjeshtë simbolike, krenohen se nuk kanë Tryeza të Shenjta temjanicë, mistagogji, lugë, antiminsio, rrëfim, asgjë tjetër nga të gjitha ato që ka me nder dhe që me respekt e përdor Kisha Orthodhokse. Vazhdojnë të besojnë se me marrjen e bukës së thjeshtë dhe të verës bëhen pjesëtarë të dhuratave qiellore, të prezencës së padukshme të Krishtit. Por i pyesim: Si u jep buka të tilla premisa?

Edhe tradita e lashtë e Kishës sonë është dakort me këtë Mister. Do mjaftohem në disa dëshmi të Etërve tanë të parë. Shën Ignati (vdiq në vitin 107 pas Kr.), shkruan në letrën e tij drejtuar kristianëve të Zmimit: “Në këtë kohë dokitët heretikë mohojnë Falenderimin Hyjnor. Pse? Sepse nuk besojnë se Falenderimi Hyjnor është në të vërtetë Trupi i Shpëtimtarit të botës, i Cili u kryqëzua për mëkatet tona”.

Shën Justini, lindur rreth vitit 100 pas Krishtit, shkruan: “Ofrojmë therore në merin e Tij, të cilën e porositi vetë Zoti Jisu Krisht që ta bëjmë, d.m.th., në falenderimin për bukën dhe verën.” (Marrë nga “Dialog me Trifon”).

Shën Qirilli i Jerusalemit, lindur më 312 pas Krishtit, ka shkruar në katekizmin 22: “Buka që shikojmë nuk është bukë,në gojë është si bukë, por nuk është bukë, është trupi i Krishtit; dhe vera që shijojmë nuk është verë, pamvarësisht se në gojë duket si verë, është gjaku i Krishtit.”

Në këtë mënyrë Shkrimi i Shenjtë dhe traditae katër shekujve të parë dëshmojnë për rëndësinë dhe shtrirjen sipas kishave të botës të Misterit të Falenderimit Hyjnor.

Si ka mundësi një prift - na pyesin Protestantët - që është njeri mëkatar, të kryejë një çudi si kjo: Transformimin e bukës dhe të verës në Trup dhe Gjak Krishti? U përgjigjemi në këtë mënyrë: Priftërinjtë mund të jenë mëkatarë si gjithë njerëzit, por jo aq mëkatare sa akuzohen. Por nuk janë priftërinjtë që transformojnë bukën dhe verën në Trup dhe Gjak Krishti, por Shpirti i Shenjtë. Ata luten dhe Perëndia dërgon Frymën e Tij. Vetëm ata kanë hirin e veçantë që morën në Dorëzimin e tyre, të kryejnë këtë Mister, sikundër të Misteret e tjëra të Kishës sonë. Për t’ua bërë të ditur të krishterëve, për një parapregatitje sa më të mirë në marrjen e dhuratave Hyjnore shtojmë në vazhdimësi këto: Pregatitja për Kungatën Hyjnore është dy llojesh: trupore dhe shpirtërore. Ajo konsiston si më pashtë: 1. Rrëfimi i mëkateve, pa të cilin nuk mund të shkoj asnjë drejt Kungimit Hyjnor, përveç fëmijëve deri në moshën 7 vjeç që mund të kungohen pau rrëfyer. 2. Pajtimi me të gjithë njerëzit. Në qoftë se marrëdhëniet tona me një njeri janë tronditur, duhet sa më shpejt të pajtohemi. Pa dashurinë për njeriun që kemi pranë, Kungata Hyjnore bëhet zjarr jo i mëkateve tona, por i shpirtit tonë. 3. Largimi nga të gjitha veprat e këqija, në veçanti i pasioneve trupore të cilat infektojnë gjithë njeriun shpirtësisht dhe trupërisht. Gjithashtu kërkohet një pëmSbajtje në ushqime e pije dhe mëngjezin e ditës që do shkojmë për të kunguar bëhet agjërim i plotë. Vetëm te ata që janë të sëmurë rëndë dhe gati për vdekje jepet Kungata Hyjnore pa agjëruar. 4.Leximi për ata që kanë mundësi, i shërbesës së Kungatës Hyjnore. Në rast mungese të këtij libri të ketë bërë për mjaft kohë lutje për t’u bërë i denjë për Misterin e Madh që do marrë.

Mbi Rrëfimin e Shenjtë

Pendim ose Rrëfim është Misteri me të cilin Perëndia fal nëpërmjet atit shpirtëror, mëkatet e të krishterëve që pendohen sinqerisht dhe rrëfehen përpara Rrëfyesit. Pendim sipas Shën Joan Damaskenit është kthimi në rrugën e drejtë të krishterë. Pendimi përbëhet prej këtyre katër pjesëve: 1. Pendimi për mëkatet e bëra.

2.  Faljen e mëkateve. Asnjë at shpirtërornuk mund të falë mëkatet e dikujt, i cili nuk pranon t’i nënshtrohet dhe të zbatojë kanonin e caktuar nga ati shpirtëror. Protestantët nuk e pranojnë si Mister Pendim-Rrëfimin. Thonë se sikundër njerëzit rrëfejnë në marrëdhëniet e tyre të përditëshme të metat (fajet) dhe sukseset e tyre, e ndiejnë se në diçka janë fajtorë, kërkojnë ndjesë dhe pajtohen, në këtë mënyrë dhe në jetën kristiane mund të tregojnë atë që i rëndon direkt te Perëndia dhe të marrin ndjesën pa ndërmjetësinë e ndonjë prifti. Rrëfimi dhe pendimi thonë që u zbulua në shek .V.

Kalvini, reformator modem i Luterit shkruan: “Kisha nuk njeh tjetër, për faljen e mëkate ve, përveç atij që bëhet përballë Perëndisë, as ndonjë, falje faji përveç atij që nga Perëndia. Prandaj vetëm tek Ai duhet të rrëfehemi se është i vetmi që mund të falë mëkate. Ky rrëfim mund të bëhet në mënyrë sekrete te Perëndia ose publikisht para kristianëve të tjerë. Madje rrëfimi, mund të bëhet edhe tek një kristjan i theshtë ose tek pastori i famullisë, në rast se do besimtari. Por ky rrëfim para të tjerëve nuk është aspak i detyruar.” Në këtë pikë sikundër edhe në të tjerat, Protestantët kanë rënë jashtë. Në përpjekjen e tyre fanatike për të luftuar letrat e indulgjencës së

Kishës Papike dhe shkeljet e tjera të saj, mohuan edhe këtë Mister duke mohuar manjen parasysh të përmbajtjes së Dhiatës së Re. Thonë se nuk kanë nevojë rrëfimi sepse janë pranë Perëndisë dhe nuk mëkatojnë dhe, mbështeten në këto pjesë: “Kushdo që mbetet në të nuk bën mëkate” (I Joan. 3,6). Në vargun 9 së njëjtës letres së tij, ai shkruan: “Kushdo që ka lindur prej Perëndisë mëkat nuk bën... edhe s’mund të mëkatojë”. Në vënd tjetër të së njëjtës letër shkruan: “I linduri nga Perëndia nuk bën mëkat” (5,18). Domethënë ai që është rilindur dhe qëndron pranë Krishtit nuk bën mëkate. U përgjigjemi zotërinjve Protestantë se Shkrimi i Shenjtë në shumë vënde thotë se të gjithë jemi mëkatarë dhe përditë mëkatojmë. Apostull Jakovi në Ietrën e tij thotë: “Mos u bëni shumë mësonjës,

o vëllezërit e mi, duke ditur se do të marrin dënim më të madh. Sepse në shumë punëra të gjithë fajojmë”.(Jak. 3:1). Zoti në lutjen që na la, thekson të themi këto: “Dhe falna fajet tona sikurse edhe ne ua falim fajtorëve tanë”. Fajtor është mëkatari dhe faj mëkati. Gjithashtu Ungjillori Joan (I Joan. 1:8) shkruan: “Në thënçim se s’kemi mëkat vehten tonë gënjejmë dhe e vërteta nuk është ndër ne. Nëse rrëfejmë mëkatet tona, është besnikë dhe i drejtë, që të na ndjejë fajet dhe të na pastrojë nga çdo gjë e shtrembër. Në thënçim se s’kemi bërë faje, e bëjmë atë gënjeshtar dhe fjalë e atij nuk është ndër ne.”

Napyesin: Dhe si shpjegohet pjesa (I Joanit 5:18) se “E dimë se kushdo që ka lindur prej Perëndisë nuk bën mëkat,”?

Përgjigja: Pranojmë pjesët e mësipërme të Shkrimit se të gjithë njerëzit janë mëkatarë dhe gjthmonë bëjmë mëkate, sikur edhe një ditë të jetë jeta jonë në tokë. Por bëjmë këtë dallim: Ata që janë anëtarë të pastër të Krishtit, sigurisht nuk janë pa mëkate, por bëjnë shumë më pak mëkate, nga ata që janë anëtarë të vdekur të Kishës dhe bëjmë mëkate të turpshmë pa u zbrapsur. Të parët, mëkatojnë për shkak të dobësisë, kurse të dytët bëjnë mëkate sepse duan t’i bëjnë, pra, janë të ndërgjegjshëm. Në pjesën (I Joanit 2:1) “Edhe në mëkatofshim kemi kush t’i lutet Atit, Jisu Krishtin e drejtë”, e ka fjalën për ata që mëkatojnë rrallë, lehtë edhe prej dobësisë, d.m.th. nuk mëkatojnë vazhdimisht. Ndërsa, kur thotë (I Joanit 5:18): “Kushdo që kalindurprej Perëndisë nuk mëkaton.” nënkupton se nuk mëkaton vazhdimisht. Në rast se do të pranojmë se kurrë nuk bën mëkat, atëherë do të biem në kundërshtim me pjesën e mëparshme (I Joanit 5:18). Kujtojmë se në asnjë vend nuk bëhet fjalë për rrëfimin misterial në Shkrimin e Shenjtë, si rezultat, është i mjaftueshëm komunikimi me Perëndinë nëpërmjet lutjes dhe bashkëbisedimit publik me besimtarë të tjerë. U përgjigjemi si më poshtë: Krishti mund të na falë edhe kur lutemi direkt tek Ai, por për arsye që vetëm dashuria e Tij i njeh, caktoi mënyrë tjetër, nëpërmjet Apostujve të Tij dhe në vazhdim nëpërmjet peshkopëve dhe priftërinjve të Tij. Ja, se ç’na thotë vetë në Ungjill: “Mermi Frymë të Shenjtëruarë! Kujt t’i falni mëkatet, i janë falur; kujt t’ia mbani, i janë mbajtur.” (Joani 20:23). Të njëjtin kuptim kanë edhe fjalët që u tha nxënësve para kryqëzimit të Tij: “Me të vërtetë po ju them juve, ç’të lidhni mbi dhe, do të jenë lidhurnë qiell(Mat. 18:18). Këto pjesë këtu natregojnë se Zoti u dhapushtet të veçantë Apostujve të Tij dhe pasuesve të tyre, të falin mëkatet e njerëzve të penduar. Çdo mëkater që ndjen mëkatet e tij dhe don që t’i falen, do t’i duhet të sbatojë këtë porosi të Krishtit. Do të jetë egoizëm i madh dhe përbuzje të përdorim mënyra të tjera për të falur mëkatet tona, duke iu shmangur udhëzimeve hyjnore.

Falja e mëkateve tona, është e njohur se vjen nga gjaku i Shpëtimtarit tonë Krisht që e derdhi mbi kryq. Kjo falje është e përgjithshme dhe të gjithë e kanë të drejtën që ta shijojnë, por në ç’mënyrë? Atje është burimi, por si do të marrin ujin e jetës?

Protestantët na thonë se vetëm me besimin tek Krishti. “Duke qëruar zemrat e atyre me anë të besës.” (Vep. 15:9), d.m.th. po të besojmë do të falemi.

Dhe megjithatë në Shkrimin e Shenjtë kemi edhe mënyra të tjera për të marrë faljen e mëkateve tona.P.sh. në “Uratën Zotërore” themi: “Dhe falna fajet tona sikurse edhe na ua falim fajtorëve tanë...” Tek (Vep.2:38) Apostull Petri u thotë Judenjve të mbledhur ditën e Pesëdhjetores: “Kush do të besojë dhe do të pagëzohet, do të shpëtojë.” Gjithashtu (Mat. 16:16 dhe Efes. 5:26) na thonë se marrim faljen e mëkateve nëpërmjet pagëzimit. Në (Lluk. 11:41 dhe Mat. 6:4) shkruajnë për fatlje të mëkateve nëpërmjet mëshirës. Në (Jakov. 5:16) lexojmë: “Rrëfehuni tek njeri-tjetri dhe falni njeri- tjetrin që të shëroheni...” Këtu Apostull Jakovi thotë se do të shërohemi shpirtërisht,n.q.s. do të rrëfejmë midis nesh mëkatet tona, ndërsa siç pamë më lart, Ungjillori Joan shkruan për misterin konkret të rrëfimit me fjalët: “Mermi Frymë të Shenjtëruarë...” (Joan.20:23).

Të gjitha pjesët e mësipërme na tregojnë se egzistojnë shumë mënyrapër ndjesën e mëkateve. Protestantët kapin njërën mënyrë, nëpërmjet besimit dhe nuk shqyrtojnë të tjerat, por pranojnë të japin një interpretim për to . I binden verbërisht kryetarit të tyre Luterit, sepse ashtu u intereson dhe u kënaq dëshirat e tyre egoiste.

Të pranojmë ose të mos pranojmë pjesë të Shkrimit të Shenjtë, i Cilli besojmë se është i gjithë frymëzuar nga Perëndia. Duhet të gjejmë të vërtetën, në mënyrë që të mos hidhen poshtë pjesët e mësipërme, por të harmonizohen dhe të plotësojnë njera-tjetrën.

Besimi dhe pagëzimi janë mjete për faljen e mëkateve tona, për ato që kemi bërë para se të besojmë dhe të pagëzohemi. Por, kristiani edhe pas pagëzimit të tij do të bëjë mëkate përsëri. Por meqënëse pagëzimin e marrim vetëm një herë, sipas (Efes. 4:5) “Një Zot, një besë, një pagëzim...”, kemi misterin e rrëfimit, i cili fal mëkatet që do të bëjmë pas pagëzimit. Mënyrat e mëparshme të ndjesës së mëkateve, nëpërmjet lutjes, mëshirës dhe sqarimit vëllazëror janë mjete me të cilat Perëndia frymëzon shpirtin me ndjenja pendimi, për t’u drejtuar pastaj më të përgatitur në misterin e Rrëfimit. Krishti me fjalët e Tij tek Apostujt: “Merrni Frymë të Shenjtëruarë...” rekomandon mister konkret duke premtuar Shpirtin e Shenjtë, me fuqinë e të Cilit, apostujt dhe pasuesit e tyre, do të lidhin dhe do të zgjidhin mëkatet e njerëzve.

Frymën e Shenjtë, thonë protestantët, nuk na e dha Krishti dy apo tre herë, por vetëm një herë, ditën e Pesedhjetores. Si këtu aplikoi rrëfim misterial, duke dërguar Frymën e Shenjtë menjëherë pas Ngjalljes? (Joani 20:23)

U përgjigjemi si më poshtë: “Ditën e Ngjalljes së Tij nuk e dha Frymën e Shenjtë, por u premtoi se do t’ua japë, i përgatiti para shumë ditëve për ardhjen e Frymës, ditën e Pesëdhjetores, duke i këshiluar të mos largohen nga Jerusalemi, derisa të marrin fuqi qiellore pas pak ditësh. Të njëjtën gjë bëri edhe për Falenderimin Hyjnor. Një vit para kryqëzimit të Tij, u jepte mësime nxënësve të Tij dhe popullit për këtë mister. Nuk iu a dha atëherë, por i pregatiste që ta pranojnë; sipas pjesës (Joan 6:52-67). Apostujt filluan të kryejnë këto mistere, që kur iku trupërisht prej tyre Mësuesi i tyre dhe kishin marrë fuqinë e Frymës ditën e Pesëdhjetores. Shprehja e (Jaonit 20:23) “Mermi Frymë të Shenjtëruarë nuk do të thotë se në atë moment u dha Frymë, por se i bëri pranues të marrjes së Frymës së Shenjtë, u dha pushtetin, por jo edhe hirin, të cilin e morën në ditën e Pesëdhjetores.

Apostull Thomai, kur Zoti u tha: “Mermi Frymë të Shenjtëruarë...”, mungonte nga cikli i nxënësve, duhet të themi se ai nuk mori pushtetin dhe hirin e këtij misteri? Mori Frymën e Shenjtë ditën e

Perëdhjetores tek e cilaishte prezent, megjithëse atëherë nuk mori premtimin bashkë me nxënësit e tjerë.

Na thonë protestantët, për të hedhur poshtë misterin e rrëfimit se nuk përmend në asnjë vend Dhiata e Re shembuj njerëzish që shkonin tek Apostujt për t’u rrëfyer. U përgjigjemi:. “Po, edhe kjo shpjegohet për tre arsye: Së pari, Apostujt atëhere kishin të bënin me njerëz të pabesë. Mëkatet e tyre para pagëzimit faleshin me pagëzimin dhe rrëfimi i tyre nuk ishte i detyruar. Si rrjedhim, misteri i rrëfimit u dha për mëkatet pas pagëzimit. Së dyti, shembulli i vdekjes së befasishme të Ananias dhe të Safirës(Vepr.5:1-10) dhe veprave të tjera te çuditëshmë të Apostujve, i mbanin besimtarët me një pastrim të vazhdueshëm të jetës, në një shkallë të tillë që të mos kenë nevojë të rrëfimi. Së treti, Shkrimi i Shenjtë nuk është një libër sistematik që të përshkruajë të gjitha sa kanë ndodhur sipas Joanit 21:25. Për këto arsye mendoj, nuk kemi shembuj konkret të rrëfimit misterial. Sido qoftë, porosia e Krishtit në Joanin 20:28 nuk lë asnjë dyshim se kërkohet tregim i mëkateve tona tek zëvendësuesit e Apostuj ve, kryepriftërinj dhe priftërinj. Na pyesin me polemikën e tyre të dukshme protestantët kundër këtij misteri. Pse apostull Petri nuk i tha Simon magjistarit “eja të të rrëfej”, por i tha: “Pendohu, pra, për këtë ligësi që ke dhe lutju Perëndisë që, po të jetë e mundur, të falet mendimi i zemrës sate.”

U përgjigjemi: “Ky mister fal mëkatet tona pas pagëzimit. Simoni nuk kishte besuar sinqerisht dhe as ishte pagëzuar. Sido qofrë, Simoni me fjalët e tij: “Pendohu, pra, nga kjo e liga jote dhe lutjuPerëndisë...”(Vep. 8:22), pranon tek Apostujt Joan dhe Petro se kanë një pushtet me anë të të cilit muhd të lirojnë njeriun nga të ligat dhe mëkatet e tij në emër të Perëndisë. Kureshtjes së protestantëve pse sot rrëfimi bëhet në mënyrë sekrete dhe jo publikisht, siç bëhej në vitet e para u përgjigjemi, që t’i shmanget

Kisha skandalit publik dhe veprave të pamend të pashpresisë që mund të bëjnë anëtarët e saj, kristianët. Si edhe në misteret e tjera, edhe në rrëfim nuk influencon jeta e priftit dhënien ose jo të hirit të Shpirtit të Shenjtë. ’Nuk e vepron prifti misterin, as hiri nuk vjen prej tij. Ai vetëm rëndohet tek Perëndia për mëkatet e tij personale, kurse si prift u jep kristianëve dhuratat e Shpirtit të Shenjtë, i Cili vepron edhe nga duar të padenja prifti. Hiri është i Perëndisë që të jetojë edhe në enë prej balte (II Kor. 4:7). Jo vetëm Dhiata e Re na jep të dhëna për domosdoshmërinë e këtij misteri, por edhe Etërit e Kishës. Do të përkujtojmë mendimet e më të vjetërve prej tyre në mënyrë që të mos ketë pikë dyshimi se për këtë mister kanë nevojë të gjithë dhe ka prejardhje hyjnore. Shën Ignati i Antiokisë shkruan në letrën e tij për banorët e Filadelfisë: “Mëkataret duhet të pendohen para Kishës, e cila përbën një unitet dhe përpara sinodit të klerikëve me në krye peshkopin.”

Tertuliani (145-220) skruan: “Rrëfimi është arsimi i njeriut, i cili duhet ta bëjë dhe të përulësohet. Dhe përveç thesit hirit me të cilat duhet që të mundohet trupi, dhe lotët duhet të dalin për të kujtuar atë që është mëkatar dhe pastaj të shkojë përpara këmbëve të priftërinjve për t’u rrëfyer”.

Ipoliti i Romës (170-236) në një shkrim të tij që thuhet “Urdhëresë egjiptiane”, përmban uratë për dorëzimin e peshkopit: Kjo dëshmi me anën e së cilës i jepet pushtet peshkopit të fal mëkate, sipas porosisë së Perëndisë, ka vlerë të pallogaritshme sepse i takon vitit 230 pas Krishtit dhe vjen nga një shkrimtar i mrekullueshëm kishtar.

Origjeni, shkrimtar kishtar që jetoi 185-254 pas Krishtit na thotë: “Krishti i dha Kishës dorëzimin, mesuesit dhe priftërinjtë e së cilës pranojnë mëkatet e popullit dhe imitojnë edhe ata veprën e mësuesit Krisht, pra, japin faljen e mëkateve.” Në një vend tjetër të veprave të tij shkruan: “Dhe n.q.s. do të bëjë mëkat një laik, ai vetë nuk mund ta shlyejë mëkatin e tij, por kërkon priftin sepse kjo punë është vetëm punë e priftit.” Në një vend tjetër shkruan: “Egziston akoma një vështirësi për faljen e mëkateve me pendim. Kur mëkatari ka turp t’i tregojë priftit mëkatet e tij dhe t’i kërkojë ilaç për shpirtin atëherë kjo është vështirësia. Ashtu siç tha profeti David: ‘se përpara teje do të rrëfej paudhësitë e mija dhe ti do të më çlirosh nga pabesia e zermës sime’ Nga këto pjesë të Origjenit sigurohemi se rrëfimi është i detyrueshëm sepse është porosi e Perëndisë për çdo njeri.

Shën Qipriani, peshkop i Kalqedonisë (200-258) nathotë: “Ju lutem vëllezërit e mi, çdo njeri të rrëfejë mëkatet e tij, sepse rrëfimi i tij pranohet në këtë nga Krishti dhe falja nga prifti.” Pra, na thotë qartë këtu shenjtori se bëhet rrëfimi i besimtarëve përpara priftit.

Vasili i madh ka shumë dëshmi që gjejmë në pasurinë e shkrimeve të tij. Në letrëii’ e tij 182 për Amfilokun, peshkop i Ikonit shkruan: “Në këtë kohë disa njerëz u penduan për mëkatet që kishin bërë këto 30 vjet pa e ditur se ishin mëkate. Pa dyshim duhet t’i pranojmë ata. Ata janë të denjë për faljen sepse nuk dinin se bënin mëkat dhe sepse ata vetë me vullnetin e tyre erdhën për rrëfim, prandaj ti (Amfilok) duhet t’i pranosh sidomos ngaqë kanë derdhur lotë dhe duhet të tregojmë tek ata se jemi njeridashës.” Këtu fjala “rrëfim” deklaron rrëfim misterial.Dhe zgjidhja e dënimit sipas kanunit bëhet me udhëzim të peshkopit.

Shën Ambrozi, peshkop i Milanos (333 pas Krishtit) dimë nga biografia e tij se me pushtetin e tij peshkopal të lidhjes dhe të zgjidhjes, i ndaloi perandorit të Konstandinopojës Theodotit të kungohet sepse ishte bërë shkaktar i vrasjes se shtatë mijë banorëve të Selanikut. Po ky shkman: “Këtë të drejtë (të faljes se mëkateve)vetëm Kisha e ushtron drejt, e cila ka priftërinjtë e vërtetë. Nuk mund ta ushtrojë herezia e cila nuk ka priftërinjtë e Perëndisë.” Me pak fjalë shenjtori na thotë këtu se heretikët meqënëse nuk kanë priftëri të vërtetë, nuk bëjnë falien e mëkateve. Si rrjedhin, na flet qartë për rrëfimin misterial.

Gojarti i Shenjtë (344-407 pas Krishtit) në shumë vende të veprave të tij i referohet misterit të rrëfimit. Ja se ç’thotë në një vend: “Atyre që jetojnë në tokë Perëndia u dha pushtetin që të meshojnë misteret qiellore, të cilat nuk mund t’i bëjnë as ëngjëjt, as kryeëngjëjt. Perëndia nuk ia dha ëngjëjve dhe kryeëngjëjve që të lidhin dhe të zgjidhin mëkatet e njerëzve. N.q.s. prifti lidh ose zgjidh mëkatin në tokë, ështe i lidhur ose i zgjidhur në qiell. Pra,me ato që bën prifti bie dakort dhe Perëndia.” Na thotë këtu shenjtori se priftërinjtë falin më kot në emër të Krishtit, gjë të cilën nuk mund ta bëjnë as ëngjëjt. Shën Trinia, Ati, Biri dhe Shpirti i Shenjtë marrin dorën e priftit dhe falin mëkate. Shënoi dhe tjetër pjesë të marrë nga fjalimi i tij 14 në (II Kor): “Kështu edhe për ata që bëjnë mëkatë. Lidhin atë që mëkatojnë derisa ta falë Perëndia. Nuk e lashë zgjidhur sepse do ta lidhë Perëndia me zemërim. Edhe n.q.s. unë do të lidh, Perëndia nuk do të lidh me zemërim. N.q.s. unë nuk do të lidh, ato do të mbeten të lidhurapërgjithmonë.” Këtu del qartë pushteti ieratik i priftit për të zgjidhur dhe lidhur mëkatet e njerëzve.

Rrëfimi që të bëhet i pranueshëm prej Perëndisë duhët të ketë këto karakteristika

1.  Të jetë i plotë, d.m.th. të thuhen të gjitha mëkatet që u bënë gjatë periudhës që nga rrëfimi i mëparshëm pa predispozicionin dinak që të fshehim disa, më skandaloset dhe më të rëndat.

2.   Të jetë i sinqertë dhe të bëhet me gjithë zemrën. Të mos bëhet si angari ose sepse na detyroi dikush tjetër.

3.  Të jetë sekret. Rrëfimi publik u ndalua që më epokën apostolike për arsye të shumta të kuptueshme.

4. Të bëhet rrëfimi me ndjeshmëri për mëkatet që bëri kristiani.

Të mos bëhet mekanikisht, formal dhe me dëshirën për të akuzuar të tjerët, por vetëm veten tonë. Më themelorja në jetën e kristianit është të përpiqet të mos përsëris mëkatet duke korrigjuar kështu veten e tij dhe duke u pasuruar me virtyte.

Si konkluzion themi. Këtu si rregullues të faljes së mëkatave të popullit nuk janë bashkësia e njerëzve të Kishës, por kryetarët e saj, d.m.th. apostujt dhe pas tyre peshkopët dhe priftërinjtë. Krishti duke u larguar nga bota, u premtoi nxënësve të tij se “me ju do të jem deri në mbarimin e shekujve.” Apostujt vdiqën, por u zevendësuan nga nxënësit e tyre dhe deri më sot janë peshkopët dhe priftërinjtë. Me ata është dhe do të jetë Zpti dhe me zëvendësit e tyre deri në mbarimin e shekujve. Si rrjedhim, ata e kanë të drejtën të lidhin dhe të zgjidhin mëkatet e besimtarëve, dhe jo protestantët, të cilët u dukën shek. XVI dhe nuk kishin Krishtin me vete për 1600 vjet me radhë. As në të ardhmen nuk do ta kenë, sepse Krishti bekon dhe banon në një Kishë të Tijën, atë që i la botës kur erdhi. Kjo Kishë sot quhet Orthodhokse dhe kjo do të ngelet në shekuj Kisha e shpëtimit për çdo njeri.

Mbi Misterin e Martesës

Kurorëzimi është një nga shtatë misteret e Kishës sonë, me të cilin një burrë dhe një grua bien dakort që të bëjnë një jetë të përbashkët duke ndihmuar njeri-tjetrin në lindjen dhe në rritjen e fëmijëve të tyre, por edhe në përparimin e tyre shpirtëror dhe përsosmërinë e tyre në përpjekjet kristiane, Për realizimin e këtyre qëllimeve marrin bekimin e Kishës nëpëmijet priftit orthodhoks, i cili në emër të Krishtit u jep hirin hyjnor. *

Protestantët nuk e pranojnë kurorëzimin si mister dhe madje

veprim kishtar. Çfarë besojnë protestantët për këtë? Thotë:  “Martesa është bashkimi i gruas me burrin me dëshmimtarë sipas ligjeve të vendit. Quhet e vlefshme vetëm kur bëhet përpara oiganeve politike të vendit.” Me këtë përcaktim nuk e pranojnë si mister veçse pranojnë celebrimin, të cilin kohët e fundit e pranojnë edhe në Greqi si martesë të vlefshme, për ata që nuk besojnë në Perëndi dhe kanë dëshirë të martohen në gjendjen civile të krahinës së tyre.

Cila është përgjigja e Kishës Orthodhokse për këta?

Për ne kurorëzimi është mister dhe madje i madh. Mister do të thotë se në të vepron dhe transmetohet hiri hyjnor, i cili bashkon bashkëshortët në një bashkim tej ligjeve të natyrës. Para se të martoheshin, çfarë ishte burri dhe gruaja? Plotësisht të panjohur dhe larg njeri-tjetrit, dy qenie me trupa të ndarë. Brenda në martesë më hirin hyjnor dhe në mënyrë të mistershme dy trupat bëhen një. Dhe kjo bëhet jo aq shumë me kuptimin trupor, mëkatar, por me kuptimin moral, shpirtëror dhe kuptimin absolut të bashkimit. Dhe këtë e kathënë Perëndia: “Dhe bëhen të dy me një trup...” (Gjeneza 2:24). Dhe megjithëse pas martesës bashkëshortët ngelën dy trupa të ndarë. Perëndia i quan një trup. Pra, këtu del kuptimi i misterit, i pashpjegueshëm për arsyen njerëzore. Ky mister për herë të parë u miratua nga vetë Perëndia në Dhiatën e Vjetër. Në (Geneza 2:18) lexojmë: “Pastaj Zoti Perëndi tha: ‘Nuk është mirë që njeriu të jetë vetëm; unë do t’i bëj një ndihmë që i leverdis’” Dhe menjëherë Perëndia i bëri Adamit gruan e tij duke marrë nga mishi i tij (Gjen 2:21-24). Si i krijoi dhe i bekoi, u tha: “Shtohuni dhe shumohuni.”(Gjen 1: 27-28)

Apostull Pavli përshtat bashkimin e burrit me gruan me bashkimin e Krishtit me Kishën. Në Efes 5:22-23 thotë: “Ju gra bindjuni burrave tuaj porsi Zoti sepse burri është kreu i gruas, sikundër edhe Krishti është kreu i Kishës...” Sipas Ungjillit brenda martesës gruaja është për burrin e saj trupi i tij dhe burri ka vendin e Krishtit përpara gruas së tij, por gruaja ka vendin e Kishës përpara burrit të saj.

Kjo lidhje midis burrit dhe gruas por edhe midis Krishtit dhe Kishës është mister. Eshtë mëse e kuptueshme se si Krishti la Atin e Tij qiellor, erdhi në tokë dhe u dhëndërrua në Kishë, anëtarë të së cilës jemi ne njerëzit mëkatarë, të cilët para ardhjes së Krishtit ishin jo vetëm të huaj, por edhe armiq të Tij.

Apostull Pavli thotë se martesa nuk është thjesht mister, por mister i madh. “Por edhe ju veç e veç secili ta dojë gruan e tij porsi veten dhe gruaja t’i bindet.” Duke thënë këto, sigurisht Pavli i referohet martesës kristiane dhe jo çdo lloj martese. Sepse protestantët martesë konsiderojnë dhe martesën jo kristiane, edhe atë para Krishtit d.m.th. atë martesë që vjen si rrjedhim i bashkimit të dy njerëzve të gjinive të ndryshme. Madje këtë Pavli e dërgon në Efes dhe jo në popuj pagail.

Protestantët siç thamë mohojnë të padukshmen d.m.th. hirin hyjnor në këtë mister. U përgjigjemi: Apostull Pavli kërkon nga çifti i ri të jetojë me dashuri duke dëgjuar njëri-tjetrin, ashtu siç jeton Krishti me nusen, Kishën e Tij. “Burrat të duan gratë si veten e tyre Krishti dashuroi Kishën...”,kurse për gratë thotë t’u binden burrave të tyre sikur se Kisha i bindet Krishtit (Efes 5:24). Dashuria e Krishtit për Kishën e Tij dhe dëgjimi (bindja) e Kishës tek Ai, nuk është diçka e natyrshme, por diçka supematyrale. Kjo lidhje superrfizike do të duhet të jetë edhe midis bashkëshortëve. Por, i pyesim protestantët: “Pa fuqinë hyjnore dhe hirin hyjnor është e mundur të jetojnë bashkëshortët, njerëz edhe ata si gjithë ne të pamundur shpirtësisht dhe me sëmundje; njjë jetë superrfizike kristiane, pa probleme, skandale dhe prova? Sigurisht jo. Prandaj duhet hiri hyjnor të japë në lidhjen natyrale të martesës karakter dhe qëllim superfizik. Martesa siç u përcaktua nga Perëndia në

Dhiatën e vjetër “lë njeriu atin dhe nënën e tij dhe jeton me gruan e tij.”(Gjen 2:24), është kopje dhe ikonë e martesës së Krishtit me Kishën e Tij. Pra, martesa kristiane ka si origjinal martesën e Krishtit me Kishën. Në këtë mënyrë ndërmjet martesës së Dhiatës së Vjetër dhe martesës kristiane të Dhiatës së Re egziston si qendër martesa e Krishtit me Kishën e Tij, e Cila është origjinali dhe shembulli i jetës kristiane. Kjo lidhje egziston në të tria llojet e martesave që takojmë në Shkrimin e Shenjtë. Që të arrijë martesa kristiane martesën origjinale të Krishtit me Kishën sipas Efes 5:22-25, ka patjetër nevojën e hirit hyjnor.Prandaj martesa e dy bashkëshortëve quhet mister i madh nga apostull Pavli sepse pikësynimi është të arrijë të imitojë karakteristikën e lidhjes që ka Krishti me Kishën e Tij.

Apostull Pavli na këshillon për jetën bashkëshortore: “martesa le të jetë e ndershme për të gjithë dhe shtrati i paturpëruar...”(Hebr. 13:14). Pijanecët dhe ata që jetojnë të zhytur në mëkate...do të kenë mallkimin e Perëndisë (I Petr. 4:3-6). Në rast vdekjeje të njerit prej bashkëshortëve mund të kurorëzohet tjetri pa asnjë mëkat (Rom. 7:2-8), por ai që do të jetojë me grua pa kurorëzuar, pa bekimin e Kishës, atëherë jeton në Ferr (I Kor. 6:16-20). Burrat duhet të dashurojnë bashkëshortet e tyre ashtu si dashuroi Krishti Kishën, kurse gratë t’ua kenë frikën burrave të tyre dhe të binden tek ata si tek Zoti (Efes. 5:22-33).

Disa ngabashkësitë fetare të protestantëve thonë se nuk mjafton vetëm celebrimi, por ata që martohen duhet të shkojnë edhe në Kishë për të marrë bekimin e saj. Në këtë mënyrë ndoshta duan të na thonë se disa nga ata shkojnë edhe në Kishë. Mirëpo, nuk duhet të gënjehemi ngakëtapërderisa marterën nuk e pranojnë si mister. Sado urata t’u lexojë “pastori i tyre “ i cili është laik, pa priftërinë e Kishës, kurrë nuk mund ta konceptojnë si mister.Nga ana jonë si orthodhoksë nuk qendron as shërbesa më e vogël pa përdorimin dhe bekimin e kryqit të çmuar. Si është e mundur që ata qe mohojnë kryqin e Krishtit, të bëjnë mister pa kryq?

Kryetari i tyre fatkeq Martin Luter jo vetëm që e mohonte, por arrinte deri në atë shkallë sa e krahasonte me aktin seksual të kuajve martesën e njerëzve dhe se qëllimi final i martesës e ka pikësynimin në shtrirjen e gjinisë njerëzore. Nuk shihte tek martesa asnjë qëllim tjetër të lartë veçse kënaqësinë e ndjenjave trupore. Mohonte kanunet kishtare përsa i përket farefisit midis bashkëshortëve. Domethënë lejonte të martoheshin kushërinjtë e parë, xhaxhai mbesën e të tjerë. Por më vonë simpatizantët e tij respektuan farefisin dhe nuk lejojnë të martohen kur janë fis i ngushtë ndërmjet tyre.

Kryerja e martesës (kurorëzimi) sipas kanuneve të Kishës nuk mund të bëhet në këto periudha të vitit: në katër periudhat e kreshmëve të vitit, të mërkurën dhe të premten, ditën e kryqit të çmuar, ditën e kokëprerjes të shën Joan Pagëzorit (29 gusht). Ndalimi i martesës në këto periudha u bë sepse në përiudha kreshme nuk përshtaten të ngrëna e të pira, këngë e valle, por pendim përmbajtje pasionesh dhe ushqimesh dhe preferim i rregullt i Kishës. Në kreshmën e madhe të Pashkës mund të bëhen fejesa ditën e Ungjillizimit, mjafton të mos bjerë në javën e martirizimeve ose të dielën e dafinave.

Shumë dëshmi për martesën si mister na jep tradita jonë e Shenjtë, e cila për ne orthodhoksët është strehim i sigurt dhe 1 mrekullueshëm. Ja se ç’na thotë Shën Ignati i Antiokisë (107) kur i shkruan Polikarpit, peshkopit të Izmirit. “Ata edhe ato që duan të martohen, pasi ta aprovojë peshkopi, bëliet martesa pas Perëndisë dhe jo pas dëshirës”. Kurse Tertuliani (240) shkruan: “Kishabashkon martesën. Pranimi vërtetohet, bekimi vuloset, ëngjëjt tregojnë, Ati i Madh vërteton.”

Shën Ambrozi (397) shkruan: “sepse kjo martesë duhet të shenjtërohet nëpërmjet bekimit ieratik”.

Vasili i Madh në librin e tij “Gjashtëditëshi” 7:5 shkruan: “Lidhja e natyrës bëhet me zgjedhën e besimit.”

Shën Gojarti thotë: “Prifti duhet të sjellë uratat dhe bekimin e tij në bashkimin e tyre, në mënyrë që të rritet dashuria e dhëndërrit për nusen dhe urtësia e nuses.”

Le të mësojnë, pra, konkluzionin miqtë tanë protestantë se martesa është mister i Kishës së Krishtit, se përmban dhe jep hirin hyjnor në çiftin e ri, se ka të dukshme bekimin e Kishës dhe predispozicionin e të rinjve dhe se tradita na e vërteton me dëshmi të panumërta deri më sot. Bëjnë kurvëri dhe jo martesë; sa ata, aq edhe disa grekë që shkojnë në gjendje civile për tu martuar dhe jo në Kishë, e cila i pagëzoi, i rriti, i qetësoi, i paqësoi...dhe në fund do t’i Iexojë, në vdekje.

Mbi priftërinë

Jisu Krishti nuk qendroi përgjithmonë në tokë> por u ngjit në qiell dhe u ul në të djathtë të Atit të Tij. Por ishte, siç rrodhën ngjarjet, i detyruar të lërë njerëz të përshtatshëm për të vazhduar veprën e Tij që u la, të kryejnë flijimin e Tij në Golgotha, të zgjidhin dhe të lidhin mëkatet e njerëzve, të pagëzojnë dhe të katekizmojnë njerëzit. Këta njerëz, ne orthodhoksët, i quajmë klerikë dhe janë tre gradat e tyre: peshkopi, prifti dhe dhiaku. Meqënëse Kisha është edhe e dukshme ka nevojë edhe për organe të dukshme tek të cilat vetë Krishti ngarkoi qeverisjen e saj.

Miqtë tanës protestantët, me asnjë mënyrë nuk duan të pranojnë rregull të veçantë priftërie, madje e konsiderojnë si satanik, dhe flasin me urrejtje kundër priftërinjve. Kjo urrejtje e tyre e ka zanafillën nga kryetari i tyre Luter, i cili nuk u mjaftua me sulmin dhe dënimin e klerit të Kishës papike, por e drejtoi maninë e tij fanatike edhe kundër priftërisë, d.m.th., nuk u kufizua të bërtasë “Poshtë priftërinjtë e padenjë!”, por bërtiti “Poshtë misteri i priftërisë!” Madje që të duket edhe vetë korrekt në këte sulm pa bazë të tij, megjithëse vetë ishte prift mohoi priftërinë e tij, që të shijojë jetën e lirë të laikut.

Ja si e mendojnë edhe ç’na thonë: Nuk ka klasë të veçantë klerikësh sepse sipas Ungjillit të gjithë jemi priftërinj. Naparaqesin edhe pjesët e Ungjillit ku mbështeten “ju jeni gjindje e zgjedhur, priftëri mbretërore, komb i shenjtëruar, popull që e fitoi Perëndia...”(I Petr.2:9) dhe “edhe na bëre mbretër e priftër tek Perëndia jonë...”(Zbul.5:10), dhe “që na bëri mbretër dhe priftër të Perëndia dhe Ati i tij...”(Zbul.l:6).

U përgjigjemi: Në Dhiatën e Vjetër (Eksodi 19:6 dhe 23:22) përmendet shprehja “priftëri mbretërore” dhe e ka fjalën për popullin e zgjedhur izraelit. Pse pranojnë në Dhiatën e Vjetër edhe “priftëri mbretërore”, d.m.th.,popullin e zgjedhur të Perëndisë dhe priftërinë e veçantë të Levitëve, kurse në Dhiatën e Re priftëri speciale. U përgjigjemi përsëri: Kur Krishti dorëzoi misterin e Falenderimit Hyjnor u tha nxënësve të Tij: “Këtë bëni për kujtimin tim...” dhe më poshtë: “këtë bëni sa hërë të pini për kujtimin tim...” (I Kor. 11:24- 25), do të duhet të pranojnë se Apostujt kanë qenë priftërinj. Pavli u thotë fjalët “që bekojmë” dhe “që thyejmë” n.q.s. nuk do të ishte vetë prift i Krishtit? Në rast se do të pranojmë, siç thonë protestantët, vetëm priftëri të përgjithshme, pse Krishti nuk tha fjalët “Shkoni dhe mësoni gjithë kombet dhe i pagëzoni...” (IVJat. 28:19) tek i gjithë populli i Tij, por i tha vetëm tek disa njerëz të përshtatshëm, nxënësve të Tij. Pse premtoi të japë Frymën e Shenjtë vetëm tek Apostujt e Tij, që të zgjidhin dhe të lidhin mëkatet e popullit, dhe jo tek i gjithë populli? (Joan. 20: 22-23). Sigurisht, sepse i zgjodhi nga populli këta burra hyjnorë duke i ngarkuar me ofiqin pimantik të punës me popullin dhe të kryerjes së Mistereve Hyjnore. Ky pushtet nuk iu dha vetëm Apostujve, por iu dha Kishës, e Cila nëpër shekuj do të nxjerrë kuadro të përshtatshëm për misionin e Saj të lartë.

Që nga epoka e apostujve kemi dallimin e tre gradeve të priftërisë. Shtatë dhiakonët u fntën në gradën e parë. Nuk pëijashtohet mundësia që disa prej këtyre më vonë të jenë bërë priftërinj ose peshkopë. Pavli, na thotë shkrimtari i Veprave (Vep. 14:23) dorëzonte në Kisha të ndryshme presviterë (priftërinj) dhe dhiakonë (II Kor. 8:19). Vetë ai caktoi peshkopë, Titon në Kretë, Timoteun në Efes duke i porositur të rinojnë zjarrin e hirit, d.m.th. priftërinë, të cilën e mori nga duart e tij (II Timot. 1:6). Nuk ka dyshim se të njëjtin udhëzim u dha dhe peshkopëve të tjerë, t’u japin hirin e priftërisë të rinj ve të përshtatshëm dhe të ndershëm që të shekullohet në këtë mënyrë ky hir hyjnor për shenjtërimin e të krishterëve.

Pra, ka priftëri të veçantë, klasë speciale njerëzish, që janë barinjtë e popullit të Perëndisë, duke pasur këtë pushtet special prej Perëndisë dhe jo të zgjedhurnganjerëzit, si nëpunës administrativ, siç ndodh me pastorët e bashkësive fetare protestante. Kur porosit Pavli Timoteun: “Mos ji i shkujdesur për dhuratën që është tek ty, e cila t’u dha me anë profecie me vënien e duarve të pleqësisë mbi ty.” (I Timot.4:14) ose në vend tjetër: “Për këtë ngajë të përmend ty të ngjallësh përsëri dhurëtin e Perëndisë, e cila është tek ti më anë të vënies së duarve të mia mbi ty.”(II Timot. 1:6) ose në tjetër verg: “Mos vër duar me të shpejtë as mbi ndonjë...”(I Timot.5:22). Çfarë do të na thotë? Sigurisht se priftëria është hir i Perëndisë, se trasmetohet me dorëzimin dhe se dorëzimin e kryjnë kryetarët kishtarë.

Eshte e vëretë se disa grape protestante i quajnë pastorët e tyre peshkopë, presbiterë (priftërinj) dhe dhiakonë. Nuk duhet të mendojë asnjë orthodhoks se ata kanë marrë hirin e priftërisë me misterin e dorëzimin, sepse nuk kanë në “kishat” e tyre trashegimninë apostolike. Thjesht, bëjnë një shërbim administrativ në bashkësinë e tyre, ku u caktuan nga anëtarët e gmpit të tyre. Se nuk kanë priftëri duket, sepse pastorët e tyre nuk bëjnë këtë punë gjatë gjithë jetës së tyre, por pas një periudhe kohe pushohen dhe zgjidhen të tjerë, krysisht ata që kanë një farë kulture.

Në Angli egziston “kisha” episkopale, anglikane, e cila tre gradat e njohura të priftërisë. Përpiqen tani episkopalët të tregojnë se episkopi i parë i “kishës” anglikane kishte dorëzim të vlefshëm nga rradha trashëgimnore e Apostuj ve të Krishtit, si rezultat misteret që kanë janë të vlefshme. Por, së koti lidhen, sepse Kisha e Krishtit nuk fillon në shek.XVI kur u shfaqën ata, por në shek.l.

Një bashkësi protestante, “kisha e nxënësve të Krishtit” emëroi si pastore një vajzë të re 19 vjeçe. Ajo në kishë nuk duhet as të predikojë dhe aq më tepër të bëhet prift. (I Timot. 2:12)

i Na akuzojnë shumë protestantë, por edhe shumë armiq të tjerë të Kishës sonë të Krishtit se shumë nga priftërinjtë tanë janë mëkatarë. U përgjigjemi se Kisha e Krishtit është e Shenjtë dhe nuk Ofendohet nga mëkatet e ndonjë prifti, as nga mëkatet e mëdha n.q.s. bën ndonjë anëtar i saj. Krishti për këtë ka ardhur në botë, të udhëheq mëkatarët në pendim. Por më themelorja është, siç kemi theksuar edhe më parë, se prestigji i Misterit nuk varet nga vlera e një prifti, por nga hiri i Shpirtit të Shenjtë, të clin mori çdo prift me Misterin e priftërisë. Farisenjtë ishin hipokritë dhe mëkatarë dhe rnadje më mëkatarët ndërmjet gjithë njerëzve. Krishti i kontrolloi, por nuk dënoi edhe turmën që i ndiqte. Vetëm u tha: “Sa t’ju thonë juve bëjini edhe ruajini, por si ata mos bëni.”(Mat.23:3)D.m.th. të bëni ato që ju thonë, por të mos bëni ato që bëjnë ata. Kjo përgjigje mund t’u jepet atyre që akuzojnë klerikët (ndonjë) për ndonjë mëkat të tyre, por nuk duhet të harrojmë të shikojnë edhe trarin që u ka verbuar sytë e tyre.(Mat.7:3-4).

Dorëzimet bëhen brenda ajovimës, përpara Tryezës së Shenjtë, kurse vënia e duarve përparahyrjes së bukur, ose në fronin peshkopal, në një moment të caktuar të Liturgjisë Hyjnore të Gojartit të Shenjtë ose të Vasilit të Madh.

Në një Liturgji Hyjnore mund të bëhen tre dorëzime, një për dhiak, një për prift, një për peshkop, por kurrë dy dorëzime në të njëjtën gradë. Kurse vënie të dorës mund të bëhen më shumë se një në të njëjtën Liturgji Hyjnore.

Një skandal tjetër i pajustifikueshëm krijohet madje edhe në orthodoksinë kristiane nga veshja e priftërinjve (uniforma) dhe shpërblimi i tyre.

Përsai përket veshjes kemi për të thënëkëto: Krishti në epokën e Tij përvëloi klasën e farisenjve dhe të shkronjësve jo për veshjet e tyre të çmuara,sepse këto i kishte urdhëruar Dhiata e Vjetër (Numrat 15:38), por për arrogancën e tyre, sepse vishnin rroba të çmuarajo me respekt, por me mendjemadhësi. Prandaj edhe klerikut të sotshëm nuk duhet t'i vijë rëndë për stolinë që ka, por duhet të qarkullojë nëpër popull me përulësi dhe frikë Perëndie. Rasat e gjata të klerikëve tanë na kujtojnë veshjen e Krishtit që quhet hitonë (këmishë) (Joan. 19:23). Priftërinjtë veshin kalimafin dhe peshkopët mitrën në kokën e tyre. Këtë e bëjnë sipas shembullit të priftërinjve në Dhiatën e Vjetër (Numrat 6). Sipas traditës Nazirejtnuk prisnin flokët dhe mjekrrën e tyre (Levit.29:5). Por edhe gjithë profetët, Patrikët, Apostujt dhe Zoti ynë mbanin një veshje speciale dhe mbanin mjekrrën dhe flokët e tyre.

Veshja madhështore e kryepriftërinjve (peshkopëve) është e njohur që nga vitet e para kristiane. Në jetën e Shën Pangratit, peshkop i Tauramenisë, i cili jetoi në shek. I shkruhet: “Kur zbriti Perandori për të takuar Pangration, e gjeti të veshur me uniformën e tij priftërore, të ulur në fron të lartë duke pasur në dorë ikonën e Krishtit dhe Kryqin. Kur e pa ra me fytyrë në tokë për t’u falur. Habitej me atë dritë ndriçuese që rrethonte shenjtorin, të cilin nuk mund ta shihte drejt për së drejti. Shenjtori e ngriti, e përqafoi dhe ai i tha i tronditur: “I madh është Perëndia e të krishterëve. Besoj tek Ty, o Zoti Jisu, Krishti im, Perëndi i vërtetë.” Shenjtori e bekoi dhe e urdhëroi të ulet pranë fronit të tij. Mbreti i tha: “Si të të afrohem. përderisa shoh flakën që të karrethuar?” Shenjtori kuptoi se ajo dritë ka qenë hiri i Shpirtit të Shenjtë, e cila ndriçonte brenda nga uniforma e tij. Kur shenjtori hoqi uniformën e tij, atëherë mbreti Bonifacio nuk e shikonte më atë dritë. Veshja uniforme dhe ndriçuese e peshkopit dhe e priftit në Kishë kur shërben, nuk duhet të na ngacmojë edhe për një arsye tjetër serioze.

Etërit e Kishës thonë se therorja këtu në tokë përbën tipin dhe shëmbëlltyrën e therores qiellore. Kryeprifti (peshkopi) i veshur me veshje ndriçuese është në vend dhe në tip të Krishtit, prandaj prezenca e detyrueshme dhe e thjeshtë e tij na paraikonizon lavdinë e therores qiellore, lavdinë e Krishtit, për hir të lavdisë të së Cilit vesh këto veshje të çmuara. Vasili i Madh kur vishej për të meshuar, kishte ndjenjën se vishej në vend të Krishtit. Prandaj thoshte në mënyrë karakteristike: “Tani vishet Krisht, Vasili”, d.m.th., vesh lavdinë e Krishtit nëpërmjet uniformës së tij, e cila ka siç e shohim rëndësi të madhe simbolike.

Për akuzën e dytë, kundër priftërinjve se shpërblehen, kemi për të thënë këto: Priftërinjtë nuk paguhen për hirin e tyre, por për lodhjen që kanë. “Punëtori është zot i pagës së tij.”(Luk. 10:4-7 dhe Mat. 10:9-14). Apostull Pavli na thotë: “Nuk e dini se ata që bëjnë punët e shenjtëruara, prej hierores hanë dhe ata që qendrojnë pranë therores marrin pjesë nga therorja?”(I Kor.9:1314). Tek (I Timot.5:17) thotë: “Pleqtë e Kishës që shikojnë mirë punën le të ndërohen dy herë më tepër, se ata që mundohen me fjalë e me mësim.”

Por, në qoftë se ka priftërinj që nga moskujdesi u bënë të pangopur e arrogantë, nuk duhet që ta përgjithësojmë. As duhet të ngacmohemi nga jeta e tyre përderisa porosia e Zotit është e qartë: “Mos gjykoni që të mos gjykoheni.”(Mat.7:1-5). Dhe më themelorja: Hiri i Perëndisë nuk pengohet të shenjtërojë kristianët edhe sikur kjo të bëhet nga duart e padenja të një prifti. Problemi është vetëm i priftit, për të cilin do të përgjigjet përpara Perëndisë, sikurse të gjithë ne për mëkatet tona.

Mbi Misterin e Efqelisë (Vajit të Bekuar)

Edhe këtë mister nuk e pranojnë protestentët. Përkrahin dhe thonë se vaji i bekuar është një ceremoni personale, e cila është e përshtatshme për rastin e sëmundjes së një njeriu, por në asnje mënyrë nuk është mister, sepse nuk i jepet të sëmurit ndonjë hir hyjnor sekret.

Fjala “efqeli” vjen nga fjala “efqi”=vaj dhe do të thotë se është ai mister në të cilin priftërinjtë lexojnë shërbesë të veçantë dhe në fund lyejnë me vaj vëllanë që nëpërmjet hirit të Shpirtit të Shenjtë të ndihmojë në sëmundjet shpirtërore dhe trupore.

Për këtë mister lexojmë këtë burim themelor nga letra e Shën Jakovit, vëlla me Perëndinë (Jak.5:14-16) “Eshtë i sëmurë ndonjë ndër ju? Le të thërresë pleqtë e Kishës dhe le të falen përmbi atë e le ta lyejnë me vaj në emër të Zotit edhe urata që është me besë do ta shpëtojë atë që lëngon, edhe Zoti do ta ngrerë atë edhe në pastë bërë faje do t’i falen.” Këtu Apostulli na thotë se kur ndonjë njeri është i sëmurë të ftojë priftërinjtë e Kishës të luten për të dhe ta lyejnë me vaj në emër të Zotit. Kjo lutje që do të bëhet me besim do të sherojë të sëmurin nga rreziku që ka dhe do ta ngrejë nga krevati i tij. Madje edhe n.q.s. ka bërë mëkate do t’i falen.

Anët e dukshme të këtij misteri janë vaji dhe lutja e priftit. Por, për protestantët nuk është vaji ana e dukshme e hirit të padukshëm, sepse në të gjitha kohërat thonë ka qenë antiflogjistik, qetësues dhe mjet zbutës dhe mbante vendin kryesor në shkencën e mjekësisë, është mjet fiziologjik kurues.

Ne orthodhoksët u përgjigjemi: E para, përderisa vaji ka veçoritë e mësipërme kuruese pse cakton Apostull Jakovi që lyerjen me vaj ta bëjnë njerëz të caktuar, priftërinjtë e Kishës dhe jo të afërmit dhe miqtë e të sëmurit?

E dyta, vaji në letrën e Jakovit paraqitet si kurues nga çdo sëmundje. Po kush mund të na sigurojë se vaji kuronte gjithë sëmundjet edhe në të kaluarën edhe tani?

E treta. Na thonë protestantët se nuk dinin të parët se vaji nuk kuron të gjitha sëmundjet. Por Shpirti i Shenjtë që flet me gojën e Apostull Jakovit bën vajin me hirin hyjnor të kurojë çdo sëmundje. Vetë vaji pa uratat e Kishës ka veçoritë e tij natyrale kuruese, por nuk kuron të gjitha sëmundjet.

Si përfundim, e katërta, urata e besimit është ajo që shpëton të sëmurin dhe lyerja me vaj vërteton këtë kurim si pjesë e dukshme e misterit.

E pesta. Apostulli na thotë këtu edhe për ndjesën e mëkateve të të sëmurit, por nuk është e mundur që Vaji si mjet fiziologjik kurimi të ketë ndonjë lidhje me falje mëkatesh. Pra, për këto pesë arsye të mësipërme do të duhet që ta shikojmë vajin këtu jo si mjet fiziolbgjik kurimi, por si diçka tjetër.

Për ne orthodhoksët ky vaj nuk është tip dhe simbol, por pikë e ndjeshme e hirit se është pjesë e pandashme e uratës së besimit dhe njëkohësisht të kurimit trupor e shpirtëror të sëmurit.

Hiri që transmetohet nëpërmjet këtij misteri e ka pikësynimin në dy vepra: kurimin trupor dhe shpirtëror të të sëmurit. Shumë protestantë por edhe orthodhoksë besëpakë thonë se nuk kanë parë të bëhen çudi në sëmundjet trupore me uratën e këtij misteri. U përgjigjemi: çuditë i kryen Perëndia dhe Ai do të gjykojë nëse duhet të kurohet menjëherë ose më vonë ose nuk do të shërohet sepse vetëm Ai di se cila është më me interes për shpëtimin e shpirtit të tij të pavdekshëm. Por, kapërmirësim dhe në shumë raste shërim të plotë në shumë të sëmurë me vajin e bekuar sepse kështu Perendia e shikon të arsyeshëm. Nuk mund të mohojmë këto bekime të Hirit sepse Shpirti i Shenjtë nuk gënjen kur thotë me gojën e Apostullit “edhe urata e besimit do ta shpëtojë atë që lëngon edhe Zoti do ta ngrejë atë”. Këtu shohim edhe përmirësimin shkallësor të të sëmurit. Tek lyenin me vaj shumë të sëmurë dhe i shëronin” U përgjigjemi: hiret për të shëruar (I Kor. 12:9) ishin dhenë në njerëz të caktuar dhe në kohë të jashtëzakonshme, d.m.th., nuk ishin përgjithmonë brenda në Kishë, ndërsa apostull Jakovi na rekomandon në rast sëmundjeje të shkojmë tek priftërinjtë e Kishës. Kjo mund të bëhet jo në raste të jashtëzakonshme, por çdo herë. Pra, kemi të bëjmë me një diçka të rregullt dhe në njerëz të caktuar të Kishës d.m.th., tek priftërinjtë.

Efqelia, si e njohur, nuk kuron çdo sëmundje sepse kështu don Perëndia. Në rast se do të kuronte çdo sëmundje s’do të kishte vdekje, por kjo nuk ndodh sepse thotë Pavli se “armiku i fundit që do të prishet është vdekja”(I Kor. 15:26), d.m.th., pas ngjalljes së të vdekurve. Në rast se do të kuronte të gjitha sëmundjet, atëherë do të hidhej poshtë mjekësia të cilën edhe atë e ka dhënë Perëndia.

Edhe sikur i sëmuri të mos kurohet trapërisht do të kurohet shpirtërisht sipas fjalës së apostull Jakovit: “edhe në qoftë se kabërë mëkate...”

Kjo pjesë nuk është në kundërshtim me pjesë të tjera të cilat na rekomandojnë misterin e rrëfimit, por harmonizohet si më poshtë: Jemi të gjithë mëkatarë dhe në “shumë raste të gjithë kemi faje”. Por, si thotë në pjesën “edhe n.q.s. kabërë mëkate...”, vë në dyshim këtë të vërtetë të pranueshme nga të gjithë,se të gjithë jemi mëkatarë. Me “në qoftë se ka bërë mëkate” do të na thotë për mëkatet që ka mundësi të kenë shkaktuar sëmundjen e të sëmurit. Një shembull: Kur Zoti shëroi paralitikun (Joani 5:14) i tha në vazhdim: “Mos bëj më mëkate që të mos të të gjejë ndonjë e keqe më e madhe.” Dhe Apostull Pavli na thotë tek (I Kor. 11:29) këto: “Se ai që ha e pi pa qenë i vëjyerë, ha e pi dënimin për veten e tij, sepse nuk shquan trupin e Zotit.”

Si rrjedhim, vajfi bekuar edhe kur nuk do ta shërojë trupërisht të sëmurin, e shëron shpirtërisht nga mëkatet që shkaktuan sëmundjen etij.

Eshtë porosi e Krishtit që ju dha Apostuj ve të rrëfejnë mëkatet tona. Por sa mëkate bëjmë nga mosdija, pakujdesia dhe pavetëdija? Disa i shpëtojnë syrit tonë, kurse të tjera i sheh syri i shpirtit tonë si të vogla dhe të parëndësishme. Edhe cili na mbush mendjen se është e mundur që të tilla mëkate të kenë shkaktuar sëmundjen e të sëmurit? Këto, pra, të quajturat mëkatet të vogla, falen me vajin e bekuar, i cili plotëson misterin e rrëfimit. Gjatë rrëfimit do të rrëfejë besimtari mëkatet që mban mend, për të tjerat faljen e tyre e kryen vaji i bekuar. Prandaj në lashtësi shumë herë misteri i vajit të shenjtë bëhej pas Rrëfimit dhe para Kungates së Shenjtë. Megjithëse dëshmia e Apostull Jakovit është e qartë ne Dhiatën e re, le të përmendim edhe disa dëshmi nga shkrimtarë kishtarë të katër shekujve të parë.

Ipoliti i Romës, lindur në 150 pas Krishtit, në veprën e tij “Urdhëresë Apostolike” në njëuratë shkruan: “Që të japësh shëndet,

o Perëndi, duke bekuar këtë vaj, tek ata që kanë nevojë dhe që e marrin. Siç kanë krizuar mbretër, priftërinj dhe profetë, kështu jep shëndet tek të gjithë ata që e shijojnë dhe që ia kanë nevojën.

Origjeni, i cili lindi më 185 pas Krishtit, shkruan në një fjalim të tij: “Dëgjo tani se sa janë rastet e lënieve të mëkateve në Ungjill. E para, është ajo sipas së cilës pagëzohemi. Me këtë plotësohet edhe ajo që tha Apostull Jakovi: “Të sëmurët të thërresin priftërinjtë e Kishës”. Rrjedhimisht thotë këtu Origjeni për lënien e mëkateve që bën vaji i bekuar.

Serapioni i Thmusës, lindur më 300 pas Krishtit, na la një uratore me 30 urata, në ndryshme, mistere dhe ceremoni të Kishës. Midis këtyre uratave janë edhe dy si vijojnë: Uratë që lidhet me vajin e të sëmurëve ose që ka lidhje me bukën ose me ujin.

Gojarti i Shenjtë tek fjalimi i tij mbi priftërinë (3,6) shkruan këto: Jo vetëm kur na rilindin (priftërinjtë) me pagëzimin, por edhe pas kësaj kanë pushtet të falin mëkate...

Këtu shenjtori flet për vajin e bekuar si mjet për faljen e mëkateve. Libri (Urdhëresë Apostolike” shkruan këto në 8:29 : Në rast se nuk ka peshkop, le të bekojë prifti dhe le të jetë prezent edhe dhiaku.

Uratë: “Zoti Savaoth, Perëndi i fuqive, i dhembshur dhe njeridashës, bërës i ujrave dhe dhënës i vajit, shenjtëro këtë ujë dhe vej në emër të Atij që i pruri dhe jepi atij me Hirin e Krishtit forcë shëndeti, largim sëmundjesh, largim demonësh, largim të çdo dëshire të ligë.”

Si konkluzion, mund të themi se vaji i bekuar (efqelia) është Misteri që sjell dy ushqimet e domosdoshme: elementet e dukshme, vajin dhe lutjen dhe elementin e padukshëm që është dhënia e hirit hyjnor. Dëshmitë edhe nga Tradita e lashtësisë nuk na lenë të dyshojmë se kemi të bëjmë me një mister tjetër që jep shëndet trupor dhe shpirtëror sipas vullnetit të Perëndisë.

Mbi Virgjëreshën Hyjlindëse Mari

Kisha perëndimore i ka dhënë nderime hiperbolike të Tërëshenjtës Mari, deri në atë shkallë sa të hijesohet Krishti. Duke dashur protestantët t’i kufizojnë ato, përfunduan në ekstremin tjetër, të mohojnë virgjërinë duke i keqinterpretuar pjesët e Shkrimit të Shenjtë në lidhje me këtë problem. Veç kësaj mohojnë faljen tek ajo, ndërmjetimet e saj, mrekullitë e saj, ikonat e saj dhe emërimin e saj “Hyjlindëse”.

Le të fillojmë të shqyrtojmë virgjërinë e Hyjlindëses.

Të gjitha bashkësitë fetare protestante mohojnë virgjërinë e Hyjlindëses duke thënë se e Tërëshenjta pas lindjes së Krishtit nuk ngeli e virgjër, por lindi dhe fëmijë të tjerë me Josifm. Dhe përmendin pjesët që flasin me të vërtetë për “vëllezër” të Krishtit .Ja cilat janë: (Mat. ;12:46); (Mark.6:3-7:3) dhe (Vep.l:14).

U përgjigjemi si më poshtë: fjala “vëlla” ka kuptim më të gjerë në Shkrimin e Shenjtë. Nuk bën fjalë vetëm për vëllanë, por edhe nipin edhe kushëririn, p.sh., Loti quhet i Abrahamit, por në të vërtetë është nipi 1 tij (Gjen. 14:14) Jakovi quhet vëlla, megjithëse është nipi ixhaxhait të tij Haran (Gjen. 27:43 dhe 29:15). Djemtë e fisit quhen vëllezër, megjithëse janë kushërinj të bijve të Eleazarit. Sigurisht këtu bëhet fjalë për farefis me kushëri e thonë “bir i xhaxhait” ose “bir i vëllaittë nënës, kurse mefjalën “vëlla” shprehte në kuptim më të gjerë fjala “kushëri”. Pra, nga mënyra se si shprehet do të kuptojmë nëse bëhet fjale për vëllanë ose farefis të një shkalle të ngushtë tjetër.

Për rastin e të quajturve “vëllezërve” të Zotit kemi për të thënë këto: fjala “vëllezër” përdoret me kuptimin e saj të gjerë e jo të ngushtë. Në rast se do të ishin vëllezër të Jisuit nga i njëjti bark pse nuk përmenden edhe si bij të Hyjlindëses, përveç Krishtit që përmendet. Në (Mark. 6:a3) thuhet: “Nuk është ky mjeshti i biri Marisë dhe i vëllai i Jakovit, Josiut, Judës dhe Simonit?” Pse nuk quhen “të quajturit vëllezër të Krishtit” dhe fëmijë të Tërëshenjtës, veçse Krishti quhet bir i të Tërëshenjtës.

Dhiata e Re vetëm një herë e quan Marinë grua të Josifit (Mat. 1:20) dhe madje para lindjes së Kiishtit. Josifi atëherë meqënëse ishte i drejtë dhe nuk donte që të turpërohet publikisht Maria e virgjër u mendua me vete që ta lerë. Atëherë e qetësoi ëngjëlli për dyshimet që kishte duke i thënë të mos ketë as më të voglin dyshim dhe ta marrë gruan e tij në shtëpi sepse Ai që do të lind e ka prejardhjen nga veprimi i Shpirtit të Shenjtë. Në të gjitha rastet e tjera (29 herë) e quajnë Ungjillorët e Shenjtë “nënë të djalit” as para dhe as pas lindjes së Krishtit.

Krishti para mbarimit të Tij në kryq thirri nxënësin e Tij Joanin që të marrë nën mbrojtje nënën e Tij. Protestantëve u drejtojmë pyetjen: N.q.s. Shën Maria do të kishte edhe fëmijë të tjerë pse Krishti nuk ia ngarkoi njërit prej tyre mbrojtjen e saj, por ia ngarkoi nxënësit të tij?

Kur Kryeëngjëlli Gabriel e vizitoi në Nazaret për t’i sjellë mesazhin e madh: “Gëzohu, o Hirplotë... dhe e bekuar je ti në mes të grave.” (Luk. 1:28). Ajo u tmerrua nga fjalët dhe ëngjëlli e qetësoi se megjithëse nuk njeh burrë Shpirti i Shenjtë do ta hijesojë dhe do të lind Birin e PerëndisëQLuk. 1:29-35). Kjo, pra, që Isaia e quajti Virgjëreshë: Ja pra, Virgjëresha do të mbarset e do të lindë një bir dhe do ta quajnë Emanuel që do të thotë Perëndia me ne.

Profeti David “Mbretëreshë”, që qendron në të djathtë të Zotit (Psalmi 44:9). Izekieli “Hyrje e mbyllur” (Izek.44:l-3). Moisiu e quan “shkallë të Jakovit” nëpërmjet së cilës zbriti Perëndia në tokë, si ishte e mundur të infektojë dhe të ndërpresë virgjërinë e saj? Ajo që e dinte se lindi Perëndinë dhe mbi këtë bazë ka qenë nëna e Perëndisë, si do të begeniste të vinte në kontakt me një burrë të drejtë, Josifin? Eva, dimë sipas Shkrimit të Shenjtë (Gjen. 2:23), është mbrujtur nga trupi i virgjër i Adamit pa kontaktin trupor të Adamit me grua. Pra, n.q.s. Eva u mbrujt e virgjër nga Perëndia, të cilën bashkë me Adamin e quajtën “grua”, si pretendojnë protestantët që Maria ka qenë e martuar, meqënë se vetëm një herë u quajt “grua” nga Ungjillori Matthe. Vetë kryeëngjëlli Gabriel e quajti “të bekuar në mes grave”, d.m.th., e guajti grua, por duhet të dimë se fjala “grua” këtu nuk thuhet me kuptimin e gruas së martuar, por me kuptimin e natyrës së gruas. Edhe në të njëjtën mënyrë si Adami pa kontakt të tij me grua lindi nga trupi i tij i virgjër gruan, po ashtu edhe virgjëresha Mari pa kontakt me burrë lindi nga Shpirti i Shenjtë Adamin e Ri, Shpëtimtarin e botës, Jisu Krishtin. Por profecia më e gjallë për virgjërinë e Hyjlindëses gjendet tek (Gjen. 3:15). Atje lexojmë “edhe armiqësi do të vendos midis teje dhe gruas edhe midis farës tënde dhe farës së saj.” Këtu Perëndia na thotë se do të vendos armiqësi midis Satanait dhe gruas, Hyjlindëses dhe përsëri midis Satanait dhe Jisuit. Atëherë Jisui do të shpartallojë kokën e Satanait, ndërsa Satanai do ta plagosë në themër duke nënkuptuar këtu vdekjen e Tij në kryq. Etërit e Shenjtë thonë se Krishti u quajt “farae gruas” (Gjen. 3:15), sepse nuk lind nga fara burri, por prej Shpirtit të Shenjtë edhe nga gjaku i tërëshenjtë i Virgjëreshës së Tërëshenjtë.        #

Ngacmojnë protestantët dhe dëshmitarët ë Jehovait sepse Ungjillori Matthe e quan Jisuin të parëlindur (Mat. 1:25). Pra, thonë ka edhe femijë të tjerë Shën Maria. U përgjigjemi në bazë të Shkrimit të Shenjtë si më poshtë: Fjala “i parëlindur” në Shkrimin e Shenjtë nuk do të thotë se u lind i pari ndërmjet të tjerëve që lindën pas Tij, por do të thotë se ai është i pari që hap mitrën e nënës së Tij. Kjo duket edhe në fjalët e Eks. 13:2 “Më shenjtëro çdo të parëlindur, ai që çel barkun ndër bijtë e Izraelit...” dhe Num. 3:12 “...në çdo vend të parëlinduri që çel barkun e nënës...” Në këtë vend thotë se i parëlindur quhet ai që ka hapur i pari barkun e nënës së tij, pamvarësisht nëse do të lindin edhe fëmijë të tjerë.

Fjala i parëlindur ka edhe kuptimin e të vetmit dhe vetëmlindurit siç na dëshmon Ungjillori Joan: “Sepse Perëndia aq shumë e do botën saqë dha Birin e Tij të vetëmlindurin...” (Joan.3:16), kurse Apostull Pavli na thotë: “Edhe kur ta shtjer të paralindurin në botë, thotë, edhe le t’i falen atij gjithë ëngjëjt e Perëndisë”(Hebr.l:6). Nuk kundërshtojnë njeri-tjetrin këtu dy shkrimtarët e shenjtë duke e quajtur Jisuin të vetëmlindur dhe të paralindur sepse Jisui është vetëm dhe i vetëmlindur.

Por, edhe nga pjesë të tjera të Shkrimit të Shenjtë vërtetojmë se “i parëlindur” do të thotë “i vetëmlindur”. Urtësia e Sollomonit (7:1 dhe 10:1) e quan Adamin të parëgatuar (krijuar) përderisa është i vetmi që u gatua prej balte. Sipas interpretimin të protestantëve do të duhej që të kishte edhe të dytë-gatuar edhe të tretë-gatuar, pas të parëgatuarit Adam, por dimë se vetëm Adami u gatua prej balte. Si rrjedhim, fjala “i parë” kakuptimin e “të vetmit” përderisa nuk egziston “i dytë” dhe “i tretë”.Me po atë rëndësi quhet dhe Perëndia “i parë” nga profeti Isai (41:6) “Unë jam i pari dhe i fundit, përveç meje nuk egziston Perëndi tjetër.”

Domethënë Perëndia quhet “i parë” me kuptimin e “të vetmit” përderisa siç thotë Isaia nuk egziston Perëndia tjetër veç kësaj.

Edhe në pjesë të Dhiatës së Re Krishti thuhet i parëlindur.

Kështu deshi Perëndia-At të jetë Biri i tij, i vetëmlindur “i pari mbi gjithçka”.

Kështu Krishti është:

I parëlindur i Perëndisë At(hebr.l :6)

I parëlindur i nënës sëTij (Mat.l:25)

I parëlindur ndër shumë vëllezër (Rom.8:26)

I parëlindur ndër të vdekurit (Kol. 1:18 dhe Zbul. 1:5)

I parëlindur i gjithë krijesës (Kol. 1:15) dhe krijues i gjithçkaje. Protestantët insistojnë që të përkrahin se Virgjëresha Mari kishte marrëdhënie bashkëshortore me të drejtin Josif pas lindjes së Krishtit. Për këtë mbështeten në këtë pjesë: “Edhe nuk e njohu atë gjersa lindi birin e saj të paralindur.”(Mat. 1:25)

Ne orthodhoksët u përgjigjemi në këtë mënyrë: me të vërtetë këto vargje mund të skandalizojnë dhe të udhëheqin në mendime të tilla ata që nuk bëjnëinterpretim të saktë dhe objektiv të Shkrimit të Shenjtë. Shprehja “gjersa” është hebraizëm dhe do të thotë diçka të përjetëshme në lidhje me të kaluarën dhe jo me të ardhmen.

Domethënë do të na thotë shkrimtari i shenjtë se Hyjlindësja deri në lindjen e saj ngeli pa rënë në kontakt me burrë, pa domethënien se pas lindjes së saj erdhi në kontakt trupor me Josifin.

1. Këtë interpretim na e vërtetojnë edhe pjesë të tjera të Shkrimit të Shenjtë. N.q.s. “gjersa” ka interpretimin që japin protestantët dhe jehovajtë, atëherë pas eliminimit të nënës, duhet që drejtësia e Perëndisë të jetë transformuar në padrejtësi.

2.   “Judenjtë, pra, nuk besuan për atë se ishte i verbër edhe hapi sytë gjersa thërritën prindërit e atij që iu hapën sytë.”(Joan.9:19). “Gjersa” këtu nuk do të thotë se Judenjtë kur thirrën prindërit e të verbërit besuan se më përpara ishte i verbër <ihe iu hapën sytë, sepse edhe pasi erdhën prindërit nuk besuan.

3.     “... duke thënë: I tha Zoti Zotit tim, rri në të djathtën derisa të vë armiqtë e mi nënkëmbje të këmbëve të tua” (Psalmi 109; Mat.22:44 dhe Vep.2:35). Edhe këtu “gjersa” ka kuptimin e të përhershmes e definitizmit sepse nuk do të vijë kurrë koha që Zoti të pushojë së qenuri pranë Perëndisë.

4.   “Uji pakësohej deri në muajin e dhjetë”(Gjen.8:5). Edhe këtu “deri (gjersa) “kakuptimin e definitives, e të përhershmes dlie jo të ndryshimit. N.q.s. do të interpretojmë si protestantët se uji pakësohej deri në muajin e dhjetë dhe pastaj pushoi së pakësuari atëherë nuk do të egzistonte asnjë njeri sot në tokë, as zotërinjtë protestantë.

5. “Noeja dërgoi korbin për të vërtetuar nëse u tha uji i përmbytjes së madhe”(Gjen. 8:7). Dhe thotë kjo pjesë se korbi nuk u kthe gjersa uji u tha. Si rrjedhim pas tharjes së ujit u kthye. Në këtë mënyrë duhet të shpjegojmë “gjersa” sipas intepretimit të protestantëve, por dimë se korbi nuk u kthye më në anijen e Noes. Pra, “gjersa “këtu ka kuptim për diçka definitive.

6.   “Melholi, bija e Saulit, nuk lindi fëmijë gjersa vdiq”(II Mbretërve ose Samuil 6:23). I pyesim protestantët: mos vallë lindi fëmijë pas vdekjes së saj?

7.   “...Dhe ja tek jam unë bashkë me ju gjithë ditët gjer në mbarim të jetës.”(Mat. 28:20). Mos vallë pas mbarimit të shekujve do pushojë Krishti së qënuri pranë apostujve të tij në qiell?

Të gjitha vargjet e mësipërme na bindin se Maria nuk lindi femijë të tjerë me Josifin. Si rezultat, të quajturit vëllezër ose motra të Jisuit sipas vargjeve (Mat. 15:55-56 dhe Mark.6:3) kanë tjetër fis me Jisuin. Dëshminë më të vjetër nga Tradita e Shenjtë për farefisin midis tyre kemi dëshminë e Ijisipit të Romës(110-180). Ai na thotë se Jakovi, Simoni, të quajtur vëllezër të Zotit janë bij të Kleopas dhe Kleopa është vëllai i Josifit. Rrjedhimisht këta dy vëllezër, Jakovi dhe Simoni janë kushërinj të Zotit. Fjala “nip” në të thënat e Ijisipit do të thotë kushëri dhe kjo vërtetohet nga karakterizimi që i bën Kleopës si xhazha të Jisuit dhe vëlla të Josifit. Sipas këtij dokumenti në 180 pas Krishtit ata që sillen si vëllezër të Krishtit janë kushërinj të Zotit.

Klimi i Aleksandrisë (150-211 pas Krishtit) duke komëntuar letrën e Judës na thotë se Juda që ka qenë vëllai i fëmijëve të Josifit, megjithëse dinte farefisin e tij më Zotin, nuk e quan veten e tij vëlla të Zotit, por vetquhet Judë vëlla i Jisu Krishtit, vëlla i Jakovit... Edhe kjo dëshmi na thotë se Juda dhe Jakovi ishin vëllezër dhe i sillen si vëllezër Krishtit nga i njëjti baba dhe nënë.

Shumë të rëndësishme janë edhe dëshmitë e Origjenit që jetoi 185-250 pas Krishtit, i cili në ihterpretimin e vergut Joan. 2:11 thotë si më poshtë: “Pyesin veten shumë në lidhje me vëllezërit e Jisuit se si i kishte vëllezër përderisa Maria qendroi e virgjër deri në fund.” Përgjigja është se Jisui nuk kishte vëllezër fiziologjikë përderisa as Virgjëresha nuk lindi fëmijë të tjerë dhe as Ai nuk ishte bir fiziologjik i Josifit, Por Jisui kishte sipas ligjit vëllezër, bijtë e Josifit që i kishte bërë me gruan e tij të parë.

Kurse në interpretimin e vargut (Mat. 13:55) po ky na shkruan: Vëllezërit e Jisuit thonë se ishin bij të Josifit nga tjetër nënë që bashkëjetonte me Josifin para Marisë.

Këto dy dokumente shumë të lashtë deklarojnë qartë se Hyjlindësja qendroi e virgjër në gjithë jetën e saj dhe të quajturit vëllezër të tij nuk janë fëmijë të saj, por janë të Josifit me grua tjetër, e cila me sa duket kishte vdekur. Egziston edhe mundësia, që thotë Ijisipi, të ishin kushërinj të Jisuit sepse vëlla në Shkrimin e Shenjtë do të thotë edhe kushëri si edhe në'Gjen. 11:27. Por. kurrë nuk mUnd të pranojmë se ishin femijë të Tërëshenjtës, e Cila qendroi e Virgjër para dhe pas lindjes së Krishtit në gjithë jetën e saj. Ja disa dokumente nga Tradita e Shenjtë për Virgjërinë e saj:

Athanasi i Madh (295-366 pas Krishtit) e quan në intepretimin e vargut Luk. 11:27 “dhe ajo Zotlindëse Maria dhe përherë Virgjëreshë.” Shën Epifani i Qipros (313-402 pas Krishtit) shkruan: “Nuk erdhi në kontakt trapor as pas barrës dhe as para barrës, por qendroi e shenjtë dhe e virgjër.”

Grigori i Nisës (335-394 pas Krishtit) shkruan konsiderojmë Virgjëreshën libër të ri. Ashtu siç është i pastër dhe i pashkruar libri i ri, ashtu edhe Virgjëresha është dhe pa përvojë burri.”

Shën Agustini (354-430 pas Krishtit) shkruan: “E virgjër u mbars, e virgjër lindi dhe pas këtyre e virgjër ngeli.”Vasili i Madh (330-379 pas Krishtit) shkruan: “Ngelet, pra, e virgjër, e tërëvirgjër edhe pas lindjes së Jisuit pa ardhur në kontakt me burrë deri në vdekjen e saj.”

Jemi, pra, të detyruar në bazë edhe të Traditës së Kishës sonë të pranojmë Virgjërinë e Hyjlindëses.

Rreth nderimit të Shën Marisë

Kisha Orthodhokse i kushton pelegrinazh nderues dhe respektues personit të Hyjlindëses, e cila u bë ura që bashkoi tokësorët me qiellorët. Prandaj e ka vendosur në të djathtë të Zotit dhe ndërmjeton me lutjet e saj.

Por, protestantët e mohojnë këtë nder në personin e saj, se edhe vetë Krishti, thonë, nuk e nderonte dhe e quante thjesht grua. Mbështeten kryesisht në këto vargie: “Kur ai po thoshte këto, një grua nga turma ngriti zë e tha: ‘Lum barku që të ka mbajturë dhe gjinjtë që ke thithur.’ Por ky tha: ‘Lum më tepër ata që dëgjojnë fjalën e Perëndisë dhe e ruajnë.’ (Luk. 11:27-28)

Me një fjalë Zoti lumëroi më tepër nga nëna e tij, çdo njeri që dëgjoi fjalën e Perëndisë.

U pergjigjemi si më poshtë në këtë kureshtje të protestantëve: Në këto vargje Krishti u drejtohet më tepër mentalitetit të grave dhe jo vlerës së nënës së Tij. Kjo grua e thjeshtë nga turma, pa njohur se ciia është nëna e këtij Mësuesi, e lumëron, siç do të mund të thoshte edhe sot të njëjtat fjalë, një grua e thjeshtë mondane. Domethënë, e lumur qoftë nëna që të lindi e të rriti, pamvarësisht nëse ajo nënë ka nga Perëndia vlerën e saj dhe nuk ka nevojë për urata e lavdërime.

Se shën Maria është e lëvduar nga Perëndia duket, në këto vargie: Engjëlli e quajti edhe të gëzuar edhe të bekuar ndërmjet grave (Luk.l:28). Vetë Hyjlindësja parashikon për veten e saj: “e paskësaj gjithë brezatdo të më lumërojnë...”(Luk.l:48). Elisabeta kur u takua me Hyjlindësen i tha: “E bekuar je ti në mes të grave dhe e bekuar është pema e barkut tënd. Edhe nga më ndodhi kjo, të vijë nëna e Zotit tim tek unë?” (Luk. 1:42)

Ne orthodhoksët e nderojmë Hyjlindësen siç e nderoi dhe iu falë kryeëngjëlliGabriel duke i trasmetuar mesazhim se do të lindë Birin e Perëndisë. (Luk.l:29)

Protestantët bazohen në një fragment tjetër duke insistuar se Zoti sillej me përbuzje me nënën e Tij. Thonë se Zoti në dasmën e Kanas, ofendoi nënën e Tij me këto fjalë: “Ç’ke me mua, o grua, ora ime ende s’ka ardhur.” (Joan.2:4)

U përgjigjemi në këtë mënyrë: Në rast se do t’i kishte bërtitur Krishti nuk do t’u thoshte Hyjlindësja njerëzve të mbledhur “Bëni çfarë t’ju thojë.” Do duhet të qe zemëruar edhe ajo dhe të mbyilte gojën dhe nuk do të guxonte t’ju tregonte njerëzve se ç’duhej të bënin. Dhe më e mrekullueshmja është sc Zoti plotëson dëshirën e saj duke transformuar ujin në verë. E dinte Shën Maria se Krishti mund të bëj mrekulli, prandaj dhe i parashtroi kërkesën në mënyrë të përulur dhe servile: “Nuk ka më verë.” Krishti duke dashur që në atë çast të tregojë origjinën e Tij hyjnore, kryerjen e mrekullive dhe të shenjave të tjera në botë që të lavdërohet Perëndia At nëpërmjet Tij thotë: Çfarë e përbashkët egziston tani, o grua, midis nesh që si Mesia përdor fuqinë hyjnore të Atit tim? Nuk ka ardhur ende ora të bëj mrekulli dhe të shfaqem publikisht si Mesia”. Vetë thotë: “Nuk erdhi ora ime...”, ndërsa që nga ai çast duke iu bindur nënës së tij, filloi të bëjë mrekullitë e Tij. Por, nuk donte që e Tërëshenjta nënë e Tij t’i propozojë për fillimin e mrekullive, sepse për to Zoti do të merrte urdhër vetëm nga Perëndia At.

Pra, shohim se Jisui nuk ofendoi nënën e Tij për mungesë respekti dhe dashurie për atë. Fakti se Krishti iu bind dhe bëri mrekulli, tregon se sa e donte dhe e dëgjonte. Edhe fjala “grua” nuk është sharje. Thjesht tregon natyrën e seksit (gjinisë) se ajo i takonte seksit femëror. Dhe përsëri në vend tjetër e takojmë këtë fjalë, kur Zoti mbi kryq i thotë nënës së vet: “Graa, naytbir.”(Joan. 19:26). Nuk e shan, as e nënvleftëson. Por edhe në atë epokë fjala “grua” ishte e barazvlefshme me fjalën e sotme “zonjë”dhe madje “zonjë e nderuar”, p.sh., Perandori i Romës Augusti shkruante kështu tek Kleopatra e tij e dashur, mbretëreshë e Egjiptit: Kij besim dhe dëshirë të mirë.

Por edhe kur Krishti pyet Maria Magdalenën me fjalët: “Grua, përse qan? Cilin kërkon?” (Joan.20:15) sigurisht nuk e pyet me zemërim dhe ligësi, por me dashuri dhe dhembshuri atërore.

Edhe për një arsye tjetër sjellja e Jisuit përpara turmave të njerësve dhe madje të Farisenjve dhe Shkronjësve ishte gjoja përbuzëse për nënën e Tij. Krishti thoshtë se: “Une jam buka e gjallë që zbriti nga qielli.”(Joan.6:51) “Unë jam ngjallja dhe jeta” (Joan 14:6). Judenjtë kur dëgjonin këto habiteshin dhe pyesnin veten e tyre: “Nuk është ky i biri i mjeshtrit? Nëna e tij a nuk quhet Mariam?”(Mat. 13:55). Krijohej habi e madhe dhe konfuzion i madh midis tyre për ato që dëgjonin dhe me të drejtë pyesnin veten: Si Ai (Jisui) është buka e jetës që zbriti nga qielli? përderisa është bir i filan nëne dhe ka filanë vëllezer dhe u bindet atyre dhe ata vazhdimisht i shkojnë pas? Nuk donte Jisui të varej hapur nga farefisi i tij, as t’i quante “nënë” apo “vëllezër” për të mos lënë dyshime tek dëgjuesit dhe tek armiqtë e tij të shumtë, të cilët përfundimisht e konsideruan si batakçi, mashtrues të popullit dhe e kryqëzuan.

Na pyesin protestantët: “Si ndodh që nëna e Zotit është më lartë se të gjithë shenjtorët dhe e quajnë të Tërëshenjtë?

Apostull Pavli thotë: “Ne vuajtëm bashkë me të që edhe të lavdërohemi bashkë me të (Rom.8:17). Kush më shumë nga gjithë njerëzit bashkëpësoi dhe bashkëvuajti në krah të Birit të saj të kryqëzuar sa nëna e Tij, Hyjlindësja Mari? Shën Simeon hyjdhënësi i thotë Shën Marisë: “Edhe ty vetë shpirtin një shpatë ka për ta depërtuar”(Luk.2:35), që tregon provën e madhe së cilës iu nënshtrua duke parë Jisuin në kryq. Sx ka mundësi ajo që kaq shumë iu dhembs, kaq shumë deshi botën, kaq e pastër dhe e painfektuar qendroi në gjithë jetën e saj, ajo që u bë banesë e Perëndisë, të mos bashkëlavdërohet me Birin e saj dhe të mos qendrojë mbi gjithë shenjtorët?

Protestantët mohojnë ndërmjetimet e Hyjlindëses, të mbështetur në: “Sepse një është Perëndia, një është ndërmjetësi midis Perëndisë dhe njerëzve, njeriu Jisu Krisht”(I Timot.2:5). Thonë se vetëm Jisui është ndërmjetës midis Perëndisë dhe njerëzve, si rrjedhim refuzohet Hyjlindësja.

Këtij vargu i përgjigjemi: flet për ndërmjetës midis Perëndisë dhe njerëzve dhe jo midis Jisuit dhe njerëzve. Eshtë e vërtetë se asnjë nuk është ndërmjetës i njerëzve para Atit përveç Krishtit. Vetëm Ai ofroi veten e tij theror për gjithë njerëzit. Kur ne 1 lutemi Shën Marisë i kërkojmë që të ndërmjetësojë tek Biri i saj si Nënë e Tij qe është për të na ndihmuar dhe shpëtuar. Pra Shën Marinë e përdorim si ndërmjetësi midis Jisuit dhe njerëzve dhe jo midis Perëndisë At dhe njerëzve, pozitë në të cilën ndodhet si ndërmjetës i vetëm Shpëtimtari Krishti. Në këtë mënyrë lutjet tona drejt saj: “E përmbishenjte Hyjlindëse shpëtona”, “Nuk kemi tjetër ndihmëse që të na ndihmojë më tepër nga ty, Nënë e Shpëtimtarit tonë”, “O e Tërëshenjtë Hyjlindëse shpëtona ne”, do të thotë lutju Birit tënd të na shpëtoje, e tërshenjta imë shpëtomë. Në gjuhën greke fjala “shpëtoj” do të thotë shumë gjera, siç shpëtoj nga ngasja, nga mërzitja, nga një provë, nga një e keqe, një nevojë, “shpëtona” nuk do të thotë “falna mëkatet tona” sepse e Terëshenjta nuk fal mëkate, por nënkuptojmë “lutju Birit tënd për shpëtimin tonë”.

Respekti ynë për të Tërëshenjtën kurrë nuk tejkalon respektin tonë për Birin, i Cili e zgjodhi, e shenjtëroi dhe e bëri Nënë-të Tij.

Se e Tërëshenjta nuk shpëton, e thotë edhe vetë ajo duke pohuar Krishtin si Shpëtimtarin e saj: “Shpirti im madhëron Zotin dhe mendja ime u ngazëllua për Perëndinë Shpëtimtarin tim” (Luk. 1:46~ 47).

Më qartë na thotë një lutje e proskomidhisë së Kishës sonë: “Me kryqëzimin tënd, o Krisht, shkatërrove tiranët. As ëngjëjt, as njerëzit, nuk na shpëtojnë, por vetëm Zoti i Madh.”Pra, as Hyjlindësja si njeri nuk është burimi i shpëtimit tonë.

Pse ne të Krishterët e quajmë të Tërëshenjtën Hyjlindëse?

Protestantët nuk pranojnë ta quajnë të Tërëshenjtën “Hyjlindëse”, sepse thonë se nuk gjendet kjo fjalë në asnjë vend në Shkrimin e Shenjtë.

Sigurisht që nuk egziston kjo fjalë në Shkrimin e Shenjtë, por egziston në veprat e Etërve të katër shekujve të parë. Por, dimë nga

Shkrimi i Shenjtë se Krishti nuk ishte vetëm Perëndi, por as edhe vetëm njeri, ishte Njeri-Perëndi. edhe ne orthodhoksët kur themi se Maria është Hyjlindëse nuk nënkuptojmë se ajo dha fillim tek Biri i saj fiziollogjik i pafillim. Kjo do të ishte nga ana jonë një blasfemi e madhe. Eshtë Hyjlindëse sepse lindi Krishtin, i Cili është njëkohësisht Njeri edhe Perëndi. Vetë Zoti u thotë judhenj ve se: “Avrahami gëzohej të shihte ditën Time...”(Joan.8:58). Me shprehjen “Time” do që të deklarojë hyjnizimin e Tij, pafillimësinë e natyrës së Tij hyjnore. Loti si njeri atëherë ishte në moshë 30 vjeç, kurse Avrahami jetoi para 2000 vjetësh.Pra kur thotë “ditën Time” i referohet hyjnizimitte Tij.

Përforcimin dogmatik të termit “Hyjlindëse” e beri Sinodi i tretë Ekumenik, që zhvilloi punimet në Efes në 430 pas Krishtit. Por edhe para mbledhjes së Etërve kemi dokumente të shkrimtarëve të Shenjtë, që na e quajnë Hyjlindëse. Ja disa prej tyre:

Origjeni, 230 pas Krishtit, d.m.th. dy shekuj pas sinodit të tretë ekumenik shkruan: Thërret gruan me të cilën është fejuar, kështu u tha ashtu u bë edhe në rastin e Josifit dhe Hyjlindëses.

Dionisi i Aleksandrisë në 250 pas Krishtit shkruan: Këngën e kësaj profecie Hyjlindësja e Shenjtë e dërgonte lart në qiell (275 pas Krtishtit).

Athanasi i Madh thotë: Engjëlli që shfaq pohon se është dërguar prej Perëndisë, ashtu si kryeëngjëlli Gavriel iu shfaq Zaharisë dhe më vonë në lidhje me Hyjlindësen Mari.

Vasili i Madh shkruan: “Konsideroj ato dëshmi të mjaftueshme të mbrojnë besimin e atyre që duan Krishtin, të cilët nuk pranojnë se Hyjlindesjapushoi së qenuri e virgjër.'-

Shën Grigor Theollogu shkruan: “Në ‘rast se ndonjëri nuk pranon Marinë si Hyjlindëse nuk pranon hyjnizimin.

Gojarti i Shenjtë shkruan: “Asgjë, pra, në jetë nuk krahasohet me Hyjlindësen Mari. Kërko njeri në gjithë krijimin me mendimin tënd nëse egziston diçka e drejtë ose më e madhe nga Virgjëresha Hyjlindëse.”

Me Ndërmjetimet e Shenjtorëve

N.q.s. në një mënyrë të tillë nënvleftësuese shprehen protestantët për të Tërëshenjtën, shumë më tepër shprehën për Shenjtorët. Protestantët mohojnë ndërmjetimet e shenjtorëve dhe pelegrinazhin (fetar) nderues për ata. Ata shkruajne në librat e tyre se nuk u luten shenjtorëve, nuk mbështeten tek shenjtorët, nuk shpresojnë tek shenjtorët dhe nuk kanë as festa (të kremte) shenjtorësh. Dhe vazhdojnë “njerëz familjarë me gratë dhe fëmijët e tyre quheshin në epokën apostolike shenjtorë. Në epokën e sotme, ata që do të pendohen dhe të besojnë sinqerisht tek Krishti, si Shpëtimtarin e tyre personal, janë shenjtorë. Shpirtrat e njerëzve që shpëtuan me anën e Krishtit, edhe ata që shpëtojnë përditë edhe ata që do të shpëtojnë deri në fundin e botës, të gjithë ata janë shenjtorë.”

Nga këto fjalë të tyre shohim se nuk bëjnë dallime shenjtorësh. Kjo vjen sepse drejtësohen vetëm nëpërmjet besimit. Vetëm besimi, thonë, e sjell njeriun në komunikimin me Perëndinë, nga i Cili merr dhe drejtësinë. Shenjtorët nuk kanë as të drejtën, as për detyrë të ndërmjetojnë për ne. Madje, thonë, se ne mund t’i lutemi drejt për së drejti Perëndisë, pa ndërhyrjen e shenjtorëve. Edhe shtojnë: “...një është edhe ndërmjetësi midis Perëndisë dhe njerëzve, njeriu Jisu Krisht, që dha veten e tij shpërblim për të gjithë.. ”(I Timot.2:5- 6). Të shohim mashtrimet e tyre përsa i përket çështjes së shenjtorëve.

Siç egziston ndryshimi midis yjeve sipas “...tjetër është lavdia e yjeve, sepse ylli ngaylli ndryshon në lavdi”(I Kor. 15:41), në këtë mënyrë egzistojnë edhe kategori shenjtorësh, sipas lavdisë që marrin në qiej. Përderisa atje egzistojnë shumë vendbanime të drejtësh, sipas “Në shtëpi të tim Ati ka shumë të ndenjura...”(J°^an14:2).

Fjala “shenjtor” intepretohet i pastër, i shenjtë, i respektueshëm, i larguar nga bota dhe i kushtuar tek Perëndia. Shkrimi i Shenjtë quan shenjtorë ata që u ngjallën nga varrezat, në kryqëzimin e Krishtit (Mat. 27:52), gratë që u binden burrave të tyre, siç është Sara (I Petr.3:5), të krishterët që ndodheshin në Romë (Rom.l:7), në Korint (I Kor.l:2), në Efes, filipianët, etj.

Sipas rregullit të Apostull Pavlit Kisha jonë quan shenjtorë atë njeri që shqetësohet se si t’i pëlqejë Zotit (I Kor.7:33-34), d.m.th., atë njeri që e kaloi jëtën me pastërti shpirtërore dhe trupore, me përpjekje asketike dhe vepra dashurie. Madje, termi “shenjt” u dha nga Kisha tek martirët e besimit, përderisa martiri i parë dhe i vërtetë është Krishti (zbul.l:5), i Cili dëshmoi në kohën e Pontit Pilat rrëfimin e mirë.”(I Timot.6:13). Rrjedhimisht martir është edhe nxënësi i Krishtit, i cili me sakrificën e jetës së tij vulos pohimin e besimit të tij tek Krishti.

Shenjtorët, na thonë protestantët, nuk kanë të drejtë të ndërmjetojnë për ne. U përgjigjemi si më poshtë: shenjtorët edhe kur ishin gjallë në këtë botë luteshin për njerëz të tjerë. Abrahami i lutet Perëndisë për Abimelekun, mbretin e Jerareve dhe Perëndia e shëron atë, gruan e tij dhe skllavet e tij (Gjen.20:7,17). Tek libri i Eksodit (8;; 17-18), faraoni i lutetMoisiut t’i lutet Perëndisë për të zhdukur mizën e kalit (një mizë helmuese). Izraelitët ndërtojnë një viç të artë dhe e adhurojnë si Perëndi. Perëndia zemërohet dhe don që t’i shkatërrojë. Ndërhyn Moisiu dhe me lutjet e tij e bën Perëndinë të mëshirshëm për popullin (Eks.32:l-14). Në veprat e apostujve lexojmë: “Petro ruhej në burg, por prej Kishës bëhej të falur për atë;”(Vep. 12:50). Të Krishterët e Jerazalemit e dinin që Petrua kishte besim të madh tek Perëndia e megjithatë, kur ai ndodhej në burg ata luteshin që të lirohej. Apostull Pavli shkruan: “Lutem, para së gjithash, të bëhen lutje, falje, të falura për gjithë njerëzit, për mbretër, për gjithë sa janë në shkallë të lartë.”(I Timot.2:l-2) dhe shton “kjo është e mirë dhe e pëlqyeshme përpara Shpëtimtarit tonë, Perëndisë”(vargu 3). Kjo doktrinë e qartë e Dhiatës së Re, çarmatos protestantët dhe na bind të gjithëve se kemi të drejtë dhe detyrë të lutemi për të tjerët dhe e anasjelltas, sepse “shumë fuqi ka lutja e të drejtit kur bëhet me të nxehtë.”(Jakov.5:16)

Le të shtojmë edhe një fragment tjetër tepër të qartë të Apostull Pavlit nga Rom.15:30-32: “Dhe ju lutem juve, o vëllezër, me anë të Zotit tonë Jisu Krisht dhe me anë të dashurisë së Frymës së Shenjtë të përpiqeni bashkë me mua në lutje duke iu falur Perëndisë për mua, që të shpëtoj nga që janë kundërshtarë të besës në Jude dhe që të jetë e pëlqyer mbi shenjtorët shërbesa ime që po bej në Jerusalem, që të vij tek ju me gëzim, ndë dashtë Perëndia edhe të prehem bashkë me ju.” Këtu Pavli nuk kërkon nga të krishterët që të luten vetëm për të. U lutet, i përgjëron në një farë mënyre në emër të Krishtit dhe të Shpirtit të Shenjtë të përpiqen bashkë me të, ta ndihmojnë në betejën e tij të madhe me lutjet e tyre, që do të bënin për atë tek Perëndia. Për ç’qëllim? Së pari, ta shpëtojë Perëndia nga Judenjtë, që donin ta zhbuknin. Së dyti, të bëhet i pranueshëm nga të krishterët e Jerusalemit shërbimi që do tu ofronte, dhe së treti, ta ndihmojë Perëndia të krishterët e Romës dhe të gjejë qetësi midis tyre.

Të krishterët e quanin detyrë të tyre të luteshin tek Perëndia për njerëzit e tjerë dhe për Apostujt. Shikoni pjesët e mëposhtme: (Vep. 12:5-12); (Efes.6:18-20); (II Thes.3:l-2),etj.

Krishti kur kalonte çastet e tij kritike si njeri, para martirizimit të Tij, iu lut Perëndisë që ta ndihmojë. Edhe ç’thotë Shkrimi? “Edhe u duk një engjëll prej qiellit duke i dhënë fuqi atij.”(Luk.22:43)

N.q.s. Krishti kishte nevojë për lutje, aq më tepërneve na nevojiten ndërrajetimet e shenjtorëve, dhe madje, kur vetë Krishti na jep shembullin e tij.

Edhe ne lutemi për të tjerët, na përgjigjen protestantët, por nuk u lutemi shenjtorëve, sepse ata vdiqën dhe nuk egzistojnë më.

Kjo përgjigje e tyre është blasfemi, sepse “Perëndia nuk është Perëndi te vdekurësh, por të gjallësh.”(Mat.22:23); (Mark. 12:26-

27)   dhe (Luk.22:37-39). Zoti në tjetër vend thotë: “Me të vërtetë, me të vërtetë po u them juve, se ai që dëgjon fjalën time dhe i beson atij që më ka dërguar kajetë të përjetëshme edhe në gjyq nuk vjen, por shkon prej vdekjes në jetë.”(Joan.5:24) dhe “kushdo që rron dhe më beson nuk do të vdesë për gjithë jetën...”(Joan. 11:26). Le të mësojnë, pra, miqtë protestantë,n.q.s.nuk e dinin deri tani, se sa besojnë tek Perëndia nuk vdesin, por jetojnë në përjetësi. Përderisa ekzistojnë mbas vdekjes ata që deshën Perëndinë, duke shijuar lavdinë e Tij në qiej, çfarë i pengon që edhe atje të luten për njerëzit që jetojnë akomanë tokë? Apostull Pavli duke qënë akoma në tokë, gjunjëzohej dhe lutej ngrohtësisht për të krishterët (Rom. 1:8-10, Efes.3:14-17, Efes. 1:15). Si ka mundësi tani që është në qiell ndaloi këtë vepër të lutjes për të tjerët? Mos vallë ka mbaruar dashuria e tij që kish për të tjerët? Mos i thithur dhe i magjepsur nga gëzimi

i   qiellit nuk mendon fare për vëllezërit? Mos Perëndia është larg tij dhe nuk e dëgjon ose i ndaloi Perëndia këtë lutje? Asgje nga të gjitha këto. E vërteta është se Apostull Pavli dhe gjithë shënjtorët dhe që kanë guxim (kurajo) përpara Krishtit luten për gjithë njerëzit. Ja edhe këto dokumenta: “Katër kafshëtjdhe të njëzet e katër priftërinjtë ranë përpara Qengjit, të cilët kishui secili kitarë dhe kupa të arta të mbushura me temjan, të cilat janë të falurat e shënjtorëve” (Zbul.5:8). Sado alegorikisht të shpjegohen këto, fakt

i  pamohueshëm është se shënjtorët që gjenden ne qiell, luten për ne të gjallët madje edhe në tokë. Një pjesë tjetër e Zbulesës na thotë: “Pashë përposh therores shpirtrat e atyre që janë therur për fjalën e Perëndisë dhe për dëshminë që kishin. Edhe thërrisnin me zë të madh duke thënë: ‘Gjer kur, o Zotëri i shenjtëruar e i vërtetë, nuk gjykon dhe nuk merr shpagim për gjakun tonë nga ata që rrinë mbi dhe?”(Zbull.6:9“10).Këtu thotë se shpirtrat që u therën për dëshminë e qengjit (Krishtit)i luten Perëndisë të gjykojë njerëzit e tokës që duhen dënuar. Kurse në pjesën ngaZbul. 8:3-4, lexojmë se lutjet e shenjtorëve, jo vetëm bëhen, por edhe i transmetohen Perëndisë nëpërmjet ëngjëjve të Tij.

Duke mos qenë në gjendje protestantët që t’i kundërshtojnë këto pjesë, insistojnë me shumë gjepura, se nuk janë në gjendje shenjtorët të dinë të gjitha sa bëhen në tokë, as lutjet tona s’dëgjojnë. Dhe megjithatë u përgjigjemi me fragmente nga Shkrimi i Shenjtë se shenjtorët ndjekin hap pas hapi dhe interesohen për të gjitha sa ndodhin në tokë. Zoti vërteton se Abrahami dëshiroi të shohë ditën e bërjes njeri të tij dhe shtoi: “Edhe pa dhe u gëzua” (Joani 8:56). Domethënë nga vendi i urtësisë shpirtërore që ndodhej pa trupëzimin e Zotit dhe u gëzua. Gjithashtu në paravolinë e deles së humbur, Zoti namëson se “...kështu do të jetë gëzimi në qiell për një fajtor që pendohet...”(Luk. 15:7-8). Në paravolinë e pasanikut dhe të Llazarit, Abrahami i thotë të pasurit: “Or, bir, kujtohu se ti more të mirat e tua në jetën tënde dhe Llazari mori të këqiat”(Lluk. 16:25). Këtu shohim se Abrahami, pa qenë gjithnjë dhe kudo prezent, njihte jetën e botës dhe të pasurit dhe të Llazarit. Gjithashtu në fragmentin (Vep.5) përmendet se Anania dhe Safira vendosën të shesin pronën e tyre, të gënjejnë Apostull Petron se morën kaq para nga shitja, d.m.th., më pak, dhe të mbajnë për vet mbetjen dhe të duken përpara vëllezërve të krishterë të atëhershëm se ishin të krishterë të vërtetë dhe të respektueshëm. Por, Apostull Petro, pa qenë kudo dhe kurdoherë prezent me ndriçimin e Shpirtit të Shenjtë, mori vesh për mashtrimin e këtij çifti dhe si i kontrolloi, i dënoi dhe vdiqën. Tjetër pretendim pa vend i protestantëve është ky: Na thonë se nuk duhen për shpëtimin tonë ndërmjetimet e shenjtorëve, përderisa Perëndia, që është i Tërëfuqishëm, mund të na ndihmojë dhe të na shpëtojë pa ata.Sigudsht, u përgjigjemi se Peiëndia është i Tërëfuqishëm dhe mundet që vetëm Ai të na shpëtojë, madje këtë na thotë edhe fragmenti “...ndërmjetësi i Perëndisë me njerëzit, njeriu Jisu Krisht, që dha veten e Tij shpërblim për të gjithë...” (I Timot.2:5-6). Por, ndërmjetimi shenjtorëve nuk suprimon, por presupozon ndërmjetimin e Zotit. Ai që shpëton është Krishti kurse shenjtorët i luten Krishtit për shpëtimin tonë pa na e dhënë ata shpëtimin. Prandaj ne orthodhoksët nuk u falemi shenjtorëve dhe ëngjëj ve sikurse Perëndisë, të cilit i takon falja adhuruese, por shenjtorëve u bëjmë falje nderuese dhe respektuese si miq dhe bashkëbanorë me Perëndinë.

Megjithëse Krishti është i vetmi shpëtimtar i njeriut, për dhënien e këtij shpëtimi Ai përdor vetë njerëzit si vegla (organe) të Tij. Këtu në tokë, ne nëpërmjet njerëzve të tjerë shpirtërorë dhe mësuesve të Ungjillit, mësojmë që të zbatojmë dëshirën e Tij. Ai dëgjon lutjet e tyre që bëjnë për ne dhe përgjithësisht për hatër të njerëzve të tillë, na thërret në rrugën e së vërtetës, pa u pakësuar fare Tërëfuqishmëria eTij.

Përveç Shkrimit të Shenjtë le të parashtrojmë në vazhdim edhe disa dokunente nga shkrimtarë të thjeshtë të shekujve të parë të Krishtërimit.

Origjeni shkruan se “mikun e tij Ambrozin e nxit në martirizim, duke i shkruar se, n.q.s. do të martirizohet_ndo të bëhet më shumë bamirës për njerëzit e tokës se do të ketë guxim duke qenë mik i Perëndisë dhe do të lutet për ta.”

Shën Qipriani i shkruan mikut të tij besnik Kornilos se, megjithëse do të ndahen trupërisht prej vdekjes (do t’i ndajë vdekja), por do të ketë ngushëllimin sepse do të lutet në qiell për ata që mbeten në tokë.

Si konkluzion theksojmë këto në këtë kapitull mbi shenjtorët:

Krishti është i vetmi Mesi, dhe ndërmjetës për njerëzit janë gjithë shenjtorët. Ndërmjetësia nuk është mesiti, por varet prej saj. Pa mesitinë e Krishtit nuk do të egzistonte as ndërmjetësi e shenjtorëve. Ndërmjetësia e shenjtorëve është më e fuqishme se lutja, sepse bëhet prej shenjtorëve, të cilët kanë guxim përpara Krishtit, për arsye të torturave dhe dëshpërimeve që hoqën në tokë. Ndërmjetës të njerëzve egzistojnë në qiell dhe më pak në tokë. Kështu sipas rradhës kemi: Mesiti të Krishtit, ndërmjetësi të shenjtorëve dhe lutje të besimtarëve të krishterë.

Mbi nderimin e Ikonave të Shenjta dhe Kiyqit të çmuar.

Na akuzojnë protestantët se u kushtojmë adhurim të madh ikonave të shenjta dhe lipsaneve të shenjta.I informojmë se nuk u kushtojmë adhurim, por falje nderuese dhe dimë se falja adhuruese i takon vetëm Perëndisë Triadike. Ata mbështeten në porosinë e ligjit të Moisiut që thotë kështu: “Nuk do të bësh skulpturë ose shëmbëlltyrë të asgjëje që ndodhet aty në qiejt ose këtu poshtë në tokë ose në ujërat nën tokë. Nuk do të përkulesh para tyre dhe as do t’i shërbesh, sepse unë, Zoti, Perëndia ytjain një Perëndi xheloz që dënon padrejtësinë e etërve mbi fëmijve të tyre deri në brezin e tretë dhe të katërt të atyre që më urrejnë.”

Analizojmë këtë fragment: Të mos ndërtosh kurrë idhuj për veten tënde e t’i falesh si Perëndi sepse Unë jam Zoti, Perëndia Yt. Këtu nuk na flet për ikona, por për idhuj, d.m.th. gjëra të ngjashme me gjëra të paegzistueshme, rredhimisht ikonat janë ngjashmëri të gjërave egzistuese, p.sh. Idhulli i Boas të Egjiptianëve, të cilin e konsideronin si Perëndi, ishte një gjë e ngjashme e një Perendie të paegzistueshme, kurse ikonat e Krishtit,Hyjlindëses dhe Shenjtorëve janë ngjashmëri të personave egzistues. Pra, idhujt dhe jo ikonat ndalon ligji i Moisiut të ndërtojmë. Eshtë e qartë se pesha kryesore e rendësisë është tek shprehja “Unë jam Zoti, Perëndia yt”. Në atë epokë populli jude jetonte midis popujsh paganë dhe Perëndia duke dashur që ta mbajë adhurimin e një Perëndie të vëretë, i ndaloi ndertimin e hyjnive pagane, sepse nuk janë Perëndi, por demonë. Po këtë na thotë profeti David: “Sepse gjithë Perënditë e kombeve janë idhuj, por Zoti ka bërë qiejt.”

Ndërsa ndalon Perëndia ndërtimin idhuj ve, u lejon ndërtimin e ngjashmërive të tjera si p.sh. Engjëjve, kafshëve, bimëve, dhe madje brenda ambientit adhurues. Kështu ndërtohen me porosi të Perëndisë dy keruvime me duar të zgjatura mbi arkën e dëshmisë. (Eks.25:17-19). Dy keruvime të tjera kolosale u vendosën tek të Shënjtat e të Shënjtave në tempullin e Sollomonit, (3.Mbret.6:23-

28)     . Këto objekte dhe simbole nuk adhurohen, dhe as nderohen veçanërisht nga lidhja e tyre me Perëndinë.

Meqënëse njeriu nuk është vetëm cule-po edhe i ndjeshëm sepse ka trup të konsumueshëm (të prishshëm) ka nevojë për të ikonizuar Perëndinë edhe me gjëra të ndjeshme. Perderisa Perëndia u njerëzua në personin e Birit të Tij, të Jisu Krishtit, kemi mundësinë ne ta ikonizojmë Krishtin të ngjashëm me ne, përderisa u bë njeri, përveç mëkatit. Në epokën e lashtë na tliotë Shën Joan Damaskinoi nuk mund të ikonizohej sepse nuk kish marrë. as trup as formë. Por ajo që ikonizojmë në fytyrën e Krishtit nuk është natyra e Tij hyjnore, por ekzistenca e Tij, d.m.th. personi i Tij i shënjtë dhe i pamëkatshëm. Kështu ikona përbën pikë të dukshme të prezencës së padukshme të Perëndisë. Pra nderi i ikonave mbështetet në dogmën themelore të besimit tonë, në bërjen njeri të Krishtit dhe në prezencën e Tij të vërtetë midis nesh. Duke u falur tek ikona e Krishtit e adhurojmë si Perëndi të vërtetë, e pohojmë si Shpëtimtarin tonë, i falemi si Perëndi dhe Njeri. Nderi që i bëjmë ikonës nuk drejtohet në materialet, nga të cilat është ndërtuar, por tek personi i ikonizuar. Diçka e ngjashme ndodh edhe me fotografitë e miqve ose të njerezve tane dhe të njohurve tanë. I puthim nga dashuria dhe respekti duke nderuar personat e ikonizuara dhe jo letrën e ikonës. Nuk përshtatim ikonën me personin e ikonizuar, sepse kjo do ishte hyjnizim i ikonës, si rrjedhim do ishte blasfemi dhe mëkat. Po ç’bëjmë? I falemi formës së shënjtorit dhe kujtojme formën e tij të gjallë, siç është në Parajsë. Prandaj Vasili i Madh thoshte se “ikonat janë librat e të pashkolluarve.” Kjo ishte dhe doktrina e Sinodit VH Ekumenik, që zhvilloi punimet në 783 në Konstandinopojë dhe dënoi ikonomakinë që zgjati 130 vjet. Ja fragmenti i saktë: “N.q.s. vazhdimisht shikojmë në ikona imazhet e shenjtorëve, më shumë lartësojmë mendjen drejt Prototipit (d.m.th. personit që paraqet ikona) dhe me dashuri i japim nderin dhe e puthim dhe kjo shkon përtej ikonës, tek Prototipi.”

Përveç ikonave, protestantët dhe jakovajtë pozicionohen edhe kundër kryqit të çmuar. Thonë se tjetër gjë është kryqi dhe tjetër kryqëzimi i Krishtit. Kryqi ka qenë i mallkuar sepse ishte mjet dënimi dhe ezkekutimi për keqbërësit.

U përgjigjemi si më poshtë: Shkrimi i Shenjtë na thotë në (Deuteronomi 21:23) se “kufoma e tij nuk do të rrijë tërë natën mbi pemën, por do ta varrosësh po atë ditë; sepse ai që rri është i mallkuar nga Perëndia dhe ti nuk do ta ndotësh tokën që Zoti, Perëndiayt, të jep si trashëgimin.”, dhe tek (Gal.3:13) lexojmë se Krishti u bë i mallkuar për ne. Eshtë me të vërtetë i mallkuar Krishti? Sigurisht që jo. Ajo do të thotë se mori përsipër mallkimin tonë dhe e shdërroi në bekim. Përderisa Krishti u bë i mallkuar për shpëtimin tonë dhe përderisa shndërroi mallkimin në bekim, përse edhe kryqi të mos shndërrohet nga dru i mallkuar në të bekuar, përderisa mbi të rrodhi gjaku i Tij dhe u shtri trupi i Tij i Tërëshenjtë? N.q.s. mbi të sëmurët shpinin mafesë dhe përparje nga trupi i tij dhe sëmundjet iknin nga ata dhe frymat e ndyra dilnin nga ata (Vep. 19:12), përse Kryqi i Zotit të mos e ketë hir përderisa u vadit me gjaJkun e Tij? Formën e kryqit e shohim që në Dhiatën e Vjetër me lartësimin e gjarpërit të bronxtë (Numrat 21:8). Sa për dijeni, në rrugën e tyre për në Kanaan, Izraelitët u sulmuan nga gjarpërinj të helmuar dhe vdisnin. Moisiu pas një Iutjeje tek Perëndia, u porosit që te bëjë një gjarpër të bronxtë dhe ta lartësojë në qendër të fushimit të popullit. Ata që kafshoheshin nga gjarpërinjtë dhe do të shikonin vetëm gjarpërin e bronxtë do të shpëtonin. Ky gjarpër i bronxtë u bë në Dhatën e Vjetër simbol i fitores dhe u zëvendësua në Dhiatën e Re me një simbol tjetër, Kryqin e çmuar. Prandaj edhe i Biri i njeriut, që të mos humbas ai që beson në të, por të ketë jetë të përjetëshme. (Joan. 12:14-15).

Kryqi nuk është simboli i turpit dhe i mallkimit, por burim jete të përjetëshme. Nuk egziston shprehje më e madhe e dashurisë së Perëndisë sesa Kryqi “që i vdekur ngjalli botën e vjetër nga mëkati dhe pajtoi njeriun me krijuesin.” Vetë Zoti na thotë se erdhi çasti të lavdërohet Biri i njeriut dhe i referohej lartësimit të Tij në kryq (Joan. 12:23) Dhe bile na tha se kur të lartësohet nga toka, do t’i tërheqë të gjithë pranë vetes. Duke thënë këto kishte parasysh se me ç’vdekje kishte për të vdekur (Joan.l2:31-32).

Kryqi është ikona e Krishtit të kryqëzuar dhe ka fuqinë dhe hirin e tij martirizimin e Krishtit. Prandaj ne të krishterët orthodhoksë bëjmë sihenjën e kryqit duke nënkuptuar jo vetëm këtë ngjarje të kryqëzimit të Krishtit, por edhe këtë dru të çmuar të kryqit. Madje kryqi përbën anën e jashtme, me të cilën vulosen të gjitha misteret e Kishës sonë pa përjashtim, me anën e të cilave realizohet shpëtimi ynë. Sigurisht nuk bëhet fjalë për një mjet magjik, por për fuqinë jetëdhënëse të veprimeve hyjnore. Këtë fuqi nuk na e jep shenja e kryqit nga vetja e saj, por lidhjet e kësaj shenje me personin e Krishtit. E njëjta gjë ndodhte edhe me gjarpërin e bronxtë. Nuk shpëtonin izraelitët për shkak të këtij simboli, por për shkak të Perëndisë, i Cili është Shpëtimtari i të gjithëve ne. Në këtë mënyrë, kryqi përbën simbolin e fitores dhe të triumfit kundër djallit dhe kundër veprave të djallit. Dhe në vitet e fundit të jetës nga kjo shenjë do të jetë i siguruar shpëtimi për ata që do të sjellin të kryqit tek Perëndia.

Kuptimi më i thellë i shenjës së kryqit është të kryqëzojë pasionet tona, të pranojmë hirin e Perëndisë dhe të jetojmë me vetëdije jetën e shpërfytyrimit (metamorfozës)(Mark.8:34) dhe (Mat. 10:38).

Mbifaljen në lipsanet e shenjta'

Përderisa protestantët mohojnë shenjtorët dhe ikonat e tyre, është e kuptueshme që të mohojnë edhe lipsanet e tyre të shenjta, shumë nga të cilat vijnë lëshojnë aromë miroje, aromatizojnë dhe bëjnë mrekulli tek ata që me besim të madh vijnë dhe falen në to.

Hiri i Krishtit nuk shenjtëron vetëm shpirtat, por edhe trupat e besimtarëve dhe orthodhoksëve të respektueshëm kristianë. Kështu shohim deri më sot lipsane të disa shenjtorëve të jenë të plotë dhe të paprishur, pa asnjë ndryshim nga veprimet e kalimit të kohës, as duke i ruajtur lipsanet e tyre me substanca të ndryshme kimike. Apostull Pavli na thotë: “Apo nuk e dini se trupi juaj është tempulli i Frymës së Shenjtëruarë...” (I Kor.6:19). Kjo Frymë e Shenjtë bën mrekullite nëpërmjet shenjtorëve, kur ishin në këtë jetë dhe pas vdekjes së tyre. Shkrimi i Shenjtë na përmend mrekulli trupash shenjtorësh të vdekur në të vdekur të tjerë. Në librin IV të Mbretërve thotë se hodhën një të vdekur Moavit në varrin e Elisaut edhe kur preku eshtrat e tij, u ngjall. Por edhe në Dhjatën e Re shohim këtë gjë: “Edhe i luteshin atij të prekë një pëqin e rrobës s’ati vetëmë; edhe sa preknë u shëruanë” (Mat. 14:36). jo vetëm pëqia e rrobës së Zotit kishte forcë te shenjtëraar, por edhe rroba me të cilën mbështillnin kokën ose shamitë, të cilat kishin prekur trupin e Apostull Pavlit. Dhe ja; “Dhe çudira të mëdha bënte Perëndia me anë të duarve të Pavlit, kaq sa.edhe mbi të sëmurët shpinin mafesë ose përparje nga trupi i atij edhe sëmundjet iknin nga ata, edhe frymat e liga dilnin nga ata...”(Vepr.l9:l 1). Jo vetëm gjarpëri i bronxtë, siç pamë më lart, edhe lipsanet e Elisaeut në Dhjatën e Vjetër, por edhe mafetë dhe përparjet e Apostull Pavlit në Dhjatën e Re vepronin mrekulli, madje edhe hija e Petros: “Ngri shtratin tend edhe ecë. E pyetën pra. Cili është ai njeri që të tha, ngri shtratin tënd dhe ec...”(Vepr.5:12).

Shën Grigor Pallamai na thotë këto: “U falemi lipsaneve të shëntja,sepse nuk është hequr nga ata fuqia shënjtëruese, ashtu sikundër nuk u largua hyjnizimi nga Trupi Despotik i Zotit gjatë tre ditëve të vdekjes së Tij”. Kjo forcë shënjtëruese e tyre është si pasojë e lidhjes së shënjtorëve më Krishtin, me Trupin e Tij të shenjtë, të cilin e (Mbret.31:13 dhe Mbret.l:12.) konsideronin fatkeqësi dhe përbuzje për të vdekurin të mos ndanin copa buke në varrimin e tij. Jeramia e përshkruan kështu: “Të ndahen copa buke nëpër vdekje (varrime) për faljen e nfëkateve”(Jer.l6:7). Në librin e Noemisë përmendet se Izraelitët pas agjërimit i rrëfeheshim Perëndisë, që t’u falen jo vetëm mëkatet e tyre, por edhe ato të etërve dhe të stërgjyshërve të tyre, që kishin vdekur.

Një tjetër dëshmi për përkujtimoret gjejmë në Dhiatën e Re tek letra e dytë e Apostull Pavlit për Timotheun. Atje Pavli i uron Onisiforit të tij të dashur këto fjalë: “Eshtë me mbretin e jetëve, të pandjerin, të pavdekurin, te vetmin, të diturin Perëndi, qoftë nder dhe lavdi në jetë të jetëve. Amin.”(H Tim.l:18).

Por, siç duket nga fakti se Pavli nuk e përmënd në përshëndetjet e tij, kishte vdekur atëherë. Prafjalët e Pavlit shprehin një uratë,një lutje për Perëndinë për të mëshiruar të fjeturin Onisifor.

Por, atje ku mund të hartojmë shumë, jo thjesht shkrime, por dokumente, për temën tonë për përkujtimoret janë veprat e etërve tanë të shenjte të shekujve të parë kristianë.

Tertuliani, 200 vjet pas Krishtit, thotë këto: Bëjmë lutje dhe flijime për të fjeturit dhe i bëjmë këto veçanërisht ditën e ditëlindjes.” Origjeni, që jetoi në 250 pas Krishtit, shkraan: “Eshtë e drejtë dhe e dobishme të bërit e lutjeve publike (grupore) për përkujtimoret për shenjtorët.”

Qipriani, peshkop i Kalqedonisë (jetoi në 250 pas Krishti), shkruan dhe vërteton se të krishterët në vitet e tij, konsideronin si detyrë të tyre të pashmangëshme të ofrojnë flijime dhe të luten për martirët.

Amovi, 305 pas Krishtit, thotë: “Të krishterët në ierurgjitë e tyre bëjnë lutje për pushimin dhe shpëtimin e të vdekurve.”

Agustini, 354-430 pas Krishtit, ka shkruar një libër të.tërë tek i cili tregon se ka pasur vazhdimësi në Kishën tonë që nga fillimi i Krishtërimit, të lutet dhe të ofrojë flijime për të vdekurit, të cilën ia kushton Traditës Apostolike të Kishës sonë.

Qirilli i Jerusalemit shkruan: “Lutemi dhe për të parafjeturit etër të shenjtë dhe peshkopë për të gjithë që kanë vdekur prej nesh sepse besojmë se do të kenë dobi në shpirtin e tyre, për të cilën bëhet edhe lutja jonë në theroren e Kishës.”

Gojarti i Shenjtë thotë: “Mos dysho për marjen e një dhurate të mirë prej Perëndisë. Lutje në Kishë për ata që kanë vdekur, nuk i thotë dhjaku, por Shpirti i Shenjtë me gojën e dhiakut.”

Athanasi i Madh shkruan: “Për ata që kanë vdekur me besim, për ata që kanë pësuar aksidente ajrore, ne duhet të ndezim qiri dhe të japim vaj për kandilin e tij, sepse vaji dhe qiriri është një sakrificë dhe therorja e shenjtë pa gjak është pastrim i shpirtit edhe ndihmë për njerëzit e varfër është që Perëndia të na japë shumë dhurata.”

Shën Efrem Siriani në testamentin e tij shkruan: “Vëllezërit e mi. Tani, pas vdekjes sime dua të më kujtoni shpirtin tim në përkujtimoret tuaja, sepse ata që jetojnë në tokë u bëjnë bamirësi atyre që kanë fjetur.”

Shën Joan Damaskeni shkruan: “Çdo njeri ka pak brum virtytesh dhe nuk arriti që ta transformojë në bukë, megjithëse dëshironte, sepse u pengua nga zemërimi ose nga moskokëçarja, ose frika, ose nga lënia mbas dore dhe në këtë gjëndje vdiq, nuk do ta dënojë Zoti. Të afërmit, farefisi dhe miqtë e tij le të zëvendësojnë ato që ka lënë ai mangut (pa bërë)”.

Përgjithësisht, Kisha jonë Orthodhokse beson se lutjet tona për të gjallët duhet të shoqërohen me Besim dhe Dashuri, kështu duhet të bëhet edhe për te vdekurit.

Përderisa të vdekurit tanë kishin besim edhe ne lutemi për ta me Besim dhe Dashuri, vjen një ndihmë e madhe nga Perëndia, si fryt i këtij besimi të gjallë.

Përkujtimoret sjellin dobi jo vetëm për të vdekurit por edhe për të gjallët. Mbajnë të gjallë dashurinë per ata që ikën dhe ndjehen të bashkuar shpirtërisht nën një Kishë, koka e së cilës është Krishti. Veç kësaj na kujtojnë të veshën shenjtorët në pagëzimin e shenjtë (Gal.3:27) dhe e mbajtën të pastër dhe të dlirrë deri në fundin e jetës së tyre. (I Thes.5:23)

Shën Simeoni, Teologu i Ri na thotë këto: “Shpirti që u bë denjë për të marrë hirin detydmisht shenjtëron gjithë trupin e tij, brendapjesëve të të cilit gjendet. Kështu Hirin Hyjnor siç shenjtëron shpirtin, shenjtëron edhe trupin, Kur shpirti shkëputet nga trupi i tij, gjendet me gjithë hyjnizimin, d.m.th., hirin hyjnor.

Trupi ngelet vetëm, pa shpirtin dhe i bashkuar vetëm me hyjnizimin, d.m.th., hirin hyjnor dhe sjell tek njerëzit veprim hyjnor dhe çudira. Që nga çasti i shkëputjes së shpirtit nga trupi me vdekjen, nuk kanë më asnjë nevojë trupore,asnjë dhe dëshpërim. Secili është i bashkuar me hirin hyjnor, të cilin e morën në jetën e shenjtë që ka në botë, kur ishin të bashkuara. Në kohën e ngjalljes së përbashkët, do të marrë edhe trupi shenjtërimin që i fali Perëndia shpirtit, i cili u shenjtërua. Kisha jonë nderon lipsanet e shenjta që nga vitet e para kristiane, ndërtonte për nder të tyre kisha, kurse më vonë vendosi që në inaugurimin e Kishave të vendoset një pjesë lipsani të shenjtë në mes të Tryezës së Shenjtë. Nga Tradita e shekujve kemi këto dokumenta shkrimtarësh të shenjtë për nderimin e lipsaneve të shenjtë.

Shën Grigor teologu shkruan: “Jo vetëm trupat e vdekur tëApostujve shërojnë kur t’i prekë i sëmuri, por edhe pjesë të lipsaneve të tyre, ose pika nga gjaku i tyre, ose simbole të tjera, d.m.th., organe të martirizimit të tyre.”

Vasili i Madh shkruan: “Ai që prek lipsanet e martirëve merr fuqi shenjtërimi nga hiri i shenjtë që është në trupin e tij.”

Gojarti i Shenjtë në fjalën e tij për martin Vavilla shkruan këto: “Lipsanët e martirëve kanë forcë më të madhe se sa forca e shenjtorëve të gjallë.”

Nderojmë pra lipsanet e martirëve dhe të gjithë shenjtorëve për të nderuar Atë, shërbëtorë të të Cilit janë të gjithë shenjtorët dhe nderojmë shërbëtorët e Tij me të njëjtën mënyrë, sepse nderi për ata shkon tek Zoti Krisht, i Cili ka thënë: “Ai që ju pranon, më pranon mua.” Vetëkuptohet se nderi i lipsaneve të shenjta i drejtohet edhe Perëndisë, forca hyjnore e të Cilit pushon tek ato.

Mbi përkujtimoret

Protestantët në dëshirën e tyre për të hedhur poshtë abuzimet dhe mashtrimet e Kishës Papike, ato që kanë lidhje me zjarrin pastrues, me lëmin e mëkateve, me letrat e indulgjencave, abroguan plotësisht lutjet dhe përkujtimoret për vëllezërit e fjetur. Kisha jonë Orthodhokse nuk beson se mund të falë me uratat e saj mëkate vdekjeprurëse, as të ndërmjetojë për shpëtimin e të parespektueshmëve, por Iutet për ata që jetuan me devotshmëri dhe besnikëri, duke iu lutur Perëndisë të falë mëkatet e tyre të vogla të parrëfyera, përderisa nuk është bërë akoma gjyqi përfundimtar i stabilizimit të të gjithëve.

Vetë të vdekurit nuk mund të ndihmojnë veten e tyre, sepse tek Adesi nuk egziston pendim. Këtë vepër e bën Kisha, e cila e përkujton në Proskomidhi. Atje pjesa që del në krah të “qengjit” (trupit të Krishtit) bashkohet me Perëndinë dhe komunikon me Të në mënyrë të padukshme. Në këtë mënyrë ngushëllon shpirtrat që kanë ikur nga kjo jetë me pendim, por edhe shpirtrat e shenjtorëve gëzohen për këto përkujtime që u bëhen atyre, sepse bashkohem me Krishtin dhe komunikojnë nëpërmjet Liturgjisë Hyjnore më mirë dhe më qartë.

Dokumenta për përkujtimore nga Dhiata e Vjetër kemi nga Libri i dytë i Makabenjve (12:40-45). Në këtë fragment lexojmë se Juda Makabjani dërgoi në Jeruzalem të holla për të ofruar flijim për faljen e mëkateve të shumë ushtarëve të tij që ranë në një betejë, sepse besonte në ngjalljen e të vdekurve. Gjithashtu meqënëse në rrobat e të vdekurve u gjetën disa statuja të vogla adhuruese idhujsh (pagane), të cilat i kishin marrë si trofe nga armiqtë dhe që ndaloheshin nga Ligji i Perëndisë, urdhëroi Juda të bëhet lutje që të falë Zoti këtë mëkat të tyre.

Gjithashtu në Dhiatën e Vjetër shohim se Hebrenjtë egjëronin për të vdekurit e tyre dhe madje në vendin e varrit të tyre ndanin copa buke, siç bëhet sot edhe në Kishën Orthodhokse gjatë kryerjeve të përkujtimoreve (I sotshrnet dhe na pregatitin për të përjetshmet. Por edhe lutja që bëjmë për të vdekurit tanë, në radhe të parë na ndihmon neve. Për këtë arsye u takon t’i kryejmë perkujtimoret dhe të lutemi për të vdekurit tanë.

Rreth agjërimit (për kreshmën)

Agjërimi sipas dëshmisë së Vasilit të Madh, është porosia më e vjetër e dhënë prej Perëndisë në krijesat e para. U tha saktësisht: “Nga të gjitha pemët e Parajsës mund të hash, por nga pema e njohjes të së mirës dhe të së keqes të mos hash, sepse n.q.s. do të hash do të vdesësh” (Gjen.2:17)

Agjërim do të thotë përmbajtje (kufizim) nga disa gjellërapër disa periudha të caktuara të vitit dhe kufizim nga dëshirat e këqia, në mënyrë që i krishteri të marrë hirin e Perëndisë duke u përpjekur edhe me anë të pendimit, të lutjes dhe të komunikimit të mistershëm të Kishës. Pra, agjërimi është mjet ushtrimi i virtyteve, pasion- vrasës dhe jo trup-vrasës. Ka për qëllim që të ndihmojë trupin të disiplinohet në forcat e shpirtit që të triumfojë pastrimi dhe shenjtërimi.

Shembull agjërimi na dha vetë Zoti, i cili agjëroi në shkretëtirë 40 ditë. Na mësoi madje se gjinia e demonëve nuk largohet prej njerësve, veçse me lutje dhe agjërim (Mat. 17:21).

Apostujt e shenjtë veprën e tyre liturgike e kryenin me agjërim: “Tek ishin duke i shërbyer Zotit dhe duke agjëruar...” edhe më poshtë “Atëherë si agjëruan dhe u falën edhe vunë duart mbi ata, i lëshuan...”(Vep.l3:l-4). Apostull Pavli me gjithë mundimet e tij apostolike, nuk i linte dhe agjërimet e tij (II Kor.6:5).

Protestantët i kanë abroguar plotësisht agjërimet dhe akuzojnë e shpifin për Kishën Orthodhokse se është heretike, sepse dënon përdorimin e disa ushqimene dhe këtë e thonë duke u bazuar tek fragmenti i Apostull Pavlit në (I Tim.4:3).

Por Apostull Pavli këtu flet për ata që konsideronin për gjithmonë disa ushqime si të papastra dhe i kishin ndaluar përgjithmonë. Kisha jonë iejon të hamë nga të gjitha ushqimet, të cilat nuk i quan të papastra, disa nga ato jemi të detyruar që t’i agjërojmë për një periudhë kohore të vitit dhe për arsye fetare dhe shpirtërore.

Por disa nga protestantet pranojnë agjërimin, po si proheretikë. Mohojnë se agjërimi i së mërkurës dhe së premtes është shumë i lashtë dhe përmendet në Librin e mësimeve të dymbëdhjetë apostuj ve që u shkruajt në periudhën 100-160 pas Krishtit. Gjithashtu Klimi i Aleksandrisë që jetoi në vitin 150-210 pas Krishtit shkruan në librin e tij “Stormati” për agjërimin e detyrueshëm të së mërkurës dhe të së premtes, kurse agjërimi dyzet ditë përpara Pashkës u vendos nga Sinodi I Ekumenik në vitin 325 pas Krishtit. Përsërisim se agjërimi, si konkluzion, është vendosur prej Perëndisë në Shkrimin e Shenjtë dhe në Traditën e Shenjtë, është mjet shenjtërimi, i detyrueshëm për çdo të krishterë të ndërgjegjshëm dhe caktohet me bekimin e Atit shpirtëror, sepse nuk mund të agjërojnë që të gjithë.

 

Bashkësitë më të mëdha fetare të Protestantëve

Metodistët

Ky emër u dha përfundimisht tek Joan Gueslei me gjashtë miqtë e tij në 1728, të cilët ishin anëtarë të grapitMetodist, që ishte formuar në Oksford të Anglisë. U quajtën metodistë nga folja- greke “methodhevo” për herë të parë një grup teologësh francezë, të cilët u përpoqën me metodën e formulimit, në fillim të shekullit të 17 të bashkojnë Ugenotët me kishën. Këtë emër e mori më vonë Gueslei me grupin e tij, të cilin e përdorin edhe vetë ata në mënyrë definitive që nga viti 1744.

Lëvizja e Metodistëve erdhi nga Gjermania në Angli ku edhe u organizuan shoqëri fetare. Joan Gueslei me vëllanë e tij Karolo, meqënëse bënin pjesë në shoqëri të tilla, me gjashtë miq të tij krijoi Bashkësi fetare të tij. Tek simpatizantët e tij shtoi detyrimet e tyre fetare me këto kushte: l-.Studimi i Shkrimit të Shenjtë, 2-. vizita tek të sëmurët, 3-. Agjërim të mërkurën dhe të premten, 4-.Kungatë Hyjnore më të shpeshtë.

Shumë shpejt me qendër të saj në Londër u shtri edhe në vënde të tjera të Anglisë me qindra anëtarë. Kryetar i grapit ishte Joan Gueslei, i cili megjithëse prift i kishës anglikane, u largua prej saj duke dëshiruar veprimtari, pamvarësisht nga kisha e tij. Hapi i tij i parë për shkëputjen nga kisha e tij i ishte krijimi i sallave të predikimit, tek të cilat bëheshin predikime dhe lutje të vetplanifikuara pa kontrollin e kishës. Në salla caktoheshin laikë predikues, pa aprovimin e peshkopit të atjeshëm të kishës Anglikane vetëm nga Drejtoria Qëndrore e Lëvizjes Metodiste që u formua zyrtarisht më 1739.

Hapi i dytë për shkëputjen ishte caktimi i predikuesve laikë dhe i treti ishte kur Guesli më 2 shtator 1784, megjithëse ishte prift, dorëzoi vetë ai dy peshkopë, të cilët i dërgoi për mision apostolik në Amerikë. Hapi i katërt i shkëputjes përfundimtare nga Kisha Anglikane u bë më 1786 me sjelljen (futjen) e uratores kishtare në sallat e predikuesve nga vetë Guesli.

Pak më vonë disa predikues laikë, kryen Falenderimin hyjnor. Megjithëse ata u dënuan nga Guesli, pasardhësit pa frikë kryenin Falenderimin Hyjnor. Pas vdekjes së Guesit më 1791 filluan mosmarrëveshje midis tyre, të cilatudhëhoqën në shumë nënherezi. Në 1794, kongresi i Metodistëve ua ndaloi predikuesve laikë kiyeijan e misterit të Pagëzimit dhe të Falenderimit Hyjnor, veçse n.q.s. diçka e tillë e kërkonte vëllazëria e vendit. U vendos që Falenderimi hyjnor të bëhet çdo të dielë në darkë, Sipas Uratores së Kishës Anglikane. Në 1836 u fut një lloj dorëzimi me vënien e duarve për ata që ishin prediklies dhe kishin dëshirë që t’i bëjnë të dyja këto mistere.

Që nga viti 1797 hyjmë në periudhën e përçarj es së metodistëve në trupe të tjerë fetarë. Në 1932 Metodistët e lashtë dhe Kisha Metodiste Guesleiane u bashkuan me emrin Kisha Metodiste e Britanisë së Madhe, e cila u bë shkëndija e të gjitha bashkësive metodiste në Azi, Australi dhe Afrikë. Nga foleja e tyre, Anglia, sot metodistët u shtrinë në Irlandë dhe në Amerikë. Sot në Amerikë ekzistojnë 24 shoqata metodiste me emra të ndryshëm dhe me ndryshime të vogla ose të mëdhaja në doktrinën e tyre dhe në problemet e tyre të tjera. Shoqata më e madhe është kisha metodiciste e cila përfshin 10 milion simpatizantë.

Bashkësitë e kishave metodiste adriiinistrohen nga një këshill i përbërë prej 10 vetësh. Ata mblidhen një'herë në javë në një orë të caktuar për diskutim, rrëfim të mëkateve të tyre dhe dhënie këshillash. Gjithmonë fillojnë me lutjet e tyre të zakonshme. Bëjnë pyetje në këto çështje për të marrë përgjigje të përshtashme: 1. Çfarë mëkatesh janë bërë qe nga takimi i tyre i fundit, 2. Çfarë ngjarjesh i shqetëson gjatë kësaj periudhe, 3. si u përballuan ngasjet, n.q.s. ka patur apo jo, 4. Çfarë mendimesh ka per mëkat d.m.th. janë apo jo të mëdha.

Këto mbledhje përbëjnë shembullin për grupe të tjera më të vogla, që quhen “klava” dhe kanë deri në 30 veta. Mblidhen një herë në javë nën kontrollin dhe udhëheqien e një drejtuesi, që e zgjedhin vetë ata. Qëllimi i tyre është të ndihmojnë njëri-tjetrin për diagnozën më-të mirë të gjendjes së tyre shpirtërore. Autorët paguajnë një sasi simbolike të hollash për mbështetjen ekonomike të Pohimit metodist.

“Rrethet” përbëhen nga “vëllazëritë” dhe mbulojnë një krahinë ose një qytet. Emërohen deri pesë pastorë të cilët punojnë për një dy vjeçar dhe pastaj transferohen. Përkundrazi laikët lokalë predikues qëndrojnë atje për gjithë jeten e tyre. Shumë “rrethe”përbëjnë “krahinat”. Ato u krijuan që të mblidhen predikuesit në një këshill të përbashkët të problemeve të tyre qofshin këto ekonomike ose administrative. Çdo “krahinë”, d.m.th. kongres, ka kryetar dhe sekretar që merren me problemet ekonomike.

Egziston dhe këshilli, i peshkopëve, të cilët zgjidhen në mbledhje laikësh dhe pastorësh. I vetëquajturi peshkop kryeson në një krahinë, emëron pastorët dhe predikuesit në enori të ndryshme.

Siç e dimë peshkopët dhe pastorët nuk kanë priftëd, por janë thjesht laikë pa u dorëzuar, sepse nuk kanë trashëgimninë apostolike dhe plotësinë e së vërtetës.

Si të gjithë protestantët edhe këta kanë kryesisht të njejtat karakteristika. Në veçanti mbështetin këto:

Shkrimi i Shenjtë është vepra më e madhe që përmban të gjitha kushtet për shpëtimin.

Nuk interesohen, siç i takon, për besirain tek Shën Trinia. Nuk besojnë në priftërinë (dorëzimin), as në misteret. Kryejnë vetëm në mënyrë simbolike Pagëzimin dhe Falenderimin Hyjnor, por me kuptim dhe besim protestant.

Nuk besojnë tek virgjëria e Hyjlindëses, nuk nderojnë shenjtorët dhe as që i kujtojnë në lutjet e tyre. Besojnë në shpëtimin vetëm nëpërmjet besimit.

Metodistët janë një nga shoqatat më të mëdhe protestante në të gjithë botën. Në Afdkë ndërmjet metodistëve është edhe një bashkësi tjetër fetare me këtë emër: Kisha Ortodokse Apostolike Afrikane.

Evangjelikët

Evangjelikët njihen dhe me emrin “presbiterianë” sepse ata kanë abroguar gradën e dhiakut dhe të peshkopit dhe mbajtën vetëm të priftit, me kuptimin e njohur protestant. Duhet këtu të theksojmë që në fillim se evangjelikët nuk janë të njëjtët me evangjelistët, të cilët besojnë çka besojnë dhe mundohen që të fshehin etjen e tyre për lavdi.

Evangjelikët janë frut i doktrinës së nje reformatori tjetër modem i Luterit, i J.Kalvinit. Sistemi i tyre administrativ u zbatua për herë të parë në Gjenevë nga vetë Kalvini në 1541. Ai hodhi poshtë peshkopët, dhiakonët i caktoi si përgjegjës për bamirësinë dhe mbajti gradën e priftit, por më tepër si gradë administrative dhe jo si liturgike. Atdheu i tyre është Skocia.

Nxënësi i Kalvinit, Joan Noks, organizoi presbiterianizim në Skoci më 1560 dhe e quajti “Kishë Skoceze”. Këtë e aprovoi edhe parlamenti i Skocicë si Kishë zyrtare të Skocisë.

Që nga viti 1746 filluan përçarjet e para dhe krijimet e kishave të reja. Arsyet ishin kisha u bë shtetërore dhe e dyta per arsye të korrupsionit të “priftërinjve”.

Presbiterianët u shkëputën definitisht nga Kisha Anglikane ose Episkopale edhe që prej 1689 filluan të ndërtohen kisha presbiteriane në Angli. Presbiterianët në Amerikë për herë të parë u shfaqën më 161 në Virxhinia. Sotnë Amerikë ka rreth 10 shoqata presbitesianësh, doktrina e te cilave është kalviniane.

Doktrina kalviniane përmban në mënyrë të përmbledhur këto çeshtje: Perëndia është qeveritar i botës. Njerëzit sundohen plotësisht nga Perëndia dhe varen në mënyrë absolute prej tij. Krishti është Zot i shpëtimit dhe u kryqëzua vetëm për të zgjedhurit. Njerëzit janë plotësisht të pazot dhe nuk mund të shpëtojnë veten e tyre. Perëndia zgjedh disa njerëz, të cilët janë të destinuar për shpëtim, kurse ata që nuk janë zgjedhur të Perëndisë janë të destinuar për disfatë. As fëmijët nuk do përjashtohen nga gjykimi për disfatë, kurse të zgjedhurit e Perëndisë do ta dinë se janë ndër të zgjedhurit. Tek ata Perëndia do të dhurojë deri në fund dhuratën të largohen prej Tij. Por njerëzit pavarësisht se për ku destinohen kanë disa detyra dhe të drejta. Ndërmjet njerezve dhe Perëndisë ekziston një testament marrëveshje të cilën njerëzit duhet ta respektojnë, pavarësisht se për ku është destinuar secili prej tyre.

Njerëzit duhet të jenë të bindur në besimin e tyre në Hirin e Perëndisë dhe në Mirësinë e Tij më të lartë. Nga kjo doktrinë shënojmë këto pesë kushte*.

1.                           -Njerëzit          janë plotësisht të pazot për shpëtimin e tyre.

2.                            -Njerëzit          janë të përcaktuar që më përpara se cilet do të shpëtonjë dhe cilët do të shkojnë në ferr.

3.                               -Shpëtimi      është i kufizuar vetëm tek të zgjedhurit.

4.      -Hiri    i Perëndisë për të caktuan për shpëtim është i pakundërshtueshëm d.m.th. bëhet kaq me detyrim sa që njeriu edhe të mos dojë, do shpëtojë se s’bën, sepse e përcakton Perëndia.

5.             -Të zgjedhurit me ndërhyrjen e Hirit Hyjnor do të ngelen deri në fund pranë Perëndisë që i zgjodhi.

Adventistët

Adventistët i quajtën kështu nga latinishtja adventus - ardhje, në rastin konkret për ardhjen e dytë të Zotit. Quhen edhe nga fjala sabato - e shtunë sepse nderojnë veçanërisht të shtunën në vend të së dielës si ditë pushimi.

Themelues i adventizmit është Gulialm Miler, i cili vjen nga pohimi protestant i pagëzorëve, lindi në Amerikë më 1772, kishte arsim të mesëm dhe ushtronte profesionin e pronarit të tokave. Studioi pak rreth Shkrimit të Shenjtë dhe më 1831 filloi të predikojë fillimisht pranë fshatrave të vendlindjes së tij dhe pastaj më gjerësisht.

Predikimi i tij kishte si për synim se profecia Daniel dhe e Ungjillorit Joan për ardhjen e dytë të Krishtit do të vërtetoheshin në vitin 1843. Pra besonte Mileri se më 21 Mars 1848 do të vinte Biri i Perëndisë me fuqi dhe lavdi të madhe dhe do të gjykonte në tokë të gjallë e të vdekur.

Por, 21 Marsi erdhi dhe dielli perëndoi në qetësi, pa ndodhur ato që kishte thënë Mileri. Pas kësaj disfate, një dëshpërim sundoi mijërat e simpatizantëve të cekët të tij, të cilët atë ditë prisnin nëpër kodra të shohin mbarimin e botës dhe të tjerë prisnin nëpër varreza për të parë ngjalljën e të vdekurve. I pari humbi vlerën e tij tek simpatizantët. Vetë Mileri, neoprofit, u përpoq që t’i qetësojë simpatizantët se gjojakishte bërë gabim në llogarijte dhe se ngjarja që prisnin do të ndodhte patjetër në 22 tetor 1844. Por kaloi edhe kjo ditë dhe as Krishti e as re u dukën në qiell.

Që atëherë hoqi dorë edhe Mileri nga llogaritjet e sakta të ngjarjeve që ishin vetem nën pushtetin e Perëndisë. (Mark. 13:32 dhe Mat.24:36). Por megjithatë simpatizantët e tij nuk pushuan të presin së shpejti Ardhjen e Dytë të Zoti në tokë. Në 1846 për arsye të mosplotësimit të profecive të tyre u përçanë në grupe të tjera. Kështu u krijuan shoqata të reja, të cilat nuk ndryshojnë shumë ndërmjet tyre. Interpretojnë Shkrimin e Shenjtë sipas dëshirave të tyre. Kanë pastorë për ceremonitë dhe mësimin, nuk besojnë në priftëri (dorëzim), as në misteret e tjera. Kanë shtëpitë e tyre te lutjes. Pagëzimin dhe Falenderimin Hyjnor i pranojnë si shërbesa të thjeshta dhe të pagëzuarit janë të vegjël.

Një nga shumë nënpjesët e tyre janë adventistët e ditës së shtatë, e cila u formua më 1846. Eshtë bashkësia e parë midis të tjerave, ka shtrirje të madhe dhe vepron në mënyrë propagandistike.

U quajtën kështu sepse kanë si ditë pushmi ditën e shtatë, d.m.th., të shtunën, në vend të së dielës. Themeluese e tyre është Eleni Guait Harmon. Ajo insiston se me të vërtetë erdhi Krishti më 1844, por jo në tokë. U fut në qiell për ta pastruar. Madje, ajo thotë se vajti edhe ajo në qiell me një forcë të çuditëshme, ku me të vërtetë pa të gjitha ato që ndodhën atje. Nënpjesë vetëm të kesaj nënpjese vetëm në Amerikë janë tetë.

Përveç doktrinës së tyre të njohur protestantet çfarë besojnë? Besojnë se Kdshti filloi pastrimin e qiellit dhe në gjyqin përfundimtar, në të cilin nuk do të pranohen ata që nuk pranojnë se erdhi më 1844, do të shpëtojnë vetëm ata që besojnë në ardhjen e Krishtit në 1844 dhe ata që zbatojnë të shtunën judaike, në vend të së dielës. Ata që mohojnë këtë jo vetëm nuk do të hyjnë në jetën e pëijetëshme, por nuk do të egzistojnë më, do të shkatërrohen trupërisht dhe shpirtërisht. Madje besojnë se kishat e tjera, pohimet kristiane dhe të gjithë të krishterët e tjerë sjellin vijëzimin e bishës. (Zbul. 13:17)

Zonja Guait madje thotë se Krishti nuk e mbaroi veprën e tij në tokë. U paraqit vetëm si kryeprift i madh. duhet të paraqitet përsëri sipas mendimit të saj, si Mbret i madh për të plotësuar veprën e Tij.

Përsai përket të shtunës si ditë pushimi, i mëson simpatizantët e saj, se kur shkoi në qiell, i tregoi Krishti kutinë e Dhjatës, ajo pa pllakat e dekalogut (dhjetë porosive) dhe për çudi të saj e katërta ishte në qendër të porosive të tjera dhe ishte rrethuar me kurorë dritë. Kështu adventistët e ditës së shtatë besojnë verbërisht në ato që pa themeluesja e gënjyer e tyre dhe se Krishtërimi nga Sinodi i Laodikesë që mori vendimin për të dielën si ditë pushimi, ndodhet në distancë, i shkëputur. Akoma besojnë se Krishti mori natyrën tonë siç ishte mëkatare, që të ngjasojë plotësisht me ne dhe dalëngadalë u bë i përsosur dhe Shpëtimtari ynë.

Për shpirtin be^bjnë se pas ndarjes së tij nga trupi pushon, fle dhe gjendet në anestezi të plotë. Njeriu nuk është sipas natyrës së vetë i pavdekshëm, por thonë se do të jepet shpëtimi si dhuratë për të shpëtuarit pas ngjalljes. Gjyqi për ta ka filluar më 1844. Në ngjallen e parë, që do të bëhet me ardhjen e Krishtit në tokë, do të ngjalljen 144000 të shpëtuar, do të lartësohen në qiell me Krishtin dhe do të jetojnë të lumtur 1000 vjet. Gjatë kësaj kohe toka do të shkretohet dhe do të bëhet burg i Satanait. Pastaj do të bëhet ngjallja e dytë në të cilën do të ngjallen të gjithë për tu gjykuar dhe për t’u zhdukur. Pastaj do të shkatërrohet Satanai, toka, pas zhdukjes së mëkatarëve, do të pastrohet me zjarr. Atëherë do të zbresin të 144000 të shpëtuarit dhe do të banojnë në tokë me trupa materiale, por të paprishëshme dhe të përsosura.

Këto janë në vija të përgjithshme ekstremet e grupeve të ndryshme adventiste, besimi i të cilave në të tjerat është kryesisht protestant, domethenë, hedhin poshtë priftërinjtë (dorëzimin), misteret, nderimin për shenjtorët, për Hyjlindësen, etj.

Pendikostianët

Hereziae Pendikostjanëve mori emrin e saj nga dita e Pesëdhjetores (pendikosti), ditën pra që Shpirti i Shenjtë zbriti tek Apostujt me formën e gjuhërave të zjarrta. Besojnë edhe ata se Shpirti i Shenjtë zbret mbi ta, duke u dhënë hirë, siç është hiri i të folurit të gjuhëve të ndryshme, pamje, ekstaza, profeci, etj. Besimtarë për ta janë ata që jane pagëzuar në emër të Shpirtit të Shenjtë.

Pendikonstianët e kanë prejardhjen e tyre nga Lëvizjet shenjtëruese që u dukën në Evropë dhe Amerikë me kryetarë Mundin dhe Sankein, në çerekun e fundit të shek.XIX. U kristalizuan në fillimet e shekullit tonë dhe menjëherë filluan të ndahen në nënpjesë të reja me emra të reja dhe doktrinë të re. Vetëm në Amerikë ka sot 50 lëvizje pendikostjane të ndryshme. Nëndegë më e zhvilluar e Pendikostjanëve është “Kisha Ndërkombëtare e Ungjillit katror”, themelues i së cilës është zonja Emi Sembël. Lindi më 1890 në Ondario të Kanadasë. Bënte udhëtime jashtë shtetit, bëri me vete me mijra simpatizantë dhe besonte se ishte nën udhëheqjen direkte të Perëndisë. Vetëm në Amerikë kanë 600 enori me 80000 besimtarë. Doktrina e tyre është njëlloj me të pendikostjanëve, domethënë quajnë të nevojshëm pagëzimin e zjarrit, të folurit në shumë gjuhë, shërimet hyjnore,çuditë dhe profecitë.

Pendikostjanët mund të quhen “entuziast” sepse kanë të zhvilluara në shkallë fenomenet entuziaste. Në mbledhjet e tyre grupore nxjerrin britma dhe bëjnë lëvizje, thyerje të trupit. Abrogojnë Çdo gjë kozmike, nuk vlerësojnë përgjithësisht kulturën, prandaj pastorët dhe ieropredikuesit e tyre nuk arsimohen fare. Paguajnë një të dhjetën e të ardhurave të tyre për nevojat e kishës së tyre. Agjërojnë për një periudhë me agjërim të plotë, sipas mundësive të seciiit. Nuk veshin stoli dhe veshje luksoze, u shmangen pijeve, përveç verës që e bekoi Krishti, hedhin poshtë çdo argëtimi dhe nuk pinë duhan.

Besojnë se dhurata më e lartë për besimtarin është Hiri i Shpirtit të Shenjtë, që e quajnë, edhe pagëzim, para pagëzimit në një. Fruti këtij pagëzimi me Shpirtin e Shenjtë janë hiret e Shpirtit të Shenjtë, së pari të folurit në shumë gjuhë siç përshkruhen në (I Kor.l2:8). Besojnë se kisha e vërtetë është vetëm e tyrja, e cila ka fillimin e saj direkt nga dita e Pesëdhjetores. Konsiderojnë kishën e tyre si të vetmen bazë për bashkimin e të gjitha kishave të tjera të cilat kanë devijuar dhe janë Iarguar nga doktrina biblike.

Besojnë, si edhe jehovejtë në mbretëri mijëvjeçare të Krishtit në tokë, para së ciles gjithë pendikostjanët do të rrëmbehen në ajër, sepse në tokë atëherë do të ketë dëshpërim të madh. Atëherë do të bëhet lufta e Armajedheve ndërmjet Izraelitëve dhe kombeve të tjera. Pastaj do të krijohet mijëvjeçare dhe do të vijë paqja në botë. Në fund të kësaj mbretërie, do të lirohet për pak djalli, do bëhet gjyqi i të gjallëve dhe i të vdekurve dhe do të jepen shpërblime ose bësime të përjetëshme. Qielli dhe toka do të rinovohen me zjarr dhe do të vendoset për gjithnjë drejtësi.

Nuk pranojnë virgjërinë dhe ndërmjetësinë e Hyjlindëses dhe të shenjtorëve për tek Krishti, kurse nderimin e ikonave e quajnë adhurim idhujsh. Besojnë se kanë hirin e apostujve që e morën në Pesëdhjetore. Krenohen se flasin në shumë gjuhë.

Të folurit në shmë gjuhë është dhuratëe Shpirtit të Shenjtë që iu dha për herë të parë Apostujve, ditën e Pesëdhjetores (Vep.2:1- 13). Do të thotë aftësinë që një njeri të flasë një gjuhë të huaj, pa e njohur më përpara. Këtë fenomen e takojmë edhe në raste të tjera në Kishën e Parë Kristiane, siç na thotë Shkrimi (I Kor.14); (Vep.l0:44-46); (Vep.l9:5-6); (I Kor.l2:28-13:l).

Fenomeni i të folurit në gjumë në Dhiatën e re, ka karakteristikën e të vetmit, sepse Zbritja e Shpirtit të Shenjtë shoqërohet me gjuhë fiakë, që ishin të dukshme prej të gjithëve. Nga pamja e jashtme u demonstrua me frymëmarrjen e shtrënguar që u dëgjua prej të gjithëve dhe së treti gjuhët që flisnin atëherë Apostujt i kuptonte çdo grup dëgjuesish, që ishin mbledhur nga vende të ndryshme të botës në Jerusalem. Asnjë rast tjetër të folurit në shumë gjuhë, në Dhatën e Re nuk mund të grumbullojë këto karakteristika.

Apostull Pavli në (I Kor.l3:8) flet për faktin e përsosmërisë së njeriut, tek i cili si do të ngelet dashuria dhe shpresa, të tjerat do të bien poshtë, domethënë profecitë dhe gjuhët si të padobishme, sepse nuk do të kenë arsye për të egzistuar. Në (I Kor.l4:18) megjithëse vetë ai kishte hirin e të shumë gjuhëve nuk preferon këtë, por preferon profecinë (I Kor. 14:1-5) në vend të të folurit në shumë gjuhë. Nuk e vendos në rradhën e parë të hireve, por më poshtë ose më mirë në fund. (I Kor. 12:8-10; 28, 13, 1,; 1, 14, 15 dhe 19, 39). Rekomandoj vetë unë, të folurit në shumë gjuhë të bëhet me korrektësi, pëmdryshe është i dëmshëm (I Kor. 12:10 dhe 14:5 dhe 14:2-13). Këtu në të folurit në shumë gjuhë të Korintit vëmë re këto: se të folurit në shumë gjuhë nuk është rezultat i pagëzimit dhe se shkaktoi shumë çregullime, si rezultat të ndërhyjë Apostull Pavli me letrën e tij për rivendosjen e qartësisë në atë kishë. Kështu tani mund të konkludojmë se fenomeni i Pesëdhjetores ishte i vetëm, tregues i forcës hyjnore, që u shfaq në mënyrë të jashtëzakonshme për disa qëllime shpirtërore, gjatë derdhjes së Shpirtit të Shenjtë tek njerëzit.

Në kalimin e shekujve Kisha Kristiane shumë pak u interesua për këtë hir, pa harruar këshillat e urta të Pavlit për kujdes dhe

analizë të frymërave, d.m.th., cilat janë nga Perëndia dhe cilat jo.

Shën Justini, martir dhe filizof, që jetoi në shek. I, në veprën e tij “Dialog me Trifonin” përmend këto hire të Shpirtit: “Një njeri merr shpirtin e ndriçimit, një tjetër të mendimit, një tjetër të fuqisë, një të shërmit, një tjetër të paranjohjes, një tjetër frikën e Perëndisë, etj”

Na bën përshtypje sepse nuk e përmend fare hirin e të folurit në shumë gjuhë. Diku flet për egzistencë hiresh profetikë, por jo për të folurit në shumë gjuhë.

Tertuliani bën fjalë në veprat e tij për hir profetik dhe jo për të folurit në gjuhë të ndryshme, gjë që tregon se në atë epokë (200 pas Krishtit) nuk ishte të folurit në shumë gjuhë në kulmin e vet. Kurse në epokën e Gojartit të Shenjtë ka eklipsuar. Vetë shkruan: Hiri me të cilin zhduken mëkatet dhe pastrohet shpirti është i padukshëm, por shpesh bëhej i duksëm, si shenjë për të pabesët, si p.sh., me të folurit në shumë gjuhë (është fjala për Pesëdhjetoren).

Fenomenet e të folurit në shumë gjuhë të Pendikostianëve të sotshëm, nuk janë demonstime të Shpirtit të Shenjtë, sepse nuk kanë kushtet e të folurit në gjuhë të ndryshme të Apostujve, ditën e Pesëdhjetores. Bëjnë gabim të besojnë se të gjuhë, përderisa të folurit në shumë gjuhë nuk është i vetmi hir që numëron Apostull Pavli “parashikime. profeci, qeveri, gjini gjuhësh” (I Kor. 12:28). Si mund të flasin të gjithë Pendikostjanët gjuhë, përderisa Apostull Pavli i përgënjeshtron: “mos flisni në gjuhë” (I Kor. 12:30) ? Si konkluzion fenomenet e tyre janë fenomene të një gjendje ekstaze dhe rezultate entuziazmi fetar jo të një cilësie të mirë.

Në rast se bëhet fjalë për hir të vërtetë, do të duhet që të jepet përgjithmonë (I Kor. 12:8). Hiret dhe dhuntitë nuk jepen për një çast, po për të gjithë jetën e krishterë të besimtarit. Por nga veprimi i pendikostjanëve vërtetohet se “hiri” që marin është për të gjithë, por jo definitivisht dhe se jepet si shenjë treguese, se u pagëzuan në Frymë. Këto edhe mund t’i konsiderojmë te vërteta. por bien në kundërshtim me ato që na mëson Dhiata e Re. Por të tilla fenomene ekstazike, që konsiderohen si fenomene të të folurit në shumë gjuhë nga Pendikostianët, vëmë re edhe në lashtësi: Plutarku na përshkruan fenomene të tilla në krizmat e Pethias. Euripidi në veprën e tij “Bakhet”, Platoni tek “I çmuari”,etj.

Prifrërinjtë flisnin me fjalë dhe me profeci, të cilat kishin nevojë për përkthyes. Teomania siç quan Platoni, ishte shumë e përhapur në botën aziatike edhe greke atëherë.

Shkrimtari kishëtar Efsevio na thotë në historinë e tij se edhe Mondano heretik paraqiste ektaza, pamje profeci etij, madje edhe fenomenin e të folurit në shumë gjuhë. Të njëjtat fenomene u shfaqën në shekullin e 15- të në Gjermani nga entuziastë ndërmjet klasave të pakulturuara. Më vonë në shekullin e 17-të në Francë. Në shekullin e 18-të entuziastët u shtrinë në Belgjikë dhe besonin se këto fenomene ishin fryt i Shpirtit të Shnjtë. Të njëjtat gjëra u vunë re edhe tek simpatizantët e themeluesit të metodistëve Joan Gueslei në Angli në shekullin e 18-të.

Përvojat pra të Pendikostianëve nuk mund të jenë nga Perëndia, përderisa mungon përulësia që është sipas Etërve të Kishës themeli për çdo vepër spirituale. Eshtë nga djalli, i cili do largimin dhe shpëmdarjen e njerezve nga Kisha e vërtetë e Krishtit, që është Kisha Orthodhokse. Fakti se që në fillim të shekullit tonë, janë vetëm në Amerikë rreth 50 bashkësi pendikostiane, do të thotë se nuk i qeveris Shpirti i Shënjtë, i cili bashkon njerëzit dhe i ndriçon të jetojnë në një Kishë, me një Besim, një Pagëzim, një Falenderim hyjnor.

Gjithashtu mënyra e lutjeve të tyre nuk jep përshtypjen e njerezve që luten, përkundrazi kujton se ata i ka sunduar një nervozizëm tronditës. Bërtasin, bëjnë leksione të pakoordinuara, sundohen nga ndjenja të theksuara entuziazmi, të cilat të gjitha nuk kanë të bëjnë me një shërbesë të arsyeshme. Nuk egziston paqja, si frut i Frymës as në zemrën e tyre as në mbledhjet e tyre dhe përgjithësisht në jetën e tyre.

Britmat e panumërta të tyre mund të konsiderohen si dhunti e të folurit në shumë gjuhë, përderisa nuk kuptojnë as dëgjuesit e tyre as vetë ata çfarë thonë dhe çfarë nënkuptojnë me ata bdtma.

Pa kryq nuk egziston ngjallja. Pa u kryqëzuar njeriu me agjërimin, pendimin, përulësinë, ushtrimin, mund të shohë Perëndinë? Kurse ata duan dhunti shpirtërore pa kryqëzuar veten e tyre me pendimin, ushtrimin, agjërimin, dëgjimin te kisha. Prandaj nuk janë ata me kishat e tyre të shumta, Kisha e vërtetë. Kishë e vërtetë e Pesëdhjetores është vetëm Kisha Orthodhokse. Ajo përmban të gjitha e bërjes njeri të Krishtit dhe nuk izolon një fakt duke e theksuar atë.

Në çdo Liturgji Hyjnore në Kishën tonë kemi Pesëdhjetore. Buka dhe vera me zbritjen e Shpirtit të Shenjtë bëhen Trup dhe Gjak Krishti. Ja Pesëdhjetorja. Çdo Tryezë e Shenjtë e Kishës Orthodhokse është edhe mbi Pesëdhjetoren. Në çdo pagëzim kemi një Pesëdhjetore. Çdo dorëzim, në veçanti i peshkopit, është Pesëdhjetore e re. Shpirti i Shenjtë zbret dhe bën një shërbëtor të ri të Perëndisë. Çdo rrëfim është Pesëdhjetore, në kohën që Ati shpirtëror lexon uratën e faljes së të krishterit të penduar sinqerisht. Shpirti i Shenjtë vjen dhe i dhuron faljen e mëkateve.

Çdo mbledhje dhe Mister i Kishës sonë është vazhdim i Pesëdhjetores. Prandaj gjithë ceremonitë dhe shërbesat tona të shenjta fillojnë me shprehjen e dhënies tek ne nga Shpirti i Shenjtë: “ O Mbret Qiellor, Ngushëllimtar, Shpirt i së vërtetës... eja dhe qëndro ndër ne...”.

Çdo Shenjtor i Kishës sonë është një njeri Frymëmbajtës, plot me hiret e Shpirtit të Shenjtë. Eshtë një njeri i Pesëdhjetores, që me gjuhën e dashurisë dhe të sakrificës i flet popullit të Perëndisë për madhështitë e tij.

Kërkesa (lutja) nga Urata Zotërore “ardhtë mbetëria jote...” do të thotë pikërisht ardhjen e Shpirtit të Shenjtë. Mbretëria e Perëndisë është hiri i Shpirtit të Shenjtë. Pra, edhe me “Ati ynë...” kërkojmë Shpirtin e Shenjtë. Gjithashtu me lutjen “O Zot Jisu Krisht, Bir i Perëndisë, mëshiromë mua mëkatarin” kërkojmë Shpirtin e Shenjtë. Sepse siç mëson Pavli hyjnor “... se asnjë njeri që flet me Frymë të Shenjtëruar nuk thotë për Jisuin, qoftë i mallkuar dhe asnjë nuk thotë se Jisui është Zot, veç me anë të frymës së Shenjtëruar...”(I Kor.l2:3).

Pra, brendanë Kishën tonë, egziston hiri i Perëndisë, egzistojnë shenjtorët me dritë hyjnore, egzistojnë lipsanet e paprishëshme, edhe këto plot me hirin e pakonsumueshëm të Shpirtit të Shenjtë, aromatizojnë, janë mirodhënëse, bëjnë çudi. Ku është dëgjuar në Kishë tjetër, veç Kishës Orthodhokse, të nxjerrin trupa kristianësh prej varreve të paprishura nga koha edhe aromatizuese? Në Rusi mbahen të plota 118 trupa shenjtorësh. Gjenden në shpellat nëntokësore të Kievit të Ukrainës duke pasur secili dhomën e tij me kandilin të ndezur përpara.

Në Greqi janë mbi 15 lipsane të plota në vende të ndryshme të vendit, të cilat tërheqin shumë njerëz për pelegrinazh fetar, për lutje për adhurim. Por edhe në vendet e tjera orthodhokse ka lipsane tëtillë, në Rumani, Serbi, Bullgari e gjetkë. Këto janë hiret superfizike dhe madhështitë e Perëndisë, që ndodhin në besimin e shenjtë Orthodhoks.

Si ta lemë besimin tonë orthodhoks, me historinë e 2000 vjetëve, për të ndjekur “shpëtimtarët” e dalë rishtazi, Pendikostjanët që erdhën në botë në fillin të shekullit tonë?

Jemi të gjithë mëkatarë, por brenda në Kishën tonë Orthodhokse, shpresojmë të gjejmë shpëtimin tonë, e kundërta do të ndodhë, edhe të drejtë sikur të jemi, jashtë Kishës sonë, nuk shpëtojmë pa pendimin, rrëfimin, Falenderimin Hyjnor. Vetëm ne orthodhoksët kemi shpresë shpëtimi. Le të qendrojmë besnikë në besimin që trashëguam nga Etërit tanë dhe do të na mëshirojë Perëndia të kemi sukses, t’ia arrijmë qëllimit, për të cilin gjendemi në këtë tokë të shumëvuajtur.

Dëshmitarët e Jakovait

Kryetari i tyre.

Kryetar i Jaho’venjve është Karl Rosel, i cili ka lindur në Pecburg të Amerikës në vitin 1852 prej prindërve protestartë. Që në moshë të vogël ai, duke lënë shkollën, u muar me tregëti pranë të jatit. Në moshën 16 vjeçare hapi dyqan të tij dhe më pas shumë dyqane të tjerë. E shtoi pasurinë e tij në 250 mijë dhe më vonë në 350 mijë dollarë. Kur shkonte për të blerë ndonjë gjë, e linte në çmimin që ai e quante të drejte.

Që i ri u muar me çështje fetare, me kërkime për fetë aziatike dhe u lidh me një komunitet protestantësh, me Adventistët. Në moshën 20 vjeçare ai besonte se ishte i zgjedhuri i Perëndisë për të udhëhequr njerëzit në rrugën e shpëtimit. Ai predikonte për veten se ishte nga koha e Apostull Pavlit e deri në kohën e tij nuk u paraqit ndonjë punëtor i Krishtit më i madh se m. Ai përbuzte mendimet e doktrinat e njerëzve të tjerë, bile edhe te Etërve të Shenjtë të Kishës sonë. Predikonte se vetë ai ishte zgjedhur si mësues i gjithë rruzullit nga Perëndia, bile para se të lindte. Ndërsa, librat e tij, thoshte, nuk janë shkrojtur prej tij, por ato e kanë prejardhjen direkt nga Perëndia nëpërmjet ndriçimit të Shpirtit të Shenjtë.

Ai ka shkrojtur në 7 vëllime Interpretimin e Shkrimeve duke e quajtur Studime të Shkrimeve. Qarkulloi revistat me tituj “Roja” dhe “Predikues i pranisë së Krishtit”. Në Pensilvani të Amerikës në vitin 1881, krijoi një firmë tregtare, e cila nuk kishte lidhje me fenë. Thjesht, për qëllime fitimi, tregtonte fjalën e Perëndisë.

Vetë Roseli thoshte se ai pranonte informata nga vetë Perëndia. Nëpër librat e tij, ai mohon doktrina të veta të mëparshme, të cilat i ka zëvendësuar me të tjera, duke pretenduar se ka marrë më tepër arite nga Perendia për këtë apo atë problem.

3.  Plani mashtrues i Doktrinës së tyre

Firma amerikane Roja e dëshmitarëve të Jahovait predikon dhe lëviz sipas një plani djallëzor mashtrimesh. Ndërsa ajo nuk e pranon kishën e Krishtit tonë, as priftërinjtë tanë, as misteret tona, flet edhe ajo për Kishën, duke nënkuptuar Firmën Roja, e cila ndodhet në ndërtesë shumëkatëshë në Bruklin të Amerikës. Qëllimi i kësaj firme-”kishe” të tyre është shkatërrimi i kishës së Krishtit dhe formimi i një qeverie botërore, pasi më parë të jenë shthurur qeveritë shtetërore ekzistuese. Këtë qeveri ai e quan Mbretëri të Perëndisë, ose Parajsë, ose Sistem të ri të gjërave. Nëpër librat e tyre, organizatën e tyre e quajnë nuse, kurse kishën tonë e quajnë prostitutë.

Tregtinë e quajnë Vepër të Zotit ose Shërbim ndaj Perëndisë Iahova, ndërsa ithtarët e tyre quajnë dhjakë, priftërinj dhe peshkopë, me sa duket për të na gënjyer neve të krishterëve se edhe ata kanë kishë, grada priftërie dhe se janë të krishterë.

Tregëtia e shpemdaijes se librave bëhet me premtime dhe me kërcënime. Tek ata që tregohen të gatshëm, firmapremton laurate, poste politike në qeverinë botërore, se ajo do të ringjallë edhe të vdekurit e këtyre, se të gjallët do ti bëjë të mos plaken e të mos vdesin. Kurse ata që kundërshtojnë ose ata që janë pasivë, i kërcënon se ata do të therren në betejën e madhe të Armagjevdonës ose do të vriten. Kur Jahovenjtë flasin për Shkrimin e Shenjtë, ata nuk nënkuptojnë Shkrimin tonë, por ato 7 vëllime të shkrojtura nga Roseli me titull “Studime të Shkrimeve” ku përfshihen një numër prej pjesësh të shtrembëruara dhe pa kuptim të Shkrimit të Shenjtë.

Nëpër librat e tyre ka shumë fotografi me ngjyra goditëse, me paraqitje betejash, masakrash dhe me hakmarrje dhe urrejtje. Në këtë mënyrë ata u bëjnë Taije truri itharëve naivë dhe këta me gjithë shpirt futen në shërbim të Firmës duke menduar se i shërbejnë Kishës se Perëndisë Jahova.

Çdo pasues i Firmës është i detyruar të plotësojë një punë për firmën 3,20 orë në ditë, ose 100 orë në muaj ose 1200 orë në vit. Puna e tij është të shkojë shtëpi më shtëpi për të tërnequr pasues të rinj. Gjatë çdo muaji Gusht, ai i jep llogari Firmës në bazë të një karte të veçantë në të cilën shënon sa libra ose revista ka shitur, sa orë ka punuar, sa abonentë të rinj ka regjistruar, sa vizita ka bërë dhe në ç’vende. Sipas punës secili do të marrë edhe shpërblimin.

Firma i detyron pasuesit e saj që të lexojnë pa tjetër numrin e ri të revistës që botohet çdo javë me titull “Roja”. Në qoftë se ata refuzojnë apo qëndrojnë pasive, ajo i frikson me kërcënime. Nëpër shtypshkronjat e tyre shtypen çdo ditë 1 milion revista “Roja” dhe “Zgjohu”. Çdo vit botohen 450 milion libra në shumë gjuhë të botës dhe shiten me një çmin të vet. Tregtine e librave ata e quajnë shërblim hyjnor arës së Zotit, ndërsa nga pasuesit e tyre kërkojne një përkushtim të plotë, bile edhe gjakun të japin për të mbrojtur planet e firmës së tyre. Për ta Kisha është firma.

Jahovenjtë u predikojnë itharëve të tyre se këtë organizatë e drejton Krishti dhe çdo kundërshtim është kundërshtim ndaj figurës së Krishtit, të cilin e mohojnë. Vizitori nëpër shtëpi quhet Dhjak i Jahovait, Ai beson së punon per Perëndinë. Ai sillet me fisnikëri, dhe në qoftë se do të hasë në kundërshtime, ai bën vizita të njëpasnjëshme në të njëjtat familje. Ata shpëmdajnë dhurata dhe para, duke shfrytëzuar varfërinë e njerëzve. Viktima të tyre në shumicën e rasteve janë njerëzit me pak shkollë, indiferentët, të varfërit, të larguarit nga Kisha jonë e vërtetë. Për ta adhurim i vërtetë ndaj Perëndisë do të thotë veprimtari sntëpi. Nuk i lënë të bëjnë asnjë udhëtim argëtues, as të dalin shëtitje.

Të rinjve u predikojnë që të rrijnë pamartuar që të kenë më shumë kohë në dispozicion të lavdisë së veprës të Firmës, duke u dhënë atyre shumë premtime për pasuri dhe para. Me shumë marifet dhe këmbëngulje, u propozon që tja japin pasurinë e tyre Perëndisë Jahova,pra, Firmës së tyre. Shfrytëzojnë pjesë të Shkrimit të Shenjtë që bëjnë fjalë për çmimin e trashëgimisë së Parajsës dhe i nxisin pasuesit të vrapojnë për të marrë çmimin, natyrisht për të bërë të mira mbi tokë dhe të zënë poste të mira në Firmë. Një nga këto çmime, më i madhi, është: Njerëzit shumë punëtorë do të formojnë qeveri me Jesu Krishtin, kur Krishti do të vijë në Tokë për 1 mijë vjet. Një çmim tjetër është që shumë njerëz do të ringjallen dhe do të jetojnë për gjithmonë këtu në tokë, ndërsa të tjerë do të zënë poste të mira këtu në tokë.

Në librat e tyre shkmajnë se Shkrimi i Shenjtë nuk e shpëton njeriun, por vetëm librat e Roselit, që është libri i tyre i shenjtë. Ata thonë se për revistën e tyre “Roja” Krishti dërgon ëngjëjt e Tij për ta shkraar, Studimi i “Rojes” fillon dhe mbaron me himne dhe me lutje. Se çdo të shkruaje “Roja”, këtë e vendos Firma, e cila u jep ithtarëve të saj informata të reja dhe dritë të re.

Shkrimin e Shenjtë të Kishës sonë ata e përdorin si karem për të krishterët naivë dhe pasi i bëjnë për vete pas disa javësh i drejtojnë në studimin e librit të tyre të shenjtë, Studimet Shkrimore të Roselit.

4.  Cilat janë daliimet e tyre me doktrinën dogmatike të Kishës sonë.

1. Mohojnë Traditën e Shenjtë të Kishës sonë

Kisha jonë mbështetet te Shkrimi i Shenjtë dhe në Traditën e Shenjtë. Shkrimi i Shenjtë përbëhet nga Dhjata e Vjetër dhe e Re. Kur themi Traditë e Shenjtë kuptojmë doktrinën e kishës që u transmetuame zë të gjallë, një pjesë e kësaj doktrine u shkruajt më vonë. Vendimet e Sinodeve Ekumenike, shkrimet e Etërve Teologë të Kishës sonë, doket dhe zakonet kristiane dhe çdo gjë ortodokse që trashëgojmë brezpas brezit, kanë rëndësi për ne dhe na shpreh jetën e brezave të kaluara që jetuan në kishë. Pra këtë Traditë e mohojnë Jahovenjtë. Po këtë gjë bëjnë edhe Protestantët dhe gjithë heretikët, përveç katolikëve, të cilet e pranojnë këtë traditë.

2.  Mohojnë Trininë e Shenjtë

Kur ne ortodoksët themi Trini e Shenjtë nënkuptojmë tri personat e Një Perëndie që besojmë, domethënë Atin, Birin dhe Shpirtin e Shenjtë. Ne nuk besojmë tek një Perëndi me tri kokë, siç na akuzojnë Jahovenjtë, por në një Perëndi me TRIPERSONA, siç na e zbuloi këtë Zoti ynë Jesu Krishti. Jahovejtë duke u mbështetur në një fragment të Dhjatës së Vjetër/Edyta 6,4/Dëgjo Izrael, Zot Perëndia jonë është një Zot, ata thonë ja, një Zot është Perëndia jonë. Por edhe ne ortodoksët një Perëndi pohojmë në Simbolin e Besimit, por me tri fytyra. Në Shkrimin e SHënjtë, veçanërisht në Dhjatën e Re, kemi mbi 10 fragmente që na bëjnë fjalë për tri personat e Perëndisë. Por tani nuk kemi kohë të flasim për këtë.

3. Mohojnë Krishtin si Perëndi

Ne besojmë se Krishti, kur jetoi në tokë ishte edhe Perëndi edhe njeri, sepse mrekullira ka bërë si Perëndi, edhe të barabartë me Perëndinë-At e quante veten. Ai jetoi dhe si njeri, sepse ecte, flinte, hante, djersinte, qante. Jahovenjtë e mohojnë që Krishti ishte Perëndi. Ata thonë se Ai nuk është i njëqënshëm me të Atin, as është biri për nga natyra, por për nga hiri, si në. Nuk ka ekzistuar si Perëndi me Perëndinë-At para se të vinte në botë, kështu që e pranojnë Krishtin si krijim të Perëndisë. Ata e quajnë Krishtin jo Perëndi, por kryeshërbëtor të Perëndisë, ndërsa sa herë përmendet në Shkrimin e Shenjtë emri i Kryeëngjëllit Mihail, ata thonë se ai është Krishti. Ata nuk besojnë që Krishti u ringjall me trupin e tij, por vetëm me shpirtin. Ata duan të quhet Dëshmitarë të Jahovait, sepse e mohojnë Krishtin si Perëndi dhe e pranojnë vetëm si dëshmor të Jahovait. Jahova është fjalë ebraike që do të thotë ai që ekziston. Kështu e ka quajtur Perëndia veten në Dhjatën e Vjetër. Por keshtu e ka quajtur veten edhe Krishti/Zbulese 1, 7-8.

Se si Krishti ka qënë njëkohësisht edhe Perëndi edhe njeri është Mister i pashpjegueshëm për logjikën tonë dhe vetëm me besimin mund t’i përulemi. Ungjillori Joani na thotë se ai që nuk e pranon Jezu Krishtin si Perëndi, e ka prejardhjen nga djalli dhe banon në errësirë.

4.  Mohojnë Shpirtin e Shenjtë

Ne besojmë që Shpirti i Shenjtë është Personi i Tretë i Trinisë së Shenjtë, që bën hije gjithnjë mbi Kishën e Krishtit dhe fal dhurata tek njerëzit e krishterë. Jahovenjtë mohojnë hyjnisinë e Shpirtit të Shenjtë dukë thënë se ai është forca vepruese e Perëndise. Po këtë gjë ka predikuar më parë edhe Makedoni, një heretik i shekullit të katërt, i cili u dënua nga kisha jonë në Sinodin e dytë Ekumenik. Shpirti i Shenjtë është Zot, jetëbërës, të cilit i falemi dhe e lavdërojmë njëlloj me të Atin dhe të Birin. Dërgohet nga Ati dhe sillet në botë nga Biri.

5.   Mohojnë pavdekësinë e shpirtit, duke thënë se njeriu vdes si dhe kafsha. Por ne besojmë, në bazë të Shkrimeve, që njeriu ka trup dhe shpirtin të pavdekshëm. Që ai ka jetë biologjike dhe shpirtërore, kurse kafshët kanë vetëm jetë biologjike. Këtu ndryshon njeriu nga kafshët. Për tnë tepër njeriu ka zë dhe arsye, vullnet të lirë dhe perzgjedhje për të shkruar në Parajsë duke zbatuar Ligjin Hyjnor ose jo. Bile Jahovenjtë e përputhin shpirtin e njeriut me frymëmarrjen e tij. Kurse ne e dimë që shpirti është veprim hyjnor- mendor, pa materie, që ju dha Adhamit nga Perëndia dhe më pas në gjithë botën.

6.   Mohojnë Mbretërinë Qiellore të Perendisë, duke thënë se ajo do të jetë këtu në tokë. Njerëzit, thonë ata, do t’i shijojnë të gjithat e mirat e Peirëndisë në tokë, pa luftra, pa sëmundje, dhe pa patur vdekje. Në qiell, thonë ata, do të shkojë një grup i vogëi, rreth 144 mijë vete/Zbulesa7,4/.

Kurse ne besojmë se Perëndia ka përgatitur një mbretëri të përjetshme për besimtarët. Le të kujtojmë fjalët që i tha Krishti kusarit: Sot do të jesh bashkë me mua në Parajsë.

7.  Mohojne skëterren e përjetshme

Ne besojmë se sipas doktrinës së Shkrimit të Shenjtë ekziston skëterra e përjetshme. Fragmentet e njohura “Shkoni të malkuar në flakën e pa shuar, na deklarojnë se të pa besët do të stermundohen për jetë, siç do të jetë e përjetëshme jetae besëmirëve kristjan pranë Krishtit. Jakovejt mohojnë pavdekësinë e shpirtit të njeriut ashtu si mohojnë dhe skëterrën. Ferri pra, ëslitë, gjëndja e mëkatarëve të pa besë larg dashurisë së Zotit.

8.  Nuk besojnë se Krishti u ngjall trupërrisht por vetëm me shpirtin e Tij dhe se Perëndia At ngjalli shpirtin e Tij dhe jo Ai vetë. Kurse e vërteta e kishës sonë është si Krishti u ngjall trupërisht përderisa Thomai preku pellëmbat edhe brinjën e Krishtit pas ngjalljes së Tij.

9. Mohojnë se Krishti vdiqnë kryqpër shpëtimin e botës. Bile ata thonë se Krishti vdiq në kryq për të mësuar bindjen tek Perëndia At edhe të rivendikojë emrin e Atit Perendi.

10.  Mohojnë se Krishti u kryqëzua mbi kryq. Ata thonë se ai u var në nji hu. Prandaj nuk nderojnë kryqin e ndershëm të cilin konsiderojnë si mjet krimi. Kurse ne besojmë sipas fragmenteve të Shkrimit se Zoti u kryqëzua lart mbi kryq. Kryqi është dy dru që kryqëzohen ndërmjet tyre në mënyrë përpendikulare. Për ne kryqi është i bekuar sepse atje u krye vepra e shpëtimit tonë.

11.  Caktojnë në mënyrë kronologjike prezencën e ardhjes së dytë të Krishtit. Fillimisht ata thanë se do të bëhet vitin 1874. Por atëherë nuk u bë dhe e caktuan në vitin 1914. Dhe atëherë nuk u bë. Vrapuan të spjegojnë se u bë prania e dytë e Krishtit në vitin 1914 por në mënyrë të padukshme dhe se e panë Atë gjithë sa kishin sy shpirtërorë. Por e vërteta është se Krishti do të vijë në botë trupërisht me trupin e tij, por asnjë nuk e di ardjen e Tij, as njerëzit e as ëngjëjt. Ai do të vij jo për të mësuar por për të gjykuar botën dhe të japë drejtësinë njerëzve të drejtë dhe besëmirëve.

12.  Ata këmbëngulin se ngjallja e të vdekurve do të bëhet dalngadal. Do me thënë do të ngjallen disa njerëz për cdo ditë. Si e spjegojnë ata këtë? Ja, meqënse mbretëria e Perëndisë sonë është në tokë, është e nevojshme të bëhen pregatitjet e përshtatëshme për rivendosjen e të gjithë atyre që do të ngjallen në parajsën e tokës. Kështu do të ngjallen pak e nga pak për t’u vendosur në tokë. Ndërsa e vërteta e kishës sonë është se të gjithë të vdekurit do të ngjallen menjëherë, ndërsa sa jetojnë do të transferohen në gjëndje të pa prishur dhe nuk do të kenë nevoja për kërkesa biologjike.

13. Besojnë se të vdekurit kur do të ngjallen, nuk do të gjykohen për veprat e tyre të mëparëshme, por për veprat që do të bëjnë pas ngjalljes së tyre. Por njohim nga Shkrimi i Shenjtë se pas ngjalljes nuk egziston kohë më për vepra të mira ose të këqia, por do të bëhet gjykimi dhe shpagimi. Akoma neve besojmë se njerëzit do të gjykohen për veprat e kryera para ngjalljes së tyre.

14. Mohojnë kishën e Krishtit, misteret e saj, gradat e shenjtërimit dhe çdo gjë që ka lidhje me kishën tonë. Na thonë Jahovajtë pikërisht këto, se nuk bëhen tani flijime si në Dhjatën e Vjetër prandaj nuk nevojitet tani tempulli. Ata thonë: Tempull eshtë çdo besimtar. Akoma na thonë se nuk kemi nëvojë për kishë sepse Krishti është kudo i pranishëm. E vërteta e Kishës sonë është se kishat ishin dhe janë vëndi ku mblidhen besimtarët, për të dëgjuar fjalën e Krishtit dhe të kryejnë Misteret e Shenjta. Krishti vetë, e quan Kishën,shtëpinë e Atit të Tij/Lluka 2,29/ndërsa Perëndia thotë me gojën e profetit Isaia se Shtëpia ime do të bëhet Shtëpi e lutjes.

15.  Mohojnë shenjtorët e kishës sonë dhe ndër tek ata, duke thënë kështu: /Ligji III 6,13/Se do ti falesh Zotit, Perëndisë tënd dhe vetëm Atë do të adhurosh. Këtu bëjmë një spjegim; Falja absolute i përket vetëm Perëndisë, ndërsa relative është për çdo person të shpëtuar tek Ati, tek mesuesi, tek zotëria dhe më shumë tek shenjtorët. Kishajonë nuk u falet shenjtorëve tanë si Perëndisë, por si njerëz të zgjedhur të Perëndisë.

16.  Mohojnë lutjet që bëjnë shenjtorët për ne. Por dhe kemi fragmente nga Shkrimi i Shenjtë që e pranojnë lutjet e shenjtorëve p.sh. Tek Dhjata e Re thotë Apostull Jakovi: Lutuni për njëri-tjetrin që të shëroheni. Të njëjtatfjalë thotë edhe Apostull Pavli. Jahovajtë, meqënse njerëzit nuk egzistojnë pas vdekjes, nuk besojnë tek shenjtorët, nuk u luten atyreve edhe nuk pranojnë se ata mund të ndihmojnë njerzit në tokë.

17.  Mohojnë se shenjtorët tanë mund të bëjnë mrekulli pas vdekjes së tyre me lutje, ikonat dhe lipsanet e tyre. Shkrimi i Shenjtë na thotë se shenjtorët tanë edhe pas vdekjes së tyre bëjnë mrekullira, bile ngjallin dhe të vdekur.

18.  Mohojnë faljen ndaj ikonave të shenjta edhe na akuzojnë si paganë sepse pikturojmë ikonat e shenjtorëve dhe i nderojmë ata, por këtu duhet të spjegojmë se nderimi që u bëjmë ne tek ikonat, nuk i përket drurit ose bojës, por personit që përfaqëson ikona. Diçka të pëmgjashme bëjmë në fotografi të prindërve tanë ose për persona të tjerë të respektuar. Akoma ne nuk bëjmë statuja që ti adhurojmë ato si perendi siç veprojnë Paganet. Ikonat, thotë Shën Joan Damaskimoi janë librat e njerëzve të pa ditur.

19.  Mohojnë mrekullit e ikonave, Neve jo vetëm i nderojmë ikonat, Jesu Krishtin, Shën Marinë, por besojmë se këto ikona si gjithë të shenjtët e tjerë është e mundur që me dëshirë të Perëndisë të bëjnë mrekullira. P.sh.: Në Dhjatën e Vjetër në Librin Numërat, 21-/8-9/. Gjarpëri prej bakri i Moisiut, shëronte Izraelitët nga kafshimet e gjarpërinjve.

20.   Mohojnë gjithë virgjërinë e Hyjlindëses Mari dhe thonë se Ajo lindi edhe djem të tjerë pas Krishtit, me Josifin. Ata konsiderojnë si blasfemi që të besojnë në se një grua ka lindur Perëndinë. Kishajonë beson se virgjëreshaMari, ishte virgjëreshë para lindjes së Krishtitdhe pas lindjes së Tij mbeti përsëri e virgjër deri në vdekjen e saj. Kryeëngjëlli Gabriel e quajti Atë ndërmjet grave të tjera, të bekuar dhe Hirëplotë dhe e lajmëroi se do të lindë Birin e Perëndisë.

Në fragmentet Lluka 1,48 Shën Maria tha një profeti për vehten e saj se tani e tutje do ta lumërojnë gjithë brezat dhe me të vërtetë Atë e lumëman dhe e lumërojnë gjithë njerzit, përveç Protestantët dhe Janovajtë.

Krishti egzistonte bashkë me Atin dhe me Shpirtin e Shenjtë para kuptimit të kohës, por si njeri, u lind nga Shën Maria. Shën Maria i lindi jo vetëm Krishtin-njeri, por bashkoi të dy natyrat, në një person; Atë Hyjnoren me njerëzoren.

21.   Predikojnë se pushtetet politike të botës janë caktuar nga djalli në vitin 1929 ndërsanga viti 1886 thoshnin se këto pushtete jane caktuar nga Perëndia.

Mohojnë mbajtjen e armëve në repartet ushtarake ose gjat kohës së luftës duke thëne se Perëndia thotë të mos vrasim.Ne iu përgjigjemi se kjo frazë, për të mos vrarë, në kohën e luftës çfuqizohet se duhet të mbrojmë atdheun tonë, jetën tonë, lirinë tonë dhe nderin e familjeve tona. Mbrojta e jetës sonë është e drejtë e natyrshme për çdo njeri. Këtë e bëjnë edhe kafshët të cilët vet Perëndia i ka armatosur me armë, si brirët dhëmbët, gjëmbat e tij.

22.  Urrejnë flamUrin e çdo shteti ku jetojnë dhe e quajnë leckë, dhe simbol të paganizmit. Për çdo shtet flamuri ëstë simbol kombëtar, prandaj është i ndryshëm për çdo shtet. Ne nuk i falemi dhe as e adhurojmë flamurin tonë, por thjesht e nderojmë si Emblemë që simbolizon historinë e çdo kombi.

23.   Mohojnë transfuzionin e gjakut edhe kur ata vetë janë të semurë, sepse e quajnë pirje gjak njeriu, gjë e cila është e ndaluar nga ligjet e Perëndisë. E vërteta është kështu: Në Dhjatën e Vjetër Perëndia ndalonte Izraelitët të pinin gjakun e kafshëve si vepronin paganët gjoja për të marrë fuqin prej kafshës. Transfuzioni i gjakut filloi të gjej përdorim që në fillimin e shek. të 20-të, dhe ishte i pa njohur në epokën e Krishtit. Gjithashtu ky dhurim gjaku ishte shprehje e dashurisë, sepse shpëton një jetë riga vdekja e befasishme.

Siç dëgjuat vëllezër me Krishtin, Jahovajtë nuk predikojnë vetëm një herezi por në shumë herezi bashkë. Mos të harrojmë Fjalen e Krishtit i cili thotë kujdes nga pseudoprofetët të cilët vijnë tek ne të maskuar me lëkurë deleje, por brenda fshihet luani i cili vjen per të rrëmbyer shpirtat tona, pra kujdes. Mos u hapni atyre biseda dhe ftoni një prift apo teolog për të biseduar me ta. Jahovajtë janë viktim e propagandës së huaj dhe humbën kështu shpirtin e tyre.

Neve duhet të lutemi tek Perëndia për të ndriçuar tek ata mëndjen e tyre e të rikthehen përsëri në kishën e vërtetë. Njëkohësisht neve do të jetojmë gjithmonë sipas porosive të vet Jesu Krishtit, të cilit i përket lavdia e përjetëshme.

SEMINARI TEOLOGJIK DURRES At DAMASKINOS GRIGORIATIS

Durres, me 26.2.1993Dhuratë nga të krishterët ortodoksë të Greqisë për të krishterët ortodoksë të Shqipërisë

 Botuar nga «KOSHERJA ORTODOKSË»

Selanic ~ Greece 2000

Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου