Στὴν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει καὶ τὴν Κυριακὴ τῶν Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Γιατί ὀνομάζεται ἔτσι ἡ Κυριακὴ αὐτή;
* * *
Ὑπάρχουν δυὸ εἴδη – δύο κατηγορίες πατέρων· οἱ φυσικοὶ καὶ οἱ πνευματικοί.
● Ἡ πρώτη κατηγορία, οἱ φυσικοὶ πατέρες. Ἕνας ἄντρας παντρεύεται μιὰ γυναῖκα, δημιουργεῖται οἰκογένεια, καὶ σύμφωνα μὲ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ φέρνουν παιδιὰ στὸν κόσμο. Ἀρκεῖ αὐτό; Αὐτὸ εἶνε τὸ μικρότερο. Τὸ νὰ γεννήσῃς παιδὶ εἶνε εὔκολο· κάτι ἄλλο ἐπὶ πλέον ζητεῖται.
Τὸ παιδὶ ποὺ γεννήθηκε δὲν εἶνε σκυλάκι ἢ γατάκι· εἶνε κάτι πολὺ μεγάλο καὶ ὑψηλό. Δὲν ἔχει ἀνάγκη μόνο νὰ τὸ ταΐζῃς, ὅπως τὸ ἄλογο. Τὸ παιδὶ εἶνε σὰν τὸ χωράφι. Ὅπως τὸ χωράφι τὸ καλλιεργεῖς, ἔτσι καὶ τὸ παιδὶ αὐτό, ποὺ τώρα εἶνε στὰ χέρια σου, πρέπει νὰ τὸ προσέξῃς ἰδιαιτέρως· γιατὶ μπορεῖ νὰ γίνῃ ἕνας ἅγιος ἢ ἕνας κακοῦργος.
Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος· Θὰ σὲ ὀνομάσω πατέρα ὄχι ὅταν γεννήσῃς ἁπλῶς παιδί, ἀλλ᾽ ὅταν τὸ ἀναθρέψῃς σωστά. Ὄχι τὸ γεννᾶν, ἀλλὰ τὸ ἀνατρέφειν κάνει – ἀναδεικνύει τὸν πατέρα· «Οὐ τὸ σπεῖραι ποιεῖ πατέρα μόνον, ἀλλὰ τὸ παιδεῦσαι καλῶς· οὐδὲ τὸ κυῆσαι μητέρα ἐργάζεται, ἀλλὰ τὸ θρέψαι καλῶς» (Εἰς Ἄνν. λόγ. Ι, γ΄· P.G. 54,636).
Οἱ πρῶτες λέξεις ποὺ πρέπει νὰ μάθῃ ἡ μάνα στὸ παιδί, εἶνε Θεός, Χριστός.
Ξυπνάει τὸ παιδί; μάθε το νὰ κάνῃ προσευχὴ μπροστὰ στὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Κάθεται τὸ μεσημέρι στὸ τραπέζι; δίδαξέ το, προτοῦ ν᾽ ἀγγίξῃ φαγητό, νὰ παρακαλέσῃ τὸ Θεό. Ἔρχεται Κυριακή, χτυπάει ἡ καμπάνα; πάρε τὸ παιδάκι σου ἀπ᾽ τὸ χέρι, νὰ τὸ φέρῃς στὴν ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας. Βραδιάζει, νυχτώνει; γονάτισε μαζί του μπρὸς στὰ εἰκονίσματα κάτω ἀπ᾽ τὸ φῶς τοῦ καντηλιοῦ γιὰ τὸ ἀπόδειπνο. Στὸν Πόντο καὶ στὴ Μικρὰ Ἀσία, τὰ εὐλογημένα χρόνια, κάθε βράδυ ὅλοι μαζί, προτοῦ νὰ κοιμηθοῦν προσεύχονταν.
Ἐδῶ μοῦ ᾽ρχεται νὰ κλάψω. Δεῖξτε μου στὸν κύκλο σας μιὰ οἰκογένεια ὅπου πατέρας-μάνα-παιδιὰ κάνουν μαζὶ προσευχή. Τίποτα! Ἔτσι, σὰν τὰ ζῷα, τρῶνε καὶ πέφτουν γιὰ ὕπνο, χωρὶς ἄλλον ὑψηλότερο προσανατολισμὸ στὸν κόσμο αὐτόν. Σταμάτησε πιὰ ἡ προσευχὴ μέσα στὰ σπίτια καὶ τὶς οἰκογένειες, ποὺ ἄλλοτε ἔλεγαν ἐκεῖνο τό·
«Πέφτω, κάνω τὸ σταυρό μου
κι ἄγγελο ἔχω στὸ πλευρό μου».
Ἔρχεται Τετάρτη, Παρασκευή, σαρακοστή; τὸ παιδὶ νὰ νηστέψῃ, δὲν παθαίνει τίποτα. Τώρα παιδιὰ σὲ μεγάλες πόλεις παρουσιάζουν καρδιακὰ νοσήματα. Γιατί αὐτό; Λένε οἱ γιατροί, ὄχι ἐγώ, ὅτι αὐτὸ ὀφείλεται στὸ πολὺ φαΐ. Στὰ παλιὰ τὰ χρόνια εἶχαν πολλὰ παιδιὰ καὶ φτώχεια· ἡ μάνα σταύρωνε τὸ καρβέλι, ἔκοβε καὶ μοίραζε τὸ ψωμὶ ὅπως ὁ παπᾶς τὸ ἀντίδωρο· τὰ παιδιὰ ἔτρωγαν τὸ καλαμποκήσιο ψωμὶ κι αὐτὸ γινόταν βούτυρο. Τώρα; κάθε μέρα κρέας· καὶ Τετάρτη, καὶ Παρασκευή, καὶ Μεγάλη ᾿Βδομάδα. Τὰ κάνουν τὰ παιδιὰ μπουλούκους, σὰν τὰ γουρουνόπουλα, καὶ παθαίνει ἡ καρδιά τους. Παιδὶ ποὺ νηστεύει καὶ τηρεῖ τὰ πάτρια δὲν παθαίνει τέτοιο πρᾶγμα.
Λοιπόν, προσευχὴ δὲν γίνεται, νηστεῖες δὲν κρατοῦν, ἐκκλησία δὲν πατοῦν. Τὸ ἀποτέλεσμα· τὰ παιδιὰ ἔχουν ἀγριέψει. Τώρα, βλέπεις, ὑπάρχει καὶ κάτι ἄλλο. ῾Ρώτησα ἕνα παιδάκι στὴ Φλώρινα· –Πῶς περνᾷς τὴν ἡμέρα; –Μιὰ ὥρα διαβάζω, δυὸ ὧρες παίζω, καὶ πέντε ὧρες βλέπω τηλεόρασι. Εἶπε ἕνας ἅγιος, ὅτι ὁ διάβολος στὰ τέλη τῆς ἀνθρωπότητος θὰ κάνῃ πολλὰ περίεργα πράγματα· θὰ δέσῃ τὸν κόσμο μὲ μιὰ κλωστή (τὰ τηλέφωνα), καὶ θὰ φέρῃ ἕνα κουτὶ ποὺ θὰ τρελάνῃ τὴν ἀνθρωπότητα (ἡ τηλεόρασι). Καὶ νά, τρέλανε τὸν κόσμο. Στὴν Ἀθήνα ἕνα παιδάκι κάηκε ἀπὸ τὴν τηλεόρασι. Καὶ στὴν Πτολεμαΐδα ἕνα ἄλλο παιδάκι εὐλογημένο, ὁ Γιῶργος, βλέποντας τηλεόρασι θέλησε νὰ μιμηθῇ τοὺς ἥρωες τῆς ὀθόνης, καὶ τί ἔπαθε· πῆγε μέσα σὲ μιὰ ἀποθήκη, κρεμάστηκε ἀπὸ ἕνα καλῴδιο καὶ πνίγηκε! Τὸ εἶπα, τὸ φωνάζω· «Κλεῖστε τὶς τηλεοράσεις»! διῶξτε ἀπὸ τὰ σπίτια τὰ δαιμόνια· ὅποιος ἔχει τηλεόρασι, φιλοξενεῖ δαιμόνια μέσ᾿ στὸ σπίτι. Κ᾽ ἔχουμε τὴ χειρότερη τηλεόρασι στὸν κόσμο. Τὰ παιδιὰ εἶνε παιδιὰ τῆς τηλεοράσεως· καὶ δὲν θὰ ἔχουν προκοπή.
● Ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς φυσικοὺς ὑπάρχουν καὶ οἱ πνευματικοὶ πατέρες. Αὐτοὶ συχνὰ μένουν ἄγαμοι, δὲν ἔχουν φυσικὰ παιδιά· ἔχουν ὅμως πνευματικὰ παιδιά. Εἶνε πρωτοπόροι παιδείας, θεμελιωταὶ σοφίας, καλλιεργηταὶ πολιτισμοῦ, διδάσκαλοι τῆς πίστεως. Ἔτσι μιλᾶμε γιὰ πατέρα τῆς ποιήσεως (Ὅμηρος), πατέρα τῆς ἱστορίας (Θουκυδίδης), πατέρα τῆς μηχανικῆς (Ἀρχιμήδης), κ.λπ.. Τί κάνουν αὐτοί; ἐρευνοῦν, ἀνακαλύπτουν, ἐξημερώνουν, ἐκπαιδεύουν, καταρτίζουν, ἐφοδιάζουν μὲ γνώσεις, φωτίζουν τὸ νοῦ, μορφώνουν τὸ χαρακτῆρα, διδάσκουν, κατηχοῦν, κηρύττουν τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ· τρέχουν, προσπαθοῦν νὰ διδάξουν τὸν κόσμο.
Ἀπὸ ὅλους αὐτούς, ἐρχόμενοι τώρα στὸ δικό μας ἀντικείμενο, μιλᾶμε γιὰ τοὺς ἁγίους πατέρας τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ τώρα ἑορτάζουμε 318) ἁγίους πατέρες, αὐτοὺς ποὺ συγκρότησαν τὴν Πρώτη (Α΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδο. Ποιοί εἶνε αὐτοί;
Τὸ 325 μ.Χ. τοὺς κάλεσε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος στὴ Νίκαια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ ἐκεῖ ἔκαναν τὴν Πρώτη (Α΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδο. Αὐτὴ ἐξέτασε τὴν αἵρεσι τοῦ Ἀρείου, ὁ ὁποῖος ἔλεγε τὸ βλάσφημο λόγο, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν εἶνε Θεός. Τὸν καταδίκασε, τὸν καθαίρεσε, καὶ συνέταξε ὅλο σχεδὸν τὸ «Πιστεύω», τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως ποὺ ὁμολογοῦμε σὲ κάθε θεία λειτουργία. Οἱ πατέρες αὐτοὶ στερέωσαν τὰ θεμέλια τῆς πίστεώς μας. Μεταξὺ αὐτῶν ἦταν καὶ θαυματουργοὶ ὅπως ὁ ἅγιος Σπυρίδων (ἔδειξε μὲ θαῦμα ὅτι ὁ Θεὸς εἶνε ἡ ἁγία Τριάς· Πατήρ, Υἱὸς καὶ ἅγιο Πνεῦμα), ὁ ἅγιος Νικόλαος, ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος καὶ ἄλλοι. Ἐκεῖ ἔλαμψε πρὸ παντός, ὡς ἀστέρι πρώτου μέγεθος, ὁ μέγας Ἀθανάσιος.
Ἀπὸ τότε πέρασαν 1700 χρόνια. Μέσα σ᾽ αὐτὰ ἡ πίστι μας δὲν ἔπαυσε νὰ πολεμῆται, ἀλλὰ καὶ νὰ νικᾷ. Τώρα, στὶς δικές μας ἡμέρες, κινδυνεύουμε ἀπὸ ὑλιστικὲς θεωρίες καὶ συγγράμματα ἀθεΐας καὶ ἀπιστίας, ποὺ ζητοῦν νὰ ξερριζώσουν τὴν πίστι τῶν γονέων καὶ τῶν προγόνων μας· ἀπὸ χυδαῖες ταινίες καὶ ἔντυπα ποὺ πασχίζουν νὰ ἐκφαυλίσουν τὴ σωφροσύνη καὶ τὴν εὐπρέπεια τοῦ βίου· ἀπὸ τὴν τηλεόρασι ποὺ κάνει ἀνοιχτὸ πόλεμο κατὰ τῆς Ἐκκλησίας· κινδυνεύουμε ἀκόμα ἀπὸ αἱρέσεις, ὅπως οἱ λεγόμενοι «μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ» ποὺ τέτοιον καιρὸ σκορπίζονται παντοῦ, διαστρέφουν τὴν ἀλήθεια τῆς Γραφῆς καὶ διαβάλλουν τὴ Θεότητα τοῦ Χριστοῦ.
* * *
Ἐσεῖς, ὅσοι μάλιστα κατάγεστε ἀπὸ πρόσφυγες, νὰ θυμᾶστε τοὺς προγόνους σας. Ἐκεῖνοι στὴ Μικρὰ Ἀσία, τόσα χρόνια κάτω ἀπὸ τὸ μαχαίρι τοῦ Τούρκου, δὲν ἀλλαξοπίστησαν, ἔμειναν στὴν πίστι τῶν πατέρων τους. Ἦρθαν κατόπιν στὴν Ἑλλάδα τὸ 1922, γυμνοὶ καὶ ξυπόλητοι, γιατὶ δὲν ἤθελαν ν᾿ ἀρνηθοῦν τὴν πίστι τους (ὑπῆρξαν μερικοὶ ποὺ τὴν ἀρνήθηκαν, ἔγιναν Τοῦρκοι καὶ ζοῦν τώρα ἔτσι ἐκεῖ).
Αὐτὴ λοιπὸν τὴν πίστι νὰ τὴν κρατήσετε σφιχτά. Νὰ μὴν ὑπάρχῃ μεταξύ σας κανένας βλάσφημος, κανένας ἄθεος, κανένας αἱρετικός. Ὅταν χτυπάῃ ἡ καμπάνα, νὰ μαζεύεστε ὅλοι στὴν ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Νά ᾽χετε ἀγάπη καὶ ὁμόνοια μεταξύ σας. Νὰ εἶστε μιὰ οἰκογένεια. Μὴ χωριστῆτε σὲ κόμματα. Πάνω ἀπὸ κόμματα καὶ ἀρχηγοὺς κομμάτων, πάνω ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα, εἶνε ἕνας καὶ μόνο, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ποὺ ἑνώνει τὸν κόσμο Ὁ Χριστὸς μὲ τὴν Ἐκκλησία του ἑνώνει, ὁ σατανᾶς χωρίζει.
Ἑνωμένοι, ἀγαπημένοι, πιστοί! Γιατὶ ἔρχονται στὸν κόσμο τρομερὲς ἡμέρες. Πάνω ἀπ᾿ ὅλα νὰ ἀγαποῦμε τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν.… Κι ὅταν ἔρθῃ ἡ ὥρα τοῦ θανάτου, νὰ πᾶτε ἐκεῖ ποὺ εἶνε οἱ γονεῖς καὶ οἱ προπάτορες, οἱ ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι, γιὰ νὰ εὐφραίνεστε αἰωνίως· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ
Κοιμήσεως Θεοτόκου Κομνηνῶν – Ἑορδαίας τὴν 30-5-1982)
