“Άνθρωποι χωρίς μυαλό,
που δεν είναι παρά σάρκες,
δεν διαφέρουν από τους ανδριάντες
που είναι στημένοι στην αγορά”
Ηλέκτρα, Ευριπίδου
Είναι σύνηθες το φαινόμενο στις μέρες μας, ακόμη και στους σύγχρονους αυτοκινητόδρομους, της ύπαρξης αδέσποτων ζώων επί της οδού. Το επισημαίνουν άλλωστε και οι υψηλά ιστάμενες φωτεινές ενδείξεις, οι οποίες παίζουν και τον ρόλο του κηδεμόνος, συμβουλεύοντας τους οδηγούς να φοράνε πάντοτε ζώνες, κράνη, μάσκες, γιατί έτσι σώζουν τις ζωές τους. Φυσικά δεν προτάσσεται πουθενά ο ανάλογος τρόπος της διάσωσης των ψυχών τους. Ίσως τώρα με την διεύρυνση της τεχνητής νοημοσύνης να ρυθμισθεί και αυτό τεχνολογικά.
Η ως άνω όμως έννοια “αδέσποτα”, προσάπτεται στα κατοικίδια ζώα κατ' αποκλειστικότητα, που για κάποιο λόγο απώλεσαν τον ιδιοκτήτη τους. Αναφερόμαστε δε σε αυτά, γιατί συνήθως μόνο αυτά παραμένουν για αρκετό χρονικό διάστημα στον εν λόγω χώρο, λόγω της ημερότητός τους. Εν αντιθέσει, τα άγρια ζώα διέρχονται έναν δρόμο, μόνο για να προωθηθούν κάπου, χωρίς να παρατείνουν την παραμονή τους πάνω σε αυτόν.
Όμως η έννοια του αδέσποτου, επισυνάπτεται επακριβώς και στην περίπτωση του ανθρώπου. Ειδικά στις μέρες μας, η κοινωνία ολόκληρη τελεί αδέσποτη. Χάνοντας την λογική του ο άνθρωπος κατήντησε ανώνυμος, ακυβέρνητος, αποκαλώντας τον εαυτό του αδέσμευτο, ανεξάρτητο, μη υποκείμενο σε ελέγχους και πνευματικές κηδεμονίες. Έτσι πλέον συνηθίζεται μέσα στην γενική “ερήμωση” της κοινωνίας, που την προσωνυμούν οι βερμπαλιστές ως ειρήνη, να ωραιοποιείται η κάθε ψυχική ασχήμια με ηχηρές εκφράσεις, για να περιορίζεται η μπόχα της.
Κι όμως αδέσποτος δηλώνει ορφάνια. Προσδιορίζει τον άστεγο, τον πένητα, τον άσωτο, τον άνθρωπο του δρόμου. Αυτόν που απέρριψε την θεία δεσποτεία, γενόμενος ο ίδιος οικοδεσπότης της κενότητός του. Της ανυπαρξίας του, της εγκατάλειψής του και της εν γένει κατάντιας του. Μέσα όμως σε αυτή την κατάπτωσή του, ποθεί απεγνωσμένα να δώσει ένα στίγμα ζωής, κατ' ουσίαν “κινδύνου”, στους πέριξ οικοδεσπότες, οπότε επιζητεί με προκλητικές εκφράσεις να τραβήξει την προσοχή των φιλήδονων γυρολόγων. Με φωτιές ψυχικές που ανάβει χυδαία, προσπαθεί να κάνει σινιάλο στους ιδιόρρυθμους επενδυτές. Στους εμπόρους λευκής σαρκός, μέσα στην εποχή που ανέρχεται σημαντικά η αξία της, λόγω παρένθετης μητρότητας.
Είναι όμως ίδιον γνώρισμα όλων των ανεπαρκών ψυχών η απόκτηση δημοσιότητος, μέσω της κατάληψης οποιασδήποτε καθέδρας, αρκεί να εξασφαλίσουν κάποια δεσποτεία. Την κατάληψη ακόμη και ιερών συμβόλων, αποτυπώνοντας πάνω σε αυτά, μία πρωτόγνωρη βλασφημία. Αλλά είναι αναμφισβήτητο γεγονός, ότι όλοι οι αρνητές της χριστιανικής πίστεως, προκειμένου να επιδειχθούν στην σκηνή των συγχρόνων αμφιθεάτρων, έχουν ανάγκη της στήριξης αυτής της ιδίας της άρνησής τους. Κι όμως αυτό, αποτελεί το πιο συγκλονιστικό επιχείρημα της αποδοχής από πλευράς τους, της υπάρξεως του Εσταυρωμένου. Άλλωστε αυτό το προδιέγραψε η ομολογία του διαβόητου Ρενάν: “Είσαι το αγκωνάρι της ανθρωπότητος και μυριάδες χρόνια ο κόσμος θα ανορθώνεται από Σένα”. Αυτό το αγκωνάρι αναζητούν και στις μέρες μας όλα τα αδέσποτα σκυλιά, προκειμένου να “κουλουριαστούν” πάνω του, αλλά και έτερα λυσσασμένα για να δαγκώσουν τον ευεργέτη τους. Γιατί όπως έλεγε ο εξόριστος στρατηλάτης της Αγίας Ελένης, στα διάτρητα χέρια του κρατάει τα νήματα της ιστορίας. Μάλλον αυτά τα νήματα προσπαθούν και σήμερα κάποιοι να προσεταιρισθούν και αναρριχώνται στον σταυρό.
Σε πλήρη αντιδιαστολή με όλους τους πρότερους αδέσποτους, που επιδιώκουν την γκρίζα διαφήμιση, στέκουν οι βαθύνοες, οι οποίοι προβάλλονται χωρίς να το επιδιώκουν, μέσω της προσφοράς τους στην κοινωνία, της επιτέλεσης του καθήκοντός τους και εν τέλει μέσω της τέχνης που εισάγουν εποικοδομητικά μέσα στην άτεχνη κοινότητα.
Τι όμως είναι αυτή η πολυδιάστατη έννοια της τέχνης; Τέχνη κατ' αρχήν είναι η δημιουργία έργων (όπως τα ποιήματα, τα πεζογραφήματα, τα γλυπτά, οι μουσικές συνθέσεις, το θέαμα κ.λπ.) που διέπονται από αισθητικούς κανόνες, ως αποτέλεσμα της δημιουργικής έκφρασης του ανθρώπου. Τέχνη είναι η γνήσια, η υψηλή έμπνευση, η δημιουργική ικανότης. Τέχνη είναι η ορθή μέθοδος της κατασκευής ενός πράγματος. Άρα η τέχνη απαιτεί καθαρόαιμους και πεπειραμένους τεχνουργούς.
Την εν λόγω όμως τέχνη, επιδιώκουν ποικίλοι διαστροφείς και την στρατεύουν, εντάσσοντάς την στην υπηρεσία πολιτικών ή ετέρων σκοπιμοτήτων, μετατρέποντάς την σε πανουργία, σε δόλο, τέχνασμα, πονηριά, απομονώνοντάς την τελικά στον τομέα μιας αισθητικής λειτουργίας, μιας καλλιτεχνικής δημιουργίας, που ικανοποιεί τις διεστραμμένες αντιλήψεις του “τεχνίτου”. Κάπως έτσι εμφανίζεται η στείρα και άκρως ιδιοτελής μορφή της τέχνης για την τέχνη. Της σημερινής κακοτεχνίας. Μιας εξαμβλωτικής δόμησης. Μιας ιεροσυλίας προς τον “Ναό της ευβουλίας (=σύνεσης)” όπως αποκαλεί την γνήσια τέχνη ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.
Σύμφωνα όμως με τον Αριστοτέλη, πάσα τέχνη και πάσα επιστημονική έρευνα, καθώς και πάσα πράξη και πρόθεση του ανθρώπου, πρέπει να έχει αγαθή επιδίωξη. Να έχει ως σκοπό το αγαθόν. Αγαθόν δε ορίζεται, το έχον αρετή και επομένως συντελεί στην ευδαιμονία του ανθρώπου. Επειδή δε η τέχνη είναι μακρά ως προς την διάρκειά της, δεν πρέπει να προσαρμόζεται στην βραχύτητα του βίου του τεχνίτου. Άλλωστε αυτό υποστηρίζει και ο Μιχαήλ Άγγελος‧ “Η τέχνη και ο θάνατος δεν συμβαδίζουν”. Η τέχνη παραμένει με άλλα λόγια, επηρεάζοντας την ανθρώπινη ζωή, ασχέτως αν εξέλειψε ο τεχνουργός. Όμως τα προβλήματα αρχίζουν και υφίστανται, όταν “τεχνουργούν” οι κακότεχνοι τύποι. Όταν ανακατεύονται οι άσχετοι σε ξένα προς τις ικανότητές τους πράγματα, τα οποία προϋποθέτουν ενδιάθετη κλίση, προδιάθεση και ειδική προίκιση του ανθρώπου από την φύση. Από την φύση που είναι η διδασκάλισσα της τέχνης. Γιατί “πάσα τέχνη (καλή) της φύσεως μίμησις είναι” κατά τον Σενέκα. Όταν λοιπόν διεισδύσουν ύπουλα στον χώρο της τέχνης οι κακότεχνοι, τότε η τέχνη καταντά καταφύγιο και μέσο για να εκφρασθούν όλες οι χυδαιότητες. Τότε μπαίνει η τέχνη στην εξυπηρέτηση των κακών ενστίκτων και χρησιμοποιείται για να παρουσιάσει όμορφες, τις ηθικές ασχημίες και τις εκδηλώσεις πνευματικής κατωτερότητος. Τότε οι επιτήδειοι ισχυροί, εκμεταλλεύονται μέσω αυτής τους αδύνατους. Τότε εξαπλώνεται η ερημία από τους διεφθαρμένους τεχνίτες, που υποδαυλίζουν τα πάθη και παραδίδουν την κοινωνία στην εξαθλίωση.
Ειδικά στις μέρες μας, όλοι “οι αυτόμολοι και δραπέτες” σύμφωνα με τον Παπαδιαμάντη, “οι αρνητές της χριστιανικής πίστεως που έχουν τον πόθο της μωράς επιδείξεως, της μανίας της δοκησισοφίας, του τύφου και της οίησης”, τεχνουργούν όλες τις αθεϊστικές θεωρίες. Άλλοις λόγοις, οι κοάζοντες βάτραχοι, προσπαθούν να σκεπάσουν το κελάηδημα του αηδονιού της πίστεως. Γι' αυτό έχουν υποτάξει την σύγχρονη τέχνη κάτω από την μπότα της ορθολογιστικής άρνησης, με στόχο το ξερίζωμα της πίστεως και της ηθικής από τις ανθρώπινες ψυχές.
Όλοι οι ιερόσυλοι, έχουν περιφρονήσει το δόγμα “της αξιοπρεπείας της τέχνης” κατά τον Σολωμό, μετατρέποντας το πιο εξαιρετικό πνευματικό λειτούργημα σε έρμαιο ατομικής ανωμαλίας.
Από την μια μεριά φονεύουν αναισχύντως την ηθική μέσα στον “ναό της δημοκρατίας” και από την άλλη αναρριχώνται πάνω στο σύμβολο της χριστιανοσύνης για να αποτελειώσουν αυτό που ξεκίνησαν... Ωστόσο έχουν την “αιδώ” οι άθλιοι “Αργείοι” και ανέρχονται στον σταυρό με φύλα συκής για να ξεχωρίζουν, άσχετα αν τον Χριστό τον σταύρωσαν ΟΛΟΓΥΜΝΟ!
Κι όμως, ούτε ο Σατανάς ο ίδιος δεν διενοήθη να αράξει πάνω στο ιερό ξύλο και όχι φυσικά γυμνός, ούτε καν ντυμένος. Παρ' όλα αυτά, χαίρεται ηδυπαθώς γιατί οι σύγχρονοι μαθητές του ξεπέρασαν κατά πολύ τον δάσκαλό τους. Οι σύγχρονοι δαιμονισμένοι και εξαθλιωμένοι θνητοί γραικύλοι, έριξαν την τέχνη στον βούρκο της βλασφημίας, μετατρέποντάς την σε όργανο προπαγανδισμού της ψυχοσωματικής γύμνιας τους. Παρ' όλα τα πρότερα η γνήσια τέχνη, αυτή της πίστεώς μας, βρίσκεται στο πλευρό του λαού ως δύναμη ενισχυτική, καθοδηγητική, εξυψωτική. Πρωταγωνίστρια στους ευγενικούς αγώνες, που αποβλέπουν στην πνευματική και ηθική εξύψωση του λαού.
Το ίδιο υποστηρίζει και ο Πλάτων λέγοντας, ότι αποστολή της τέχνης είναι να βοηθά τον άνθρωπο να γίνεται καλύτερος και όχι αθλιότερος και να μας ενισχύει στο να υποτάσσουμε τα πάθη μας και τελικά να τα καταπνίγουμε.
Κλείνουμε την μικρή μας αναφορά στο κεφάλαιο της τέχνης, υπενθυμίζοντας τα λόγια του Διονυσίου Σολωμού προς τον ποιητή Τερτσέτη:
“Το έθνος θέλει από ημάς τον θησαυρό της ατομικής μας διανοήσεως, ενδεδυμένο εθνικά. Η τέχνη για το έθνος. Η τέχνη για τον άνθρωπο, που πρέπει να τον βοηθήσει και όχι να τον χαντακώσει. Τέχνη που πρέπει να τον οδηγήσει προς την ανώτερη ζωή και όχι να τον καταντήσει σκλάβο και αλυσόδεμα των παθών του”.
Γιατί “ου δύναται δένδρον αγαθόν καρπούς πονηρούς ποιείν”, αλλά και το σπουδαιότερο βάσει των λόγων του Χριστού‧ η τέχνη για τον άνθρωπον εγένετο, ουχ ο άνθρωπος για την τέχνη.
Όλα τα πρότερα εγράφησαν για τις αγνές ψυχές, που ποθούν μία ανακαίνιση της ψυχικής τους υπάρξεως, μέσω της τέχνης που αποτελεί την ιέρεια του Θεού.
Οι έτεροι, οι ημίονοι, ας συνεχίσουν το λάκτισμά τους. Οι αδέσποτοι σκύλοι, ας κάνουν αίτηση στην φιλοζωική εταιρία μήπως και υιοθετηθούν από γονείς με αρίθμηση. Όσο για τα λυσσασμένα σκυλιά, ας κάνουν υπομονή, ώσπου να σιμώσουν περαιτέρω και οι βαρείς λύκοι, οπότε να οργανώσουν από κοινού μία συμμορία μικτή από λυκόσκυλα. Κατόπιν το ούρλιασμά τους ας το ενώσουν με την κραυγή του Όσκαρ Ουάιλντ στο Αλγέρι. “Ελπίζω να έκαμα αρκετούς ανήθικους σε αυτή την πόλη”!
Η ανηθικότητά τους όμως αυτή σήμανε και την πτώχευση της τέχνης που επαγγέλλονται. Το επόμενο βήμα είναι η κατάσχεση... οπότε γυμνοί γεννήθηκαν στη γη, γυμνοί ας αναχωρήσουν. Αυτός είναι ο συμβολισμός της γύμνιας της σύγχρονης κοινωνίας, αλλά αργήσαμε να τον συλλάβουμε. Ποτέ όμως δεν είναι αργά!
Αρίσταρχος
