ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ
«Ο ΣΩΤΗΡ»
Ἰσαύρων 42
144 72 ΑΘΗΝΑΙ
Ἐν Ἀθήναις τῇ 14ῃ Νοε. 2023
Ἀριθ. Πρωτ. 2496
Ἀξιότιμον Κύριον
Γεώργιον Τραμπούλην
Διευθυντὴν Συντάξεως «Ὀρθοδόξου Τύπου»
Κάνιγγος 10
10677 ΑΘΗΝΑ
Κύριε Διευθυντά,
Διαβάσαμε τὸ μὲ ἀριθμὸ 2468 τεῦχος τῆς 27ης παρελθόντος μηνὸς τῆς ὑπὸ τὴν διεύθυνσή σας ἐφημερίδος «Ὀρθόδοξος Τύπος» καὶ δὲν σᾶς κρύβουμε ὅτι ἐξεπλάγημεν. Δύο βασικὰ ἄρθρα τῆς ἐφημερίδος σας στὴν πρώτη σελίδα μὲ βολὲς καυστικὲς ἐναντίον τῆς Ἀδελφότητός μας!
Τὸ πρῶτο, μὲ τίτλο «Πάσχει θεολογικῶς», δικό σας ἄρθρο, ἀναφέρεται σὲ κείμενο τοῦ ἐκ τῶν μελῶν μας κ. Σταύρου Μποζοβίτη, ποὺ ὑπερασπίσθηκε τὸν δεινῶς συκοφαντούμενο ἀπὸ τὸν π. Βασίλειο Βολουδάκη διὰ τῶν στηλῶν τῆς ἐφημερίδος σας ἀείμνηστο καθηγητὴ Παναγιώτη Τρεμπέλα, τὸν ὁποῖο ἀκόμη καὶ σεῖς στὸ κείμενό σας κατηγορεῖτε, χωρὶς συγκεκριμένες ἀναφορὲς καὶ ἀποδείξεις, ὅτι ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὸν σχολαστικισμὸ τῆς ἐποχῆς του, σὲ πολλὰ σημεῖα τοῦ ἔργου του «διατύπωσε ἀπόψεις ἀποκλίνουσες ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας». Διερωτώμεθα ἄν συνειδητοποιεῖτε ποιοὶ κατηγορεῖτε ποιόν.
Τὸ δεύτερο, ὡς κύριο ἄρθρο, ἐξ ἀφορμῆς σχολίου τοῦ τεύχους 2190/1-1-19 τοῦ Περιοδικοῦ μας «Ο ΣΩΤΗΡ», μᾶς κατηγορεῖ ὅτι «προσφέρουμε «ἀλάθητον» καὶ «πρωτεῖον» εἰς τὸ “Φανάρι”».
Τὸ κείμενο τοῦ κ. Μποζοβίτη σᾶς ἐστάλη πρὶν ἀπὸ 15 μῆνες, στὶς 12 Ἰουλίου τοῦ 2022. Ἀρνηθήκατε νὰ τὸ δημοσιεύσετε καὶ διακόψατε ἔτσι τὸν Θεολογικὸ Διάλογο. Καὶ φθάσατε τώρα, μετὰ ἀπὸ ἕνα χρόνο καὶ πλέον, στὸν «Ὀρθόδοξο Τύπο» τῆς 27ης Ὀκτωβρίου 2023 νὰ προβάλλετε ὡς δικαιολογία τῆς ἀπαράδεκτης καὶ ἀντιδεοντολογικῆς ἀρνήσεώς σας τὸ ὅτι «ὁ Θεολογικὸς διάλογος ἔχει τελειώσει, ἀφοῦ οἱ θέσεις καὶ τῶν δύο ὁμιλητῶν εἶναι ξεκάθαρες καὶ ὅτι ἕνα νέο ἄρθρο δὲν θὰ μποροῦσε νὰ προσφέρη τίποτε περισσότερο». Θὰ μπορούσατε νὰ τὸ πεῖτε αὐτό, ἄν εἴχατε δημοσιεύσει τὴν ἐκτενῆ καὶ ἐμπεριστατωμένη ἀπάντηση τοῦ κ. Μποζοβίτη, δίνοντας στοὺς ἀναγνῶστες σας τὴ δυνατότητα νὰ κρίνουν. Δὲν μπορεῖτε ὅμως νὰ ἐπιβάλλετε σὲ ἕνα ἐκ τῶν διαλεγομένων σιωπὴ καὶ νὰ ἰσχυρίζεσθε ὅτι ὁ Διάλογος ἔχει τελειώσει. Αὐτὸ δημοσιογραφικῶς συνιστᾶ λογοκρισία.
Καὶ ἐνῶ δηλώνετε ὅτι ὁ Διάλογος ἔχει τελειώσει, ἔρχεσθε καὶ ἀπαντᾶτε ἐσεῖς στὸ κείμενο τοῦ κ. Μποζοβίτη, τὸ ὁποῖο δὲν δημοσιεύσατε καὶ ποὺ ἐκεῖνος τὸ δημοσίευσε στὸ ἱστοχῶρο «Orthodoxia info». Ἀλήθεια ἀπὸ ποῦ μέχρι ποῦ ἀπαντᾶτε ἐσεῖς; Μὲ σᾶς ἔγινε ὁ Διάλογος; Δὲν θὰ γράψουμε κάτι περισσότερο γιὰ τὶς θεολογικὲς θέσεις τοῦ κειμένου σας. Δὲν μᾶς τὸ ἐπιτρέπει ἡ προχειρότητά του.
Δὲν δημοσιεύσατε τὸ κείμενο τοῦ κ. Μποζοβίτη, διότι ἐπιπλέον, ὅπως γράφετε, ὁ χῶρος τῆς ἐφημερίδος σας «εἶναι πολύτιμος καθὼς τρέχουν πολλὰ καὶ ἄκρως σπουδαῖα γεγονότα». Καὶ ὅμως δίνετε χῶρο στὸν κ. Παναγιώτη Κοσμίδη νὰ ἐξαπολύσει δεύτερη ἐπίθεση μὲ κύριο ἄρθρο στὴν ἐφημερίδα σας, γιὰ σχόλιο τοῦ Περιοδικοῦ μας πρὸ πέντε ἐτῶν! Ὁ κ. Κοσμίδης μᾶς κατηγορεῖ πώς, μὲ τὴ φράση τοῦ σχολίου μας ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἔχει «καίρια εὐθύνη καὶ ἀποστολὴ νὰ διαφυλάττει τὴν ἑνότητα τῶν κατὰ τόπους Ἐκκλησιῶν καὶ τὴν ἀκρίβεια τῆς Πίστεως», προσδώσαμε στὸν Πατριάρχη «ἀλάθητον» καὶ «πρωτεῖον». Ἀποροῦμε πῶς δημοσιεύετε τέτοια ψευδῆ καὶ συκοφαντικὰ κείμενα ἐναντίον μας; Δὲν ἔχετε δεῖ ποτὲ τὰ πολὺ αὐστηρὰ καὶ ἐλεγκτικὰ κείμενα τοῦ Περιοδικοῦ «Ο ΣΩΤΗΡ» γιὰ ἐνέργειες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, οἱ ὁποῖες ἐνισχύουν τὸν διαθρησκειακὸ συγκρητισμὸ καὶ τὸν ὀλέθριο Οἰκουμενισμό; Μὲ ποιὰ δημοσιογραφικὴ ὑπευθυνότητα γράφετε στὴν πρώτη σελίδα τῆς ἐφημερίδας σας μὲ βαρύγδουπους τίτλους ὅτι «προσφέρουμε “ἀλάθητον” καὶ “πρωτεῖον” εἰς τὸ “Φανάρι”»; Δὲν συνειδητοποιεῖτε ὅτι αὐτὸ ἀποτελεῖ συκοφαντικὴ δυσφήμηση;
Παρόμοια κατηγορία ποὺ ἐπίσης συνιστᾶ ἀδίκημα ποινικῶς κολάσιμο, μᾶς ἀπευθύνετε γράφοντας μὲ ἔντονα γράμματα ὅτι «Ἡ Ἀδελφότης τοῦ Σωτῆρος ἐπῆρε τὸ μέρος τοῦ αἱρεσιάρχου». Μήπως νὰ προσέχετε περισσότερο, ἀγαπητοί, τί γράφετε;
Υἱοθετήσατε ἐδῶ αὐτὰ ποὺ κάποιος μὲ τὸ ψευδώνυμο «Μηδὲνα ἄγαν» ἔγραψε σχολιάζοντας τὸ κείμενο τοῦ κ. Μποζοβίτη στὸ ἱστολόγιο «Τὰς θύρας τὰς θύρας». Μᾶς κατηγορεῖτε μαζί του καὶ σεῖς ὅτι γιὰ τὴ Σύνοδο τοῦ Κολυμβαρίου ἡ Ἀδελφότης μας τήρησε «σιγὴ ἰχθύος». Μᾶς συκοφαντεῖτε δεινῶς. Γιὰ ρίξτε μιὰ ματιὰ στὰ τεύχη τοῦ Περιοδικοῦ μας «Ο ΣΩΤΗΡ»: 2130/1-4-16, 2132/1-5-16, 2133/15-5-16, 2135/15-6-16, 2136/1-7-16, 2137/15-7-16, 2139/1&15-9-16, 2141/15-10-16, 2177/15-5-18 καὶ 2181/15-7-18. Εἶναι σιγὴ ἰχθύος αὐτή; Δὲν διαπιστώνετε ὅτι ἡ Ἀδελφότητά μας ἄσκησε μὲ θεολογικὴ ἀκρίβεια πολὺ αὐστηρὴ κριτικὴ στὴ Σύνοδο;
Ὅμως ἐκεῖ στὸ ἴδιο σημεῖο τοῦ ἱστολογίου «Τὰς θύρας τὰς θύρας» ὁ ψευδώνυμος σχολιστὴς ἀναγνώρισε τὸ λάθος τους καὶ ζήτησε δύο φορὲς συγγνώμη ἀπὸ τὸ κ. Μποζοβίτη! Αὐτὸ γιατὶ τὸ παρατρέχετε; Γίνετε, ἀγαπητοί, συγκρατημένοι στὶς ἐπιθέσεις ἐναντίον ἀδελφῶν σας πού, τοὐλάχιστον, ὅπως καὶ σεῖς, θέλουν νὰ ζοῦν τὴν Ὀρθόδοξη ζωὴ καὶ νὰ ὑπερασπίζονται τὴν «ἅπαξ παραδοθεῖσαν τοῖς ἁγίοις πίστιν».
Κύριε Διευθυντά,
Ἐμεῖς δὲν πρόκειται νὰ ἀσχοληθοῦμε περισσότερο μὲ τὴν ἐναντίον τῆς Ἀδελφότητός μας ἀναίτια παντελῶς πολεμική σας. Μᾶς λύπησε τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ «Ὀρθόδοξος Τύπος» τῶν ἀειμνήστων π. Χαραλάμπους Βασιλοπούλου καὶ π. Μάρκου Μανώλη ἔφθασε σ’ αὐτὸ τὸ σημεῖο. Ἐλπίζουμε πάντως ὅτι τὴ σύντομη αὐτὴ ἀπάντησή μας στὶς ἐναντίον μας κατηγορίες σας θὰ τὴ δημοσιεύσετε στὴν ἐφημερίδα σας στὴν ἴδια (τὴν πρώτη) σελίδα, ὅπως ἀκριβῶς ἀπαιτεῖ ὁ σεβασμὸς πρὸς τὴν ἀλήθεια, ἡ στοιχειώδης πνευματικὴ εὐαισθησία καὶ ἡ δημοσιογραφικὴ δεοντολογία.
Σεβόμαστε τοὺς ἀειμνήστους προκατόχους σας, τοὺς ὁποίους ὅμως θεωροῦμε ὅτι δὲν τιμᾶτε μὲ τὴν ἄδικη καὶ συκοφαντικὴ πολεμική σας ἐναντίον μας. Ἐπιτρέψτε μας ὡστόσο νὰ κλείσουμε μὲ τὸ ἀποστολικό: «Ἡ φιλαδελφία μενέτω» (Ἑβρ. ιγ΄ 1).
Μετὰ τιμῆς
Ἀδελφότης Θεολόγων «Ὁ Σωτήρ»
Διευκρινηστική ἀπάντησις
Πρός τήν Ἀδελφότητα Θεολόγων
«Ο ΣΩΤΗΡ»
Σεβαστοί Πατέρες και Ἀδελφοί
Χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε
Εἰς ἀπάντησιν τῆς ἀπό 14ης Νοεμβρίου 2023 ἐπιστολή σας θά θέλαμε νά σᾶς γνωρίσουμε τά ἀκόλουθα:
Ἡ ἐπιστολή σας, Σεβαστοί Πατέρες καί Ἀδελφοί, μᾶς προκάλεσε ἔκπληξη καί ἰδιαίτερα τό ἐπιθετικό ὕφος της, ἆραγε ποῖος ἦταν ὁ λόγος, τήν στιγμή πού δέν εἴχαμε σκοπό οὔτε νά προκαλέσουμε οὔτε νά συκοφαντήσουμε; Τί θά ἔλεγε τάχα ὁ θεῖος ἀπόστολος Παῦλος, μέ ἀφορμή τήν ἐπιστολή αὐτή, μήπως θά ἐπαναλάμβανε τό «σκοπεῖτε μήπως ὑπ’ ἀλλήλων ἀναλωθῆτε»;
Ἡ ἐφημερίδα Ὀρθόδοξος Τύπος δέν εἶναι ἐπαγγελματική ἐπιχείρηση, δέν εἶναι ὄργανο προβολῆς φιλοδοξιῶν, ποτέ δέν ἦταν σκανδαλοθηρικό ἤ ἐκβιαστικό ἔντυπο, οὔτε κακῶς νοουμένη δαμόκλειος σπάθη κατά προσώπων, ἀτόμων, ὁμάδων, θεσμῶν καί καταστάσεων. Ἐξ ἱδρύσεώς της μέχρι σήμερα οἱ γράφοντες καί οἱ διακονοῦντες τόν Ο.Τ. εἶχαν καί ἔχουν τήν ἔντονη συναίσθηση ὅτι ὅλους μᾶς ἑνώνει ἕνα κοινό γνώρισμα, ἡ ἀνιδιοτέλεια τῶν ἀναζητήσεών μας, ἡ βαθειά ἀγάπη ἀφενός πρός τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί πρός τήν Πατρίδα καί ἀφετέρου ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία κινδυνεύει καί ἡ Ἑλλάδα μας κλυδωνίζεται. Θέλουμε νά πιστεύουμε ὅτι τά αὑτά γνωρίσματα διακατέχουν καί ἐσᾶς.
Ἑπομένως, ὅ,τι ἐγράφη, τόσο ἀπό τόν γράφοντα, διευθυντή τῆς ἐφημερίδος, κ. Γεώργιο Τραμπούλη μέ τό ἄρθρο «Πάσχει θεολογικῶς», ὅσο καί ἀπό τόν ἐκλεκτό συνεργάτη της κ. Παναγιώτη Κοσμίδη μέ τό δημοσίευμά του «Προσφέρουν ‟ Ἀλάθητον” καί ‟Πρωτεῖον” εἰς τό Φανάρι», δέν εἶχαν ὑστερόβουλη πρόθεση, οὔτε ἤθελαν νά προκαλέσουν, ἀλλά ἦταν πρός δόξαν τοῦ θελήματος τοῦ Κυρίου μας.
Ἔτσι, τίθεται τό ἑπόμενο ἐρώτημα, μπορεῖ ἆραγε νά κατηγορηθοῦμε γιά ἐμπαθῆ ἤ αὐστηρά κριτική;
Μά ἡ κριτική μας δέν ἦταν οὔτε ἐμπαθής οὔτε αὐστηρά, δέν γράψαμε γιά τίς θεολογικές θέσεις τοῦ κ. Μποζοβίτη ὅτι τίς χαρακτηρίζει ἡ «προχειρότητα», κάτι τό ὁποῖο ἐγράφη στήν ἀποσταλεῖσα ἐπιστολή σας ἤ ὅτι, ἀναφερόμενοι στόν γράφοντα καί στόν μακαριστό Παναγιώτη Τρεμπέλα, γράφετε «Διερωτώμεθα ἄν συνειδητοποιεῖτε ποιοὶ κατηγορεῖτε ποιόν»;
Ὁ γράφων ἔχει ἀπόλυτη συναίσθηση τῆς θέσης του ἀπέναντι στόν ὀγκόλιθο πού λέγεται Παναγιώτης Τρεμπέλας, ὅμως αὐτό δέν ἀναιρεῖ τήν ὅποια καλόβουλη κριτική. Ἄλλωστε καί ὁ μακαριστός π. Γεώργιος Μεταλληνός ἔχει ἀναφερθῆ στό πρόσωπο τοῦ Παναγιώτη Τρεμπέλα μέ ἀνάλογες ἀπόψεις, ὅτι δηλαδή λόγῳ τοῦ σχολαστικοῦ περιβάλλοντός του «διατύπωσε ἀπόψεις ἀποκλίνουσες ἀπό τήν Ὀρθόδοξη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας», ἀθέλητα βέβαια καί ἀνεπίγνωστα, ὅμως αὐτό δέν ὀνομάζεται κατηγορία. Παρατηρήσεις γίνονται, κριτική γίνεται, ὥστε ἡ ἐπιστήμη τῆς Θεολογίας νά μπορέση νά δῆ ποῦ βρίσκεται σήμερα.
Ὡς ἐπίρρωση τῆς ἄποψής μας σχετικά μέ τόν μακαριστό Καθηγητή Παναγιώτη Τρεμπέλα νά προσθέσουμε τί γράφει ὁ Πανεπιστημιακός Καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης στό πόνημά του “Ὁ Ἅγ. Γρηγόριος Παλαμᾶς στή σύγχρονη ἑλληνική θεολογία”. Σημειώνει ὁ κ. Καθηγητής, «ἐκδίδεται στά 1974-75 τό ἔργο τοῦ Παναγιώτη Τρεμπέλα, Μυστικισμός, ἀποφατισμός, καταφατική θεολογία, τεύχη Α-Β… καταλήγει σέ πρωτόγνωρους ἀφορισμούς περί ἀποσιωπήσεως τῆς “περί μυστηριώδους τῆς θείας ἐνεργείας ἀληθείας”, περί εἰσαγωγῆς συνθέσεως “ἐν τῇ ἁπλῇ τοῦ Θεοῦ οὐσίᾳ” καί τέλος οὔτε λίγο οὔτε πολύ ἐξισώνει Βαρλαάμ καί Παλαμᾶ “ἔν τινι μέτρῳ παρεσύρθη εἰς τήν αὐτήν σύγχυσιν κατά διεύθυνσιν ἀντίθετον” μέ τόν Βαρλαάμ, ὁ ὁποῖος “διετέλει ὑπό τήν ἐπίδρασιν τῶν ὑπερβολῶν τῆς Σχολαστικῆς θεολογίας”. Στόν Παναγιώτη Τρεμπελα ἀπάντησε ἀμέσως ἡ Ἱερά Κοινότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους μέ αὐστηρό κείμενό της, πού δημοσιεύθηκε στό περιοδικό “Ἀθωνικοί Διάλογοι”, τό 1975. Σύμφωνα μέ τούς Ἁγιορεῖτες Πατέρες, ἡ ἐργασία τοῦ καθηγητῆ Τρεμπέλα “περιέχει πλῆθος ἐπιληψίμων καί καταδικαστέων ἐκφράσεων, δι’ ὧν περιφρονοῦνται ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καί τίθενται εἰς ἀνυποληψίαν μεγάλοι Ὅσιοι καί ἀσκητικοί συγγραφεῖς τῆς νηπτικῆς παραδόσεως”.
Γράφετε ὅτι «Ἀρνηθήκατε νά τό δημοσιεύσετε (τό κείμενο τοῦ κ. Μποζοβίτη) καί διακόψατε τόν Θεολογικό Διάλογο».
Γράψαμε καί στήν ἀπάντησή μας στόν κ. Μποζοβίτη, ἀφενός ὅτι δέν ἦταν δυνατόν λόγῳ ἔκτασης (θά γέμιζε ὅλη τήν ἐφημερίδα καί πάλι δέν θά ἐπαρκοῦσε), ἀφετέρου, ὅπως ἐγράφη καί στό κείμενο μας, ὁ κ. Μποζοβίτης, ἐπειδή «ἀδυνατεῖ νά κατανοήση τόν τρόπο ἕνωσης τῶν δύο τελείων φύσεων τοῦ Κυρίου, τῆς θείας καί τῆς ἀνθρωπίνης, στήν ὑπόσταση τοῦ Θεοῦ Λόγου», κάτι τό ὁποῖο ἔχει ἐπισημανθῆ καί ἀπό τούς ἀναγνῶστες τοῦ ΟΤ, ἐπανέρχεται καί ἐπαναλαμβάνει τίς ἴδιες ἀπόψεις μέ τό μή δημοσιευθέν ἄρθρο του καί μάλιστα σέ μεγαλύτερη ἔκταση, χωρίς ὅμως νά κατανοήση ποῦ σφάλλει. Καί γιά τόν λόγο αὐτό καί μετά ἀπό ὑπόδειξη τῶν ἀναγνωστῶν, «νά μή συνεχίσουμε τόν διάλογο, γιατί εἶναι ἕνα θέμα τό ὁποῖο κατά τό παρελθόν ἔχει ἀναλυθῆ διεξοδικά καί ὅτι ἕνας νέος διάλογος μόνον ἀναμοχλεύσεις παθῶν μπορεῖ νά προσφέρη», θεωρήσαμε σωστό νά διακόψουμε τόν διάλογο. Τό ὅτι «ἀναμοχλεύει πάθη» ἐπιβεβαιώθηκε τόσο ἀπό τό δημοσιευθέν ἄρθρο τοῦ κ. Μποζοβίτη ὅσο καί ἀπό τήν ἀποσταλεῖσα ἐπιστολή σας.
Ἀναφέρεστε στό κείμενο τοῦ ἀγαπητοῦ συνεργάτη τῆς ἐφημερίδας, κ. Παναγιώτη Κοσμίδη ὅτι, «Ἀποροῦμε πῶς δημοσιεύετε τέτοια ψευδῆ καί συκοφαντικά κείμενα ἐναντίον μας;…Δέν συνειδητοποιεῖτε ὅτι αὐτό ἀποτελεῖ συκοφαντική δυσφήμηση;».
Σεβαστοί Πατέρες καί Ἀδελφοί, μέ ὅλον τόν σεβασμό καί τήν ἀγάπη πρός τά πρόσωπά σας, σφάλλετε καί πάλι. Σεβόμαστε τήν κριτική πού ἀσκεῖτε στό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως γιά τίς ἐνέργειές του πού ἐνισχύουν τόν διαθρησκειακό συγκρητισμό καί τόν οἰκουμενισμό, ὅμως ἡ ἄποψή σας, ἡ ὁποία ἀναφέρεται σέ δημοσίευμα τῆς Ἀδελφότητος καί κάνει κριτική ὁ κ. Κοσμίδης («οἱ Ὀρθόδοξοι, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὰ ἐπικίνδυνα οἰκουμενιστικα ἀνοίγματα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὀφείλουμε νὰ προσέξουμε νὰ μὴ συνεργήσουμε σὲ ὑπονόμευση τῆς θέσεώς του, τὴν ὁποία ὕπουλα ἐπιβουλεύεται ἡ Ἐκκλησία, τῆς Ρωσίας»), ὄχι μόνον πάσχει θεολογικά, ἀλλά ἔχει θέσει σέ μεγάλους κινδύνους τήν Πατρίδα μας. Ἆραγε, ἡ ἄποψή σας δέν ὑποκρύπτει ἐθνοφυλετισμό, τόν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία μας μέ τήν Σύνοδο τοῦ 1872 ἔχει ἀποκηρύξει;
Σημειώνεται στό δημοσίευμα τῆς Ἀδελφότητος «οἱ ἀντιθέσεις (μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν Κωνσταντινουπόλεως καί Ρωσίας) νά λυθοῦν μέ εἰρηνικό τρόπο καί πάντα σύμφωνα μέ τίς διατάξεις τῶν Ἱερῶν Κανόνων καί τήν διαχρονική πράξη τῆς Ἐκκλησίας, πού ἀναγνωρίζουν τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο πρωτόθρονη Ἐκκλησία στήν Ὀρθοδοξία, μέ τήν καίρια εὐθύνη καί ἀποστολή νά διαφυλάσσει τήν ἑνότητα τῶν κατά τόπους Ἐκκλησιῶν καί τήν ἀκρίβεια τῆς Πίστεως». Ἆραγε, Σεβαστοί Πατέρες καί Ἀδελφοί, ὅταν παραχωρῆται πρωτεῖο καί ἀλάθητο στό Φανάρι, τότε δέν ἀκυρώνεται καί ἡ ὅποια κριτική στήν Σύνοδο τῆς Κρήτης;
Διότι, ποία ἡ σημασία τῆς κριτικῆς στήν Σύνοδο τῆς Κρήτης, ἄν εἶναι καλή ἤ κακή, ἀφ’ ἧς στιγμῆς διακηρύσσω ὅτι ὄχι ἡ Σύνοδος, ἀλλά “οἱ Ἱεροί Κανόνες ἀναγνωρίζουν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τήν εὐθύνη καί ἀποστολή νά διαφυλάσση τήν ΕΝΟΤΗΤΑ τῶν κατά τόπους Ἐκκλησιῶν καί τήν ΑΚΡΙΒΕΙΑ τῆς Πίστεως”; Δηλαδή, δέν πιστεύουμε ἁπλῶς ἐμεῖς οἱ ἴδιοι κάτι γιά τό Φανάρι, ἀλλά εἴμαστε πεπεισμένοι ὅτι ἡ Ἱ. Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας ὁρίζει τό Φανάρι ὡς Οἰκουμενική Σύνοδο ὑπεράνω τῶν Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν! Δέν εἶναι μόνον ἐκκλησιαστικό ἀλλά καί ἐκκλησιολογικό ἀτόπημα μέ τρομερές συνέπειες.
Ἐπίσης, μᾶς κατηγορεῖτε ὅτι μετά ἀπό πέντε χρόνια ἀσχοληθήκαμε μέ τό δημοσίευμα, νά ὑπενθυμίσουμε ὅμως ὅτι “τά ἐκκλησιαστικά δέν παραγράφονται” ἀκόμα καί μετά ἀπό αἰῶνες, ὅταν μάλιστα ἀφοροῦν δογματικά ζητήματα. Νά μή λησμονοῦμε ὅτι οἱ κακοδοξίες τοῦ Ὠριγένη καταδικάσθηκαν μετά ἀπό τρεῖς αἰῶνες.
Θά θέλαμε νά σᾶς ἀναφέρουμε τέλος, μέ πολύ σεβασμό, Πατέρες καί Ἀδελφοί, ὅτι, ὅταν πρίν ἕνα χρόνο σέ συνάντηση πού εἴχαμε μέ τόν προϊστάμενο τῆς Ἀδελφότητος Ἀρχιμανδρίτη π. Ἀστέριο Χατζηνικολάου, τοῦ εἴχαμε παραδώσει δύο κείμενα, αὐτό τοῦ κ. Π. Κοσμίδη καί ἕνα ἄλλο, ὅπου γιά τό μέν τοῦ κ. Κοσμίδη μᾶς εἶχε πεῖ ὅτι θά τό μελετήση καί θά μᾶς ἀπαντήση, ὅσο γιά τό δεύτερο ὅτι ἀφορᾶ τήν Ἀδελφότητα καί ἀποτελεῖ ὑπόθεση ἐσωτερική τῆς Ἀδελφότητος.
Τά δύο τελευταῖα χρόνια ἔχουμε γίνει μάρτυρες ἑνός ἀνελέητου πολέμου, ὅπου καθημερινῶς σκοτώνονται ἑκατοντάδες ἄνθρωποι, δύο ὁμοδόξων ὀρθοδόξων κρατῶν, πόλεμο γιά τόν ὁποῖο τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως φέρει τεράστιες εὐθύνες. Καί ἀντί νά σταθοῦμε μέ σύνεση, λογική καί αὐτοσυγκράτηση, μέ τό δημοσίευμά σας βάζετε λάδι στήν φωτιά.
Στήν προκειμένη περίπτωση δέν εἴχαμε εἰσπήδηση τοῦ Φαναρίου σέ ξένη Ἐκκλησία; Ἄν δέν συμμεριζώμασθε τήν ἀπόφαση τοῦ κράτους τῆς Ρωσίας νά προστατεύση τούς Ρώσους πού ζοῦν στήν Οὐκρανία, οἱ ὁποῖοι καταπιέζονταν καί δολοφονοῦντο ἀπό τό 2014 ἀπό ἕνα φασιστικό καί διεφθαρμένο καθεστώς, τουλάχιστον νά στεκώμασθε μέ ἀμεροληψία καί πρός τίς δύο πλευρές τόσο μεταξύ τῶν Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως καί Ρωσίας ὅσο καί μεταξύ τῆς Ρωσίας καί τῆς Οὐκρανίας. Τήν στιγμή μάλιστα πού, ἐπειδή ἡ ἑλληνική κυβέρνηση ἀρνεῖται νά σταθῆ ἀμερόληπτα στό πρόβλημα, ὁ ἑλληνικός λαός γίνεται ὁ ἀποδέκτης τῶν λανθασμένων ἀποφάσεών της. Ἄρα ἡ κριτική μας δέν ἦταν οὔτε ἄδικη οὔτε αὐστηρή, νομίζω μεταξύ πραγματικῶν ἀδελφῶν ἐπιβάλλεται ἡ καλοπροαίρετη κριτική, ὅπως ἦταν αὐτή τοῦ κ. Κοσμίδη.
Τέλος, θά θέλαμε νά σταθοῦμε στήν ἀναφορά σας, «Παρόμοια κατηγορία (συκοφαντική δυσφήμηση), πού ἐπίσης συνιστᾶ ἀδίκημα ποινικῶς κολάσιμο».
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ λαός μας λόγῳ ἔλλειψης πραγματικῆς παιδείας ἀλλά καί τοῦ ἄκρατου ἐγωισμοῦ πού διακατέχει τόν νεο-Ἕλληνα, τίς τελευταῖες δεκαετίες ἔχει πάψει νά διαλέγεται, νά σκέπτεται, νά μιλᾶ δημόσια, νά ἀνταλλάσση ἀπόψεις μέ τόν ἄλλον καί νά διαφωνῆ, μέσα στά πλαίσια μίας ὁμάδας, μίας οἰκογένειας, μίας χώρας. Ἔτσι ὁδηγούμεθα πολύ συχνά γιά ἄσημους λόγους σέ διαζύγια καί στά δικαστήρια. Κανείς δέν δέχεται μύγα στό σπαθί του, ὅπως λέγει σοφά ὁ λαός μας. Ἀκόμα καί Μητροπολίτες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μέ τό παραμικρό ὁδηγοῦν τούς διαφωνοῦντες μέ τίς πράξεις τους καί τά λεγόμενά τους στά δικαστήρια καί ὁ Ο.Τ. ἔχει βιώσει ἀρκετές φορές αὐτήν τήν ἄδικη συμπεριφορά. Μέ τήν ἀναφορά σας αὐτή, δυστυχῶς ἔρχεσθε νά ἐπιβεβαιώσετε πόσο βαθύ εἶναι τό πρόβλημα τῆς ἔλλειψης δημόσιου ἀνοικτοῦ διαλόγου στήν Πατρίδα μας.
Εἶναι πιθανόν καί ἐμεῖς ὄχι μόνον σέ μερικά, ἀλλά σέ πολλά νά σφάλλουμε, ἄλλωστε δέν διεκδικοῦμε κανένα παπικό ἀλάθητο. Γιά τόν λόγο αὐτό θά εἴμασταν ἰδιαίτερα εὐτυχεῖς, ἐάν θελήσετε νά μᾶς ὑποδείξετε ἐνδεχόμενα τέτοια λάθη μας, μέ πειστικές ὅμως ἀποδείξεις. Ἔτσι, θά δε-χθοῦμε τίς ὅποιες παρατηρήσεις σας μέ εἰλικρινῆ ταπείνωση καί ἀνυπόκριτη εὐγνωμοσύνη καί θά ἔχουμε τό θάρρος νά ἀναγνωρίσουμε τά λάθη μας.
Ὅμως σέ προσωπικό ἐπίπεδο, διότι ἀποδεικνύεται ὅτι ὁ δημόσιος διάλογος ἀναμοχλεύει πάθη.
Γεώργιος Κ. Τραμπούλης
Κρίνονται τά γραφέντα, ὄχι τά πρόσωπα
Ἀθῆναι 23 Νοεµβρίου 2023
Πρός
Τήν Ἀδελφότητα Θεολόγων
«Ο ΣΩΤΗΡ»
Ἰσαύρων 42
Ἀθῆναι 11472
Σεβαστοί Πατέρες & Ἀδελφοί
Εὐλογεῖτε & Χαίρετε πάντοτε!
Ἡ Διεύθυνση τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου»(στό ἑξῆς Ο.Τ.) µοῦ ἐκοινοποίησε χθές τήν ἐπιστολή σας τῆς 14ης Νοεµβρίου 2023. Ἔµεινα ἐµβρόντητος ἀπό τήν ἐµπλοκή τοῦ ὀνόµατός µου σέ µία ἀντιπαράθεση τῆς Ἀδελφότητός σας µέ τήν Διεύθυνση τοῦ Ο.Τ. καί τούς χειρισµούς της στήν ἀντιµετώπιση τῆς ἀρθρογραφίας τῆς Ἐφηµερίδος. Καί ἔµεινα ἐµβρόντητος, διότι τό ὅλο πνεῦµα τῆς Ἐπιστολῆς σας, ἐµµέσως πλήν σαφῶς, ἐµπλέκει καί τό πρόσωπό µου σέ µιά σοβαρή –ὅπως φαίνεται– διένεξη τῆς Ἀδελφότητος µέ τόν Ο.Τ., στήν ὁποία οὔτε ἐκ τῶν πραγµάτων ἐµπλέκοµαι, οὔτε ἐπιθυµῶ νά ἐµπλακῶ.
Αὐτό πού µέ ἀφορᾶ εἶναι µόνο ἡ δηµοσιευθεῖσα ἀλληλογραφία µου µέ τό Μέλος τῆς Ἀδελφότητός σας κ. Σταῦρον Μποζοβίτην, ἐξ ἀφορµῆς δηµοσιεύσεως τµηµάτων µιᾶς Κυριακάτικης διαδικτυακῆς Ὁµιλίας µου, πού ἡ ἐφηµερίδα ἔκρινε ὅτι ἔπρεπε νά ἀποµαγνητοφωνήσῃ καί νά δηµοσιεύσῃ. Στήν Ὁµιλία µου ἐκείνη ἐξήγησα, γιατί ἀναφέρθηκα (κάνοντας κριτική) σέ κάποια σηµεῖα τῆς Θεολογίας τῶν Καθηγητῶν Π. Τρεµπέλα καί τοῦ Μ. Φαράντου. Ἡ Ἐφηµερίδα φιλοξένησε δύο ἐπιστολές τοῦ κ. Μποζοβίτη καί ἀντίστοιχες δικές µου καί ἔπαυσε τόν διάλογο. Στήν παύση τοῦ διαλόγου εὐθύνοµαι κατά τοῦτο: Ἐγνωστοποίησα στήν Διεύθυνση τοῦ Ο.Τ. ὅτι δέν πρόκειται νά συνεχίσω ἀπό πλευρᾶς µου τόν διάλογο, ὅσο καί νά ἐσυνεχίζετο ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, διότι ἀπό ἐτῶν δέν µπορέσαµε νά συνεννοηθοῦµε µέ τόν κ. Μποζοβίτη καί συγκεκριµένα ἀπό τοῦ ἔτους 1999 (στό βιβλίο του «Τά αἰώνια σύνορα τῆς Ὀρθοδοξίας & οἱ Ἀντιχαλκηδόνιοι»), ὅταν ἄρχισε νά κάνῃ κριτική σέ τοποθετήσεις µου διατυπωµένες σέ συγκεντρωµένα ἄρθρα µου σέ τευχίδιο, µέ τίτλο «Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΠΕΚΕΙΝΑ». Νά σηµειωθῇ ὅτι τά ἄρθρα τοῦ τευχιδίου αὐτοῦ (δηµοσιευµένα ἀπό τόν Μάρτιο ἕως τόν Ἰούνιο τοῦ 1989 στόν Ο.Τ.) εἶχαν ἐλεγχθῇ ἀπό τόν µακαριστόν π. Ἐπιφάνιον Θεοδωρόπουλον µέ παράπλευρες σηµειώσεις του στό χειρόγραφό µου καί ἐπρόκειτο γιά Θεολογική συζήτηση τοῦ µακαριστοῦ Καθηγητοῦ Ἀνδρέα Θεοδώρου µέ τόν γράφοντα. Καί ὁ Καθηγητής Ἀνδρέας Θεοδώρου καί ὁ κ. Στ. Μποζοβίτης ἀρνοῦνται ὅτι ὁ Σαρκωθείς Θεός ἔλαβε Προπτωτική ἀνθρώπινη Φύση καί ἑκουσίως προσέλαβε καί ἐνήργησε πραγµατικά τά ἀδιάβλητα πάθη τῆς πεπτωκυίας φύσεώς µας, ἀλλά πρεσβεύουν ὅτι ἔλαβε τήν µεταπτωτική ἀνθρώπινη Φύση µας, διότι ἄλλως, κατ’ αὐτούς, ἡ ἐνέργεια τῶν «ἀδιαβλήτων παθῶν» εἶναι ἀφθαρτοδοκητισµός, εἶναι φαινοµενική καί ὄχι πραγµατική!
Ἐπ’ αὐτοῦ ἔγραψα πολλά. Ἐδῶ θά ἀρκεσθῶ νά παραθέσω τήν συνοπτική Ὁµολογία τοῦ π. Ἐπιφανίου ἐπί τοῦ θέµατος αὐτοῦ, καταγεγραµµένη στό βιβλίο του «Τρέφοντας τόν λαό τοῦ Θεοῦ» (Ἔκδοσις Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Δαµασκηνός, Σταµάτα 2017). Τοῦ ἐτέθη ἐρώτηση: — «Ποιά ἀνθρώπινη φύσι προσέλαβε ὁ Κύριος; Τή µετά τήν πτῶσι ἤ τήν πρωτύτερα;». Καί, ἀπήντησε: — «Φυσικά τήν ἄπτωτη· αὐτή τήν ὁποία εἶχε ὁ Ἀδάµ πρίν πέση, πρίν ἁµαρτήση. Ἄν ἔπαιρνε τήν πεπτωκυῖα, θά ἦταν καί ὁ Ἴδιος ἁµαρτωλός»!
Τήν ἀπόφασή µου νά µή συνεχίσω τόν διάλογο µέ τόν κ. Μποζοβίτη τήν ἐτήρησα καί ὅταν αὐτός, µετά ἀπό µῆνες (τήν ἑποµένη πού ἀνεκοίνωσα διαδικτυακά ὅτι ὁδηγοῦµαι σέ δίκη µέ τήν πρεσβυτέρα µου γιά τήν ἀντίστασή µας στήν ἀπάτη τοῦ covid-19), ἀνήρτησε 3η ἀπάντησή του σέ µένα στόν ἱστοχῶρο «Orthodoxia info».
Τό γιατί ἡ Ἐφηµερίδα Ο.Τ. δέν φιλοξένησε ἄλλο τόν κ. Μποζοβίτη, αὐτό δέν µέ ἀφορᾶ. Πάντως, οὔτε ἐµπόδισα, οὔτε µποροῦσα νά ἐµποδίσω, οὔτε διανοήθηκα ποτέ νά λογοκρίνω ὁποιονδήποτε. Αἰσθάνθηκα ὅτι εἶχα ἀπαντήσει πολύ περισσότερο ἀπό ὅσο ἐχρειάζετο. Μάλιστα, ἀρκετοί µοῦ εἶπαν ὅτι «συνεχίζεται µιά συζήτηση γιά αὐτονόητα, πού κουράζει»!
Ὡστόσο εἶχα θυµίσει στήν ἀπάντησή µου στόν κ. Μποζοβίτη ὅτι καί τό 1984 ὁ µακαριστός π. Μᾶρκος Μανώλης διέκοψε τόν διάλογο µεταξύ τῶν Εὐσταθίου Μπάστα καί, (πάλι), Στ. Μποζοβίτη, ὑπερασπιστῶν τῶν ἀειµνήστων Καθηγητῶν Τρεµπέλα-Ἀνδρούτσου, καί τοῦ Ἀθ. Σακαρέλλου, καί, ὡς συνέπεια τῆς διακοπῆς, ἡ Ἀδελφότης «Ο ΣΩΤΗΡ» ἐξέδωσε τίς µή δηµοσιευθεῖσες ἀπαντήσεις σέ ξεχωριστό φυλλάδιο, τόν Ὀκτώβριον τοῦ 1984. Ἐγράφετο δέ ἐπί λέξει: «Ὁ Ο.Τ. εἰς τό φύλλον του τῆς 31ης Αὐγούστου 1984 παρεχώρει τάς στήλας του διά νά ἐπιχειρηθῆ ἀνοικτή ἐπίθεσις κατά τῶν καθιερωµένων εἰς τόν ἐκκλησιαστικόν µας χῶρον µεγάλων δογµατικῶν τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας ἀειµνήστων Παναγιώτου Ν. Τρεµπέλα καί Χρήστου Ἀνδρούτσου»(σελ. 3).
Ὅπως δέν ἐµπόδισα τήν δηµοσίευση περαιτέρω ἀπόψεων τοῦ κ. Μποζοβίτη ἔτσι καί δέν θεώρησα ὅτι τό ἄρθρο τοῦ κ. Τραµπούλη µέ ὑποκαθιστᾶ στόν διάλογο µαζί του, διότι µέ τήν ἀνάρτηση στό «Orthodoxia info» ἐκατηγορεῖτο εὐθέως ἡ ἐφηµερίδα καί ἐδικαιοῦτο νά ἐξηγήσῃ τούς λόγους διακοπῆς τῆς δηµοσιεύσεως.
Ὡς πρός τήν Ὀρθοδοξία τῆς Ἀδελφότητος «Ο ΣΩΤΗΡ» δέν συµµερίζοµαι καµµία ἐναντίον της µοµφήν ἤ ὅτι ὑποστέλλει τό Ἱεραποστολικό καί Ὁµολογιακό της φρόνηµα. Προσέφερε στό παρελθόν πολλά καί ἐξακολουθεῖ νά προσφέρῃ. Ἀπόψεις, θέσεις, σφάλµατα, ὑπάρχουν σέ ὅλους µας καί ὅλοι ἐλεγχόµεθα καί οἱ κρίνοντες κρίνονται. Γι’ αὐτό δέν κρύβω τήν θλίψη µου γιά τόν χαρακτηρισµό µου στήν Ἐπιστολή σας ὡς «δεινῶς συκοφαντήσας τόν Παν. Τρεµπέλαν»(!), τόν ὁποῖον ἐγνώρισα, τιµῶ καί σέβοµαι, παρά τίς Θεολογικές διαφορές, τίς ὁποῖες δικαιούµεθα ὅλοι νά διατυπώνουµε, ὅσο µικροί καί νά φαινόµαστε στά µάτια τῶν ἀνθρώπων. Αὐτό τό γράφω γιά τό περιφρονητικό σχόλιό σας «Διερωτώµεθα ἄν συνειδητοποιεῖτε ποιοί κατηγορεῖτε ποιόν». Ἔρχεται στή σκέψη µου ἡ ἀντιµετώπιση τοῦ Καθηγητοῦ Παν. Μπρατσιώτη ἐκ µέρους τοῦ π. Ἐπιφανίου, ὅταν ὁ Καθηγητής σέ παρόµοιο διάλογο ἠσχολεῖτο στήν ἀπάντησή του µέ τό πρόσωπο τοῦ π. Ἐπιφανίου καί ὄχι µέ τά γραφέντα, ὁπότε καί ὁ π. Ἐπιφάνιος τοῦ ἀπήντησε µεταξύ τῶν ἄλλων: «Σεβαστέ µοι Διδάσκαλε, οἶδα τίς εἰµί καί τίνι γράφω…νεώτερος, Ὑµεῖς πολιός, ἐγώ ἄσοφος καί ἄσηµος καί Ὑµεῖς σοφός καί διάσηµος…Ὅµως, οὐ ζητητέον τίς ὁ λέγων ἄλλά τί ἐστί τό λεγόµενον».(Ἄρθρα-Μελέται-Ἐπιστολαί, τ.Α΄, 1981, σελ. 14).
Μέ σεβασµό καί ἐν Χριστῷ ἀγάπην
π. Βασίλειος Ε. Βολουδάκης
• Κοινοποίηση: Ἐκκλησιαστική Ἐφηµερίδα «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ»
