ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤ’ (Α’ Τιμ. 2,1-2): «Παρακαλώ λοιπόν, πρώτα απ’ όλα να κάμνετε δεήσεις, προσευχές, παρακλήσεις, και ευχαριστίες για όλους τους ανθρώπους, για τους βασιλείς και όλους εκείνους που είναι σε υψηλές θέσεις, για να ζούμε βίο ήρεμο και ήσυχο με κάθε ευσέβεια και σεμνότητα. Γιατί αυτό είναι καλό και ευπρόσδεκτο ενώπιον του Σωτήρα μας Θεού, ο οποίος θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι και να γνωρίσουν την αλήθεια».
Ο ιερεύς είναι σαν κάποιος κοινός πατέρας όλης της οικουμένης. Αυτός λοιπόν πρέπει να φροντίζει για όλους, όπως και ο Θεός, του οποίου είναι ιερεύς· γι’ αυτό λέγει· «παρακαλώ λοιπόν πριν από όλα να κάμετε δεήσεις, προσευχές». Δύο είναι τα αγαθά που προέρχονται από εδώ· και η έχθρα που έχουμε προς τους έξω διαλύεται (γιατί κανένας δεν μπορεί να αισθάνεται μίσος προς εκείνον για τον οποίο προσεύχεται), και εκείνοι οι ίδιοι γίνονται καλύτεροι με το να γίνονται προσευχές για εκείνους, και με το μη γίνονται σαν τα θηρία εναντίον μας. Γιατί τίποτε δεν προσελκύει τόσο στη διδασκαλία, όσο το να αγαπά και να αγαπιέται κανείς.
Σκέψου ποια εντύπωση έκαμνε σ’ εκείνους που επιβουλεύονταν, που μάστιζαν, που καταδίωκαν, που φόνευαν, ακούγοντας ότι εκείνοι που παθαίνουν αυτά κάμνουν εκτενείς προσευχές προς το Θεό γι’ αυτούς που κάμνουν αυτά. Βλέπεις πως θέλει να είναι ο Χριστιανός ανώτερος από όλους; Γιατί, όπως ακριβώς στην περίπτωση των μικρών παιδιών, και αν ακόμα το παιδί που βαστάζεται χτυπά το πρόσωπο του πατέρα, δε μειώνει καθόλου τη φιλοστοργία του προς αυτό, έτσι κι εμείς κι αν δεχόμαστε χτυπήματα από τους έξω, πρέπει να μη μειώνουμε την αγάπη μας προς αυτούς.
Τι σημαίνει όμως το «πρώτον από όλα»; Δηλαδή στην καθημερινή λατρεία. Και αυτό το γνωρίζουν οι μύστες, πως γίνεται κάθε μέρα, και την εσπέρα και το πρωί. Πως για όλο τον κόσμο, και για τους βασιλείς και για όλους που βρίσκονται σε αξιώματα κάμνουμε την προσευχή.
Εάν θέλει να διαλύσει τούς κοινούς πολέμους και τις μάχες και τις ταραχές, και γι’ αυτό παρακαλεί τον ιερωμένο να προσεύχεται για τούς βασιλείς και για τούς άρχοντες, πολύ περισσότερο πρέπει αυτό να το κάμνουν οι ιδιώτες.
Ει τούς κοινούς βούλεται λύεσθαι πολέμους και τας μάχας και τας ταραχές, και διά τούτο υπέρ βασιλέων και υπέρ αρχόντων παρακαλεί τον ιερωμένον ευχάς ποιείσθαι, πολλώ μάλλον και τούς ιδιώτας τούτο χρη ποιείν.
Αλλ’ ίσως πει κάποιος, ότι δε μίλησε για όλους, αλλά για τους πιστούς. Τι λοιπόν όταν λέγει «για τους βασιλείς»; Γιατί τότε οι βασιλείς δεν ήταν θεοσεβείς, αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα διαδέχονταν οι ασεβείς τους ασεβείς. Έπειτα, για να μη θεωρηθεί κολακεία το πράγμα, προηγουμένως είπε, «για όλους», και έπειτα «για τους βασιλείς». Γιατί, αν έλεγε μόνο για τους βασιλείς, ίσως κάποιος το σκεπτόταν αυτό. Έπειτα, επειδή φυσικό ήταν να ναρκώνεται η ψυχή του Χριστιανού, ακούοντας αυτά, και να μην αποδέχεται τη συμβουλή, εφόσον πρέπει να δεηθεί κατά την ώρα των μυστηρίων για τον ειδωλολάτρη, πρόσεχε τι λέγει και πως θέτει το κέρδος, για να δεχθείς έστω και έτσι την προτροπή· «για να περνούμε», λέγει, «ήρεμη και ήσυχη ζωή».
Δηλαδή, η σωτηρία εκείνων είναι δική μας ξενοιασιά, όπως ακριβώς και στην επιστολή προς Ρωμαίους, προτρέποντας αυτούς να πείθονται στους άρχοντες, λέγει· «αν όχι από ανάγκη, αλλά από συνείδηση». Γιατί ο Θεός όρισε τις αρχές για κοινή ωφέλεια.
Πως λοιπόν δεν είναι άτοπο αυτοί να στρατεύονται και να πιάνουν τα όπλα, για να είμαστε εμείς σε ασφάλεια, εμείς όμως να μη προσευχόμαστε ούτε γι’ αυτούς που κινδυνεύουν και στρατεύονται; Ώστε το πράγμα δεν είναι κολακεία, αλλ’ είναι θέμα δικαιοσύνης. Αν αυτοί δε σώζονταν και ούτε σημείωναν επιτυχία στους πολέμους, κατ’ ανάγκη και εμείς θα βρισκόμασταν σε ταραχές και θορύβους· γιατί ή θα έπρεπε και εμείς οι ίδιοι να στρατευθούμε, αν σκοτώνονταν εκείνοι, ή να φύγουμε και να πλανόμαστε παντού. Σαν να είναι δηλαδή κάποια οχυρώματα, λέγει, που φυλάγουν εκείνους που είναι μέσα για να ζουν με ειρήνη.
«Δεήσεις», λέγει, «προσευχές, εντεύξεις, ευχαριστίες». Πρέπει να ευχαριστούμε το Θεό και για τα αγαθά που δίνει στους άλλους· όπως το ότι ανατέλλει τον ήλιο σε πονηρούς και αγαθούς, το ότι βρέχει για δικαίους και άδικους. Βλέπεις ότι όχι μόνο με την προσευχή, αλλά και με την ευχαριστία μας ενώνει και μας συγκολλάει; Γιατί αυτός που αναγκάζεται να ευχαριστήσει το Θεό για τα αγαθά που δίνει στον πλησίον του, αναγκάζεται και να τον αγαπά και να φέρεται φιλικά προς αυτόν. Αν πρέπει να ευχαριστούμε το Θεό για τα αγαθά που δίνει στον πλησίον μας, πολύ περισσότερο πρέπει για τα δικά μας και για εκείνα που τα αγνοούμε και θέλουμε δε θέλουμε μας τα δίνει, και ακόμα και για εκείνα που τα θεωρούμε λυπηρά· γιατί ο Θεός όλα τα ρυθμίζει προς το καλό μας.
Κάθε προσευχή μας λοιπόν ας περιέχει ευχαριστία. Αν μας προστάζει να ευχόμαστε για τους πλησίον όχι μόνο τους πιστούς, αλλά και τους άπιστους, σκέψου πόσο κακό είναι να προσευχόμαστε κατά των αδελφών. Τι λες; Εκείνος σε προέτρεψε να προσεύχεσαι για τους εχθρούς και συ προσεύχεσαι κατά του αδελφού σου; Δεν προσεύχεσαι εναντίον εκείνου, αλλ’ εναντίον του εαυτού σου, γιατί παροργίζεις το Θεό λέγοντας εκείνα τα ανόσια λόγια· ‘έτσι δείξε σ’ αυτόν, έτσι κάμε τον, χτύπησέ τον, ανταπόδωσέ του’. Πολύ απέχουν αυτά από τους μαθητές του Χριστού, τους επιεικείς και ειρηνικούς. Το στόμα που αξιώθηκε τέτοια μυσταγωγία, ας μη βγάλει τίποτε πικρό· τίποτε αηδές ας μη βγάλει η γλώσσα που άγγιξε το θείο σώμα. Ας την φυλάγουμε καθαρή, ας μην προσφέρουμε με αυτήν κατάρες. «Αν οι κακολόγοι δε θα κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών», πολύ περισσότερο αυτοί που καταριέται γιατί κατ’ ανάγκη αυτός που καταριέται βρίζει· η ύβρη και η ευχή απέχουν πολύ η μία από την άλλη. Η κατάρα και η ευχή απέχουν πολύ· η κατηγορία και η ευχή απέχουν πολύ. Προσεύχεσαι στο Θεό να σε ελεήσει, και καταριέσαι άλλον; «Αν δε συγχωρήσεις, δε θα συγχωρηθείς». Και εσύ όχι μόνο δε συγχωρείς, αλλά παρακαλείς και το Θεό να μη τον συγχωρήσει; Είδες υπερβολική κακία; Αν δε συγχωρείται αυτός που δε συγχωρεί, αυτός που παρακαλεί τον Κύριο να μη συγχωρήσει, πως θα συγχωρηθεί; Δε βλάπτεις εκείνον, αλλά τον εαυτό σου.
(….)
Γνωρίζετε βέβαια οι πιστοί γιατί πρέπει να προσεύχεσθε, πως κάθε προσευχή είναι κοινή. Αλλά, λέγει, δεν λέχθηκε εκεί να προσευχόμαστε για τους απίστους. Επειδή δε γνωρίζετε τη δύναμη της προσευχής, ούτε αντιλαμβάνεσθε το βάθος και το θησαυρό της· γιατί, αν κάποιος την αναπτύξει, θα βρει ακόμα και τούτο σ’ αυτήν. Όταν δηλαδή λέγει ο προσευχόμενος, «ας γίνει το θέλημά σου όπως στον ουρανό, έτσι και στη γη», τίποτε άλλο δεν εννοεί παρά αυτό. Ποιο; Ότι στον ουρανό δεν υπάρχει κανένας άπιστος, κανένας ενάντιος. Αν λοιπόν επρόκειτο μόνο για τους πιστούς, δεν είχε θέση το λεγόμενο. Γιατί, εάν επρόκειτο οι πιστοί να κάμνουν το θέλημά του, οι άπιστοι όμως όχι, δε θα ήταν το θέλημά του όπως στον ουρανό, αλλά τι; Όπως στον ουρανό, λέγει, δεν υπάρχει κανένας πονηρός, έτσι ας μην υπάρχει ούτε στη γη. Άλλ’ όλους προσέλκυσέ τους, λέγει, στο φόβο σου, όλους τους ανθρώπους κάμε τους αγγέλους, είτε εχθροί μας είναι είτε πολέμιοι.
ΤΟ ΑΦΘΑΡΤΟ ΔΕΞΙΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ.
Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους
ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ- ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ 23 – ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1986 – ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΤΗΝ Α’ ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ (ΟΜΙΛΙΕΣ Α’-ΙΗ ) – σελ. 213-223 – ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ- ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
