Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Η απομόνωση του χειροτονημένου από αφορισμένο και καθηρημένο Ιεράρχη Αρχιεπισκόπου Ουκρανίας Επιφανίου ήταν το σημαντικό στοιχείο από το Συνέδριο της Εκκλησίας της Ελλάδος, του οποίου οι εργασίες έληξαν την περασμένη Κυριακή. Συγκεκριμένα παρά την ολόθερμη υποστήριξη που έχει ο εν λόγω Αρχιεπίσκοπος από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο δεν παρέστη στο εν λόγω Συνέδριο. Ο λόγος ήταν πως η Εκκλησία της Ελλάδος, έκρινε πως αφού ήθελε την μεγίστη δυνατή συμμετοχή των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, θα έπρεπε να θυσιάσει την παρουσία του μη κανονικού Αρχιεπισκόπου Ουκρανίας. Σημειώνεται ότι ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος έχει αναγνωρίσει τον κ. Επιφάνιο, ο οποίος αναφέρεται ως Κανονικός στα Δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος και ο κ. Ιερώνυμος τον μνημονεύει...
Ο Αρχιεπίσκοπος της Ελλάδος έχει συλλειτουργήσει με τον κ. Επιφάνιο στη Θάσο, αλλά δεν τον έχει προσκαλέσει να συλλειτουργήσουν στην Αθήνα. Και στην Εκκλησία της Κύπρου ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος αναγνώρισε ως κανονικό τον Επιφάνιο, την απόφασή του αποδέχθηκε και ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος κ. Γεώργιος, αλλά δεν τον έχει προσκαλέσει να συλλειτουργήσουν στη Λευκωσία. Κατά πληροφορίες εκκλησιαστικών παραγόντων στο περιθώριο του Διεθνούς Συνεδρίου και στις ιδιαίτερες συναντήσεις που είχε με τους Αρχιεπισκόπους Αθηνών και Κύπρου ο κ. Βαρθολομαίος ζήτησε να προσκαλέσουν τον Επιφάνιο για να ενισχύσουν την δεδομένα δύσκολη θέση τόσον εκείνου, όσο και του ιδίου του Πατριάρχου. Από την άλλη πάλι οι δύο Προκαθήμενου αντιλαμβάνονται τη θέση του Οικ. Πατριάρχου, αλλά δεν θέλουν να προκαλέσουν προβλήματα στις Εκκλησίες τους.
Όπως είναι γνωστό τα έως σήμερα αποδεκτά Πατριαρχεία και οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες είναι, δεκατέσσερις. Από αυτές τον κ. Επιφάνιο έχουν αναγνωρίσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, η Εκκλησία της Κύπρου και η Εκκλησία της Ελλάδος. Δεν τον έχουν αναγνωρίσει τα Πατριαρχεία Αντιοχείας, Ιεροσολύμων, Μόσχας, Σερβίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας και Γεωργίας και οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες Πολωνίας, Αλβανίας και Τσεχίας - Σλοβακίας. Εκκλησιαστικοί κύκλοι θεώρησαν πάντως θετικό το γεγονός ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης με την παρουσία του στο Συνέδριο, έδειξε ότι αποδέχθηκε, ή ανέχθηκε, την απόφαση της Εκκλησίας της Ελλάδος να μην καλέσει τον Επιφάνιο.
Σημειώνεται ότι δεν προσεκλήθη και η Εκκλησία των Σκοπίων, αν και το Πατριαρχείο της Σερβίας έχει αναγνωρίσει την Αυτοκεφαλία της. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει αποκαταστήσει μαζί της κοινωνία, αλλά δεν έχει ακόμη αποδεχθεί την Αυτοκεφαλία. Για αυτήν το Φανάρι έχει θέσει τον όρο ο Προκαθήμενός της να φέρει τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου Αχρίδος, αλλά τα όριά του να περιορίζονται στο σημερινό κράτος, που, μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών, ονομάζεται «Βόρεια Μακεδονία». Σημειώνεται ότι παλαιότερα τα όρια της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος έφταναν έως την Θεσσαλία…
Για το ότι ακόμη το θέμα της Αυτοκεφαλίας της γειτονικής Εκκλησίας δεν έχει διακανονισθεί υπάρχουν δύο απόψεις. Η μία είναι ότι η Σύνοδος των Σκοπιανών Επισκόπων επιδιώκει ο Προκαθήμενός της να διατηρήσει τον τίτλο που φέρει έως σήμερα, δηλαδή του «Αρχιεπισκόπου Αχρίδος και Μακεδονίας», κάτι που δεν δέχεται το Φανάρι και φυσικά όλοι οι Μητροπολίτες της Μακεδονίας. Υπάρχει και η άλλη άποψη, ότι από τη μεριά του το Φανάρι έχει θέσει ως όρο της Αυτοκεφαλίας την εκ μέρους της Σκοπιανής Εκκλησίας αναγνώριση του μη κανονικού Αρχιεπισκόπου Ουκρανίας Επιφανίου. Το ότι το Φανάρι και Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος έχουν κοινωνία με τους Σκοπιανούς Μητροπολίτες φαίνεται και από τα συλλείτουργα που έχουν τελεσθεί στο Φανάρι και αλλού.
Ιδιαίτερη συνάντηση ο κ. Βαρθολομαίος είχε και με τον Αρχιεπίσκοπο της Αλβανίας κ. Αναστάσιο, με τον οποίο οι σχέσεις είναι σε αρνητικό σημείο, αφού άνθρωποι προσκείμενοι στο Φανάρι συμπεριφέρονται στον κ. Αναστάσιο με χυδαίο τρόπο, μη σεβόμενοι την πλούσια εκκλησιαστική προσφορά του στην ιεραποστολή στην Αφρική, στην Εκκλησία της Ελλάδος, και κυρίως στην κατεστραμμένη από το κομμουνιστικό καθεστώς του Χότζα Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Μεγάλη η προσφορά του κ. Αναστασίου και στην θεολογική επιστήμη, όταν επί χρόνια ήταν καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Αυτή η απαράδεκτη συμπεριφορά ανθρώπων που πρόσκεινται στο Φανάρι οφείλεται σε καθαρά εκκλησιαστικούς λόγους, επειδή ο κ. Αναστάσιος δεν αναγνωρίζει ως κανονικό Αρχιεπίσκοπο Ουκρανίας τον κ. Επιφάνιο. Η εχθρότητα έναντι της Εκκλησίας της Αλβανίας έφτασε στο σημείο ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ελπιδοφόρος και, κατ’ επέκταση, το Φανάρι να επιβραβεύσει «κληρικό, υπονομευτή της ενότητος της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας», όπως με ανακοίνωσή της κατήγγειλε η Ιερά Σύνοδος της εν λόγω Εκκλησίας. Στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται ότι κατά την εις Επίσκοπο χειροτονία του στο Φανάρι ο «εκ των πρωταγωνιστών σχίσματος εις βάρος της Εκκλησίας της Αλβανίας Θεοφάνης Koja – έτσι ονομάζεται ο υπονομευτής της ενότητος της Εκκλησίας της Αλβανίας, εχθρός της Ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία και χειροτονηθείς από το Φανάρι Επίσκοπος – απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως με το filioque, παρουσία φυσικά του κ. Ελπιδοφόρου…
Συνέπεια της απόφασης του κ. Βαρθολομαίου για την αναγνώριση του χειροτονηθέντος υπό καθηρημένου και αναθεματισμένου Μητροπολίτου Αρχιεπισκόπου Ουκρανίας κ. Επιφανίου, προκλήθηκε το σχίσμα που υπάρχει σήμερα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Από το 2019 και την έναρξη της εκκλησιαστικής κρίσεως στη χώρα αυτή ο Αρχιεπίσκοπος κ. Αναστάσιος είχε επισημάνει ότι τα προκαλούμενα εκκλησιαστικά ρήγματα και σχίσματα δεν τα επουλώνει ο χρόνος (Σημ. Όπως υποστήριζε το Φανάρι). Αντιθέτως τα βαθαίνει και τα σκληραίνει. Η απόφαση του Πατριαρχείου Μόσχας να ιδρύσει εξαρχία στην αφρικανική ήπειρο επιβεβαίωσε τους αρχικούς του φόβους, όπως τόνισε.
Ο κ. Αναστάσιος επισημαίνει λόγο του Ιερού Χρυσοστόμου, πως το σχίσμα δεν είναι κατώτερο από την αίρεση και από το 2019 έχει ζητήσει από τον κ. Βαρθολομαίο την σύγκληση Πανορθοδόξου Συνάξεως ή Συνόδου το συντομότερο δυνατόν.
Το Διεθνές Συνέδριο για τα 100 χρόνια του περιοδικού «Θεολογία» δεν
άφησε σημαντικά θεολογικά oφέλη στους περισσότερους των συμμετασχόντων.
Αυτός ήταν και ο λόγος που επικοινωνιακά δόθηκε έμφαση στα λογύδριά του
Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου ( κατά την προσφιλή του λέξη «νεφύδριο) κατά
το δείπνο και το γεύμα που παρατέθηκαν προς τιμήν των συμμετασχόντων
Προκαθημένων και αντιπροσώπων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Πράγματι, όπως εγράφη, ήταν επιτυχία η παρουσία στο Συνέδριο των δώδεκα
από τις δεκατέσσερις τοπικές Εκκλησίες, ήτοι του Οικουμενικού Πατριάρχη
κ. Βαρθολομαίου, του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεοδώρου, του Αρχιεπισκόπου
Κύπρου Γεωργίου, του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστασίου
και αντιπροσώπων από τα Πατριαρχεία Αντιοχείας, Ιεροσολύμων,
Σερβίας, Ρουμανίας,
Βουλγαρίας, Γεωργίας, και την Εκκλησία της Πολωνίας. Απουσίασαν το
Πατριαρχείο της Μόσχας και η Εκκλησία της Τσεχίας – Σλοβακίας. Αν
προσεκαλείτο ο Επιφάνιος στο Συνέδριο θα ήσαν
μόνο ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο Αλεξανδρείας και ο Κύπρου. Η ευχή του κ. Ιερωνύμου
ήταν
θετική προς την κατεύθυνση της καταλλαγής μεταξύ των Εκκλησιών, αλλά, με ανθρώπινα κριτήρια, είναι μόνο μία ευχή, μακριά από την πολύ αρνητική
πραγματικότητα. Αν ο Οικ. Πατριάρχης και ο Πατριάρχης Μόσχας δεν
αλλάξουν στάση, το σχίσμα θα βαθύνει και θα παγιωθεί, προς μεγίστη ζημία της Οικουμενικής Ορθοδοξίας.
