Αρχιερέας Αντρέι Τκάτσεφ
ΠΩΣ ΠΕΘΑΝΕ Ο ΝΤΟΣΤΟΓΙΈΦΣΚΙ
«Στη
σειρά «Ο θάνατος των αξιοσημείωτων ανθρώπων» θα μιλήσουμε για τον
θάνατο του Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι. Το 1881 αυτός ο άνθρωπος
βρήκε ειρήνη. Το ενδιαφέρον με τον θάνατό του είναι ότι ήταν ένας από
τους λίγους στους οποίους διαβάστηκε το Ευαγγέλιο πριν από το θάνατό
του. Σύμφωνα με διαφορετικές πηγές - διαφορετικά κείμενα. Σε μερικά
βιβλία από τη σειρά ZhZL, είδα ότι η σύζυγός του Άννα Γκριγκόριεβνα του
διάβασε «Η Παραβολή του Άσωτου Υιού». Και σε άλλες πηγές - το Ευαγγέλιο
του Μάρκου, το βάπτισμα του Ιησού Χριστού.
Αλλά με τον ένα ή τον
άλλο τρόπο, πέθανε υπό τους ήχους του Ευαγγελίου και είπε πολύ σημαντικά
λόγια στη γυναίκα του: «Άνια, δεν σε απάτησα καν στις σκέψεις μου». Τα
παιδιά ήρθαν σε αυτόν για ευλογία, τα ευλόγησε και έδωσε την ψυχή του
στον Θεό, αυτός ο καταναλωτικός πρώην κατάδικος, μαραμένος,
εξουθενωμένος, για τον οποίο οι κριτικοί έλεγαν ότι, με ένα πουκάμισο
χωρίς κόκαλα, γονατίζει μπροστά στον Θεό για όλη την ανθρωπότητα.
Τότε
άρχισαν να συμβαίνουν ενδιαφέροντα πράγματα. Ήθελαν να τον θάψουν στο
μοναστήρι, αλλά ο Μητροπολίτης Αγίας Πετρούπολης και ο εφημέριος της
μονής είπαν: «Γιατί κάποιος συγγραφέας να ταφεί κοντά στους μοναχούς,
δεν έχει νόημα, ξέρετε!».
Αλλά ευτυχώς, ο Konstantin Petrovich
Pobedonostsev, ο παντοδύναμος γενικός εισαγγελέας, χτύπησε την αδύνατο
γροθιά του στο τραπέζι και έφερε τους πάντες σε τρομερό δέος. Και ο
Ντοστογιέφσκι θάφτηκε όχι μόνο στη Λαύρα, αλλά και για τα χρήματα της
Λαύρας. Ανέλαβαν τα πάντα. Γιατί ο Πομεντόνοστσεφ κατάλαβε ποιον θάβαμε.
Όμως ο Μητροπολίτης εκείνης της εποχής δεν κατάλαβε.
Σήμερα, στο
πάνθεον των επωνύμων του 19ου αιώνα, στο δρόμο για το μοναστήρι, στη
δεξιά πλευρά υπάρχει μονοπάτι που πατιέται μόνο προς αυτό. Ο Μπαρατίνσκι
βρίσκεται εκεί, και ο παππούς Κρίλοφ, και ο Ζουκόφσκι, και ο
Τσαϊκόφσκι, και ο Μποροντίν και ο Μουσόργκσκι. Ωστόσο, ο δρόμος προς τον
Ντοστογιέφσκι είναι πάντα πατημένος. Και ο τάφος είναι καλυμμένος με
λουλούδια, γράφεται μια επιγραφή από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη στο
μυθιστόρημα "Οι αδελφοί Καραμάζοφ": "... το σιτάρι, έχοντας πέσει στο
έδαφος, δεν πεθαίνει, τότε μένει μόνο ένας".
Ο Ντοστογιέφσκι
πέθανε. Τοποθετήθηκε στον ναό του Αγίου Πνεύματος της Λαύρας του
Αλεξάνδρου Νιέφσκι, ανενεργή πλέον, που στεγάζεται από το Πολιτιστικό
Κέντρο. Και εκεί ξάπλωσε. Ήρθαν κοντά του να διαβάσουν το ψαλτήρι. Ένας
νεκρός είναι ξαπλωμένος, ένα αναλόγιο στέκεται στο κεφάλι, ένα ψαλτήρι
ξαπλωμένο στο αναλόγιο, κόσμος ήρθε και διάβασε από το κάθισμα. Μετά
ήρθαν άλλοι - «Θέλω επίσης να προσευχηθώ, εγώ και εγώ», και διάβασαν ένα
κάθισμα, μετά έναν ψαλμό, μετά τρεις γραμμές, μετά μια γραμμή, μετά μια
λέξη.
Διάβασα τη λέξη στο πλάι, τη διάβασα στο πλάι. Γιατί
υπήρχαν πολλές χιλιάδες άνθρωποι που ήθελαν να διαβάσουν το ψαλτήρι στον
τάφο του Ντοστογιέφσκι. Οι άνθρωποι ξαφνικά κατάλαβαν ποιον είχαν
χάσει. Κοινοί, μαθητές που είχαν ολοκληρώσει και όσοι δεν είχαν
ολοκληρώσει το μάθημα, ήρθαν να προσευχηθούν. Ήρθαν κυρίες, ήρθαν
ιερείς, ήρθαν αξιωματικοί, ήρθαν διανοούμενοι.
Για πρώτη φορά
βαφτίστηκαν δειλά όσοι είχαν ξεχάσει να βαφτιστούν εδώ και καιρό. Επειδή
η αθεΐα εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη Ρωσία σε ένα μεγάλο κύμα, πολλοί
σταμάτησαν να πηγαίνουν στην εκκλησία εντελώς. Και ξαφνικά άρχισαν πάλι
να προσεύχονται πάνω από το φέρετρο του νεκρού, που όλη του τη ζωή έλεγε
μόνο αυτό: «Πίστεψε, μετάνοια, Χριστός υπάρχει και Θεός υπάρχει, και η
αθανασία της ψυχής υπάρχει, όλα υπάρχουν, μετανοήστε, πίστεψε .»
Όταν
το έβγαλαν από την εκκλησία για να το κουβαλήσουν γύρω από την εκκλησία
ενώ τραγουδούσαν τροπάρια για όσους είχαν αναπαυθεί από το «Κύμα της
Θάλασσας», δεν ήταν δυνατό να το μεταφέρουν, γιατί όλος ο περίβολος της
εκκλησίας ήταν γεμάτος με ανθρώπους. Το φέρετρο έπρεπε να περάσει
κυριολεκτικά πάνω από τα κεφάλια. Δηλαδή το φέρετρο περπάτησε, αλλά ο
κόσμος δεν κουνήθηκε. Δεν μπορούσε. Υπήρχε τόσος κόσμος. Στα γύρω σπίτια
τα παράθυρα ήταν ορθάνοιχτα και ο κόσμος στεκόταν στα παράθυρα με
αναμμένα κεριά.
Και όταν τον μετέφεραν στον τόπο ανάπαυσής του,
έψαλλαν το «Άγιος ο Θεός, Άγιος Δυνατός, Άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς».
Τραγούδησε όλη η πόλη, φαινόταν ότι μαζεύτηκε όλη η Πετρούπολη.
Η
Ρωσία δεν γνώρισε ποτέ τέτοιες κηδείες, εκτός ίσως από δύο. Ο στρατηγός
Skobelev, ο Λευκός Στρατηγός, είχε μια παρόμοια κηδεία μεγάλης
κλίμακας. Ο ίδιος που χτύπησε τους Τούρκους στη Βουλγαρία και πολέμησε
στο Τουρκιστάν. Και μετά η κηδεία του Ιωάννη της Κρονστάνδης, που
προσέλκυσε και ολόκληρη τη Ρωσία, ήταν κάτι μεγαλειώδες.
Η κηδεία
ενός δίκαιου ανθρώπου είναι η επιβεβαίωση ότι ο Θεός υπάρχει. Η κηδεία
ενός δικαίου είναι αργία. Αυτό είναι ένα γεγονός που γεννά στους
ανθρώπους όχι φόβο και τρόμο, αλλά χαρά και τρυφερότητα και παράξενα
δάκρυα ευγνωμοσύνης και αγάπης.
Έτσι πέθανε ο Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς
και με τη ζωή και τον θάνατο επιβεβαίωσε ολόκληρο το μονοπάτι της ζωής
του, μας οδήγησε και μας οδηγεί, ουσιαστικά μας σέρνει από τα χέρια μέσα
από τις πύλες της Αγίας Πετρούπολης, μέσα από καπνιστές κουζίνες όπου
διαφωνούν για τη ζωή, οδηγεί μας στον Ιησού Χριστό. Και ο θάνατός του
ήταν μια ακόμη απόδειξη ότι δεν έκανε λάθος. Όλα όσα έκανε και είπε ήταν
σωστά."
