Γράφει ὁ κ. Γεώργιος Τραμπούλης, θεολόγος
Κατά κοινή ὁμολογία ἀπόλυτα ἐπισκοποκεντρική εἶναι ἡ ἄσκηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐξουσίας κατά τίς ἡμέρες μας. Καθημερινά γίνεται φανερό ὅτι μία βαθειά τάφρος, ἕνα μέγα χάσμα ἔχει ἀνοιχθῆ ἀνάμεσα στόν ἐπίσκοπο καί στούς πρεσβυτέρους, πόσο μᾶλλον μέ τό σῶμα τῶν λαϊκῶν.
Πολλά εἶναι τά παραδείγματα πού ἐπιβεβαιώνουν ὅτι δέν εἶναι ἀρκετό νά φορέση κανείς ἀρχιερατικά ἄμφια, νά κρατήση στό χέρι του τήν πατερίτσα τῆς ἐξουσίας καί νά ἀνέβη στόν ἐπισκοπικό θρόνο, γιά νά προβληθῆ ὡς ποιμένας καί πατέρας καί διδάσκαλος. Πολύ συχνά ἐπαληθεύεται ὅτι μέ τήν κατάκτηση τοῦ ἐπισκοπικοῦ ἀξιώματος δέν ἐπαναλαμβάνεται αὐτόματα καί τό θαῦμα τῆς Πεντηκοστῆς. Τελικά, ἡ ἀνάδειξη εἰς ἐπίσκοπον εἶναι εὔκολη, εἰδικά μέ τίς σημερινές συνθῆκες, εἴτε μέ τήν κολακεία πού προωθεῖ τόν ἐπιτήδειο κόλακα στήν πρώτη γραμμή τοῦ καταλόγου τῶν ἐκλογίμων, εἴτε μέ μία δήλωση πιστότητας στόν ἀρχιεπίσκοπο εἴτε μέ τίς ὑπόγειες μεθοδεύσεις τοῦ παρασκηνίου, οἱ ὁποῖες εἶναι ἱκανές νά βοηθήσουν νά ἀποκτήση κάποιος ρασοφόρος τό διαβατήριο τῆς ἀρχιερωσύνης. Τό πρόβλημα ὅμως εἶναι ἄν ὁ ἐν λόγῳ ἐπίσκοπος ἀναδεικνύεται ποιμένας, ἄν ἐνθρονίζεται ποιμένας στίς καρδιές τοῦ ποιμνίου του, ἄν γίνεται ἀποδεκτός σάν πατέρας, ἄν τοῦ προσφέρεται ἡ ἐμπιστοσύνη, ἡ ὁποία ἀνήκει στόν διάδοχο τῶν Ἀποστόλων.
Μέσα στήν ἀνυπαρξία ὁποιουδήποτε θεολογικοῦ προβληματισμοῦ, λίγο πρίν ξεκινήση τό νέο ἐκκλησιαστικό ἔτος, ὁ νεοεκλεγεὶς Σεβ. Μητροπολίτης Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας Δαμασκηνός ἐξέδωσε ἐγκύκλιο, μέ τήν ὁποία κάνει γνωστό στούς κληρικούς τῆς Μητροπόλεως ὅτι «καθ’ ἑκάστην Κυριακήν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους θά ἀποστέλλεται γραπτό Μήνυμα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου, τό ὁποῖο θά ἀναγιγνώσκεται ἀπό ὅλους ἀνεξαιρέτως τούς Κληρικούς» καί συνεχίζει «Αὐτονόητον τυγχάνει ὅτι τό μήνυμα τοῦ Μητροπολίτου θά ἀναγιγνώσκεται αὐτούσιο, χωρίς ἀλλοιώσεις καί σχολιασμούς».
Πρέπει νά παραδεχθοῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιολογία καί ἡ πρακτική τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας λειτουργοῦσε σέ τελείως ἄλλη βάση. Πρωταρχική τους φροντίδα ἦταν ἡ καλλιέργεια τῆς ἑνότητας τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, ἡ συνεχής προσπάθειά τους γιά συνεργασία, γιά συνοικοδομή, γιά συναύξηση. Μία προσπάθεια ὅπου ὁ ἐπίσκοπος, ὁ κλῆρος καί ὁ λαός, ἕνα σῶμα, ἀπεργάζονται τήν δόξα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Μέσα σέ αὐτό τό πλαίσιο οἱ ἐπίσκοποι δέν ἔχουν ἐξουσιοδότηση νά ἀσκοῦν προνομιακά καί αὐταρχικά τήν ἐκκλησιαστική διοίκηση. Στό ἐκκλησιαστικό σῶμα ἡ ἐξουσία εἶναι πνευματική καί ὄχι κοσμική καί κάθε μέλος του ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τό διακόνημά του. Οἱ ἐπίσκοποι δέν ἀσκοῦν κοσμική ἐξουσία, δέν εἶναι ἀνέλεγκτοι καί ἀνεξέλεγκτοι. Οἱ Πατέρες τονίζουν ὅτι οἱ ἐπίσκοποι πρέπει νά διαχειρίζωνται μέ συναίσθηση εὐθύνης τό ἀρχιερατικό τους λειτούργημα, τό ὁποῖο τούς ἔχει ἐμπιστευθῆ ἡ ἀγάπη καί ἡ συγκατάβαση τοῦ Ἀρχιερέως Χριστοῦ. Ὅτι ὁ κλῆρος καί ὁ λαός δέν εἶναι ἡ βουβή μᾶζα, ἡ ὁποία ἀποδέχεται παθητικά τίς ἐξουσιαστικές προσταγές καί τίς αὐθαίρετες ρυθμίσεις τοῦ ἐπισκόπου, ἀφοῦ, ὅπως τονίζει καί ὁ Μέγας Βασίλειος στήν ἐπιστολή του ”Πολιτευομένοις Νικοπόλεως” «Αἱ περί τάς Ἐκλησίας οἰκονομίαι γίνονται μέν παρά τῶν πεπιστευμένων τήν προστασίαν αὐτῶν, βεβαιοῦνται δέ παρά τῶν λαῶν».
Τό ἀξίωμα τῶν ἱερέων εἶναι μέγα καί ἱερόν
Κανείς βέβαια δέν ἀντιλέγει ὅτι κάθε ἐπίσκοπος εἶναι ἡ κεφαλή τῆς ὑπ’ αὐτόν τοπικῆς Ἐκκλησίας, ὡς «κεφαλή Χριστοῦ πληρώματος» καί «κοινός πατήρ καί διδάσκαλος» τοῦ ποιμνίου του, ἀντιπροσωπεύοντας τόν Χριστό. Ὅλοι οἱ Πατέρες διακηρύσσουν τήν κεντρική θέση πού κατέχει ὁ ἐπίσκοπος στήν Ἐκκλησία καί τήν ὕψιστη σημασία τοῦ ἐπισκοπικοῦ ἀξιώματος. Γιά τόν λόγο αὐτό ἄλλωστε μέ δέος προσέβλεπαν τίς παλαιότερες ἐποχές πρός τό ἱερό ὕψος καί τίς πολλές καί βαρειές εὐθύνες τοῦ ἐπισκοπικοῦ ἀξιώματος ἔναντι τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων, κάτι τό ὁποῖο δυστυχῶς, ἐάν δέν ἔχη ἐκλήψει τελείως στίς ἡμέρες μας, ἀποτελεῖ κριτήριο γιά μία πολύ μικρή μερίδα τῶν ἐπισκόπων.
Ταυτόχρονα, τονίζουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τῶν ἐπισκόπων ἔτσι καί τῶν πρεσβυτέρων τό ἀξίωμα εἶναι μέγα καί ἱερόν. Καί μάλιστα ὁ ἱερός Χρυσόστομος θά πῆ μέ ἔμφαση ὅτι «ὥσπερ κοινός τίς ἐστι πατήρ τῆς οἰκουμένης ἁπάσης ὁ ἱερεύς· πάντων τοίνυν ἄξιον αὐτόν κήδεσθαι (νὰ φροντίζει), καθάπερ καί ὁ Θεός, ᾧ ἱερᾶται», πόσο μᾶλλον ὁ ἐπίσκοπος.
Καί τόσο ὑψηλά στήν ἐκκλησιαστική ἱεραρχία βρίσκονται οἱ πρεβύτεροι καί τόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀξία τῶν ἱερέων, ὥστε ὁ θεῖος Πατήρ θά τονίση ὅτι «οὐ πολύ τό μέσον αὐτῶν καί ἐπισκόπων· καί γάρ καί αὐτοί διδασκαλίαν εἰσίν ἀναδεδεγμένοι καί προστασίαν τῆς Ἐκκλησίας, καί ἅ περί τῶν ἐπισκόπων εἶπε, ταῦτα καί πρεσβυτέροις ἁρμότει· τῇ γάρ χειροτονίᾳ μόνῃ ὑπερβεβήκασι, καί τούτῳ μόνον δοκοῦσιν πλεονεκτεῖν τούς πρεσβυτέρους», δηλαδή ὁ θεῖος Πατήρ μᾶς λέγει ὅτι τό ἀξίωμα τοῦ ἐπισκόπου ὑπερτερεῖ ἐκείνου τοῦ ἱερέως μόνον ὡς πρός τήν χειροτονία.
Ἐπειδή τά πάντα μέσῳ τῶν χειρῶν τῶν ἱερέων χορηγοῦνται στούς χριστιανούς, ὁ θεῖος Χρυσόστομος θά τονίση ὅτι «Διά γάρ αὐτῶν ἐτέχθητε τήν γέννησιν τήν αἰώνιον, δι’ αὐτῶν τῆς βασιλείας ἐπετύχετε, διά τῶν χειρῶν αὐτῶν πάντα γίνεται, δι’ αὐτῶν ὑμῖν πύλαι οὐράνιαι ἀνοίγονται». Ἔτσι, ὄχι μόνον τό ἁγιαστικό ἔργο ἐπιβάλλει ἡ Ἐκκλησία νά ἀσκοῦν ὅλοι οἱ κληρικοί κάθε βαθμοῦ, ἀλλά καί τό διδακτικό, ὑποχρεώνοντάς τους νά διδάσκουν ἀδιάλειπτα τούς πιστούς καί «πάντας εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» καταρτίζουν.
Ἆραγε μέ ποιό αἰτιολογικό ὁ Μητροπολίτης Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας ἀποστερεῖ ἀπό τούς κληρικούς τῆς Μητροπόλεως αὐτό τό ὁποῖο ἔχουν ταχθῆ νά κάνουν ἀπό τόν Ἀρχιερέα Χριστό, ὥστε νά διακονοῦν τόν λαό τοῦ Θεοῦ; Μπορεῖ σέ κάποιον ἀπό τούς ἱερεῖς νά τοῦ ἀπαγορεύση τήν διακονία τοῦ κηρύγματος, γιά λόγους πού ὁ ἴδιος γνωρίζει, ἀλλά νά τό στερήση ἀπό ὅλους εἶναι δυνατόν; Ὑπάρχει συναίσθηση εὐθύνης ἐκ μέρους τοῦ ἐπισκόπου σέ αὐτήν του τήν ἀπόφαση ἤ χειρίζεται τούς ἱερεῖς ὡς ὑπηκόους του; Ἆραγε μέ τήν ἀπόφασή του αὐτή εἶναι δυνατόν νά γίνη ἀποδεκτός σάν πατέρας, νά τοῦ προσφέρεται ἡ ἐμπιστοσύνη ἀπό τούς πρεσβυτέρους, πού ἁρμόζει στόν διάδοχο τῶν Ἀποστόλων; Μέ τήν ἀπόφασή του δέν διασπᾶ τήν ἑνότητα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, ἀσκώντας κοσμική ἐξουσία;
Βαθειά ἔχει ἀλλοιωθῆ ἡ σύγχρονος ἐκκλησιολογία
Ἀπό τήν ἐγκύκλο τοῦ Μητροπολίτου γίνεται φανερό πόσο βαθειά ἔχει ἀλλοιωθῆ ἡ σύγχρονη ἐκκλησιολογία. Πῶς ἡ ὕπαρξη ἑνός πρώτου ἔχει καταστῆ ἀναγκαιότητα, σέ σημεῖο πού ὄχι μόνον στά λαϊκά μέλη ἀλλά καί στόν κλῆρο νά ἀναγνωρίζεται ἕνας παθητικός ρόλος, ἡ ὑποταγή δηλαδή τῶν πολλῶν στό ἕνα πρόσωπο καί στήν προκειμένη περίπτωση στό πρόσωπο τοῦ ἐπισκόπου.
Γίνεται φανερό ὅτι ἡ ἀπόκλιση τῆς σύγχρονης ἐκκλησιολογίας σέ ἀντιπαραβολή μέ τήν ἐκκλησιολογία τῶν Πατέρων εἶναι σοβαρή καί ἐπικίνδυνη. Διότι ὁ ρόλος τοῦ τυράννου εἶναι ἰδιαίτερα διαδεδομένος στίς ἡμέρες μας. Πρέπει νά ἀντιληφθοῦμε ὅτι μία Ἐκκλησία πού αὐτοπεριορίζεται στό σῶμα τῶν ἐπισκόπων καί ἀγνοεῖ τά τέκνα της δέν εἶναι Ἐκκλησία. Εἶναι σάν ἕνα θεσμό διπλωματῶν, ἕνα κονκλάβιο, πού ὅμως δέν ἐκπροσωπεῖ τό ἐκκλησιαστικό σῶμα, ἀλλά μονάχα τά προσωπικά συμφέροντα τῶν μελῶν του. Ὅμως ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός δέν σταυρώθηκε, γιά νά καλύψη τά συμφέροντα καί νά ἱκανοποιήση τίς βλέψεις ἑνός πριγκιπικοῦ σώματος. Σταυρώθηκε ὁ Χριστός μας, ἐπειδή «ἠγάπησε τήν ἐκκλησίαν καί ἑαυτόν παρέδωκεν ὑπέρ αὐτῆς, ἵνα αὐτήν ἁγιάσῃ».
Τέλος, τίθεται τό ἐρώτημα, ὁ Μητροπολίτης Δαμασκηνός γιά ποιές σκοπιμότητες αὐθαιρετεῖ καί ἐπιβάλλει τήν σιωπή στήν Μητρόπολή του; Μή μᾶς διαφεύγη ὅτι στήν Μητρόπολη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας ὑπάρχουν πολλοί ἀξιόλογοι ἱερεῖς καταρτισμένοι θεολογικά, οἱ ὁποῖοι εἶναι χειροτονίες τῶν μακαριστῶν Μητροπολιτῶν Θεοκλήτου καί Κοσμᾶ. Μήπως ἔμμεσα μέ τήν ἐγκύκλιο τοῦ νῦν Μητροπολίτη Δαμασκηνοῦ ἀμφισβητεῖται ἡ ἐκκλησιαστική διακονία τῶν προκατόχων του καί εἰδικότερα τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Κοσμᾶ, ὁ ὁποῖος ἔχει ἀφήσει μαρτυρία ἀξίου ἀρχιερέως, μέ γνήσιο πατερικό φρόνημα; Μήπως ἡ παρουσία τοῦ Μητροπολίτου Δαμασκηνοῦ σκοπό ἔχει τήν ἐκπόρθηση ἄλλης μίας παραδοσιακῆς Μητροπόλεως; Μίας Μητροπόλεως πού ἐνοχλοῦσε τό κονκλάβιο;
Μήπως τό κοσμικό πνεῦμα πού ἐκπροσωπεῖ ὁ νέος Μητροπολίτης Δαμασκηνός, ἀφοῦ εἶναι πνευματικό τέκνο τοῦ νεωτεριστῆ Μητροπολίτη Δημητριάδος Ἰγνατίου, ἡ ἀντίθεση στόν ὑποχρεωτικό ἐμβολιασμό, πού πίστευε ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Κοσμᾶς, ἀλλά καί ἡ ἀντίθεσή του στήν ὑποστήριξη στόν σχισματικό Μητροπολίτη Κιέβου Ἐπιφάνιο, μπορεῖ νά εἶναι μερικἐς ἀπό τίς σκοπιμότητες, γιά τίς ὁποῖες αὐθαιρετεῖ ὁ νέος Μητροπολίτης Δαμασκηνός;
