Γράφει ὁ κ. Χρῆστος Ἰ. Κολοβός, Δρ. ΕΜΠ , τ. Διευθυντὴς Κλάδου Μεταλλευτικῶν Μελετῶν καὶ Ἔργων ΔΕΗ
Σύμφωνα μὲ τὰ στοιχεῖα ποὺ ἀνακοίνωσε ὁ ΑΔΜΗΕ γιὰ τὸ Μάιο 2023, ἡ ζήτηση ἠλεκτρισμοῦ παρουσίασε γιὰ ἕνα ἀκόμα μήνα μείωση σὲ σχέση μὲ τὸν ἀντίστοιχο μήνα τοῦ προηγούμενου ἔτους. Διάγραμμα μᾶς δείχνει πὼς ὁ Μάϊος 2023 εἶναι ὁ 12ος συνεχόμενος μήνας ποὺ ἡ ζήτηση ἠλεκτρισμοῦ εἶναι μειωμένη. Ἡ μείωση ἀφορᾶ τόσο τὴ χαμηλὴ τάση, δηλαδὴ νοικοκυριὰ καὶ μικρὲς ἐπιχειρήσεις, ὅσο καὶ τὴν ὑψηλὴ τάση, δηλαδὴ τὴ βιομηχανία.
Ἐνῷ ἡ ζήτηση ρεύματος μειώνεται, ἔνδειξη μὴ ὑγιοῦς οἰκονομίας, συνεχίζεται ἡ ἀθρόα προσθήκη νέων συστημάτων ἠλεκτροπαραγωγῆς. Ἤδη κατασκευάζονται μονάδες φυσικοῦ ἀερίου σὲ Βοιωτία, Κομοτηνὴ κι Ἀλεξανδρούπολη. Καί, ἐπιπλέον, μία πραγματικὴ ἐπέλαση αἰολικῶν καὶ φωτοβολταϊκῶν ἐργοστασίων ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τὴν πρόκληση κοινωνικῶν ἐντάσεων, καθὼς οἱ τοπικὲς κοινωνίες ἐπιθυμοῦν τὴν προστασία τοῦ περιβάλλοντος καὶ τοῦ ζωτικοῦ τους χώρου, τοῦ χώρου ὅπου οἱ πολίτες ἀναπτύσσουν τὴν προσωπικότητά τους. Βεβαίως, ὅλες αὐτὲς τὶς προσθῆκες «ἐπενδύσεων» θὰ τὶς πληρώσει ὁ τελικὸς καταναλωτής.
Στὰ μέσα Ἰουλίου, ἴσως καὶ λόγῳ τοῦ φαινομένου Ἒλ Νίνιο, εἴδαμε τὸν πρῶτο φετινὸ καύσωνα, ποὺ ξεγύμνωσε ἐντελῶς τὴν ἐνεργειακὴ πολιτική: τὰ αἰολικὰ ἐξαφανίστηκαν γιὰ ἀκόμα μία φορά, τὰ φωτοβολταϊκὰ δουλεύουν τὸ μεσημέρι κι ἐξαφανίζονται τὸ βράδυ. Ἀποτέλεσμα; Γιὰ ἀκόμα μία φορὰ ἡ κυβέρνηση κατέφυγε στὸ λιγνίτη, γιὰ νὰ σώσει τὸ σύστημα ἠλεκτροδότησης, ἐπιβαρύνοντας τοὺς καταναλωτὲς μὲ τὸ φόρο CO2, ποὺ πληρώνουν οἱ μονάδες λιγνίτη καὶ φυσικοῦ ἀερίου. Ἐπιπλέον κατέφυγε σὲ εἰσαγωγὲς ρεύματος, εἰσάγοντας ἀκόμα καὶ ρεῦμα ποὺ παράγεται στὰ Σκόπια ἀπὸ ΕΛΛΗΝΙΚΟ λιγνίτη. Κατὰ τὰ λοιπά, ἡ ΔΕΗ ἤθελε νὰ σβήσει πλήρως τὸ λιγνίτη τὸν Αὔγουστο 2021!
Ὁ μῦθος λέει πὼς ἂν βάλουμε πολλὰ αἰολικά+φωτοβολταϊκα θὰ ἔχουμε φθηνὸ ρεῦμα. Στὴν πραγματικότητα ἰσχύει ἀκριβῶς τὸ ἀντίθετο! Ὅπως φαίνεται στὸ χάρτη, (ποὺ δημοσίευσε ἡ Ρυθμιστικὴ Ἐνέργειας), τὴν Κυριακὴ 16/7 ἡ Ἑλλάδα εἶχε τὴ 2η πιὸ τιμὴ ἀκριβῆ ρεύματος στὴν Εὐρώπη, στὴ χονδρικὴ ἀγορά. Τὴ Δευτέρα 17/7 τὴν 3η πιὸ ἀκριβῆ, παρόλο ποὺ ἔχουμε ἤδη σὲ λειτουργία πάνω ἀπὸ 10.000MW αἰολικά+φωτοβολταϊκά. Μάλιστα ἡ τιμὴ εἶναι διπλάσια ἢ ὑπερδιπλάσια ἀπ’ τὶς γειτονικὲς χῶρες. Ἡ ἀκριβὴ τιμὴ χονδρικῆς σύντομα θὰ φθάσει στὴ λιανική, ἐξοντώνοντας νοικοκυριὰ καὶ ἐπιχειρήσεις: πῶς θὰ ἀνταγωνιστεῖ π.χ. ὁ Ἑλληνικὸς τουρισμὸς τὴν ἀπέναντι ἀκτὴ τοῦ Αἰγαίου;
Παρόμοια προβλήματα μὲ τὴν ἀγορὰ ἠλεκτρισμοῦ ἐμφανίζονται πλέον ὅλο καὶ συχνότερα στὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς Εὐρ. Ἕνωσης: ἡ ὁλοένα αὐξανόμενη ἔγχυση στὰ δίκτυα φωτοβολταϊκοῦ καὶ (ἐντελῶς τυχαίου) αἰολικοῦ ρεύματος ὁδηγεῖ τὰ Σαββατοκύριακα τὶς τιμὲς χονδρικῆς σὲ ἀρνητικὸ ἔδαφος. Πρόσφατα ὁ Ὀργανισμὸς Χρηματιστηρίων Ἐνέργειας αὔξησε ἀπὸ -150 σὲ -500€/MWh τὸ ὅριο ἐπιτρεπόμενων ἀρνητικῶν τιμῶν, μὲ ἐφαρμογὴ σὲ 16 χῶρες ἀπὸ 15/6. Μέσα σὲ λίγες ἡμέρες ἡ τιμὴ -500 ἐμφανίστηκε σὲ Γερμανία, Αὐστρία, Ὁλλανδία, Κροατία, Σλοβενία καὶ Οὑγγαρία. Ἡ Δανία ἐμφάνισε -440, ἐνῷ Βέλγιο, Γαλλία, Ἡνωμένο Βασίλειο καὶ Ἑλβετία κατέγραψαν ἐπίσης ἀσυνήθιστα χαμηλὲς τιμές.
Ἀρνητικὲς τιμὲς στὴ χονδρικὴ καθόλου δὲν σημαίνουν φθηνὸ ρεῦμα στὴ λιανική: ἀκριβῶς τὸ ἀντίθετο συμβαίνει! Οἱ ἀρνητικὲς τιμὲς ὀφείλονται ξεκάθαρα στὸν τρόπο σχεδιασμοῦ τῆς ἀγορᾶς, ποὺ λαμβάνει ὑπόψη μόνο τὸ κόστος καυσίμου, ἐνῷ ὁ καταναλωτὴς πληρώνει τὸ πλῆρες κόστος ἑνὸς ὁποιουδήποτε ἐργοστασίου. Μὲ αὐτὸ τὸ σχεδιασμὸ ἀγορᾶς ἐντάσσεται πρώτη στὸ σύστημα ἡ διαθέσιμη μόνο γιὰ λίγες ὧρες ἐνέργεια τῶν φωτοβολταϊκῶν καὶ ἡ ἐντελῶς τυχαία παραγωγὴ τῶν αἰολικῶν, ἐνῷ οἱ θερμικὲς μονάδες (φυσικοῦ ἀερίου, πυρηνικές, ἀνθρακικὲς) ἐντάσσονται τελευταῖες, παρόλο ποὺ λειτουργοῦν συνεχῶς. Ἔτσι, ὅταν τὰ Σαββατοκύριακα ἡ ζήτηση ἠλεκτρισμοῦ μειώνεται καὶ ὑπάρχει ὑπερπροσφορὰ ἠλεκτρισμοῦ στὸ δίκτυο, οἱ θερμικὲς μονάδες, ποὺ ἐντάσσονται τελευταῖες, ἀναγκάζονται νὰ δίνουν ἀρνητικὲς τιμές, πληρώνοντας γιὰ νὰ μὴ σβήσουν: ἀφενὸς εἶναι πιὸ ἀκριβὸ νὰ σβήνουν γιὰ τὰ Σαββατοκύριακα, ἀφετέρου ἡ ἀστάθεια παραγωγῆς αἰολικῶν καὶ φωτοβολταϊκῶν ὑποχρεώνει τοὺς διαχειριστὲς τῶν συστημάτων ἠλεκτροπαραγωγῆς νὰ πληρώνουν τὰ θερμικὰ ἐργοστάσια ὡς ἐφεδρεία, γιὰ νὰ σιγουρευτοῦν πὼς δὲν θὰ προκύψει ἔλλειμμα ἠλεκτρισμοῦ καὶ πιθανότητα μπλακάουτ. Εἶναι λοιπὸν ἀπολύτως προφανὲς πὼς τὰ θερμικὰ ἐργοστάσια θὰ μεταφέρουν τὶς ἐργάσιμες ἡμέρες τῆς ἑβδομάδας τὸ αὐξημένο κόστος στὶς τιμὲς χονδρικῆς, ἐπηρεάζοντας ἀνοδικὰ τὸ κόστος γιὰ τὸν τελικὸ καταναλωτή.
Εἶναι ἁπλὰ θέμα χρόνου νὰ ἐμφανισθοῦν οἱ ἀρνητικὲς τιμὲς καὶ στὴν Ἑλλάδα, ὅπου ἔχουμε διαρκῶς ἀποτυχημένες «μεταρρυθμίσεις»: μόνο οἱ δύο τελευταῖοι νόμοι γιὰ τὶς «Α»ΠΕ καὶ τὴν ἐνέργεια (4951/4.7.2022 & 5037/28.3.2023) ἀθροίζουν πάνω ἀπὸ 400 σελίδες! Ὅσα συμβαίνουν στὸν ἠλεκτρισμὸ δὲν ἔχουν τὴν παραμικρὴ σχέση μὲ «ἐλεύθερη οἰκονομία» καὶ «οἰκονομία τῆς ἀγορᾶς», ἀλλὰ εἶναι μία κεντρικὰ κατευθυνόμενη οἰκονομία. Κι ὅλοι γνωρίζουμε πὼς οἱ κεντρικὰ κατευθυνόμενες οἰκονομίες ἀργὰ ἢ γρήγορα καταρρέουν, ὅπως εἴδαμε νὰ συμβαίνει στὸν 20ὸ αἰώνα.
Δυστυχῶς οἱ πολιτικοὶ στὴν ΕΕ, βεβαίως καὶ στὴν Ἑλλάδα, μὲ τὴ διαρκῆ προπαγάνδιση μίας δῆθεν «κλιματικῆς κρίσης» κατευθύνουν πολὺ μεγάλο μέρος τῶν φόρων μας σὲ δῆθεν «καθαρὴ» ἐνέργεια, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ στραγγαλίζουν τὴν πραγματικὴ οἰκονομία. Δὲν ὑπηρετοῦν τὴν ἀνταγωνιστικότητα τῶν οἰκονομιῶν τῶν χωρῶν τους, ἀδιαφορώντας γιὰ τὰ συμφέροντα τῶν λαῶν. Κι αὐτὸ εἶναι ποὺ τροφοδοτεῖ τὴν ἐκρηκτικὴ ἄνοδο ἄγνωστων μέχρι πρὶν δύο χρόνια κομμάτων σ’ ὅλη τὴν ΕΕ, π.χ. τὸ AfD στὴ Γερμανία (Ἐναλλακτικὴ γιὰ τὴ Γερμανία), τὸ ΒΒΒ (κόμμα Ἀγροτῶν-Πολιτῶν) στὴν Ὁλλανδία, τὰ Ἀδέλφια τῆς Ἰταλίας τῆς Μελόνι, τὸ Reconquete! τοῦ Ζεμοὺρ στὴ Γαλλία, κ.ο.κ. Δὲν εἶναι στραβὸς ὁ γιαλός, οἱ κυβερνήσεις ἀρμενίζουν στραβά! Κατὰ κανόνα καὶ οἱ ἀξιωματικὲς ἀντιπολιτεύσεις: τὰ «παλιὰ» κόμματα ἑνώνονται στὴ δῆθεν «πράσινη» πολιτική, τὰ «νέα» εἶναι ὅλα σαφῶς ἀντίθετα.
Προκειμένου νὰ ἀποσιωπηθεῖ ἡ ἀντίθεση τῶν «νέων» κομμάτων στὴν κλιματικὴ πολιτική, μὲ κοινὴ γραμμὴ σ’ ὅλες τὶς χῶρες, τὰ Μέσα Ἐνημέρωσης προβάλλουν τὴν ἀντίθεση ποὺ τὰ περισσότερα «νέα» κόμματα ἔχουν στὴ μεταναστευτικὴ πολιτική. Κυβερνήσεις καὶ Μέσα λησμονοῦν ὅμως πὼς ἦταν ἡ ἀποτυχία τῆς «Δημοκρατίας τῆς Βαϊμάρης» ποὺ ἄνοιξε τὸ δρόμο στὸ Χίτλερ, γιὰ νὰ βρεθεῖ στὴν ἐξουσία ὡς αἱρετός. Κι εἶναι γνωστὸ πὼς ἡ ἱστορία τελικὰ ἐκδικεῖται ὅσους τὴ λησμονοῦν. Ἐπιβάλλεται ἀλλαγὴ πορείας στὴν κλιματικὴ πολιτικὴ ἐδῶ καὶ τώρα! Τόσο σὲ ἐπίπεδο ΕΕ ὅσο καὶ στὴν Ἑλλάδα. Μήπως καὶ δοῦμε φθηνὸ ρεῦμα κι ἀνταγωνιστικὴ οἰκονομία.
