Ἐφημέριος Ἱ. Ν. Ἁγ. Νικολάου Πατρῶν Πάτρα 12 . 7 . 2023
Οὐκρανικό «αὐτοκέφαλο»:
Κατά τήν τελευταία φάση τῆς προετοιμασίας τῆς λεγομένης «Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου» (Κρήτη, Ἰούνιος 2016) πραγματοποιήθηκε ἀπό 21-27.1.2016 στό Ὀρθόδοξο Κέντρο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὴ Γενεύη τῆς Ἐλβετίας Σύναξη τῶν Προκαθημένων τῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.
Τὰ πρακτικὰ τῆς Συνάξεως αὐτῆς ἐκδόθηκαν στὸν τόμο, Γραμματεία ἐπὶ τῆς Προπαρασκευῆς τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου, Σύναξις τῶν Προκαθημένων τῶν Ἁγιώτατων Ὀρθόδοξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, Πρακτικὰ-Κείμενα, ἒκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 2021, σσ. 542.
Στό παρὸν δημοσιεύουμε ἀποσπάσματα ἐκ τῶν Πρακτικῶν καί εἰδικότερα τὸν ἔντονο διάλογο ποὺ εἶχε ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος μὲ τὸν Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο κατὰ τὴν ἐναρκτήριο, τὴν 2η, 3η καὶ 4η συνεδρία ἀναφορικὰ μὲ τὸ Οὐκρανικὸ ζήτημα.
Ἡ σπουδαιότητα τοῦ διαλόγου αὐτοῦ εἶναι προφανὴς ἄν ἀναλογιστοῦμε ὅτι εἶναι ἡ τελευταία φορὰ ποὺ οἱ δύο Προκαθήμενοι συζητοῦν δημοσίως καὶ σέ τόσο ὑψηλὸ ἐπίπεδο, ἐνώπιον ὅλων τῶν Προκαθημένων, τὸ ζήτημα τοῦ Οὐκρανικοῦ σχίσματος.
Ἐπίσης, στὸ διάλογο αὐτὸ ἀποκαλύπτεται πέραν πάσης ἀμφισβητήσεως ἡ Πανορθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ ζήτημα —ὅπως αὐτὴ ἐκφράστηκε στὸ πλέον ἐπίσημο βῆμα τῆς Συνάξεως τῶν Προκαθημένων, ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη Βαρθολομαῖο καὶ ἄλλους Προκαθημένους καὶ ἀρχιερεῖς ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν: Ἡ οἰκουμενική Ὀρθοδοξία θεωρεῖ ὅτι ἡ Οὐκρανία ὑπάγεται ἐκκλησιαστικὰ στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας. Οὐδείς ἐξέφρασε ἀντίρρηση οὒτε κἂν ἒμμεση ἀμφισβήτηση!
Ἀκόμα καὶ ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, ὁ ὁποῖος τονίζει κατ’ ἐπανάληψιν τὴν ἰδιαίτερη σχέση ποὺ ἔχουν οἱ Οὐκρανοὶ Ὀρθόδοξοι μὲ τὴ Μητέρα Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τὸ ἐπίσημο βῆμα τῆς Συνάξεως τῶν Προκαθημένων:
· Ἐκφράζει ρητῶς τὴ θέση ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας ἔχει κανονικὰ δικαιώματα ἐπὶ τῆς Οὐκρανίας, τὰ ὁποῖα τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο δὲν ἀμφισβητεῖ,
· Ἀναγνωρίζει τὸν Μητροπολίτη Ὀνούφριο (Προκαθήμενο τῆς Αὐτονόμου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας ποὺ ὑπάγεται στὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας) ὡς τὸν μόνο κανονικὸ Μητροπολίτη Κιέβου,
· Καταδικάζει τοὺς σχισματικοὺς ποὺ δὲν ὑπάγονται στὴν ὑπὸ τὸν Μητροπολίτη Ὀνούφριο Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας,
· Δὲν ἀναγνωρίζει ἔγκυρη χειροτονία καὶ ὡς ἐκ τούτου ἔγκυρη ἀρχιερωσύνη στὸ σύνολο τῶν τάχα καὶ “ἀρχιερέων” ποὺ εἶναι ἐνταγμένοι στὸ σχίσμα,
· Ὑπόσχεται ὅτι δὲν θὰ χορηγήσει αὐτοκεφαλία στὴν Οὐκρανία οὔτε θὰ νομιμοποιήσει μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο τοὺς σχισματικούς,
· Δηλώνει ὅτι τὸ σχίσμα καὶ ἡ ἀρχιερωσύνη ὁρισμένων ἀρχιερέων μπορεῖ νὰ ἀποκατασταθοῦν σὲ συνεργασία μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας.
Διαβάζοντας μὲ τὴ δέουσα προσοχὴ τίς ἀπόψεις τῶν Προκαθημένων καθένας μπορεῖ νὰ βγάλει τὰ συμπεράσματά του γιὰ τὸ ποιὸς ἔχει, ἂν ὄχι τὴν ἀποκλειστική, πάντως, τὴν κύρια εὐθύνη ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, τῆς οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τῆς Ἱστορίας γιά τὴν σοβαρή κρίση στὶς διορθόδοξες σχέσεις καὶ τὸν κλονισμό τῆς πανορθοδόξου ἑνότητας…
Ὁ ἀποστολικὸς λόγος ἀκούγεται περισσότερο ἀπὸ ποτέ ἐπίκαιρος: «ἤτω δὲ ὑμῶν τὸ ναὶ ναί, καὶ τὸ οὒ οὔ, ἵνα μὴ εἰς ὑπόκρισιν πέσητε» (Ἰακ. 5, 12). Ὃποιος δέν τὸν τηρήσει θὰ ἀκούσει τὴν Κυριακὴ ἐπιτίμηση: «Οὐαὶ ὑμῖν… ὑποκριτές».
Γιά τὴ διευκόλυνση τῶν ἀναγνωστῶν καὶ τὴν εὐχερέστερη ἀξιοποίηση τῶν κειμένων ἀριθμήθηκαν οἱ παράγραφοι (§ 1-36) τῶν ἀποσπασμάτων τῶν πρακτικῶν, ἐνῶ οἱ ἀγορεύσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου εἶναι μέ μπλέ γράμματα. Προτάσσονται τῶν ἀποσπασμάτων τῶν πρακτικῶν σύντομο χρονολόγιο καὶ ὑπὸ τὸν τίτλο «Περίληψη Πρακτικῶν» περιληπτική ἀναφορά στὸ περιεχόμενο ἑκάστης παραγράφου χωριστά. Ἐπιλέξαμε νὰ ἐπισημάνουμε μὲ ἔντονα (bold) γράμματα κάποια σημεῖα τῶν πρακτικῶν καὶ ἀντισταθήκαμε στὸν πειρασμὸ καὶ δὲν σχολιάζουμε (ἐκτὸς ἀπὸ ἓνα σημεῖο) τὸν διάλογο τῶν δύο Προκαθημένων προσβλέποντας ὅτι οἱ ἀναγνῶστες θὰ τὸν προσεγίσουν μὲ τὴ σοβαρότητα ποὺ ἁρμόζει σὲ τέτοιου ὑψηλοῦ ἐπιπέδου συναντήσεις…
π. Ἀναστάσιος Γκοτσόπουλος
Σύντομο χρονολόγιο
2016 (21-28 Ἰανουαρίου): Σύναξη Προκαθημένων στό Σαμπεζὺ, μὲ τὴ συμμετοχὴ τοῦ κανονικοῦ Μητροπολίτου Κιέβου Ὀνουφρίου, τὸν ὁποῖο ἀναγνωρίζουν ὅλοι οἱ Προκαθήμενοι -καὶ ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος- ὡς τὸν μόνο κανονικό Μητροπολίτη Κιέβου. Ἐκτενής συζήτηση γιὰ τὸ Οὐκρανικό. Ρητή ὑπόσχεση τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου ὃτι δὲν θὰ χορηγήσει Αὐτοκεφαλία στὴν Οὐκρανία!
2018 (11 Ὀκτωβρίου): Ἡ Πατριαρχικὴ Σύνοδος μὲ συνοπτικές διαδικασίες ἀποκατέστησε ὅλους τοὺς σχισματικοὺς ὡς κανονικοὺς ἀρχιερεῖς ἀνεξάρτητα μέ τὸ ἂν εἶχαν δεχθεῖ κανονικὴ χειροτονία ἤ ἦσαν ἀχειροτόνητοι.
2018 (15 Δεκεμβρίου): «Ἑνωτικὴ» Σύνοδος μέ τὴν συμμετοχὴ ἀντιπροσωπείας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῶν σχισματικῶν. Ἡ κανονικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπὸ τὸν Μητροπολίτη Ὀνούφριο δέν συμμετεῖχε. Ἡ Σύνοδος ἐξέλεξε τὸν Ἐπιφάνιο ὡς «Μητροπολίτη» Κιέβου, παρὰ τὴν ὓπαρξη τοῦ κανονικοῦ Μητροπολίτου Ὀνουφρίου.
2019 (6 Ἰανουαρίου): Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης παρὰ τὴν ἐκφρασθεῖσα ἀντίθετη γνώμη τῆς κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας καὶ ὅλων τῶν ἄλλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν χορηγεῖ στοὺς σχισματικοὺς τὸν Τόμο Αὐτοκεφαλὶας.
Περίληψη Πρακτικῶν
§ 3: Ὁ Μητροπολίτης Κιέβου Ὀνούφριος (τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ποὺ ὑπάγεται στὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας) συμμετεῖχε στὴ Σύναξη τῶν Προκαθημένων ὡς μέλος τῆς ἀντιπροσωπείας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας.
§ 4, 8: Ὁ Πατριάρχης Μόσχας διαμαρτύρεται γιὰ τὴν παρουσία καὶ ἐνίσχυση τῶν σχισματικῶν τῆς Οὐκρανίας ἐκ μέρους Οὐκρανῶν ἀρχιερέων ποὺ ὑπάγονται στὸ Οἰκουμενικὸ Πατραρχεῖο.
§ 4-5: Ὁ Πατριάρχης Μόσχας ἐνημερώνει τὴ Σύναξη γιὰ τὶς βιαιότητες τῶν σχισματικῶν ἐναντίον τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας.
§ 6: Ὁ Πατριάρχης Μόσχας εὐχαριστεῖ τὶς Ἐκκλησίες γιὰ τὴ συμπαράστασή τους στὴν κανονικὴ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας.
§ 8: Ὁ Πατριάρχης Μόσχας εὐχαριστεῖ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη γιὰ τὴν ἄρνηση στήριξης τῶν σχισματικῶν.
§ 10: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἐκφράζει τὴ χαρά του γιὰ τὴ συμμετοχὴ τοῦ Μητροπολίτῃ Κιέβου Ὀνουφρίου (τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας) στὴν ἀντιπροσωπεία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας καὶ δηλώνει ἐπίσημα ὅτι «ὅλοι ἐδῶ οἱ παρόντες (αὐτὸν) ἀναγνωρίζομεν ὡς τὸν μόνον κανονικὸν ἱεράρχην τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας εἰς τὴν Οὐκρανίαν».
§ 12-18: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης διαβάζει ἐπιστολὴ του πρὸς τὸν Μόσχας γιὰ τὴν Οὐκρανία καὶ ἀναγνωρίζει ὅτι ἡ Οὐκρανία «ἐνσωματώθηκε εἰς τὴν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσσίας».
§ 14: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης δηλώνει ἐπισήμως ὅτι ἡ «Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως οὐδόλως προβαίνει εἰς ἀνάμιξιν εἰς τὰς ἐσωτερικὰς ὑποθέσεις τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν» ἄλλα ἐνεργεῖ «πάντοτε κατόπιν πρωτοβούλου αἰτήματος τῆς ἐνδιαφερομένης Ἐκκλησίας».
§ 15: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης δηλώνει ἐπισήμως ὅτι δὲν ἀμφισβητεῖ τὰ «κανονικὰ δικαιώματα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας» ἐπὶ τῆς Οὐκρανίας.
§ 16: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης χαρακτηρίζει τὸν Φιλάρετο «σχισματικὸν» καὶ δηλώνει ὅτι ἀπαγορεύει στοὺς κληρικοὺς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νὰ ἔχουν ἐκκλησιαστική-λατρευτική κοινωνία μὲ τοὺς σχισματικούς.
§ 17: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης δηλώνει ἐπισήμως ὅτι παρὰ τὶς ἐπανειλημμένες προσκλήσεις ἀπὸ τὶς Οὐκρανικές Ἀρχές νὰ ἐπανιδρύσει στὸ Κίεβο καὶ τὸ Λβὼφ τὰ Σταυροπήγια τοῦ Πατριαρχείου δὲν θέλει νὰ διασπάσει τὶς «ἀδελφικὲς σχέσεις» μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ῥωσσίας, τὶς ὁποῖες θεωρεῖ «ἀγαθὸν πολύτιμον». Ἐπιθυμεῖ «ὅπως τὰ πάντα διευθετηθῶσιν, εἰ δυνατόν, ἐν ἀγαστῇ συνεργασίᾳ τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν».
§ 19: Ὁ Πατριάρχης Μόσχας ἐκφράζει τὴν εὐγνωμοσύνη του στὸν Οἰκουμενικὸ, διότι παρὰ τὶς συνεχεῖς καὶ ἒντονες πιέσεις ποὺ δέχεται, δὲν ὑποστηρίζει μὲ τὸ δημόσιο λόγο του τοὺς σχισματικοὺς.
§ 20: Ὁ Πατριάρχης Μόσχας ἐκφράζει τὶς ἒντονες ἀνησυχίες του ὅτι μετὰ τὴ Σύνοδο θὰ καταβληθεῖ προσπάθεια ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο νὰ νομιμοποιήσει τοὺς σχισματικούς παραχωρώντας τους αὐτοκεφαλία παρὰ τὴν κατηγορηματικὰ ἀντίθετη θέση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας. Μία τέτοια ἐνέργεια θὰ ἔχει καταστροφικές συνέπειες γιὰ τὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἐνημερώνει τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη ὅτι κάποιοι «ἀντιπρόσωποί» του ὑποστηρίζουν ὅτι μετὰ τὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο το Πατριαρχεῖο θὰ ἀποφασίσει γιὰ τὴν Οὐκρανία καὶ οἱ Ρῶσσοι ἀναγκαστικὰ θὰ συμμορφωθοῦν.
§ 22: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἀπαντῶντας δηλώνει κατηγορηματικὰ ὅτι οἱ πληροφορίες αὐτές στεροῦνται σοβαρότητας. Δὲν ἔχει σημασία τὶ λένε διάφοροι ἀρχιερεῖς γιὰ τὴν Οὐκρανία, ἀλλὰ μόνο τὶ αὐτός, ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, λέει: «Λέγετε ἐπίσης ὅτι μερικοὶ περὶ ἐμὲ ἀρχιερεῖς λέγουν τί θά συμβῇ εἰς τὴν Οὐκρανίαν μετὰ τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Σύνοδον. Ἰσχύει ὅ,τι λέγω ἐγώ, διότι ἐγὼ ἐκπροσωπῶ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καὶ τὰς συνοδικὰς ἀποφάσεις, αἱ ὁποῖαι λαμβάνονται εἰς Φανάριον, ἐγὼ τὰς διατυπώνω καὶ δημοσιοποιῶ. Οἱ ἄλλοι δύνανται νὰ λέγουν ὅ,τι θέλουν». «Τὰ ἄλλα εἶναι κακόβουλοι ἐπικρίσεις καὶ κακολογίαι, αἱ ὁποῖαι δέν μᾶς ἐνδιαφέρουν».
§ 24: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης «διαβεβαιώνει» ἐπισήμως τὴ Σύναξη τῶν Προκαθημένων ὅτι ἡ πρότασή του νὰ μὴν παραπεμφθεῖ στὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο ἀλλὰ «νὰ ἀναβληθῇ ἡ ἐξέτασις τοῦ θέματος τοῦ Αὐτοκεφάλου διὰ μετὰ τὴν Σύνοδον» δὲν ὑποκρύπτει «οὔτε ὑστεροβουλία οὔτε σκοπιμότητα» γιὰ τὴν Οὐκρανία, ὅπως ἂφησε νὰ ἐννοηθεῖ ὁ Μόσχας.
§ 25: Ὁ Μητροπολίτης Γκόρι τῆς Ἐκκλησίας Γεωργίας ἀναφέρει ὅτι τὸ Αὐτοκέφαλο στήν Ἐκκλησία Γεωργίας χορηγήθηκε ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια, ἐνῶ τὸ 1990 ὁ Τόμος τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως τὸ ἐπιβεβαιώνει.
§ 26: Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΜΟΣΧΑΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΝΕΙ ΟΤΙ Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΡΩΣΣΙΑΣ ΕΠΙΣΗΜΩΣ, ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΑΡΧΙΕΡΕΩΝ, ΟΤΙ ΟΥΤΕ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΟΥΤΕ ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΘΑ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΟΥΣ ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΘΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ.
§ 27: Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ΤΗ ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΜΟΣΧΑΣ ΟΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΟΥΤΕ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΟΥΤΕ ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ.
§ 28: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἐπανέρχεται σέ ὅσα ἀνέφερε στὴν ἐπιστολὴ του πρὸς τὸν Πατριάρχη Μόσχας (βλ. § 12-18), διευκρινίζοντας ὅτι τὰ ὅσα ἐκεῖ ἀναφέρει «δέν σημαίνουν ποσῶς ἀνάμειξιν εἰς τὰ ἐσωτερικὰ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, οὔτε νομιμοποίησιν τοῦ σχίσματος».
§ 28: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης δηλώνει ὅτι «ἡμεῖς εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ὄχι μόνο τώρα, ἀλλὰ ἀπὸ μακροῦ, ἔχομεν ἀντιληφθῇ πόσον εὐαίσθητον εἶναι τὸ θέμα αὐτὸ (τῆς Οὐκρανίας)» καθὼς καὶ ὅτι σέβεται τὴν εὐαισθησία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας γιὰ τὴν Οὐκρανία.
§ 29: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης δηλώνει ὅτι ἔχει συστήσει στοὺς ἀρχιερεῖς του ποὺ ἐπισκέπτονται τὴν Οὐκρανία «ἐκ τῶν πρώτων νὰ ἐπισκέπτονται τὸν Μητροπολίτην Κιέβου Ἱερώτατον Ὀνούφριον. Αὐτὴ εἶναι ἡ τάξις».
§ 30: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἐνημέρωσε τὴ Σύναξη τῶν Προκαθημένων ὅτι προσκάλεσε τὸν Μητροπολίτη Κιέβου Ὀνούφριο στὸ προσκύνημα ποὺ διοργανώνει στὴν Καππαδοκία.
§ 31-32: Ὁ Μητροπολίτης Κιέβου Ὀνούφριος ἐκφράζει τὶς εὐχαριστίες του γιὰ τὴ συμπαράσταση τῶν Ἐκκλησιῶν ἀλλὰ καὶ τὸ παράπονο ὅτι κάποιοι ἀρχιερεῖς ὑποστηρίζουν τοὺς σχισματικοὺς.
§ 34: Ὁ Μητροπολίτης Μαυροβουνίου (Ἐκκλησία Σερβίας) κατήγγειλε τὴ συμπεριφορὰ τοῦ σχισματικοῦ «ψευτοπατριάρχη Φιλαρέτου» καὶ ζήτησε τὴ σύμπραξη ὃλων γιὰ τὴν ἀποκατάσταση τῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως.
§ 35: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἐνημέρωσε τὴ Σύναξη τῶν Προκαθημένων ὅτι ὃταν ἐπισκέφθηκε τὸ Κίεβο ἐνῶ παρακλήθηκε ἐπιμόνως νὰ συναντηθεῖ μὲ τὸν «σχισματικό Φιλάρετο» ἀπέρριψε τὴν πρόταση αὐτὴ «εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς».
§ 36: Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἀποκάλυψε ἐνώπιον τῆς Συνάξεως τῶν Προκαθημένων ὅτι τὸ Πατριαρχεῖο εἶχε συμφωνήσει μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας νὰ ἐξετάσουν ἀπὸ κοινοῦ μία πρὸς μία κάποιες περιπτώσεις σχισματικῶν ἀρχιερέων «διότι ὡρισμένοι ἐξ αὐτῶν εἶχον χειροτονίαν ἀπὸ κανονικοὺς ἀρχιερεῖς», ὥστε στὴ συνέχεια, λέει ὁ Πατριάρχης, «νὰ ἀποφασίσωμεν ἀπὸ κοινοῦ τί μέλλει γενέσθαι δι’ ἑκάστην συγκεκριμένην περίπτωσιν». Ἐπαναλαμβάνει ἐνώπιον τῆς Συνάξεως τῶν Προκαθημένων τὴν πρόταση στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας καὶ προσωπικὰ στὸν Πατριάρχη Μόσχας «νὰ ἐπανέλθωμεν εἰς τὴν προειρημένην διμερῆ συμφωνίαν καὶ νὰ συνεχίσωμεν τὴν σχετικὴν ἔρευνάν μας, μήπως βοηθήσωμεν, τοὐλάχιστον μερικοὺς ἐξ αὐτῶν, νὰ ἐπιστρέψουν εἰς τοὺς κόλπους τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας».
Σχόλιο: Οἱ τελευταῖες φράσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου εἶναι οἱ πλέον συγκλονιστικές καὶ πρέπει νὰ ἀνησυχήσουν ὅσους Ὀρθοδόξους πιστούς καὶ κληρικούς πιστεύουν, ἔστω καὶ ἐλάχιστα, στὸ μυστήριο τῆς Χειροτονίας καὶ στὴν Ἀποστολική Διαδοχή τῆς Ἀρχιερωσύνης! Ὃπως ὁμολόγησε ὁ ἲδιος ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος εἶναι βέβαιος ὅτι μόνο «ὡρισμένοι» ἀπὸ τοὺς ἀρχιερεῖς ποὺ συμμετέχουν στὶς σχισματικες ὁμάδες τῆς Οὐκρανίας ἒχουν ἒγκυρη χειροτονία ἀπὸ κανονικοὺς ἐπισκόπους, ἐνῶ οἱ ὑπόλοιποι ὂχι! Αὐτό, κατὰ τὸν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο, ἀπαιτοῦσε μία λεπτομερή ἔρευνα ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας γιὰ νὰ ἐξετάσουν ποιοὶ εἶχαν κανονικὴ χειροτονία πρὶν ἐκπέσουν στὸ σχίσμα καὶ αὐτοὶ νὰ ἀποκατα-σταθοῦν μὲ κάποιο τρόπο, σὲ συνεννόηση πάντα («νὰ ἀποφασίσωμεν ἀπὸ κοινοῦ») μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας!
Καὶ ὅμως …
Μετὰ ἀπὸ 20 μῆνες, τὸν Ὀκτώβριο 2018, χωρίς νὰ ἒχει μεσολαβήσει κάποια ἐξέλιξη στὸ ζήτημα αὐτό, ὁ ἲδιος ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, χωρὶς καμία ἔρευνα, χωρὶς καμία συνεννόηση μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας, ὂχι μόνο ἀναγνώρισε ὃλους τοὺς σχισματικούς ψευδοεπισκόπους ὡς κανονικοὺς Ἀρχιερεῖς ἀλλά καὶ τοὺς ἐπιβράβευσε παραχωρῶντας τους αὐτοκεφαλία!
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ
Γραμματεία ἐπὶ τῆς Προπαρασκευῆς τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου,
Σύναξις τῶν Προκαθημένων τῶν Ἁγιώτατων Ὀρθόδοξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, Πρακτικὰ-Κείμενα, ἒκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 2021, σσ. 542.
ΣΥΝΑΞΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΚΑΘΗΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΑΓΙΩΤΑΤΩΝ
ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ
Σαμπεζὺ, 21-28 Ιανουαρίου 2016
1. Τῇ προσκλήσει τῆς Α. Θ. Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, οἱ Μακαριώτατοι Προκαθήμενοι τῶν Ἁγιωτάτων Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν… συνῆλθον εἰς Σύναξιν, πραγματοποιηθεῖσαν ἐν τῷ ἐν Σαμπεζὺ Γενεύης Ὀρθοδόξῳ Κέντρῳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀπό 21ης ἕως 28ης Ἰανουαρίου 2016, πρὸς ὁριστικὴν διαμόρφωσιν τῆς Ἡμερησίας Διατάξεως τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας… (σ. 16).
2. Εἰδικότερον, αἱ Ἀντιπροσωπεῖαι τῶν Ὀρθόδοξων Ἐκκλησιῶν ἦσαν αἱ ἀκόλουθοι:
Ἡ Α. Θ. Παναγιότης ὁ Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης, καὶ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, συνοδευόμενος ὑπὸ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Γέροντος Ἀμερικῆς Δημητρίου καὶ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Τελμησσοῦ κ. Ἰώβ, ὡς καὶ τῶν συμβούλων αὐτοῦ Μητροπολιτῶν Γέροντος Περγάμου Ἰωάννου, τελικῶς κωληθέντος νὰ συμμετάσχῃ, καὶ Γαλλίας Ἐμμανουήλ, τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Βαρθολο-μαίου Σαμαρᾶ, Ἀρχιγραμματέως τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου καὶ γραμματέως τῆς Συνάξεως… (σ. 17).
3. Ἡ Αὐτοῦ Μακαριότης ὁ Πατριάρχης Μόσχας καὶ πάσης Ρωσσίας Κύριλλος, συνοδευόμενος ὑπὸ τῶν Μητροπολιτῶν Κιέβου Ὀνουφρίου καὶ Βολοκολὰμσκ Ἱλαρίωνος, τοῦ πρωτοπρεσβύτερου Νικολάου Μπαλασώφ, τοῦ Ἐπισκόπου Σολνετσνογκόρσκ Σεργίου, τοῦ Πρωθιερέως Ἰγκὸρ Γιακιμτσκούκ, τοῦ Ἀλεξάνδρου Βολκὼφ καὶ τοῦ π. Ἀνατολίου Τσουριακώφ, ὡς μεταφραστοῦ… (σ. 18).
…
Ἐναρκτήριος Συνεδρία
Παρασκευὴ 22α Ἰανουαρίου 2016, (15:00-19:30)
….
4. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: … Μακαριώτατε ἀδελφὲ Μόσχας καὶ πάσης Ρωσσίας, καλῶς ἤλθετε.
Ὁ Μόσχας Κύριλλος: Σᾶς εὐχαριστῶ Παναγιώτατε, ... Σοβαρὰν πρόκλησιν, ἡ ὁποία διασαλεύει τὴν ὀρθόδοξον ἑνότητα, ἀποτελεῖ καὶ ἡ ἐκ μέρους τῶν ἐκ τοῦ κλίματος τῆς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως προερχομένων Οὐκρανῶν ἱεραρχῶν τῆς Διασπορᾶς, τῶν ΗΠΑ καὶ τοῦ Καναδᾶ, ὑποστήριξις τοῦ σχίσματος ἐν Οὐκρανίᾳ. Καὶ ταῦτα πάντα καθ’ ἣν στιγμὴν οἱ ἐν Οὐκρανίᾳ σχισματικοί, κατὰ τρόπον κυνικόν, περιφρονοῦν τὴν νομοθεσίαν καὶ καταπατοῦν τὰ ἤθη, ἁρπάζοντες διὰ τῆς βίας Ἱ. Ναούς, ξυλοκοποῦν τοὺς πιστοὺς μας καὶ εἰς τὰ Οὐκρανικὰ μέσα ἐνημερώσεως διενεργοῦν ἀσυγκράτητον ἐκστρατείαν συκοφαντίας ἐναντίον τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας. Ἕως σήμερον, κατὰ βίαιον τρόπον, ἡρπάγησαν τριάκοντα Ἱ. Ναοί, ἐνῶ ἀπειλοῦνται τοὐλάχιστον ἄλλοι δέκα. Οἱ σχισματικοί, μὲ τὴν ὑποστήριξιν τῶν ἐθνικιστῶν, ἐμφανίζουν ταῦτα ὡς «οἰκειοθελῆ προσχώρησιν» εἰς τὸ λεγόμενον «Πατριαρχεῖον Κιέβου». Κατ’ οὐσίαν ὅμως πρόκειται περὶ σαφῶν ἁρπαγμῶν ὑπὸ ληστῶν μὲ διοργανώσεις τῶν συνελεύσεων προσώπων ἀσχέτων πρὸς τὴν κοινότητα, μὲ τὴν ἐν συνεχείᾳ συνεργίαν τῶν τοπικῶν ἀρχῶν παραποιήσεως καταστατικῶν ἐγγραφῶν καὶ μὲ τὴν ὑπὸ τῶν τοπικῶν ἐθνικιστῶν μαχητῶν ἁρπαγμοὺς Ναῶν καὶ βιαίαν ἀπομάκρυνσιν κοινοτήτων μετὰ τῶν ἱερέων αὐτῶν, οἱ ὅποιοι μένουν εἰς τὸν δρόμον! (σ. 39-40).
5. Ἐδῶ εἰς τὴν Ἑλβετίαν, εἰς τὴν Ἑλλάδα ἢ εἰς ἄλλην Εὐρωπαϊκὴν χώραν, εἶναι ἀδύνατον νὰ φαντασθῶμεν ὀπαδοὺς ἄλλης ὁμολογίας προσερχομένους εἰς ὀρθόδοξον Ναὸν νὰ «ἀποφαίνονται» περὶ τῆς χρήσεως τοῦ Ναοῦ ὑπὲρ αὐτῶν τῶν ἰδίων. Ὅμως αὐτὴ εἶναι σήμερον ἡ πραγματικότης ἐν Οὐκρανίᾳ. Αἱ ἐκδιωχθεῖσαι ἐκ τῶν Ναῶν κοινότητες τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας κερδίζουν ὅλας τὰς δίκας. Τὰ δικαστήρια ἐπιβεβαιώνουν τὰ κυριαρχικά δικαιώματα ἐπὶ τῆς ἁρπαγείσης περιουσίας τῶν Ναῶν, ἀλλὰ οἱ σχισματικοὶ καὶ αἱ ληστρικαὶ ἔνοπλοι συμμορίαι αὐτῶν περιφρονοῦν τὰς δικαστικὰς ἀποφάσεις, ὑπεραμυνόμενοι τῆς βίας αὐτῶν. Ξυλοκοποῦν τοὺς πιστοὺς μας, προκαλοῦντες εἰς αὐτοὺς σωματικὰς βλάβας. Ἐπὶ παραδείγματι, προσφάτως εἰς τὸ χωρίον Ptichya τοῦ νόμου Ρόβνο, ἂγρια κτυπήματα ἐδέχθησαν οἱ πιστοὶ μας δι’ ἕνα καὶ μόνον λόγον, τῆς συμμετοχῆς εἰς λιτανείαν ἐντὸς τοῦ χωρίου αὐτῶν. Ὡρισμένοι ἐκ τῶν θυμάτων μεταφέρθησαν εἰς τὸ νοσοκομεῖον πρὸ μηνός. Εἰς τὸ αὐτὸ χωρίον, οἱ σχισματικοὶ προέβησαν εἰς μαζικὸν ξυλοδαρμόν τῶν προσελθόντων διὰ τὴν προσευχὴν εἰς τὸν Ναὸν πιστῶν καὶ κληρικῶν. Ἀκολούθως, ἀπέκλεισαν αὐτοὺς ἐντὸς τοῦ Ναοῦ καὶ ἐπὶ πέντε ἡμέρας, ἐταλαιπώρουν αὐτοὺς μὲ τὸ κρύον, τὴν πεῖναν, τὴν δίψαν, ἔχοντες κόψει τὴν ὕδρευσιν, τὴν ἠλεκτροδότησιν καὶ τὴν θέρμανσιν. Ἡλικιωμέναι ἐν τῷ Ναῷ γυναῖκες αἰσθάνθηκαν ἀδιαθεσίαν, ἀλλὰ οἱ σχισματικοὶ ἠρνήθησαν καὶ τὴν πρόσβασιν τοῦ ἀσθενοφόρου. Μία γυνὴ εἰς βαρεῖαν κατάστασιν ὑγείας ἀπεμακρύνθη ἐν τῷ περιπολικῷ ὀχήματι τῆς ἀστυνομίας. Τοῦτο εἶναι ἓν μόνον παράδειγμα, τὸ ὁποῖον ἀποδεικνύει εἰς ποῖον βαθμὸν φθάνει τὸ μίσος τῶν σχισματικῶν κατὰ τῶν πιστῶν τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ἂνθρωποι οὗτοι σπείρουν τό κακόν, ἐν γνώσει αὐτῶν προκαλοῦν διομολογιακὴν σύγκρουσιν καὶ διχάζουν τὴν κοινωνίαν. Προσφάτως, εἷς τῶν ὀπαδῶν αὐτῶν προέβη εἰς δημοσίαν δήλωσιν, λέγων ὅτι μόνον εἰς τὴν ἔλλειψιν τοῦ σχετικοῦ ἐργαλείου βασανισμοῦ, δηλονότι τοῦ σιδήρου ἢ τοῦ συγκολλητῆρος, ὀφείλεται τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας Ὀνούφριος ἀνήκει μέχρι τοῦδε εἰς τὴν κανονικὴν Ἐκκλησίαν. Ἀνατριχιάζει τις εἰς τὴν σκέψιν, ἐὰν οἱ ληστοσυμμορῖται οὗτοι ἐνομιμοποιοῦντο κανονικῶς καὶ ἀπετέλουν μέρος τοῦ περιβάλλοντός μας! (σ. 40-41).
6. Ἡ ἐκ τοῦ σχίσματος δοκιμαζομένη Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία Οὐκρανίας εὐχαριστεῖ τὰς ἀδελφὰς κατὰ τόπους Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας, εἰδικώτερον δὲ τῆς Ἀλεξανδρείας, τῆς Ἀντιοχείας, τῶν Ἱεροσολύμων, τῆς Σερβίας, τῆς Βουλγαρίας, τῆς Πολωνίας, διὰ τὰς προσευχὰς καὶ τήν ἐκφρασθεῖσαν ὑπὸ τῶν Προκαθημένων καὶ τῶν ἱεραρχῶν αὐτῶν, κατὰ τοὺς τελευταίους μήνας, στήριξιν εἰς τὴν Οὐκρανικὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν. Ὁ Ἁγιώτατος Πατριάρχης Σερβίας Εἰρηναῖος ἀπολύτως ὀρθῶς ἔγραψε περὶ Οὐκρανῶν σχισματικῶν ὅτι οἱ ἂνθρωποι οὗτοι κατ’ ὄνομα μόνον εἶναι Ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ καὶ «ἡ ὑπὸ τούτων περιφρόνησις τῶν κανόνων τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς, ἡ προθυμία των νὰ μισοῦν, νὰ ψεύδονται καὶ νὰ χύνουν αἷμα ἀποτελεῖ ἰσχυρὰν μαρτυρίαν τούτου». Ἡ μόνη ὁδὸς πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν διὰ τοὺς ἀνθρώπους τούτους εἶναι διὰ τῆς μετανοίας. Μᾶς ἐρωτοῦν τὸν λόγον διατὶ δὲν θέλομεν νὰ ἑνωθῶμεν μὲ τούτους καὶ ζητοῦν νὰ προβῶμεν εἰς διάλογον καὶ μάλιστα ἐπὶ ἴσοις ὅροις. Ἀλλὰ «τὶς δὲ συμφώνησις Χριστῷ πρὸς Βελίαλ;» (Β’ Κορ. 6, 15). (σ. 41).
7. Ὁ ὀρθόδοξος λαὸς τῆς Οὐκρανίας, ὡς καὶ κατὰ τὸ παρελθόν, στηρίζει τὴν κανονικὴν Ἐκκλησίαν. Τὴν στιγμὴν αὐτήν, οἱ σχισματικοὶ πυρετωδῶς κατασκευάζουν δημοσκοπήσεις, προκειμένου νὰ ἀποδείξουν τὴν δημοτικότητά των εἰς τὴν χώραν αὐτήν. Παρὰ ταῦτα, πολλοὶ τῶν Οὐκρανῶν ἱεραρχῶν ἐπισημαίνουν τὴν αὔξησιν τῶν ἐκτρόπων εἰς τούς Ναοὺς τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας. Κατὰ τὴν ἐν Κιέβῳ πρόσφατον λιτανείαν, τὴν ἡμέραν μνήμης τοῦ Ἁγίου Ἰσαποστόλου Πρίγκηπος Βλαδιμήρου, συμμετεῖχαν δεκάδες χιλιάδες πιστοί, περίπου ἑκατὸν χιλιάδες συμφώνως πρὸς ὡρισμένους ὑπολογισμούς, ἐνῶ ἐναυάγησεν οἰκτρῶς ἡ ἀνάλογος ἐκδήλωσις τῶν σχισματικῶν. Ἔχουν ἀδειάσει οἱ ὀλίγοι ἐκεῖνοι Ναοί, τοὺς ὁποίους κατόρθωσαν νὰ ἁρπάξουν ἐκ τῶν ὀρθόδοξων κοινοτήτων, ἐνῶ αἱ πραγματικαὶ ὀρθόδοξοι κοινότητες δὲν διελύθησαν, ἀλλ’ ἐξακολουθοῦν νὰ προσεύχονται ὑπὸ τὰς πλέον δυσμενεῖς συνθήκας. Πιστεύω εἰς τὸ μέλλον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας. Οἱ πιστοὶ αὐτῆς, μιᾷ φωνῇ, καταδικάζουν τὸ σχίσμα, καὶ διά τῆς βίας καὶ τοῦ κακοῦ μόνον σφυρηλατοῦνται εἰς τὸν ἀγῶνα των τῆς ἀγάπης καὶ τῆς πίστεως (σ. 41-42).
8. Ὑπὸ τὸ φῶς τῶν γεγονότων αὐτῶν, οἱ ἐξ Ἀμερικῆς καὶ Καναδᾶ Οὐκρανοὶ ἀρχιερεῖς τοῦ κλίματος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἄνευ προσυνεννοήσεως μετὰ τοῦ Μακ. Μητροπολίτου Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνουφρίου, ἐπανειλημμένως ἐπισκέπτονται τὴν Οὐκρανίαν, καὶ πραγματο-ποιοῦν δημόσιας συναντήσεις μετὰ τῶν σχισματικῶν καὶ στηρίζουν τούτους, ἰσχυριζόμενοι ὅτι ἐνεργοῦν ἐκ μέρους τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου. Ἡ στάσις αὐτὴ προκαλεῖ σκάνδαλον εἰς τοὺς κόλπους τῶν πιστῶν καὶ τοῦ εὐαγοῦς κλήρου, καὶ προκαλεῖ δυσπιστίαν ἔναντι τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῶν ἐνεργειῶν αὐτῆς. Εἰς τὰς ἐπιστολὰς μας πρὸς τὸν Παναγιώτατον Πατριάρχην κ. Βαρθολομαῖον, κατ’ ἐπανάληψιν ἐστρέψαμεν τὴν προσοχὴν μας εἰς τὸ ἀπαράδεκτον τῶν τοιούτων πράξεων, εἴμεθα δὲ εὐγνώμονες εἰς τήν Αὐτοῦ Παναγιότητα διὰ τὴν ἐπανειλημμένως ἐκφρασθεῖσαν διαβεβαίωσιν τῆς μὴ ὑποστηρίξεως ὑπ’ Αὐτῆς τῆς δράσεως ταύτης, ἥτις ἀτυχῶς συνεχίζεται… (σ. 42)
9. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: Εὐχαριστοῦμε Μακαριώτατε ἅγιε Μόσχας, διὰ τὴν ἐκτενῆ, ἐμπεριστατωμένην ὁμιλίαν σας πρὸς τὴν Ἱ. Σύναξίν μας. Ἐπειδὴ τὸ κείμενό σας περιέχει πολλὰ συγκεκριμένα σημεῖα, τὰ ὁποῖα χρήζουν ἀπαντήσεως, θὰ παρεκάλουν νὰ κάνετε ὑπομονήν, ὥστε νὰ τελειώσουν ὅλοι οἱ ἀδελφοὶ Προκαθήμενοι τοὺς Χαιρετισμοὺς των, κατόπιν δὲ νὰ ἀπαντήσω σήμερον ἢ καί, ἂν δὲν ἐπαρκέσῃ ὁ χρόνος, αὔριον τὸ πρωί… (σ. 50).
10. Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: … Ἀπήντησα διὰ βραχέων εἰς ἕκαστον προλαλήσαντα Ἀδελφόν, ἀλλὰ ὀφείλω μίαν ἀπάντησιν εἰς τὸν Μακαριώτατον ἀδελφὸν Μόσχας κ. Κύριλλον.
Μακαριώτατε, ἐὰν ἀφῆκα εἰς τὸ τέλος τὴν ἀπάντησιν, τὸν σχολιασμὸν ἐν πάσῃ περιπτώσει, ἐπὶ τοῦ πλουσίου κειμένου τῆς ἀγορεύσεώς σας, ὀφείλεται εἰς τὸ γεγονὸς ὅτι θίγει πολλὰ σημεῖα, τὰ ὁποῖα ἀφοροῦν εἰς ὅλους ἡμᾶς καὶ ἤθελον νὰ ἔχομεν περισσότερον χρόνον εἰς τὴν διάθεσίν μας. Κατ’ ἀρχὴν καλωσορίζω ὅλην τὴν ἀντιπροσωπείαν σας καὶ χαίρω, διότι εἰς αὐτὴν συμπεριλαμβάνεται καὶ ὁ Μητροπολίτης Κιέβου κ. Ὀνούφριος, τὸν ὁποῖον ὅλοι ἐδῶ οἱ παρόντες ἀναγνωρίζομεν ὡς τὸν μόνον κανονικὸν ἱεράρχην τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας εἰς τὴν Οὐκρανίαν, βεβαίως μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ ἄλλων ἁγίων ἀρχιερέων… (σ. 72).
11. … Ἒθιξεν ὁ Μακαριώτατος ἐκτενῶς τὸ ζήτημα τῆς ἀναμείξεως ἱεραρχῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς τὰ θέματα τῆς Οὐκρανίας. Μᾶς ἀπέστειλε καὶ εἰς τὸ Φανάριον πρὸς τοῦτο ἐπιστολήν, νομίζω οὐχὶ ἅπαξ, εἰς τὴν ὁποίαν ἀπαντήσαμεν εἰς τὸν ἀδελφὸν ἅγιον Μόσχας διὰ τῆς ἑξῆς ἐπιστολῆς (4 Δεκεμβρίου 2015): (σ. 76).
12. «Μετὰ τῆς δεούσης προσοχῆς ἀνέγνωμεν (.) γράμματα τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος πρὸς ἡμᾶς, ὡς καὶ τοῦ Αἰδεσιμολ. Πρωτοπρεσβύτερου κ. Νικόλαου Μπαλασὼφ (.) πρὸς τὸν Ὁσιολ. Ἀρχιμανδρίτην κ. Βαρθολομαῖον Σαμαρᾶν, Ἀρχιγραμματέα (.) τὰ ἀναφερόμενα εἰς ζητήματα ἁπτόμενα τῶν σχέσεων τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως μετὰ τῶν ἐν Οὐκρανίᾳ Ὀρθόδοξων σχισματικῶν μερίδων καὶ συνοδικῇ διαγνώμῃ ἀπαντητικῶς γνωρίζομεν Ὑμῖν τὰ ἀκόλουθα: (σ. 76)
13. Γνωστὸν τυγχάνει τοῖς πᾶσιν ὅτι ὁ καθ’ ἡμᾶς Ἁγιώτατος Ἀποστολικὸς καὶ Πατριαρχικὸς Οἰκουμενικὸς Θρόνος ὑπῆρξε καὶ ὑπάρχει Μήτηρ Ἐκκλησία τῶν ἐν Οὐκρανίᾳ Ὀρθοδόξων πιστῶν, οἵτινες μετὰ τῶν λοιπῶν ρωσσικῶν λαῶν ἔλαβον τὸ φῶς τοῦ Εὐαγγελίου παρὰ τοῦ Θρόνου τούτου καὶ διὰ τοῦ βαπτίσματος αὐτῶν ἐνεσωματώθησαν εἰς τὴν Ἁγίαν ἡμῶν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν. Ἐπὶ αἰῶνας, ἄλλωστε, ὁ Θρόνος οὗτος ἐχειροτόνει καὶ ἀπέστελλεν εἰς τὴν χώραν ταύτην τὸν ἑκάστοτε Μητροπολίτην Κιέβου δημιουργῶν διὰ τοῦ τρόπου τούτου ἀκατάλυτον πνευματικὸν καὶ ψυχικὸν δεσμὸν μετὰ τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, ὅστις δὲν ἠδύνατο νὰ ἐξαλειφθῇ ἐκ τῆς συνειδήσεως τοῦ Ὀρθοδόξου Οὐκρανικοῦ λαοῦ διὰ τῆς μετὰ ταῦτα ἐνσωματώσεως αὐτοῦ εἰς τὴν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσσίας (σ. 76-77).
14. Γνωστὸν ὡσαύτως τυγχάνει ἀσφαλῶς καὶ τῇ Ὑμετέρᾳ ἀγαπητῇ Μακαριότητι, ὅτι κατὰ τὴν κανονικὴν τάξιν (βλ. κανὼν 9 τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου) καὶ τὴν μακραίωνα παράδοσιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὁ ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως καὶ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης δέχεται ἐκκλήτους προσφυγάς καὶ παρακλήσεις πρὸς διευθέτησιν ἀνακυπτόντων, τυχόν, ζητημάτων εἰς τὸ ἐσωτερικὸν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καὶ ἐπιλαμβάνεται τῆς διευθετήσεως αὐτῶν διὰ τῶν ὑπὸ τῆς κανονικῆς τάξεως προβλεπομένων προσφόρων τρόπων, ὡς συνέβη καὶ κατὰ τὸ πρόσφατον παρελθὸν εἰς τὰ περιπτώσεις τῶν Ἁγιωτάτων Ἐκκλησιῶν Ἱεροσολύμων, Βουλγαρίας καὶ Κύπρου, ὡς καὶ αὐτῆς ἔτι τῆς Ἐκκλησίας Τσεχίας καὶ Σλοβακίας, ἔνθα μερὶς ἐκεῖ τοῦ ἐπισκοπικοῦ σώματος καὶ τῶν πιστῶν ἠμφεσβήτησε τὴν κανονικότητα τῆς ἐκλογῆς τοῦ Προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας ταύτης ἀνενεχθεῖσα τῷ Θρόνῳ τούτῳ πρὸς ἐξέτασιν τοῦ ἀνακύψαντος ζητήματος. Εἰς πάσας ταύτας καὶ ἄλλας παρομοίας περιπτώσεις ἡ καθ’ ἡμᾶς Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως οὐδόλως προβαίνει εἰς ἀνάμιξιν εἰς τὰς ἐσωτερικὰς ὑποθέσεις τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, ὡς ἀνακριβῶς ἰσχυρίζεται ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης, ἐνεργοῦσα πάντοτε κατόπιν πρωτοβούλου αἰτήματος τῆς ἐνδιαφερομένης Ἐκκλησίας καὶ ἐν τῇ ὡς ἄνω διαγραφείσῃ κανονικῇ εὐθύνῃ αὐτῆς (σ. 77).
15. Τούτων οὕτως ἐχόντων, ἡ καθ’ ἡμᾶς Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία Κωνσταντινου-πόλεως, μὴ δυναμένη νὰ ἀποποιηθῇ τὰς ἐκ τῆς κανονικῆς τάξεως καὶ παραδόσεως εὐθύνας αὐτῆς, καὶ δὴ καὶ εἰς περιπτώσεις, καθ’ ἃς ὑφίστανται ἀκατάλυτοι δεσμοὶ μεταξὺ Μητρὸς καὶ Θυγατρὸς Ἐκκλησίας, δέχεται κατὰ καιροὺς καὶ ἀκολουθεῖ, ὡς ὀφείλει, μετὰ προσοχῆς αἰτήματα τῶν ἐν Οὐκρανίᾳ Ὀρθοδόξων πιστῶν καὶ τῶν ἁρμοδίων αὐτῆς πολιτικῶν ἀρχῶν πρὸς ἐπίλυσιν τῶν ἐκεῖ, ὡς μὴ ὤφελε, χρονιζουσῶν ἤδη διαιρέσεων τοῦ Ὀρθοδόξου ποιμνίου, ἄνευ οἱασδήτινος ἀμφισβητήσεως τῶν ἐκεῖ κανονικῶν δικαίων τῆς καθ’ Ὑμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ῥωσσίας (σ. 77).
16. Εἰδικῶς ὡς πρὸς τὰς καταγγελλομένας ὑπὸ τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος περιπτώσεις, καθ’ ἃς Οὐκρανοὶ κληρικοὶ τῆς Διασπορᾶς ὑπαγόμενοι εἰς τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ἐπικοινωνοῦν μετὰ τῶν ἐν Οὐκρανίᾳ σχισματικῶν εἴτε ἐν Οὐκρανίᾳ εἴτε ἐκτὸς αὐτῆς, ὡς συνέβη κατὰ τὴν ἐν Ἀμερικῇ ἐπίσκεψιν τοῦ σχισματικοῦ Φιλαρέτου, δηλοῦμεν ἅπαξ ἔτι τῇ Ὑμέτερᾳ Μακαριότητι ὅτι αἱ δοθεῖσαι ὑφ’ ἡμῶν σαφεῖς πρὸς αὐτοὺς ἐντολαὶ εἶναι ὅπως ἀπέχωσι πάσης μυστηριακῆς κοινωνίας ἢ κοινῆς λατρείας μετὰ τῶν ἐν λόγῳ σχισματικῶν, ὅπερ καί, καθ΄ ὅσων γνωρίζομεν, πιστῶς οὗτοι τηροῦσι. Διὸ καί, ὡς κατά-δεικνύει τὸ κυκλοφορούμενον ὑπὸ τῆς Ὑμετέρας Ἐκκλησίας φωτογραφικὸν ὑλικόν, κατὰ τὴν ὑπὸ τοῦ σχισματικοῦ Φιλαρέτου τέλεσιν Τρισαγίου εἰς τὸν τάφον τοῦ Μιστισλὰβ οἱ συμπαριστάμενοι ἡμέτεροι ἀρχιερεῖς οὐδεμίαν λειτουργικὴν ἀμφίεσιν φέρουσι περιοριζόμενοι εἰς τὴν παρουσίαν αὐτῶν εἰς τιμὴν καὶ μνήμην προσώπου κατέχοντος ἰδιαιτέραν θέσιν εἰς τὴν ἐθνικὴν συνείδησιν τῶν Οὐκρανῶν. Διότι εἶναι γνωστὸν τοῖς πᾶσι πόσον βαθὺ καὶ ἔντονον εἶναι τὸ ἐθνικὸν αἴσθημα τῶν ἀπανταχοῦ Οὐκρανῶν, ὅπερ καὶ καθιστᾶ ἀδύνατον τὴν καθ’ οἱονδήποτε τρόπον παρεμπόδισιν τῆς ἐπικοινωνίας αὐτῶν πρὸς τοὺς ἁπανταχοῦ ὁμοεθνεῖς αὐτῶν. Τὸ μόνον, τὸ ὁποῖον δύναται νὰ ἐπιβληθεῖ ἐκκλησιαστικῶς ὑφ’ ἡμῶν πρὸς τοὺς ὑπὸ τὸ ὠμοφόριον ἡμῶν τελοῦντας κληρικοὺς τῆς Οὐκρανικῆς Ὀρθοδόξου Διασπορᾶς, εἶναι ἡ ἀποφυγὴ πάσης μετὰ τῶν σχισματικῶν ἱεροπραξίας, ὅπερ καὶ τηρεῖται. Πᾶσα ἄλλη ἐπικοινωνία αὐτῶν καθίσταται ἀδύνατον ὅπως ἐλεγχθῇ ἐκκλησιαστικῶς, περιλαμβανομένης καὶ τῆς μετὰ σχισματικῶν συμπροσευχῆς, ἥτις, ἄλλωστε, καὶ ἐφαρμόζεται σήμερον ὑπὸ πολλῶν εἰς πλείστας περιπτώσεις (σ. 77-78).
Μακαριώτατε,
17. Ἡ καθ’ ἡμᾶς Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως καθίσταται ἀποδέκτης ἐκδηλώσεων ἰδιαιτέρας ἀγάπης καὶ τιμῆς ἀπὸ μέρους τῶν ἐν Οὐκρανίᾳ Ὀρθοδόξων θεωρούντων αὐτὴν εὐγνωμόνως ὡς τὴν ἑαυτῶν Μητέρα Ἐκκλησίαν, δι’ οὓς λόγους ἐν ἀρχῇ τοῦ παρόντος ἐξεθέσαμεν. [Μάλιστα δὲ ὄχι μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι τῆς Οὐκρανίας, ἀλλὰ καὶ οἱ Οὐνῖται τῆς Οὐκρανίας, ἐρχόμενοι ἐνίοτε εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, διαδηλώνουν εὐθαρσῶς καὶ σαφῶς ὅτι καὶ δι’ αὐτοὺς Μήτηρ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Κωνσταντινούπολις]. Ἐν τῷ πλαισίῳ τῶν τοιούτων ἐκδηλώσεων καλούμεθα, μεταξὺ ἄλλων, νὰ ἐπανιδρύ-σωμεν τὰ ἱστορικὰ μετόχια ἐν Κιέβῳ καὶ Λβώφ. Κηδόμενοι ὅμως τῶν ἀδελφικῶν σχέσεων ἡμῶν [καὶ ὄχι διότι ἐφοβήθημεν ἀπειλὴν ἐκτοξευθεῖσαν παλαιότερον ὑπὸ τοῦ π. Νικολάου Μπαλασὼφ], τὰς ὁποίας θεωροῦμεν ἀγαθὸν πολύτιμον, εἰς οὐδεμίαν κίνησιν προβαίνομεν δυναμένην νὰ ὁδηγήσῃ εἰς παραπικρασμόν, ἐπιθυμοῦντες ὅπως τὰ πάντα διευθετηθῶσιν, εἰ δυνατόν, ἐν ἀγαστῇ συνεργασίᾳ τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν (σ. 78).
18. Δέν δυνάμεθα, πάντως, εἰμή νὰ ἐπισημάνομεν ἀδελφικῶς τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἐν Οὐκρανίᾳ κρατοῦσα ἐπὶ ἀνεπιτρέπτως μακρὸν ἤδη χρονικὸν διάστημα διαίρεσις τῶν ἐκεῖ Ὀρθοδόξων χρῄζει ἀμέσου ἀντιμετωπίσεως ὡς ἀφορῶσα εἰς ἑκατομμύρια ὅλα ψυχῶν, αἱ ὁποῖαι ἄνευ τῆς ἑαυτῶν εὐθύνης εὑρίσκονται ἐκτὸς τῆς κοινωνίας τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Ἡ ἀνάγκη ὃπως πράξωμεν ἕκαστος πᾶν τὸ ἐν τῇ εὐθύνῃ αὐτοῦ χρέος πρὸς θεραπείαν τῆς θλιβερᾶς ταύτης καταστάσεως εἶναι ἤδη προφανὴς καὶ ἐπιτακτική»… (σ. 78-79)
Εὐχαριστῶ πολὺ διὰ τὴν ὑπομονὴν σας. Ὁ ἅγιος Μόσχας (σ. 79).
19. Ὁ Μόσχας Κύριλλος: … Καὶ κάτι ἀκόμα. Δέν θέλω νὰ ἀναφερθῶ εἰς τὸ πρόβλημα τῆς Οὐκρανίας. Ἀνεγνώσατε τὴν ἀποσταλεῖσαν εἰς ἐμὲ ἐπιστολὴν σας. Τὸ πρόβλημα συνίσταται εἰς τὸ ὅτι οἱ σχισματικοὶ ἐκμεταλλεύονται τὸ ὄνομά σας, λέγοντες δημοσίως ὅτι τοὺς ὑποστηρίζετε, ὅτι οἱ Καναδοὶ καὶ οἱ Ἀμερικανοὶ ἔρχονται εἰς τὴν Οὐρανίαν μὲ τὴν ἰδικὴν σας εὐλογίαν. Γνωρίζω τὴν θέσιν σας καὶ σᾶς εἶμαι εὐγνώμων. Οὐδέποτε εἴπατε λέξιν δημοσίως πρὸς ὑποστήριξιν τῶν σχισματικῶν καὶ γνωρίζωμεν πόση πίεσις σᾶς ἀσκεῖται. Γνωρίζομεν ποῖοι εἶναι ἐκεῖνοι, οι ὁποῖοι ἀσκοῦν πίεσιν. Ἀνθίστασθε μετὰ γενναιότητος καὶ λέγω πάντοτε ὅτι πρέπει να προσευχόμεθα ὑπὲρ τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου, διότι στηρίζει σθεναρῶς τὰς ἀπόψεις του. Ὅμως πίσω ἀπὸ τὴν πλάτην σας, δημιουργεῖται ἡ ἐντύπωσις ὅτι ἡ Κωνσταντινούπολις ἀκολουθεῖ τὴν ὁδὸν τῶν σχισματικῶν. Αὐτό λέγεται εἰς τὴν Οὐκρανίαν καὶ δίδουν ἀφορμὴν οἱ Οὐκρανοὶ ἀρχιερεῖς ἀπὸ τὸν Καναδᾶν καὶ τὰς ΗΠΑ, οἱ ὁποῖοι ἔρχονται εἰς τὴν Οὐκρανίαν, λέγοντες ὅτι ἦλθον μὲ τὴν εὐλογίαν τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου. Θα πρέπει λοιπὸν νὰ τοὺς σταματήσωμεν (σ. 81).
20. Τώρα, σχετικῶς πρὸς τὴν Οὐκρανίαν, ὑπάρχει ἓν σοβαρὸν πρόβλημα. Χαίρομαι ὅτι ὁ Μητροπολίτης Ὀνούφριος εἶναι παρών, θέλω ὅμως νὰ ἐκφράσω τοὺς κινδύνους τοὺς ὁποίους θεωρῶ ὑπαρκτούς. Θά συγκληθῇ ἡ Σύνοδος καὶ μετὰ θά καταβληθοῦν προσπάθειαι διὰ τὴν νομιμοποίησιν καὶ ἔνταξιν εἰς μίαν κανονικὴν δομὴν τῶν Οὐκρανῶν σχισματικῶν, εἴτε διὰ τῆς ἱδρύσεως δύο δικαιοδοσιῶν, τοῦ Μόσχας καὶ τοῦ Κωνσταντινουπόλεως, εἴτε διὰ τῆς παροχῆς αὐτοκεφάλου. Πρέπει νὰ κατανοήσωμεν ὅτι ἐὰν συμβῇ αὐτό, θά ἐπέλθῃ διχασμὸς καὶ σχίσμα εἰς ὅλην τὴν Ὀρθοδοξίαν. Οἱ ἀδελφοὶ Ἀντιοχείας καὶ Ἱεροσολύμων διέκοψαν τὴν μεταξὺ των κοινωνίαν, ἐξ αἰτίας μιᾶς ἐνορίας εἰς Κατάρ. Δι’ ἡμᾶς ἡ Οὐκρανία εἶναι ὅπως εἶναι διὰ τὴν Ἑλλάδα ἡ Θεσσαλονίκη. Δι’ ἡμᾶς τὸ Κίεβον εἶναι ἡ μήτηρ τῶν ρωσσικῶν πόλεων. Ὑπὸ οὐδένα ὃρον πρόκειται νὰ συμφωνήσωμεν διὰ ριζικὴν ἀλλαγὴν εἰς Οὐκρανίαν. Πρέπει νὰ ἐνθυμώμεθα ὅτι ἐὰν συμβῇ αὐτό, κατὰ ἢ καὶ μετὰ τὴν Σύνοδον, θά ἐπέλθῃ σχίσμα εἰς τοὺς κόλπους τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπως τὸ σχίσμα τοῦ 1054, καὶ θέλω νὰ σᾶς εἰπῷ εὐθέως, Παναγιώτατε, ὅτι ἐδῶ δέν πρέπει νὰ ὑπάρχει «παίγνιον». Οὐδεὶς δέν πρέπει νὰ εἴπῃ: «τώρα θά διεξαχθῇ ἡ Σύνοδος, ὡς λέγουν κάποιοι ἀντιπρόσωποί σας, καὶ κατόπιν θά τὰ ἀποφασίσωμεν ὅλα. Τὶ θά κάνουν οἱ Ρῶσσοι; Θά ἐπιλέξουν τὴν ἑνότητά μας». Φοβούμεθα θά συμβοῦν πολὺ πιθανὸν γεγονότα, τὰ ὁποῖα θά διχάσουν τὴν Οἰκουμενικὴν Ὀρθοδοξίαν (σ. 81-82).
…
21. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: Εὐχαριστῶ διὰ τὴν νέαν ἀγόρευσίν σας. Βεβαίως, ἀπαντήσατε εἰς τὰ σημεῖα τῆς ἰδικῆς μου ἀπαντήσεως, καὶ τοῦτο εἶναι φυσικὸν καὶ ἀναμενόμενον… (σ. 84).
22. Ὡς πρὸς τὴν Οὐκρανίαν, λέγετε ὅτι ἐπικαλοῦνται τὸ ὄνομά μου καὶ μοῦ ἐπιρρίπτουν ὅσα συμβαίνουν. Ἂς λέγουν ὃ,τι θέλουν μερικοὶ διὰ νὰ δικαιολογήσουν τὴν θέσιν των, ὅπως λέγουν καὶ οἱ «ὑπερορθόδοξοι», εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ ἀλλοῦ, ὅτι ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος εἶναι αἱρετικός, ὅτι διεξάγει διαλόγους, ὅτι εἶναι οἰκουμενιστὴς ἢ ὅτι ἔχει φιλίαν μὲ τὸν Πάπαν. Ἕκαστος δύναται νὰ λέει ὃ,τι θέλει. Ἡ πραγματικότης εἶναι αὐτή, τὴν ὁποίαν ὅλοι βιοῦμεν, γύρῳ ἀπὸ μίαν τράπεζαν ἀγάπης καὶ μὲ τὴν κοινὴν πορείαν μας πρὸς δόξαν τῆς Ὀρθοδοξίας. Τὰ ἄλλα εἶναι κακόβουλοι ἐπικρίσεις καὶ κακολογίαι, αἱ ὁποῖαι δέν μᾶς ἐνδιαφέρουν. Λέγετε ἐπίσης ὅτι μερικοὶ περὶ ἐμὲ ἀρχιερεῖς λέγουν τὶ θὰ συμβῇ εἰς τὴν Οὐκρανίαν μετὰ τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Σύνοδον. Ἰσχύει ὃ,τι λέγω ἐγώ, διότι ἐγὼ ἐκπροσωπῶ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καὶ τὰς συνοδικὰς ἀποφάσεις, αἱ ὁποῖαι λαμβάνονται εἰς Φανάριον, ἐγὼ τὰς διατυπώνω καὶ δημοσιοποιῶ. Οἱ ἄλλοι δύνανται νὰ λέγουν ὃ,τι θέλουν (σ. 85-86).
…
23. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: … Ἀπὸ τῆς ἓδρας, αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκην εἰλικρινῶς νὰ εὐχαριστήσω ὅλους τοὺς προλαλήσαντας ἀδελφούς, ὅσους μετέφερον τὸν Χαιρετισμὸν τῶν Ἐκκλησιῶν των, ἀλλὰ καὶ τὸν Μακαριώτατον Μόσχας, διὰ τὸν ὡραῖον διάλογον, τὸν ὁποῖον εἴχομεν (σ. 88).
Β’ ΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Σάββατον, 23η Ἰανουαρίου 2016
24. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: … Ὅταν λέγω νὰ ἀναβληθῇ ἡ ἐξέτασις τοῦ θέματος τοῦ Αὐτοκεφάλου διὰ μετὰ τὴν Σύνοδον, σᾶς διαβεβαιῶ ὅτι οὐδεμίαν ἔχω ὑστεροβουλίαν καὶ σκοπιμότητα. Χθὲς εἰς τὴν ἀγόρευσίν του ὁ ἅγιος Μόσχας ἄφησε νὰ ἐννοηθῇ ὅτι ὑπάρχουν διὰ μίαν συγκεκριμένην περιοχὴν [σσ. τὴν Οὐκρανία] σκοπιμότητες κ.λπ. Δέν ὑπάρχει οὔτε ὑστεροβουλία οὔτε σκοπιμότης (σ. 103).
25. Ὁ Γκόρι Ἀνδρέας (Ἐκκλησία Γεωργίας): Εὐχαριστῶ, Παναγιώτατε… Θέλομεν, ἐπίσης νὰ εἴπωμεν, σχετικῶς πρὸς τὰ προκληθέντα ἐρωτηματικὰ καὶ τὰς περὶ Αὐτοκεφάλου συζητήσεις, ὅτι, ὡς γνωστόν, τὸ Αὐτοκέφαλον εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν Γεωργίας, συμφώνως πρὸς τὰ ἱστορικὰ γεγονότα, ἐχορηγήθη ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀντιοχείας. Τὸ ἴδιον ἀναφέρει καὶ ὁ Βαλσαμών, ὑπάρχουν καὶ ἄλλα ἔγγραφα. Τὸ 1990, μέ τὴν βοήθειαν καὶ τὴν ἐνεργὸν συμμετοχὴν σας, Παναγιώτατε, διά τὴν ὁποίαν σᾶς εἲμεθα εὐγνώμονες, εἰς τὴν Ἐκκλησίαν Γεωργίας ἐχορηγήθη Τόμος, ὁ ὁποῖος ἐπιβεβαιοῖ τὸ ἀρχαῖον Αὐτοκέφαλον (σ. 119-120).
Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης: Ἀδελφὲ Ἀνδρέα, σᾶς εὐχαριστοῦμεν διά τὴν ἀγόρευσίν σας. Εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς τῆς ἀπαντήσεως μου, θα ἤθελον να εὐχαριστήσω ἐκ μέρους τοῦ ἱεροῦ σώματος τὴν ἀδελφὴν Ἐκκλησίαν τῆς Γεωργίας (σ. 120).
Γ’ ΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Κυριακή, 24η Ἰανουαρίου 2016
Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: … Ὁ Μακαριώτατος Μόσχας.
26. Ὁ Μόσχας Κύριλλος: Παναγιώτατε, ἀγαπητοὶ Ἀδελφοί, θά ἤθελον νὰ κάνω μίαν ἐπίσημον ἀνακοίνωσιν, διὰ τοῦτο καὶ θά ἀναγνώσω τὸ κείμενον. «Θέλω νὰ σᾶς ἐνημερώσω ὅτι χθὲς εἴχομεν συνάντησιν μετὰ τοῦ Παναγιωτάτου Πατριάρχου Βαρθολομαίου. Κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς συζητήσεώς μας, εἰς τὴν ὁποίαν συμμετεῖχον καὶ δύο ἱεράρχαι τῶν δύο Ἐκκλησιῶν, ὁ Παναγιώτατος μὲ διεβεβαί-ωσεν ἐπισήμως ὅτι ἡ ἁγιωτάτη Ἐκκλησία Κωνσταντινου-πόλεως δέν ἔχει πρόθεσιν νὰ προβῇ εἰς οἱουδήποτε εἴδους ἐνεργείας, σχετιζομένας πρὸς τὸν ἐκκλησιαστικὸν βίον εἰς Οὐκρανίαν, ἰδιαιτέρως δὲ πρὸς νομιμοποίησιν τοῦ σχίσματος καὶ τὴν παροχὴν τοῦ Αὐτοκεφάλου. Τοῦτο δὲ οὔτε εἰς τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Σύνοδον οὔτε κατόπιν αὐτῆς. Ἐν σχέσει λοιπὸν πρὸς αὐτό, ἡ ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας θεωρεῖ δυνατὴν τὴν ἀναβολὴν ἐξετάσεως τοῦ θέματος τοῦ Αὐτοκεφάλου καὶ τοῦ τρόπου χορηγήσεως αὐτοῦ διὰ τὴν μετὰ τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Σύνοδον περίοδον». Παρακαλῶ δὲ νὰ θεωρήσετε τὴν παροῦσαν Ὁμιλίαν μου ὡς ὑποστήριξιν τῶν προτάσεων τὰς ὁποίας μόλις πρὸ ὀλίγου εἰσηγήθη ὁ Παναγιώτατος Πατριάρχης Βαρθολομαῖος (σ. 150).
27. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: Μακαριώτατε, ἠκούσαμεν τὴν δήλωσίν σας, καὶ ὄντως αὐτὰ εἴπομεν χθές. Νὰ προσθέσω μόνον ὅτι ἰσχύει τὸ περιεχόμενον τοῦ ἀποσταλέντος πρὸ τινων μηνῶν πρὸς ὑμᾶς γράμματος, ἀφορῶντος εἰς τὴν Οὐκρανίαν, τὸ ὁποῖον ἀνέγνωσα κατὰ τὴν ἔναρξιν τῶν ἐργασιῶν μας τὴν Παρασκευὴν τὸ ἀπόγευμα, ὅτι δηλαδὴ ἡ Κωνσταντινούπολις, ὡς Μήτηρ Ἐκκλησία, θά ἐξακολουθῇ νὰ ἐνδιαφέρεται καὶ νὰ ἀγαπᾷ τοὺς Ὀρθοδόξους τῆς Οὐκρανίας, ὅτι οἱ εἰς ΗΠΑ καὶ Καναδᾶ Οὐκρανοὶ ἱεράρχαι τοῦ ἡμετέρου Πατριαρχείου θὰ πηγαίνουν ὅταν παρίσταται ἀνάγκη εἰς τὴν πατρίδα των. Αἰσθάνονται Οὐκρανοί, ἔχουν φιλίας προσωπικὰς μετὰ τῶν συμπατριωτῶν των. Εἶπον καὶ προχθὲς ὅτι τὸ ἐθνικὸν φρόνημα εἶναι ἰσχυρὸν παρὰ τοῖς Οὐκρανοῖς, ὃτι μὲ τὴν Πολιτείαν τῆς Οὐκρανίας ἔχομεν ἐπικοινωνίαν. Ὅταν, ἐπὶ παραδείγματι, ἑορτάζῃ τὸ Οὐκρανικὸν Κράτος τὴν ἐπέτειον τῆς ἀνεξαρτησίας ἢ τὴν ἐπέτειον τοῦ βαπτίσματος τῶν συμπατριωτῶν των καὶ μᾶς προσκαλοῦν, δὲν δυνάμεθα εἰμὴ νὰ ἀνταποκριθῶμεν, εἴτε δι’ ἀντιπροσώπου, εἴτε διὰ γράμματος εἰς διαφόρους περιστάσεις καὶ ἐπετείους (σ. 150-151).
28. Αὐτὰ οὐδόλως σημαίνουν ὅτι οἱ εἰς ΗΠΑ καὶ Καναδᾶ Ἀρχιερεῖς ἡμῶν θά συλλειτουργοῦν μετὰ τῶν μὴ κανονικῶν ἀρχιερέων καὶ κληρικῶν ἐν γένει τῆς Οὐκρανίας. Ὅλα αὐτὰ τὰ λεπτομερειακά, τὰ ὅποια ἀνέφερον καὶ τὰ ὁποῖα λέγονται εἰς τὴν προειρημένην πρὸς Ὑμᾶς ἐπιστολήν, Μακαριώτατε, δέν σημαίνουν ποσῶς ἀνάμειξιν εἰς τὰ ἐσωτερικὰ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, οὔτε νομιμοποίησιν τοῦ σχίσματος. Ἡμεῖς εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ὄχι μόνον τώρα, ἀλλὰ ἀπὸ μακροῦ, ἔχομεν ἀντιληφθῆ πόσον εὐαίσθητον εἶναι τὸ θέμα αὐτό, δι’ Ὑμᾶς προσωπικῶς Μακαριώτατε, καὶ διὰ τὴν ἀδελφὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσσίας, σεβόμεθα τὴν εὐαισθησίαν σας, καὶ διὰ τοῦτο εἴπομεν ὅσα εἴπομεν χθές, κατὰ τὴν ἀδελφικὴν συνεστίασιν μας. Αὐτὰ διὰ νὰ εἶναι ὅλα σαφῆ ἐνώπιον ὅλης τῆς ἱερᾶς ἀδελφότητος, ἄνευ οὐδεμιᾶς παρεξηγήσεως. Εὐχαριστῶ καὶ διὰ τὸ ἐπιμύθιον τῆς ἀγορεύσεώς σας, δηλαδὴ τὴν δηλωθεῖσαν ὑποστήριξιν τῆς Ἐκκλησίας σας εἰς ὅσα ἀπηρίθμησα, προκειμένου νὰ κλείσῃ τὸ θέμα τῆς θεματολογίας τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου καὶ νὰ δυνηθῶμεν νὰ προχωρήσωμεν εἰς τὰ ὑπόλοιπα θέματα, τὰ ὁποῖα πρέπει νὰ ὁλοκληρώσωμεν εἰς τὸ ἐναπομεῖναν τριήμερον (σ. 151).
29. Ἔχω κάνει σύστασιν ‒καὶ τὸ ἐπαναλαμβάνω ἐνώπιον τοῦ ἱεροῦ σώματος‒ εἰς τοὺς ἐν ΗΠΑι καὶ Καναδᾷ Οὐκρανούς Ἀρχιερεῖς, ὑπὸ τὸ ὠμοφόριον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, ὁσάκις μεταβαίνουν, δι’ οἱονδήποτε ἐκ τῶν προαναφερθέντων λόγων, εἰς τὴν Οὐκρανίαν, ἐκ τῶν πρώτων νὰ ἐπισκέπτονται τὸν Μητροπολίτην Κιέβου Ἱερώτατον Ὀνούφριον. Αὐτὴ εἶναι ἡ τάξις, μετὰ δὲ τὴν κανονικὴν αὐτὴν ἐπίσκεψιν δύνανται νὰ ἐπικοινωνοῦν μετὰ τῶν συμπατριωτῶν των καὶ φίλων των (σ. 151).
30. Προσκάλεσα ἤδη τὸν ἀδελφὸν Ὀνούφριον νὰ ἔλθῃ εἰς τὴν Καππαδοκίαν μαζί μου. Εἶναι προσφιλὴς ἀδελφός, γνωριζόμεθα διὰ πρώτην φορὰν ἐδῶ, ἀλλὰ ἐλπίζω νὰ δυνηθῇ νὰ ἔλθῃ εἰς τὸ ἐτήσιον προσκύνημά μου εἰς τὴν Καππαδοκίαν, διὰ νὰ λάβῃ καὶ ἐκεῖνος τὴν εὐλογίαν τοῦ Μ. Βασιλείου, τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, τοῦ Γρηγορίου Νύσσης καὶ τῶν ἄλλων μεγάλων Ἁγίων καὶ μαρτύρων τῆς Καππαδοκικῆς γῆς. Μοῦ λέγουν τώρα ὅτι ὁ ἅγιος Κιέβου ἐζήτησε τὸν λόγον καὶ τοῦ τὸν δίδω εὐχαρίστως (σ. 151).
31. Ὁ Κιέβου Ὀνούφριος: Παναγιώτατε, Μακαριώτατοι Προκαθήμενοι τῶν κατὰ τόπους ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, δράττομαι τῆς εὐκαιρίας διὰ νὰ εὐχαριστήσω ὅλους ὑμᾶς διὰ τὰς προσευχάς, τὴν στήριξιν, τὴν ὁποίαν ἐπιδεικνύετε πρὸς τὴν χώραν μας, τὴν πατρίδα μου τὴν Οὐκρανίαν, κατὰ τὴν δύσκολον δι’ ἡμᾶς αὐτὴν περίοδον τοῦ πολέμου. Τὸ πρόβλημα συνίσταται εἰς τὸ ὅτι τὰ πιστὰ τέκνα τῆς Ἐκκλησίας μας εὑρίσκονται καὶ εἰς τὰς δύο πλευράς, ἡ δὲ Ἐκκλησία μας προσπαθεῖ νὰ εἰρηνεύσῃ καὶ καταβάλλει πᾶσαν προσπάθειαν προκειμένου νὰ διατηρήσῃ τὴν καθαρότητα τῆς πίστεως, ἀλλὰ καὶ τὴν συνοχὴν τοῦ Κράτους (σ. 152).
32. Θέλω νὰ εἴπω ὀλίγα διὰ τὸ σχίσμα. Ἐπὶ εἰκοσαετίαν, εἰς τὴν χώραν μας εὑρισκόμεθα ἀντιμέτωποι μὲ τὸ φαινόμενον τοῦ σχίσματος, ἀλλὰ θά ἤθελον νὰ σημειώσω ὅτι ὑπάρχουν σχίσματα εἰς σχεδὸν ὅλας τὰς κατὰ τόπους Ἐκκλησίας, εἰς μικρότερον ἢ μεγαλύτερον βαθμόν. Εἶναι μία ἀσθένεια τοῦ συγχρόνου κόσμου. Θὰ παρεκάλουν, ὅταν κάποιος ἔρχεται, ταξιδεύῃ εἰς τὴν Οὐκρανίαν καὶ θέλῃ νὰ συναντήσῃ τοὺς σχισματικοὺς -δυστυχῶς αὐτὸ συνέβη ἐνίοτε μέχρι σήμερον- ὅτι οἱ ἐρχόμενοι εἰς τὴν Οὐκρανίαν ἔχουν καὶ οἱ ἴδιοι σχίσμα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν των και ἐφαρμόζουν δύο μέτρα καὶ δύο σταθμά. Διὰ τοὺς ἰδικοὺς τους σχισματικοὺς συμπεριφέρονται ὡς αὐστηροὶ δικασταί, οἱ ὁποῖοι ἀπαιτοῦν τὴν ἀποκατάστασιν τῆς κανονικῆς τάξεως, ἐνῶ ἀντιμετωπίζουν τοὺς ἰδικοὺς μας σχισματικοὺς ὡς Καλοὺς Σαμαρείτας. Ἡμεῖς ὅμως λυπούμεθα δι’ ὅλους τοὺς σχισματικοὺς καὶ ὄχι μόνον διὰ τοὺς ἰδικοὺς μας. Ὑπάρχουν δεκάδες χιλιάδες σχισματικοί, εἰς ἄλλας Ἐκκλησίας μόνο ἑκατοντάδες. Ἡμεῖς ὅμως ἀνησυχοῦμεν καὶ μεριμνῶμεν δι’ ἑκάστην ψυχὴν σχισματικοῦ. Ἡ Ἐκκλησία μας εἶχε πάντοτε τὴ θέση αὐτή, κρατοῦμεν πάντοτε τὰς θύρας τῶν Ναῶν ἀνοικτὰς καὶ πάντοτε τοὺς προσκαλοῦμε, ἀλλὰ θεωροῦμε ὅτι ἡ ἐπανένωσις δύναται νὰ ἐπιτευχθῇ μόνον ἐπὶ κανονικῆς βάσεως, διὰ τῆς τηρήσεως τῶν θείων κανόνων καὶ τῆς παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ θεσμὸς δὲ αὐτὸς θά εἶναι σταθερός, ἰσχυρὸς καὶ ὀρθός. Δέν δύναται νὰ ὑπάρξῃ ἄλλη λύσις. Καὶ διὰ τοῦτο εὐγνωμονῶ ὅλους ὑμᾶς διὰ τὰς προσευχὰς σας καὶ παρακαλῶ πάλιν ὅσοι ἔρχονται εἰς Οὐκρανίαν, οἱοιδήτινες καὶ ἂν εἶναι, νὰ μὴν ἐφαρμόζουν τὴν τακτικὴ δύο μέτρων καὶ δύο σταθμῶν, δηλαδὴ νὰ μὴν τοὺς ἀντιμετωπίζουν ὡς Καλοὺς Σαμαρεῖτες, ὑποσχόμενοι ὂρη χρυσοῦ, καὶ ὅτι θά τοὺς ἀνυψώσουν εἰς ἁγίους καὶ ὁμολογητάς… (σ. 152).
33. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: Εὐχαριστοῦμεν, ἅγιε Κιέβου… Ὁ ἅγιος Μαυροβουνίου (σ. 153).
34. Ὁ Μαυροβουνίου Ἀμφιλόχιος: Ἐπωφελοῦμαι τῆς εὐκαιρίας, Παναγιώτατε, σχετικῶς πρὸς τὸ σχισματικὸ πρόβλημα τῆς Οὐκρανίας, διὰ νὰ ὑπενθυμίσω ὅτι τὸ 2009, ὅταν, ὡς καλῶς ἐνθυμοῦμαι, μετέβητε εἰς τὸ Κίεβον, εἶχε τότε ἔλθει καὶ ὁ μακαριστὸς Ἀλέξιος Μόσχας καὶ εἶχεν ἀκουσθῆ, χωρὶς νὰ γνωρίζω ἐὰν ἀληθεύῃ, ὅτι εἴχατε σκοπὸν νὰ συναντηθῆτε μὲ τὸν σχισματικὸν ψευτοπατριάρχην Φιλάρετον Ντενισένκο εἰς τὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Σοφίας. Ἤμουν τότε τοποτηρητὴς τοῦ θρόνου ἐπὶ τοῦ μακαριστοῦ Πατριάρχου Παύλου καὶ σᾶς ἔγραψα γράμμα ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας μας, πληροφορῶν ὅτι ὁ ἐν λόγῳ κληρικὸς ἔχει πλήρη κοινωνίαν καὶ λειτουργεῖ μὲ τὸν καθῃρημένον ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον Μιχαὴλ Ντέντεϊτς καὶ ὃτι εἶχεν ἔλθει ὁ ἴδιος εἰς τὸ Μαυροβούνιον, προκειμένου νὰ ἐπισκεφθῇ καὶ νὰ λειτουργήσῃ μὲ τὸν ἐν λόγῳ Ντέντεϊτς μὲ τὴν ἰδικὴν του σχισματικὴν ὁμάδα. Παρεκάλεσα δὲ λέγων ὅτι οἱαδήποτε κοινωνία μὲ τὸν ἐν λόγῳ ψευδοπατριάρχην θά ἦτο λίαν ἐπικίνδυνος διὰ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖο, διὰ τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας καὶ γενικῶς διὰ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν. Δέν γνωρίζω τὸν λόγον τὸν ὁποῖον διεδραμάτισεν ἡ τότε δοθεῖσα πληροφορία, ἀλλὰ σᾶς εὐχαριστῶ, διότι οὐδεμία ὑπῆρξε ἐπικοινωνία ἀπὸ μέρους σας μὲ τὸν σχισματικόν. Τὸ ἀναφέρω, διότι μέχρι καὶ σήμερον, οἱ Οὐκρανοί σχισματικοὶ στηρίζουν τὴν ἐκκλησιολογίαν των εἰς τὸν ἐπικατάρατον ἐθνοφυλετισμὸν -ὅπως καὶ ἄλλαι ὁμάδες εἰς τὸ Μαυροβούνιον καὶ ἀλλοῦ, ἐπὶ παραδείγματι εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῶν Σκοπίων- οἱαδήτις ὑποστήριξις τῶν ὁμάδων αὐτῶν θά ἦτο καταστροφὴ διὰ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ἐμποδίζουσα τὴν ἴασιν τῆς ὑπαρχούσης δυστυχῶς σήμερον πληγῆς αὐτῆς καὶ εἰς ἄλλας τοπικὰς Ἐκκλησίας. Διὰ τοῦτο εἶμαι πολὺ εὐγνώμων, δι’ ὅσα ἠκούσαμεν τώρα σχετικῶς πρὸς τοὺς σχισματικοὺς τῆς Οὐκρανίας, οἱ ὁποῖοι εἶναι δύο-τρεῖς ὁμάδες, ἀρχῆς γενομένης μὲ τοὺς Οὐνίτας, αὐτοανακηρύσσονται αὐτοκέφαλοι, ἔχουν πατριάρχας, ἀρχιεπισκόπους. Εἶναι μία βαθεία τραγωδία τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ καὶ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ταυτοχρόνως δὲ καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας. Ὁπωσδήποτε χρειάζεται ὅλον τὸ σῶμα, ὅλοι οἱ Προκαθήμενοι τῶν Ἐκκλησιῶν, νὰ βοηθήσουν διὰ τὴν ἴασιν τῆς πληγῆς αὐτῆς. Ἐκ τῆς ἀπόψεως αὐτῆς, οἱ Οὐκρανοὶ κληρικοὶ -ὡς ἐκεῖνοι εἰς τὴν Ἀργεντινήν, τοὺς ὁποίους γνωρίζω- ἐπικοινωνοῦν μετὰ τῶν συμπατριωτῶν των, ἐπισκέπτονται φίλους καὶ γνωστοὺς εἰς Οὐκρανίαν, δέν πρέπει νὰ παρέχουν στήριξιν εἰς τὸ σχίσμα, εἰς τὴν αἵρεσιν, εἰς αὐτὴν τὴν τραγωδίαν, ἡ ὅποια κορυφοῦται εἰς ἐμφύλιον πόλεμον, ἀλλὰ νὰ βοηθήσωμεν ὅλοι αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἐπιστρέψουν εἰς τὴν κανονικὴν τάξιν τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ ἐπουλωθῇ ἡ ὑπάρχουσα εἰς τὴν Οὐκρανίαν βαθυτάτη πληγή. Εὐχαριστῶ (σ. 153-154).
35. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: Εὐχαριστῶ, ἅγιε Μαυροβούνιου διὰ τὴν παρέμβασίν σας. Ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ἠκούσατε ὅτι μεταβαίνων εἰς Οὐκρανίαν ἐπρόκειτο νὰ συναντηθῶ μετὰ τοῦ σχισματικοῦ Φιλαρέτου καὶ τελικῶς δέν συνηντήθην, δέν εὐσταθεῖ, δέν ἔχει δόσιν ἀληθείας, διότι ἂν καὶ παρεκλήθην καὶ μάλιστα ἐπιμόνως νὰ ἔχω τοιαύτην συνάντησιν, τὴν ἀπέρριψα εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς καὶ ἑπομένως οὐδεμίαν εἶχον πρόθεσιν νὰ συναντηθῷ μετ’ αὐτοῦ. Διὰ τὴν ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καθαίρεσιν τοῦ Μιχαὴλ Ντέντεϊτς, βλέποντες τὴν περαιτέρω στάσιν καὶ διαγωγὴν του, ὅτι παραμένει ἀμετανόητος, λέγω ὅτι ἡ καθαίρεσίς του ἦτο δικαία πρᾶξις, διὸ καὶ λυποῦμαι ἀκούων ὅτι δημιουργεῖ προβλήματα εἰς τὸ Μαυροβούνιον. Νομίζω ὅτι αὐτὰ συνεχίζονται καὶ εὔχομαι ταχέως νὰ παρέλθῃ αὐτὸς ὁ πειρασμὸς σας (σ. 153-154).
36. Διὰ τὴν Οὐκρανίαν, νὰ εἲπω καὶ ἐγὼ δημοσίᾳ ὅτι εἴχομεν συμφωνήσει μετὰ τῆς ἀδελφῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας, ἐντὸς τοῦ πλαισίου τῶν διμερῶν ἀδελφικῶν κατὰ καιροὺς ἐπικοινωνιῶν μας, νὰ ἴδωμεν μαζί ἑκάστην περίπτωσιν σχισματικοῦ ἀρχιερέως, πόθεν ἔχει λάβει τὴν χειροτονίαν, διότι ὡρισμένοι ἐξ αὐτῶν εἶχον χειροτονίαν ἀπὸ κανονικοὺς ἀρχιερεῖς καὶ ἀργότερον ἐξετράπησαν καὶ ἐγκατέλειψαν τοὺς κόλπους τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας, ὥστε νὰ ἀποφασίσωμεν ἀπὸ κοινοῦ τί μέλλει γενέσθαι δι’ ἑκάστην συγκεκριμένην περίπτωσιν, ὥστε νὰ βοηθήσωμεν, νὰ συμβάλωμεν, ἔστω καὶ ἐν μέρει, εἰς τὴν θεραπείαν τοῦ σχίσματος, τοῦ ὁποίου ἡ μακροχρόνιος παράτασις, ὡς εἶπον καὶ χθές, μᾶς λυπεῖ καὶ πρέπει ὃλοι μαζί διὰ τῆς προσευχῆς καὶ παντὸς προσφόρου μέσου νὰ βοηθήσωμεν εἰς τὴν ἄρσιν αὐτοῦ. Κάνω τὴν πρότασιν εἰς τοὺς ἀδελφοὺς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας, προσωπικῶς εἰς τὸν Μακαριώτατον, νὰ ἐπανέλθωμεν εἰς τὴν προειρημένην διμερῆ συμφωνίαν καὶ νὰ συνεχίσωμεν τὴν σχετικὴν ἔρευνάν μας, μήπως βοηθήσωμεν, τοὐλάχιστον μερικοὺς ἐξ αὐτῶν, νὰ ἐπιστρέψουν εἰς τοὺς κόλπους τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας. Κατακλείω, ἐπικαλούμενος ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον εἶπεν ὁ ἅγιος Μαυροβούνιου, καλέσας τὸν ἐθνοφυλετισμόν «ἐπάρατον», καὶ προτείνω εἰς τὸ ἱερὸν σῶμα νὰ καταδικάσωμεν ἅπαξ ἔτι τὸν ἐθνοφυλετισμόν ὡς αἵρεσιν, ὅπως εἶχε κάνει ἡ Μεγάλη Σύνοδος τοῦ 1872. Εἶναι εὐκαιρία, ἐντὸς τῶν πλαισίων τῶν συζητήσεών μας περὶ σχισμάτων καὶ καθαιρέσεων, ὅλων ὅσων ταλαιπωροῦν τὰς Ἐκκλησίας μας καὶ τὴν κανονικότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, νὰ καταδικάσωμεν ὅλοι μαζί ἐν σώματι ἅπαξ ἔτι τὸν ἐθνοφυλετισμόν (σ. 155).
Ἰούλιος 2023:
Οὐκρανοί, Ὀρθόδοξοι πιστοὶ στὰ κάγκελα γιὰ νὰ κοινωνήσουν καὶ ὁ Ζελένσκι στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο…
Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: «ἡ Κωνσταντινούπολις, ὡς Μήτηρ Ἐκκλησία, θά ἐξακολουθῇ νὰ ἐνδιαφέρεται καὶ νὰ ἀγαπᾷ τοὺς Ὀρθοδόξους τῆς Οὐκρανίας»…
Ὁ Ζελένσκι στὸν Πατριαρχικὸ Ἱ. Ν. Ἁγ. Γεωργίου, ἐνῶ τὴν ἲδια ὣρα στὸ Κίεβο “πιστοὶ” τῆς “Αὐτοκέφαλης” “Ἐκκλησίας” καταλαμβάνουν μὲ βαριοποῦλες Ἱ. Ναὸ. (https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/57760-opadoi-tis-aeo-katelavan-ton-kathedriko-nao-stin-belagia-tserkof)
Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: «Ἡ πραγματικότης εἶναι αὐτή, τὴν ὁποίαν ὅλοι βιοῦμεν, γύρῳ ἀπὸ μίαν τράπεζαν ἀγάπης καὶ μὲ τὴν κοινὴν πορείαν μας πρὸς δόξαν τῆς Ὀρθοδοξίας. Τὰ ἄλλα εἶναι κακόβουλοι ἐπικρίσεις καὶ κακολογίαι, αἱ ὁποῖαι δέν μᾶς ἐνδιαφέρουν»…
