«Μακάριος
ἀνήρ ὅς εὗρεν σοφίαν,»[1] ἀκούσαμε προηγουμένως στό ἀνάγνωσμα τῶν
Παροιμιῶν. Μακάριος ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος βρῆκε σοφία καί ἡ σοφία. Καί ἡ
σοφία ἡ ἀληθινή εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Υἱός καί Λόγος, τό δεύτερο
Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ
ἐνυπόστατος Σοφία. Καί Αὐτός ἦρθε εἰς τήν γῆ, πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση
μας καί μᾶς δίδαξε μέ τά θεῖα Του λόγια ἀλλά καί μέ τήν ἁγία Του ζωή.
Καί ὁ χριστιανός θά πρέπει νά ἐντρυφᾶ εἰς τόν λόγον τοῦ Θεοῦ καί νά
ἐγκολπώνεται τά θεῖα του διδάγματα.
«Νά
ἐντρυφᾶτε στίς γραφές», ἔλεγε ὁ ὅσιος Πορφύριος, «ν' ἀγαπήσετε τή
μελέτη. Ἐγώ, ὅσο ἀκούω τό Ψαλτήρι καί τούς Κανόνες, τόσο δέν τά
χορταίνω». Ὁ Ὅσιος πάρα πολύ ἀγαποῦσε τούς Κανόνες τῶν Ἁγίων ἀλλά καί
τήν Παρακλητική καί τό Ψαλτήρι καί τήν Παλαιά Διαθήκη. Ἐντρυφοῦσε εἰς
αὐτά. «Εἶναι τόσο πραγματικά», ἔλεγε, «κι ἑλκυστικά, πού δέν ἔχουν
χορτασμό». Γιατί δέν εἶναι ἁπλά λόγια, ἀλλά ἔχουν μέσα τους τήν Χάρη τοῦ
Θεοῦ. «Νά διαβάζετε», ἔλεγε, «καθαρά, μία-μία τίς λέξεις. Νά τίς λέτε
καί νά τίς ἀκοῦτε κιόλας. Αὐτό πολύ βοηθάει. Κι ὅπου βλέπετε καί ὑπάρχει
πολύ οὐσία, νά τό ξαναδιαβάζετε, γιά νά τό καταλάβετε καλύτερα»[2].
Ἤθελε ὁ Ὅσιος, δηλαδή, τά πνευματικά του παιδιά, καί τό ἴδιο παρακινεῖ
καί σέ μᾶς, νά ἐμβαθύνουμε στά νοήματα αὐτῶν πού μελετοῦμε καί
διαβάζουμε ἤ πού ἀκοῦμε στήν ἐκκλησία.
«Ἐγώ
τί νά σᾶς πῶ! Τ' ἀκούω μέ δίψα ξανά καί ξανά. Γλυκαίνουν τήν ψυχή. Αὐτό
ἔχει ἔννοια. Ἐφόσον λοιπόν θά ὀρέγεσθε, ἐφόσον θά διαβάζετε, ἐφόσον θ'
ἀκούετε στήν ἐκκλησία τά λόγια τῶν Μηναίων, τοῦ Ψαλτηρίου κι ὅλων τῶν
βιβλίων τῆς Ἐκκλησίας μας, θά τά αἰσθάνεστε, ὅταν κτυπάει τό σήμαντρο,
ἀμέσως θά τρέχετε νά ἀκούσετε τό «Ἐξεγερθέντες τοῦ ὕπνου προσπίπτομέν
Σοι, Ἀγαθέ», μέ ἀγάπη καί μέ λαχτάρα. Ἔτσι
ἐπετύχατε τοῦ ποθουμένου»[3]. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι λατρευτικό ὄν, εἶναι
πλασμένος γιά νά λατρεύει τόν Θεόν, γιά νά Τόν ἀγαπᾶ δηλαδή μέ ὅλη τήν
δύναμη τῆς καρδιᾶς του καί τῆς ψυχῆς του. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος μέ τόν νοῦ του
σκέπτεται τόν Θεό καί μέ τήν θέλησή του κινεῖται πρός τόν Θεό καί μέ
ὅλη του τήν ψυχή καί τήν καρδία, μέ ὅλα του τά συναισθήματα ἀνοίγεται
πρός τόν Θεό, τότε ὁ ἄνθρωπος ἐκπληρώνει τήν πρώτη ἐντολή καί σιγά-σιγά
μετασχηματίζεται, μεταμορφώνεται, ἀνακαινίζεται καί φωτίζεται καί
θεώνεται. Πολλές φορές δυσκολευόμαστε, νιώθουμε μία ἀθυμία, μία ραθυμία
γιά τίς ἱερές ἀκολουθίες, ὅταν ὅμως κάνουμε αὐτή τήν ἐργασία πού ἔλεγε ὁ
Ὅσιος, ἐμβαθύνουμε μέσα στά θεῖα λόγια τότε θά λαχταροῦμε νά τά ἀκοῦμε
καί νά τά ξανακοῦμε.
«Ἐπανέρχεται
τότε ἡ ψυχή», λέει ὁ Ὅσιος, «στήν ἀρχική της λαμπρότητα, στήν ἀρχέγονη
κατάσταση, στό ἀρχαῖον κάλλος. Τί λέει ὁ Θεός; «Πρός τίνα ἐπιβλέψω, εἰ
μή πρός τόν πρᾶον καί ἡσύχιον καί τρέμοντά μου τούς λόγους;»[4]». Σέ
ποιόν θά ρίξω εὐμενές τό βλέμμα Μου παρά εἰς αὐτόν πού εἶναι πρᾶος καί
ἡσύχιος, καί τρέμει τά λόγια Μου, δηλαδή τά σέβεται, τά ἀκούει μέ
λαχτάρα, ἐμβαθύνει σέ αὐτά καί τά ἐφαρμόζει στήν ζωή του. «Αὐτόν πού
ἀγαπάει τούς λόγους Του, ὁ Χριστός τόν χαριτώνει κι ὅλα τά καλά γι'
αὐτόν γίνονται εὔκολα.
Ὅπως
βλέπετε, χωρίς πόλεμο καί χωρίς ἀγῶνες αἱματηρούς ἁγιαζόμαστε». Ὁ Ὅσιος
ἔλεγε ὅτι δέν χρειάζονται αἱματηροί ἀγῶνες, ἀλλά χρειάζεται αὐτό τό
ἄνοιγμα εἰς τόν Θεόν, ἡ καλλιέργεια τοῦ θείου ἔρωτος μέσα ἀπό αὐτή τήν
πνευματική μελέτη. «Εὐφραίνεται ἡ ψυχούλα μας, ἡδύνεται ἡ ἀκοή μας
ἀκούοντας τά τροπάρια καί κάτι γίνεται μέσα μας. Αὐτή ἡ εὐχαρίστηση
φέρνει θεῖο ἐνθουσιασμό καί ἡ ψυχή μας γίνεται ἄξια νά δεχθεῖ τήν Χάρη
τοῦ Θεοῦ καί τήν ἁγιάζει ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Ἐμεῖς, χωρίς τήν θεία Χάρη,
ὅσες προσπάθειες καί νά κάνουμε, δέν μποροῦμε νά ἁγιασθοῦμε. Ἐνῶ μέ τή
μελέτη τῶν θείων λόγων μποροῦμε ἁπλά, χωρίς πολύ κόπο, νά γίνομαι
ἅγιοι»[5]. Παρακινεῖ συνεχῶς, πάλι καί πάλι ὁ Ὅσιος, νά καταγινόμαστε
στήν πνευματική μελέτη, καί μάλιστα τῶν λατρευτικῶν κειμένων, τῶν
Κανόνων, τῆς Παρακλητικῆς, ἀλλά καί τοῦ Ψαλτηρίου.
«Ἐμένα
ἐπίσης, μοῦ ἄρεσαν καί μοῦ ἀρέσουν», ἔλεγε, «καί τά βιβλία τά γραμμένα
ἀπό τούς Ἁγίους Πατέρες, Χρυσόστομο, Βασίλειο, Γρηγόριο Θεολόγο,
Γρηγόριο Νύσσης, Γρηγόριο Παλαμᾶ κ.ἄ. Ἀλλά, εἰλικρινά σᾶς λέγω, δέν τούς
ἔχω μελετήσει. Τούς ξέρω, ὅμως, τούς εὐλογημένους ὅλους». Τούς γνώριζε ὁ
Ἅγιος μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. «Παλαιά στό Ἅγιον Ὄρος δέν
ἄφηναν νά διαβάζεις τή Φιλοκαλία καί τ' ἄλλα ἀσκητικά. Μόνο Ἁγία Γραφή
καί Βίους Ἁγίων. Μή μέ παρεξηγεῖτε πού σᾶς τό λέω. Αὐτά τά πράγματα
πρέπει νά ἔχετε καί πνευματικό πού νά τά ἔχει ζήσει, γιά νά τά
διαβάζετε, ἀλλιώτικα ἐνδέχεται νά μπερδευτεῖτε. Κι αὐτό γιατί πρέπει νά
συνοδεύονται ἀπό ὑπακοή. Χωρίς ὑπακοή, παθαίνεις κακό»[6]. Ἐννοοῦσε ὁ
Ὅσιος ὅτι θά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά καθαριστεῖ ἀπό τόν ἐγωισμό, ἀπό τήν
ὑπερηφάνεια, διά τῆς ὑπακοῆς καί μετά νά προσπαθήσει νά ἐμβαθύνει στά
πολύ ὑψηλά φιλοκαλικά κείμενα καί τά ἄλλα ἀσκητικά.
«Τά
βιβλία αὐτά», ἔλεγε, «γράφουν πολύ ὑψηλά πράγματα, θεῖες ἐλλάμψεις, πού
μπορεῖ νά τά ἐκμεταλλευθεῖ τό κακό πνεῦμα χωρίς ὑπακοή στόν Γέροντα».
Ὅταν δέν ὑπάρχει ἡ ὑπακοή, εὔκολα μπορεῖ νά πλανηθεῖ ὁ ἄνθρωπος ἐξαιτίας
τοῦ ἐγωισμοῦ καί τῆς ὑπερηφανείας. «Ἀλλά πρέπει νά ὑπάρχει ὑπακοή»,
ἔλεγε ὁ Ὅσιος, «καθαρή, ὄχι ἐγωιστική, οὔτε μόνο γιά νά εὐχαριστήσεις
τόν Γέροντα, ἀλλά ἁπλή, χωρίς ἰδιοτέλεια. Νά εἶναι μιά ὑπακοή ἀπό ἀγάπη
στόν Θεό, χωρίς νά σκοπεύει κανείς σέ κάποια ἀνταμοιβή.
Γι'
αὐτό θέλω πιό πολύ», ἔλεγε ὁ Ὅσιος, «νά δοθεῖτε στή μελέτη τῆς Παλαιᾶς
καί τῆς Καινῆς Διαθήκης ἀλλά καί στά Ψαλτήρια καί στούς Κανόνες. Μέ τήν
ἴδια ὄρεξη πού θά διαβάζετε τά Τροπάρια καί τούς Κανόνες, νά διαβάζετε
καί τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλά πρῶτα τήν Ἁγία Γραφή. Διαβάστε τό
Εὐαγγέλιο, τήν Παλαιά Διαθήκη. Εἶναι πλοῦτος, ἀφοῦ ἐκεῖ στηρίχθηκαν ὅλοι
τους». Ὅλοι οἱ Ἅγιοι Πατέρες εἶναι στηριγμένοι στήν Παλαιά καί στήν
Καινή Διαθήκη. «Εἶναι ἡ πηγή, εἶναι ἡ βάσις. Ποτέ δέν χορταίνεται.
Ἀσφαλῶς θά νιώσετε κι ἐσεῖς τά λόγια τοῦ Ψαλμωδοῦ: «...τά λόγια Σου μέλι
τῷ στόματί μου»[7]. Δέν λέγει «σάν μέλι», ἀλλά «ὑπέρ μέλι τῷ στόματί
μου»[8]», δηλαδή παραπάνω ἀπό τήν γλυκύτητα τοῦ μελιοῦ εἶναι ἡ γλυκύτητα
τῶν θείων λόγων. Τό λέγει αὐτό ὁ Ψαλμωδός «γιά νά δείξει τήν ἐξαιρετικά
μεγάλη γλυκύτητα πού ἔχουν τά λόγια τοῦ Θεοῦ»[9].
Ἄς
παρακινηθοῦμε ἀπό αὐτά τά λόγια τοῦ Ὁσίου Πορφυρίου καί ἄς ἔχουμε ὡς
στόχο στή ζωή μας νά μελετοῦμε συνεχῶς τίς Ἅγιες Γραφές καί τά ἅγια
κείμενα τῆς Ἐκκλησία μας γιά νά ἀνάβει μέσα μας ὁ θεῖος πόθος, ἡ θεία
ἀγάπη, ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό κι ἔτσι νά ἐκπληρώνουμε ὅλες τίς ἐντολές καί
νά ἀξιωθοῦμε τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Παρ. 3, 13.
[2] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς, (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[3] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[4] Ἡσ. 66, 2.
[5] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[6] Ὅ.π.
[7] Ψαλμ. 118, 103.
[8] Ὅ.π.
[9] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
