Η ΠΕΝΤΑΛΦΑ, Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ

 

Απολογητικά

Ἀγγελικῆς Δ. Χατζηιωάννου Δρ. Θεολογίας

    Ἡ πεντάλφα ἀποτελεῖ ἕνα ἀπό τά σημαντικότερα ἀποκρυφιστικά σύμβολα. Ἀποτελεῖται ἀπό πέντε κεφαλαῖα ἄλφα τά ὁποῖα σχηματίζουν ἕνα πεντάκτινο ἀστέρι. Ὀνομάζεται ἐπίσης πεντάγραμμο ἤ καί πεντάγωνο¹. Μέχρι τόν 17ο αἰῶνα ἐμφανίζεται μέ τήν ὀνομασία πεντάγραμμο ἐνῶ μετά γίνεται γνωστό καί μέ τήν ὀνομασία πεντάλφα. Τό σύμβολο αὐτό χρησιμοποιεῖτο ἤδη ἀπό τήν ἀρχαιότητα καί ἀπό διάφορους λαούς καί θεωρεῖται ἕνα ἀπό τά παλαιότερα σύμβολα τῆς ἀνθρωπότητας.

Ἡ καταγωγή του προέρχεται ἀπό τή Βαβυλώνα καί παράλληλα ἐμφανίζεται καί ὡς σύμβολο πού χρησιμοποιοῦσαν οἱ Σουμέριοι ἤδη ἀπό τό 3300 μέ 3100 π.Χ. περίπου. Τί ἀκριβῶς συμβόλιζε δέν ἔχει ἀκόμα ἀνακαλυφθεῖ. Σύμφωνα μέ μία ἄποψη τό πεντάγραμμο συνδεόταν καί ἦταν σύμβολο τῆς θεᾶς Ἰστάρ (τῆς θεᾶς τοῦ ἔρωτα καί τοῦ πολέμου σύμφωνα μέ τή βαβυλωνιακή θρησκεία)² καί προῆλθε ἀπό τήν θεά τῶν Σουμερίων Ἰνάννα. Καί οἱ δύο αὐτές θεότητες συνδέονταν καί θεωροῦντο προσωποποιήσεις τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη. Εἰκάζεται ὅμως πώς ἡ σύνδεση αὐτή ἔγινε ἀπό τούς ἀστρονόμους τῶν Βαβυλωνίων γιά νά δηλώσει τήν πορεία τοῦ πλανήτη τῆς Ἀφροδίτης σέ σχέση μέ τόν ἤλιο, ἡ ὁποία, ἐάν σχηματισθεῖ μέ γραμμές σχηματίζει ἕνα πεντάγραμμο³.

Ὅταν ὁ Πυθαγόρας (580 π.Χ περίπου 496 π.Χ.) ἐπισκέφθηκε καί παρέμεινε ἀρκετό διάστημα στή Βαβυλώνα γύρω στό 554-533 π.Χ. γνώρισε τό συγκεκριμένο σύμβολο καί τό χρησιμοποίησε. Ὅλοι οἱ Πυθαγόρειοι χρησιμοποίησαν τό πεντάγραμμο ὡς σύμβολο τῆς Ὑγείας (τῆς θεότητας δηλαδή πού σύμφωνα μέ τήν ἀρχαιελληνική θρησκεία συνδεόταν μέ τήν ὑγεία τῶν ἀνθρώπων)⁴.

Στή Δυτική Εὐρώπη κατά τόν Μεσαίωνα ἡ πεντάλφα χρησιμοποιήθηκε ὡς σύμβολο πού ἀπομάκρυνε τά κακά πνεύματα, τούς δαίμονες καί τήν ἐπήρρεια τῆς μαγείας, ἐνῶ ἦταν σύμβολο καί τῶν πέντε ἀρετῶν πού ἔπρεπε νά ἔχουν οἱ Ἱππότες⁵. Οἱ Δυτικοί τήν περίοδο αὐτή χάραζαν τό πεντάγραμμο στά ροῦχα τους ἤ τό κρέμαγαν ἔξω ἀπό τίς πόρτες καί τά παράθυρά τους γιά νά προστατευθοῦν οἱ ἴδιοι καί τά σπίτια τους ἀπό τήν ἐπιρροή τῶν κακῶν πνευμάτων καί τῆς μαγείας⁶.

Μετά ἀπό τήν ἐμφάνιση τῆς Ἱερᾶς Ἐξέτασης τό σύμβολο χρησιμοποιήθηκε γιά νά ὑποδηλώσει τό κακό καί δήλωνε τούς αἱρετικούς⁷. Τό πεντάγραμμο ἤ πεντάφλα στούς νεώτερους χρόνους χρησιμοποιήθηκε καί ἐξακολουθεῖ νά χρησιμοποιεῖται ἀπό διάφορες ὁμάδες ἀποκρυφιστῶν, σατανιστῶν καί ἄλλων.

Ὁ σατανιστής Alister Crowley χρησιμοποίησε τήν πεντάλφα καί σύμφωνα μέ δική του ἑρμηνεία τό συμβόλο αὐτό ἀπεικονίζει τήν ἐπιβολή τοῦ πνεύματος πάνω στήν ὕλη. Ὁ Gerald Gardner ἱδρυτής τῶν WICCA χρησιμοποίησε καί αὐτός τό ἴδιο σύμβολο ὡς δηλωτικό τοῦ βαθμοῦ τῆς μυήσεως τῶν μελῶν τῆς ὀργανώσεώς του. Στή σύγχρονη μαγεία ἡ Πεντάλφα ἔχει πολλές ἑρμηνεῖες. Συμβολίζει τήν πρακτική καί τήν ἐξάσκηση τῆς μαγείας, τά πέντε στοιχεῖα καί τή σύνδεσή τους, τόν κύκλο τῶν ἐποχῶν, ἀλλά καί τόν κύκλο τῶν ζωῶν τῶν ἀνθρώπων, τήν ἑνότητα τῆς τριπλῆς θεᾶς καί τοῦ διπλοῦ θεοῦ πού λατρεύονται ἀπό τούς WICCA, χρησιμοποιεῖται ὡς φυλακτό, ἀλλά καί σύμβολο πού δίνει δύναμη καί ὡς κλειδί γιά τήν πρόσκληση ἤ τήν ἀπομάκρυνση διαφόρων πνευμάτων.

Οἱ WICCA ὑποστηρίζουν ἐπίσης τήν ἄποψη ὅτι τό σύμβολο αὐτό μπορεῖ νά ἀνοίξει πνευματικές ὁδούς⁸. Τό 1960 ὁ Anton Lavey ἱδρυτής τῆς σατανιστικῆς «ἐκκλησίας» χρησιμοποίησε τήν πεντάλφα ὡς σύμβολο τῆς ὀργανώσεως του καί τήν ἑρμήνευσε ὅτι ἀναπαριστᾶ τήν ὑπεροχή τοῦ πνεύματος ἔναντι τῆς σάρκας. Ἡ πεντάλφα τοῦ Lavey εἶναι ἀνεστραμμένη καί μέσα της ὑπάρχει ἐγγεγραμμένη μία κερασφόρος κεφαλή (μορφή τράγου) πού ἀποκαλεῖται καί «Μπαφομέτ»⁹.

Ἀπό ἐκείνη τήν περίοδο καί μετά ἡ πεντάλφα συνδέθηκε ἄρρηκτα μέ τόν σατανισμό. Τήν πεντάλφα, πέρα ἀπό τίς σατανιστικές ὁμάδες καί ὁμάδες ἀποκρυφιστῶν καί μάγων, τήν χρησιμοποιοῦν καί παραχριστιανικές ὀργανώσεις, ὅπως ἡ πίστη Μπαχάϊ, ἡ «Ἐκκλησία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τῶν Ἁγίων Τελευταίων ἡμερῶν» κ.ἄ. Ἡ δεύτερη μάλιστα τήν τοποθετηθεῖ ἀρχιτεκτονικά στούς οἴκους ὅπου συγκεντρώνονται τά μέλη της. Ὅσον ἀφορᾶ τή χρήση της ἀπό παγανιστικές θρησκεῖες πού ἐπιβιώνουν μέχρι σήμερα στήν Ἀφρική σημειώνουμε ὅτι ἡ πεντάλφα ἀποτελεῖ σύμβολο τῆς θρησκείας τῶν Serers τῆς Ἀφρικῆς¹⁰.

 Ἡ χρήση τῆς πεντάλφα γίνεται καί ἀπό τούς μασόνους. Σύμφωνα μέ τή δική τους ἀναφορά ὁ πεντάκτινος ἀστέρας ἦταν χαραγμένος σέ μνημεῖα τῆς Αἰγύπτου καί ἀποτελοῦσε συνηθισμένο ἱερογλυφικό¹¹.

Ὡστόσο τό ἀστέρι πού ἐμφανίζεται σέ τοιχογραφίες τῆς Αἰγύπτου καί σέ ἱερογλυφικά δέν εἶναι ἀκριβῶς τό ἴδιο, ὅπως ἡ πεντάλφα στήν ὁποία ἀναφερόμαστε. Ἡ πεντάλφα τῶν ἀρχαίων Αἰγυπτίων ἦταν ἕνας ἀστέρας μέ πέντε ἀκτίνες καί δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν πεντάλφα ἤ τό πεντάγραμμο τῶν ἀποκρυφιστῶν. Ἑπομένως δέν μποροῦμε νά ἀποδεχθοῦμε τήν ἄποψη ὅτι τό πεντάγραμμο πού μελετᾶμε συναντᾶται σέ αἰγπυτιακές ἀρχαιότητες.

Σύμφωνα μέ τή μασονική ἑρμηνεία ὁ πεντάκτινος ἀστέρας ἑρμηνεύεται ὡς ἑξῆς: «Ἀπό τήν κορυφή τοῦ Ἀριθμοῦ 1 (Ἀρχικήν μονάδα) ἡ ψυχή ἀποσπωμένη κατέρχεται εἰς τήν ἀριστερά κάτω γωνίαν ὑπ᾽ ἀριθ. 2, τοὐτέστιν ἐνσαρκώνεται. Ἡ πτῶσις αὐτή τῆς ψυχῆς ἤ τοῦ πνεύματος ἐντός τῆς ὕλης εἶναι σχεδόν κάθετος. Ἐκεῖθεν ἡ ψυχή ἀνέρχεται πλαγίως πρός τήν γωνίαν τῆς δεξιᾶς πλευρᾶς ἀρ. 3 βραδύτερον κάπως διότι τό πνεῦμα ὀργανώνει τήν ὕλην χωρίς νά συναντᾶ μεγάλας δυσχερείας. Ἀπό τόν ἀριθμόν 3 κατευθύνεται εἰς τόν ἀρ. 4 γωνίαν τῆς ἀριστερᾶς πλευρᾶς εἰς εὐθεῖαν γραμμήν ἐν μεταβατικῇ ἰσορροπίᾳ. Μέ τελευταίαν προσπάθειαν γίνεται κάποια τελευταία πτῶσις πολύ βραδύτερα τῆς πρώτης πρός τήν δεξιάν κάτω γωνίαν ἀρ. 5 ὅπου ὁ ἄνθρωπος δίδει ὁλόκληρον τό μέτρον τῆς δυνάμεώς του. Ἐκεῖθεν ἀνέρχεται πάλι εἰς τήν κορυφήν, τήν Μονάδα ἀφοῦ συνεπλήρωσε διπλῶς ἔλειξιν καί ἀνέλειξιν. Ὁ Πεντάκτινος Ἀστήρ ἤ τό Πεντάλφα εἶναι σύμβολον “δυναμικόν…”»¹².

   Μέ βάση τά παραπάνω διαπιστώνουμε ὅτι τά σύμβολα, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ἡ Πεντάφλα ἀποτελοῦν ἔκφραση τῆς διδασκαλίας τῶν διαφόρων ἀποκρυφιστικῶν, σατανιστικῶν καί παραθρησκευτικῶν ὀργανώσεων. Ἔχουν φορτιστεῖ μέ συγκεκριμένο ἐννοιολογικό περιεχόμενο καί ἔχουν καταλήξει νά μήν ὑπάρχουν χωρίς αὐτό. Ἡ Πεντάλφα, ἐπειδή ἔχει συνδεθεῖ στενά μέ τόν σατανισμό δέν χρησιμοποιεῖται εὐρύτερα ὡς διακοσμητικό ἤ κόσμημα, ὅπως δυστυχῶς συμβαίνει μέ ἄλλα σύμβολα (π.χ. σύμβολο τοῦ γίν καί τοῦ γιάγκ). Αὐτονόητο βεβαίως εἶναι τό γεγονός ὅτι γιά τούς Χριστιανούς μόνο ἕνα σύμβολο μπορεῖ νά ἔχει θέση στή ζωή τους, αὐτό τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ.

---

1. Γεωργίου Καραφουλίδη, «πεντάλφα», Ἐγκυκλοπαιδικό Λεξικό Παραψυχολογίας καί Ἀποκρυφισμοῦ, ἔκδ. Δρόμων, Ἀθήνα 2010, σσ. 576-579.
2. Elisa Prato, Professore Associato, Università degli Studi di Firenze “The Pentragram. From the Godess to Sympletic Geometry”, A per l’Architettura – Proc. Bridges, 2007. 3. Prato, “The Pentragram”
3. Prato, “The Pentragram”
4. Alicia Charles D’ Avalon, Concordia University, “Symbolic Analysis of the Pentagram”, https://www.academia.edu/42933243/Symbolic_Analysis_of_The_Pentagram
5. “pentagram” The Oxford Dictionary of Phrase and Fable (2η ἔκδοση)
6. Alicia Charles D’ Avalon, Concordia University, “Symbolic Analysis of the Pentagram”, https://www.academia.edu/42933243/Symbolic_Analysis_of_The_Pentagram
7. Charles D’ Avalon, “Symbolic Analysis of the Pentagram”, https://www.academia.edu/42933243/Symbolic_ Analysis_of_The_Pentagram
8. π. Κυριακοῦ Τσουροῦ, Σύγχρονες αἱρέσεις καί Νέα Ἐποχή. Ποιμαντική προσέγγιση. Ὀρθόδοξη θεώρηση, ἔκδ. Ἔννοια, Ἀθήνα 2018, σ. 300.
9. Charles D’ Avalon, “Symbolic Analysis of the Pentagram”, https://www.academia.edu/42933243/Symbolic_ Analysis_of_The_Pentagram
10. Νέστορος Λάσκαρη, «πεντάγωνον», Ἐγκυκλοπαίδεια τῆς Ἐλευθέρας Τεκτονικῆς, ἔκδ. Στοᾶς Ὅμηρος, Ἐν Ἀθῆναις 1951, σ. 672.
11. Λάσκαρη, «πεντάγωνον», σ. 672.

ΔΙΑΛΟΓΟΣ 103