Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΤΟΥ ΘΕΩΜΕΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Λέγαμε, αγαπητοί μου χριστιανοί, ότι ο σκοπός μας, για τον οποίο ήρθαμε στον κόσμο, είναι να βρούμε τον Θεό και να ενωθούμε μαζί Του. Αυτή την ένωση με τον Θεό την λέμε «θέωση». Όταν ένα πράγμα ενώνεται με ένα άλλο, τότε παίρνει το όνομα του άλλου αυτού πράγματος. Όταν, για παράδειγμα, ενώνεται το σίδερο με την φωτιά και κοκκινίζει, τότε λέμε «πυρούται» το σίδερο. Έτσι λοιπόν και όταν ο άνθρωπος ενώνεται με τον Θεό, λέμε ότι «θεούται» ο άνθρωπος, ότι δοξάζεται, γιατί μετέχει στην δόξα, στην αγιότητα του Θεού.
Αλλά, χριστιανοί μου, θα θυμάστε που σάς έλεγα ότι δεν μπορεί ο Θεός να ενωθεί με ακάθαρτη ψυχή. Γι αυτό είναι ανάγκη, λέγαμε, να κάνουμε τον αγώνα μας, την άσκησή μας, για να καθαρίσουμε την ψυχή από τα πάθη, ώστε να ρθεί ο Χριστός και να λάμψει σ αυτήν και να πάρει η ψυχή μας την θεία Του Χάρη. ΚΑΘΑΡΣΗ – ΕΛΛΑΜΨΗ – ΘΕΩΣΗ λέγονται τα στάδια αυτά από τα οποία πρέπει να περάσουμε. Οι άγιοι πέρασαν από τα τρία αυτά στάδια και θεώθηκαν. Και όταν λέμε να θεωθούμε, εννοούμε αυτό ακριβώς: Το να αγιάσουμε. Εννοούμε να γευθούμε τον παράδεισο, αυτή την γλυκειά κοινωνία με τον Θεό. «Ν αγιάσεις, παπά μου»!, έλεγαν παλαιότερα σαν ευχή στον Ιερέα.
Και όταν στα τραπέζια σήκωναν το ποτήρι με το κρασί έλεγαν: «Άντε, καλόν παράδεισο»!
Βλέπετε λοιπόν, χριστιανοί μου, ότι η παράδοση των παππούδων μας και των γιαγιάδων μας ήταν το να αγιάσουμε, το να έχουμε καλή ψυχή.
Στο σημερινό μου κήρυγμα, αγαπητοί μου, θέλω να σάς πω με λίγα λόγια, μέσα από την Αγία Γραφή και τα ιερά μας Συναξάρια, μερικά χαρακτηριστικά του θεουμένου ανθρώπου. Του ανθρώπου δηλαδή εκείνου, που ξεπέρασε την κάθαρση της ψυχής του και πέτυχε την ένωσή του με τον Θεό και η ψυχή του έγινε κατοικητήριο της Χάριτός Του.
Ο άνθρωπος αυτός βλέπει τον Θεό. Δεν βλέπει βέβαια την ουσία του Θεού, πράγμα που είναι αδύνατο, αλλά βλέπει τις άκτιστες ενέργειες του Θεού. Θα σάς μιλήσω άλλοτε για την διάκριση αυτή μεταξύ της ουσίας και των ενεργειών του Θεού. Ο άνθρωπος λοιπόν που έχει καθαρή ψυχή, δηλαδή ο άγιος, βλέπει τον Θεό• βλέπει το μεγαλείο Του και την δόξα Του και γίνεται και αυτός δοξασμένος. Γι αυτό και όταν ο Ιερέας μνημονεύει έναν άγιο, λέει: «Του αγίου ενδόξου πατρός ημών τάδε». Την δόξα του Θεού ο δοξασμένος άγιος δεν την βλέπει φανταστικά, αλλά την βλέπει πραγματικά. Την βλέπει με τα μάτια του• γι αυτό και διαβάζουμε στην Αγία Γραφή ότι «Η σάρκα του Ιώβ είδε τον Θεό» (Ιώβ 42,5). Δηλαδή σ αυτή την θέα του Θεού, σ’ αυτήν την εμπειρία της θεώσεως, μετέχει και το σώμα του ανθρώπου και δοξάζεται και αυτό. Γι’ αυτό και τα σώματα των αγίων είναι άγια και αυτά, είναι μοσχοβολητά και θαυματουργά άγια λείψανα.
Βλέπετε, χριστιανοί μου, για τι είναι προορισμένο το σώμα του χριστιανού; Το σώμα μας δεν είναι πλασμένο για την σαρκικότητα και την ηδυπάθεια, αλλά είναι πλασμένο για τον δοξασμό, για να θεωθεί και αυτό. Θα πω όμως ότι, όταν ο θεούμενος βλέπει το μεγαλείο της δόξης του Θεού, στην αρχή τουλάχιστον, αποπροσανατολίζεται και μπορεί ακόμη και να τυφλωθεί προσωρινά, όπως αυτό συνέβηκε με τον απόστολο Παύλο. Δεν χάνει όμως τις αισθήσεις του. Σκέπτεται κανονικά και ενεργεί, όπως κάθε άνθρωπος. Με την μόνη μόνο διαφορά ότι ο θεούμενος άνθρωπος, δηλαδή ο άγιος, ενώ ενεργεί κανονικά όπως οι άλλοι άνθρωποι, όμως δεν τρώει, δεν πίνει, δεν κοιμάται και δεν έχει άλλες φυσικές ανάγκες. Είναι υπεράνω αναγκών, γιατί, λόγω της καθαρότητός του, είναι ενωμένος με τον Θεό και τον συντηρεί στην ζωή μόνον η Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Αυτό το βλέπουμε καθαρά στους βίους των αγίων. Βλέπουμε, για παράδειγμα, τους στυλίτες να είναι πέντε – δέκα χρόνια ψηλά σε ένα στύλο και εκεί επάνω να έχουν συνεχή κοινωνία με τον Θεό μέρα – νύχτα, χωρίς να τρώνε και να πίνουν και χωρίς να κοιμούνται. Δεν έχουν φυσικές ανάγκες. Όταν όμως ο Θεός τους παίρνει για λίγο τη Χάρη Του, τότε κατεβαίνουν από τον στύλο και λένε ότι θέλουν να φάνε και να πιούνε και ότι έχουν ανάγκη να κοιμηθούν.
Αυτό πάλι το βλέπουμε και στους μάρτυρες. Οι μάρτυρες που πορεύονταν για το μαρτύριο είχαν εξαγνίσει την ψυχή τους, ήταν άγιοι. Και σαν άγιοι ήταν γεμάτοι από την Χάρη του Θεού. Γι αυτό, δυναμωμένοι από την Χάρη του Θεού, άντεχαν και στα πιο φρικτά βασανιστήρια. Τους ξερίζωναν με τανάλιες τα δόντια, τους έβγαζαν με πηρούνια τα μάτια, τους άλειφαν με πίσσα και τους άναβαν φωτιά, για να φωτίζονται τα εξοχικά των αφεντάδων. Κι όμως τα υπέμειναν όλα. Κι όχι μόνον αυτό αλλά η Θεία Χάρις, που σκήνωνε μέσα τους, τους έδινε κατά το μαρτύριό τους ένα γλυκασμό και μία ανείπωτη ευφορία, επειδή όλα αυτά τα έπασχαν για την αγάπη του Θεού.
Τέτοια φαινόμενα θεουμένων ανθρώπων συνέβαιναν και στην πατρίδα μας, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, στους παπάδες των χωριών μας κατά την ώρα της Θείας Λειτουργίας. Ήταν αγράμματοι αυτοί οι παπάδες, αλλά είχαν άγια ψυχή. Λειτουργούσαν κι έκλαιγαν. Και για την καθαρότητά τους είχαν θεοπτία. Ο λαός το καταλάβαινε αυτό. Και ο παπάς πάλι, παρά την θεοπτία που έβλεπε, συνέχιζε να κάνει τις εκφωνήσεις, να ψέλνει και να τελειώνει την Λειτουργία. Από τέτοιους παπάδες έχουμε ανάγκη, αδελφοί χριστιανοί.
Ενώ σήμερα μερικοί θεολόγοι του Πανεπιστημίου, κληρικοί και λαϊκοί, κοροϊδεύουν αυτά τα φαινόμενα των θεουμένων αγίων μας και τα θεωρούν ως απίστευτα. Κι όμως, αδελφοί μου. Η παράδοση της πίστης μας βασίζεται στις εμπειρίες των θεουμένων αγίων μας, οι οποίοι, επειδή είχαν καθαρή καρδιά, είχαν και αποκάλυψη Θεού. Γιατί ο Χριστός μας είπε: «Οι καθαροί στην καρδιά θα δουν τον Θεό» (Ματθ. 5,8). Επομένως, ερχόμαστε στο τρίπτυχο που είπαμε στην αρχή: ΚΑΘΑΡΣΗ – ΕΛΛΑΜΨΗ – ΘΕΩΣΗ.
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
Δημητσάνα – Μεγαλόπολη, Κυριακή 23 Αυγούστου 2009
Μηνιαία Έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Αύγουστος 2009 – Τεύχος 32
