+Αρχιμ.Δανιήλ Γούβαλη
Υπάρχουν κάποιοι στίχοι στο 19ο κεφάλαιο του Ιώβ, του γνωστού ποιητικού βιβλίου της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι έγιναν αφορμή να γίνουν σωστές Ομηρικές μάχες ανάμεσα στους ερμηνευτές της Γραφής. Γι΄αυτούς όπως παρατηρήθηκε έχουν χυθεί ποταμοί μελάνης. Από τον τρόπο που θα εξηγηθεί αυτή η περικοπή θα υποστηριχθεί ή θα πολεμηθεί η πίστις στην μετά θάνατο σωματική ανάσταση.
Για να κατανοήσουμε αυτά τα εδάφια θα χρειαστεί να αναφερθούμε στα όσα γράφονται πριν από το 19ο κεφάλαιο.
Τρεις Βασιλείς φίλοι επισκευάσθηκαν τον Ιώβ με αφορμή τα τρομερά χτυπήματα που δέχθηκε ο φίλος τους. Με αφορμή την οδύνη του και την απαίσια αρρώστια του, κάποια μορφή λέπρας με επιπλοκή ελεφαντιάσεως, άρχισαν να συζητούν και να φιλοσοφούν πάνω στον ανθρώπινο πόνο. Οι τρεις επισκέπτες υποστήριζαν ότι ο Θεός είναι δίκαιος και ότι ο Ιώβ κάποιες αμαρτίες θα έκανε ώστε να υποστεί τέτοιες δοκιμασίες. Ο Ιώβ καθώς διαλέγεται μαζί τους δεν μπορεί να συμφωνήσει με τις απόψεις τους.
Στο 18ο κεφάλαιο ομιλεί ο Βαλδάδ, ένας από τους τρεις επισκέπτες. Αυτός με πολύ χτυπητά λόγια τονίζει ότι αυτοί που είναι ασεβείς οδηγούνται σε ολοσχερή και τρομερή καταστροφή και φθάνουν στο σημείο να μοιάζουν με δένδρο που από κάτω ξηραίνονται οι ρίζες του και από πάνω κόβονται τα κλωνάρια του και δεν μένει τίποτα. Δεν υπολείπεται τίποτε, από παιδιά, από εγγόνια, από σπίτια, από ανάμνηση του ονόματός του, όλα τα φώτα θα σβήσουν και τα πάντα θα βυθιστούν στο σκοτάδι «ἀπώσειεν αὐτὸν ἐκ φωτὸς εἰς σκότος», θα τον εξωθήσουν θα τον εκδιώξουν από το φως από την ευτυχία στο σκοτάδι, στην δυστυχία, στον χαμό.
Με άλλα λόγια, «Ιώβ, έχεις διαπράξει κάποιες ασέβειες γι’ αυτό τιμωρείσαι, να ομολογήσεις τις αμαρτίες σου, να μετανοήσεις, διότι διαφορετικά οδηγείσαι στον έσχατο αφανισμό».
Μετά από την σκληρή και άσπλαχνη αυτή ομιλία του Βαλδάδ ακολουθεί η έκτη ομιλία του Ιώβ που καταλαμβάνει ολόκληρο το 19ο κεφάλαιο. Στην αρχή παρουσιάζεται όλος ο πόνος και η μεγάλη απελπισία που κατατρώγει τον Ιώβ. Οι τρεις φίλοι του δεν μπορούν να αναγνωρίσουν την αθωότητα του, τα λόγια τους τον πληγώνουν οι οικιακοί του και συγγενείς του σιχαίνονται να τον πλησιάσουν, Θεός και άνθρωποι είναι εναντίον του. Και ενώ ο Ιώβ φθάνει στο έσχατο όριο της απελπισίας του και ενώ δεν υπάρχει από πουθενά έλεος γι’ αυτόν, ξαφνικά σχίζονται τα ολόμαυρα σύννεφα και προβάλλουν κάποιες χαρούμενες ηλιαχτίδες.
Πρόκειται για την περίφημη Μεσσιακή περικοπή που καταλαμβάνει τρεις στίχους, 25 έως και 27. Εδώ έχουμε ένα ξέσπασμα προφητικής πίστεως, υπάρχει Λυτρωτής ο οποίος ζει και σε έσχατο καιρό θα έρθει στην Γη και όλα τα σώματα και αυτά τα ταλαιπωρημένα σαν του Ιώβ, θα τα αναστήσει και οι αναστημένοι θα αντικρίσουν τον Θεό. Κάποιοι ερμηνευτές χαρακτήρισαν αυτά τα λόγια του Ιώβ σαν την ποιο μεγαλειώδη έκφραση πίστεως που εκδηλώθηκε ποτέ.
Στους τρεις αυτούς στίχους του 19ο κεφαλαίου του Ιώβ, θα αφιερώσουμε αρκετό λόγο και τούτο διότι μεταξύ των άλλων γίνεται σαφής λόγος για την σωματική ανάσταση των ανθρώπων.
Το δόγμα της αναστάσεως της σαρκός πολεμήθηκε σκληρά από ποικίλους αιρετικούς και εχθρούς του Χριστιανισμού και από ορθολογιστές θεολόγους και σήμερα υπάρχουν αιρετικοί όπως οι μάρτυρες του Ιεχωβά, οι οποίοι απορρίπτουν και την σωματική ανάσταση του Χριστού και την ανάσταση των σωμάτων των ανθρώπων κατά την Δευτέρα Παρουσία.
Γι’ αυτούς τους αιρετικούς τα σώματά μας θα διαλυθούν, δεν πρόκειται να αναστηθούν.
Αν μιλούν για ανάσταση νεκρών εννοούν άλλο πράγμα, δηλαδή ότι ο Θεός θα αναστήσει τους νεκρούς ανθρώπους από την μνήμη του. Αν κάπου η Γραφή ομιλεί για ανάσταση νεκρών από τα μνημεία οι μάρτυρες του Ιεχωβά ισχυρίζονται ότι εννοεί από την μνήμη του Θεού.
Όπου δεν ευοδώνεται αυτή η εξήγησις, καταφεύγουν στις ποιο παράδοξες και αστείες ερμηνείες.
Ματθ κζ’51-53 «και να το παραπέτασμα που χώριζε τον ναό σχίσθηκε εις τα δυο από πάνω μέχρι κάτω και η Γη σείστηκε και οι πέτρες σχίστηκαν και τα μνημεία άνοιξαν και πολλά σώματα των πεθαμένων αγίων αναστήθηκαν και βγήκαν από τα μνήματα και μετά την ανάσταση του Ιησού μπήκαν στην Αγία πόλη και εμφανίστηκαν σε πολλούς ανθρώπους».
Την ώρα που σχίστηκε το καταπέτασμα του ναού άνοιξαν τα μνημεία, αλλά οι Άγιοι δεν αναστήθηκαν τότε, η ανάσταση τους έγινε αργότερα μετά την ανάσταση του Χριστού, τότε αναστήθηκαν και εμφανίστηκαν σε πολλούς στην Ιερουσαλήμ.
Σύμφωνα
με την άποψη των μ.τ. Ιεχωβά δεν ήταν οι πεθαμένοι άγιοι που βγήκαν από
τα μνημεία και πήγαν στην Ιερουσαλήμ, αλλά, διάφορα άτομα που
επισκέφθηκαν τους τάφους και έφεραν νέα του γεγονότος στην Ιερουσαλήμ, βλέπε και περιοδικό “Η Σκοπιά” 1/9/1990 σελίδα 7.
Πλήρης διαστρέβλωση του νοήματος την Γραφής…
Διάφορες παραθρησκευτικές ομάδες που έχουν πληθυνθεί στις ημέρες μας και που έχουν αναμίξει και Χριστιανικές ιδέες στο πιστεύω τους, δέχονται την μετενσάρκωση, αυτό σημαίνει ότι απορρίπτουν την ανάσταση των σωμάτων. Μετενσάρκωσις και ανάστασις δεν συμβιβάζονται. Χρειάζεται λοιπόν να διακηρύξουμε ότι η Αγία Γραφή δέχεται την σωματική ανάσταση και όχι μόνο στην Καινή Διαθήκη αλλά και σε ορισμένα χωρία της Παλαιά Διαθήκης διακηρύσσεται αυτή η αλήθεια.
Επειδή το κείμενο του Ιώβ σε ορισμένα σημεία δεν έχει διατηρηθεί καλά εκμεταλλεύονται αυτό διάφοροι αιρετικοί και προσπαθούν διάφορα χωρία που δεν τους αρέσουν να τα διαστρεβλώσουν.
Ας δούμε λοιπόν την σωστή ερμηνεία των τριών στίχων.
Ας ξεκινήσουμε με την Βουλγάτα. Πρόκειται για Λατινική μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης που έγινε την Βηθλεέμ κατά τα έτη 390-405 από τον Άγιο Ιερώνυμο ο οποίος γνώριζε την Εβραϊκή γλώσσα. Ο σοφός Ιερώνυμος στην μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης χρησιμοποίησε το σύγχρονό του Εβραϊκό κείμενο ενώ παράλληλα συμβουλευόταν παλαιότερες μεταφράσεις όπως των Εβδομήκοντα, του Ακύλα, του Συμμάχου και του Θεοδοτίωνος.
Διαβάζουμε από τη Βουλγάτα τον στίχο Ιώβ ιθ’ 25 «Scio enim quod redemptor meus vivit, et in novissimo die de terra surrecturus sum».
Με τη λέξη redemptor μεταφράζεται η Εβραϊκή λέξη Γκοελ redemptor σημαίνει Λυτρωτής, surrecturus sum σημαίνει θα αναστηθώ.
Το Λατινικό ρήμα surgo σημαίνει ανασταίνω και surrectio σημαίνει ανάστασις, η φράση novissimo die σημαίνει εσχάτη ημέρα.
Μεταφράζουμε το στίχο: διότι γνωρίζω ότι ο Λυτρωτής μου ζει και ότι κατά την εσχάτην ημέρα θα αναστηθώ από την Γην.
Πάμε στον επόμενο στίχο, τον ιθ’26, «et rursum circumdabor pelle mea, et in carne mea videbo Deum meum, circumdο» σημαίνει περιβάλλω, pelle σημαίνει δέρμα, circumdabor pelle mea σημαίνει θα περιβληθω το δέρμα μου, caro, carne, σημαίνει σάρκα. Μεταφράζουμε: και πάλι θα περιβληθω το δέρμα μου και με τη σάρκα μου θα ιδω τον Θεον μου.
Προχωρούμε και στον 27ο στίχο «quem visurus sum ego ipse, et oculi mei conspecturi sunt, et non alius reposita est hæc spes mea in sinu meo». Οculus είναι ο οφθαλμός conspicio σημαίνει βλέπω καθαρά, το ρήμα repono σημαίνει αποθέτω, spes είναι η ελπίδα, sinus είναι ο κόλπος. Μεταφράζουμε: τον οποίον Θεόν θα ιδώ εγώ ο ίδιος και θα τον ιδούν καθαρά οι δικοί μου οφθαλμοί και όχι άλλος, αυτή η ελπίδα μου έχει αποτεθεί στον κόλπο μου, δηλαδή στο εσωτερικό μου βάθος.
Επαναλαμβάνουμε και τους τρεις στίχους σύμφωνα με την Βουλγάτα: «διότι γνωρίζω ότι ο Λυτρωτής μου ζει και ότι κατά την εσχάτη ημέραν, θα αναστηθώ από την Γην και πάλι θα περιβληθώ το δέρμα μου και με την σάρκα μου θα ιδώ τον Θεόν μου, τον οποίον θα ιδώ εγώ ο ίδιος και θα τον ιδούν καθαρά οι δικοί μου οφθαλμοί και όχι άλλος, αυτή η ελπίδα, μου έχει αποτεθεί στον κόλπο μου». Βλέπουμε ότι σύμφωνα με την μετάφραση του σοφού Ιερωνύμου φαίνεται καθαρά ότι υπάρχει το πρόσωπο του Λυτρωτού και διευκρινίζεται με κάθε σαφήνεια η ανάστασις του σώματος.
Με τα μάτια του αναστημένου σώματος θα γίνει ορατός ο Θεός. Η ανάστασις θα γίνει κατά την εσχατην ημέραν δηλαδή κατά την Δευτέρα Παρουσία η ελπίδα αυτή είναι φωλιασμένη στο βάθος την υπάρξεως του πιστού ανθρώπου, έχει αποτεθεί στον κόλπο του.
Ας δούμε τώρα και την Βίβλο της Ιερουσαλήμ, μια πολύ αξιόλογη Γαλλική μετάφραση της Αγίας Γραφής που έγινε κατά τα έτη 1947-1955 από ομάδα ειδικευμένων Ρωμαιοκαθολικών επιστημόνων υπό την διεύθυνση της λεγομένης Βιβλικής Σχολής της Ιερουσαλήμ.
Έχουμε στην διάθεσή μας την πρώτη έκδοσή της που έγινε το 1956 στο Παρίσι. O τίτλος της: La Sainte Bible, traduite en français sous la direction de L’Ecole Biblique de Jerusalem. Δηλαδή, η Αγία Βίβλος μεταφρασμένη στα Γαλλικά υπό την διεύθυνση της Βιβλικής Σχολής της Ιερουσαλήμ.
Διαβάζουμε και μεταφράζουμε, στίχος 25ος, Je sais, moi, que mon Défenseur est vivant, γνωρίζω εγώ, ότι ο υπερασπιστής μου ζει, que lui, le dernier, se lèvera sur la tèrre, ότι αυτός ο τελευταίος θα εγερθεί επάνω στην Γη , στίχος 26ος, Après mon éveil, il me dressera près de lui, μετά την έγερσή μου, θα με ανορθώσει κοντά του, et de ma chair, je verrai Dieu και με το σώμα μου θα ιδω τον Θεό.
Και στίχος 27ος, Celui que je verrai sera pour moi, αυτός που ιδώ θα είναι για εμένα, celui que mes yeux regarderont ne sera pas un étranger. Αυτός που θα τον παρατηρήσουν τα μάτια μου δεν θα είναι ένας ξένος, Et mes reins en moi se consument. Και τα νεφρά μου μέσα μου δαπανώνται.
Eδώ ο Γκόελ, στα Εβραϊκά Γκόελ, αντί λυτρωτής μεταφράζεται υπερασπιστής, γίνεται λόγος για ερχομό του υπερασπιστού πάνω στην Γη, η σωματική ανάστασις φαίνεται καθαρά, καθώς και η δια του σώματος θέα του Θεού.
Ας ρίξουμε τώρα μια μάτια και στην οικουμενική μετάφραση της Βίβλου, που πραγματοποιήθηκε με την συνεργασία πολλών επιστημόνων Ορθοδόξων, Ρωμαιοκαθολικών και Διαμαρτυρομένων.
Το 1972, εκδόθηκε η Καινή Διαθήκη, αργότερα το 1975, η Παλαιά Διαθήκη συμπεριλαμβανόμενων και των Δευτεροκανονικών βιβλίων και κατόπιν το 1987 ολόκληρη η Βίβλος σε ένα τόμο.
Έχουμε στην διάθεσή μας μια έκδοση του 1988 που τιτλοφορείτε: La Bible traduction œcuménique. Édition intégrale. Δηλαδή η Βίβλος μετάφρασις Οικουμενική. Έκδοσις πλήρης. Η μετάφρασις είναι στην Γαλλική. Διαβάζουμε και μεταφράζουμε, στίχος 25ος, Je sais bien moi que mon rédempteur est vivant, εγώ γνωρίζω καλά ότι ο Λυτρωτής μου ζει, que le dernier, il surgira sur la poussière, ότι ο τελευταίος θα εγερθεί πάνω στην σκόνη, στιχος 26ος Et après qu’on aura détruit cette peau qui est mienne και αφού θα έχει καταστραφεί αυτό το δέρμα που είναι δικό μου, c’est bien dans ma chair que je contemplerai Dieu, όντως με την σάρκα μου θα αντικρίσω τον Θεό, C’est moi qui le contemplerai, oui, moi ! είμαι εγώ που θα τον αντικρίσω, ναι εγώ, Mes yeux le verront, lui, et il ne sera pas étranger. Τα δικά μου μάτια θα τον δουν εκείνον και δεν θα είναι ξένος. Mon cour en brûle au fond de moi. Η καρδιά μου φλέγεται βαθιά μέσα μου.
Και σε αυτήν την μετάφραση παρά τις μικρές διαφορές, διατηρείτε καθαρή η προφητεία για την έλευση του Λυτρωτή και για την εκ νεκρών σωματική ανάσταση και την θέα του Θεού.
Μια ματιά στην μετάφραση των μαρτύρων του Ιεχωβά, την τιτλοφορούμενη από τους ίδιους, ΜΝΚ, δηλαδή Μετάφραση του Νέου Κόσμου, θα δούμε τα εξής, τα μεν διάφορα άλλα νοήματα τα αποδίδει καλά όπως περίπου και οι άλλες μεταφράσεις που αναφέραμε, αλλά εκείνο το σημείο που ομιλεί για μελλοντική ανάσταση του σώματος το καταστρέφει ολοσχερώς και αφήνει να βγει το εξής νόημα, ότι
του Ιώβ λόγω της παθήσεώς του, του αφαιρέθηκε το δέρμα και μετά την
αφαίρεση του δέρματος, περιορισμένος μέσα στο σώμα του, θα ιδεί τον Θεό.
Και εννοεί φυσικά όχι θέα του Θεού μετά θάνατον σε μελλοντική ζωή αλλά στην παρούσα, όπως αυτοί που περιγράφεται αργότερα στο 34ο κεφάλαιο.
Η ερμηνεία της Βουλγάτας «και πάλι θα περιβληθώ το δέρμα μου» δεν υπάρχει στην Βίβλο των μαρτύρων του Ιεχωβά αντί αυτής υπάρχει η φράσις: «το δέρμα μου που μου αφαιρέθηκε, αυτό εδώ».
Η ερμηνεία της Οικουμενικής μεταφράσεως της Βίβλου είναι: «και αφού θα έχει καταστραφεί αυτό το δέρμα που είναι δικό μου, όντως με τη σάρκα μου, θα αντικρίσω τον Θεό». Εδώ γίνεται λόγος για μελλοντική καταστροφή του δέρματος, συνεκδοχικά δέρμα είναι το σώμα. Καταστροφή του δέρματος θα πει καταστροφή του σώματος, θάνατος. Προηγείται ο θάνατος ακολουθεί η ανάστασις και κατόπιν η θέα του Θεού με το αναστημένο σώμα. Κάτι τέτοιο απουσιάζει από την Ιεχωβιτική μετάφραση.
Η ερμηνεία της εταιρίας Σκοπιά διαστρεβλώνει τα πράγματα και αντί για το όραμα του Θεού στην μέλλουσα ζωή, παρουσιάζει το όραμα που είδε ο Ιώβ, όταν έπαυσε ομιλεί ο Ηλιούς και την μελλοντική καταστροφή του σώματος την εμφανίζει ως παρελθούσαν, υπονοώντας την αφαίρεση του δέρματος του Ιώβ, λόγω της λέπρας και λόγω του ξυσίματος που έκανε ο ίδιος.
Η Βίβλος της Ιερουσαλήμ ομιλεί για έγερση, για ξύπνημα, «μετά την έγερσή μου θα με ανορθώσει κοντά του και με το σώμα μου θα δω τον Θεό». Προηγείται θάνατος, ακολουθεί έγερσις, δηλαδή ανάστασις και κατόπιν θέα του Θεού. Αλλά η μελλοντική μετά θάνατον θέα του Θεού, για τους αιρετικούς πάει περίπατο και στην θέση της έρχεται το όραμα που είδε όταν ζούσε.
Τρία δεδομένα βοήθησαν εδώ τους αιρετικούς να αλλοιώσουν το νόημα του χωρίου.
Το πρώτο, ότι με την λέξη δέρμα δηλώνεται και το δέρμα και το σώμα. Και σήμερα η λέξις δέρμα ή τομάρι έχει και την έννοια του σώματος, “θα το φας το τομάρι σου” σημαίνει θα θανατωθεί το σώμα σου.
Το δεύτερο ότι
ο Ιώβ έπασχε από μια τρομερή μορφή λέπρας όπως είπαμε με επιπλοκή
ελεφαντιάσεως η οποία μεταξύ των άλλων δημιουργούσε ανυπόφορη φαγούρα
και αναγκαζόταν ο Ιώβ, με ένα όστρακο να ξύνει το δέρμα του, με το
ξύσιμο, με τις πληγές, με τις φουσκάλες, το δέρμα του είχε εξαφανιστεί,
έτσι η φράσις θα καταστραφεί το δέρμα μου μπορούσε να γίνει, θα
αφαιρεθεί το δέρμα μου, και στην συνέχεια να γίνει το δέρμα που μου
αφαιρέθηκε και να προστεθεί η αντωνυμία “αυτό εδώ“.
Το τρίτο δεδομένο είναι ότι κατά την διάρκεια της επίγειας ζωής του αξιώθηκε να δει τον Θεό.
Αφού τελείωσαν τρεις ομιλίες του Ελιφάς, τέσσερις του Βαλδάδ, δυο του
Σωφάρ και εννέα ομιλίες του Ιώβ και τέλος μια ομιλία του Ηλιούς,
εμφανίστηκε ο Θεός στον Ιώβ δια λαίλαπος και νεφών και του απηύθυνε
εκτενή λόγο.
Το κείμενο λέει ότι στο μέλλον μετά τον θάνατο η αναστημένη σάρκα θα δει τον Θεό, ε, αυτή η μελλοντική θέα του Θεού μπορούσε εύκολα να μπερδευτεί με την άλλη μελλοντική θέα. Στο 19ο κεφάλαιο υπάρχει το κείμενο που εξετάζουμε και στο 38ο κεφάλαιο, αργότερα δηλαδή, μελλοντικά, συντελείτε η εμφάνιση του Θεού
Έτσι με τις αιρετικές ταχυδακτυλουργίες προκύπτει η εξής μετάφρασις, «και μετά το δέρμα μου που μου αφαιρέθηκε, αυτό εδώ, αν και περιορισμένος στην σάρκα μου θα ιδώ τον Θεόν». Πρώτα αφαιρείτε το δέρμα με τα ξυσίματα και τις πληγές και έπειτα ακολουθεί το όραμα του 38ου κεφαλαίου. Έτσι η προφητεία για την μελλοντική ανάσταση του σώματος καταστρέφεται πλήρως.
Να δούμε όμως πως κατανόησε το χωρίο αυτό η πρώτη Εκκλησία. Προηγουμένως να αναφερθούμε στην παλαιά και σεβάσμια μετάφραση των Ο’ Εβδομήκοντα.
Οι στίχοι ιθ’25-26 έχουν ως εξής: οἶδα γὰρ ὅτι ἀένναός ἐστιν ὁ ἐκλύειν με μέλλων ἐπὶ γῆς, ἀναστήσει δὲ τὸ δέρμα μου τὸ ἀναντλοῦν ταῦτα· δηλαδή, «διότι γνωρίζω ότι ζει αιώνια εκείνος που πρόκειται να με ελευθέρωση στην Γη, γνωρίζω ότι θα αναστήσει το σώμα μου που υποφέρει αυτά τα βάσανα».
Τώρα ας μεταφερθούμε στα τέλη του 1ου μ.Χ. αιώνος μετά τα έτη 95-96 που συνέβη ο διωγμός του Διομητιανού. Τότε γράφηκε ένα κείμενο που τιτλοφορείτε Κλήμεντος Ρώμης πρώτη Επιστολή προς Κορίνθιους. Ο Κλήμης συνεργάτης και διάδοχος των Αποστόλων, Επίσκοπος Ρώμης κατά τα έτη 92-101, απέστειλε μια εκτενή επιστολή προς την εκκλησία της Κορίνθου προκειμένου να της συμπαρασταθεί σε κάποια προβλήματά της. Η επιστολή αυτή απήλαυνε τόσης τιμής κατά την πρωτοχριστιανικη εποχή ώστε για ένα διάστημα να θεωρείτε σαν κανονικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης. Στα κεφάλαια 24-26 ομιλεί για την ανάσταση κάνοντας και διάφορες αγιογραφικες παραπομπές αναφέρετε και στο χωρίο του Ιωβ ιθ’26.
Κατά λέξη σημειώνει τα εξής: «και πάλιν Ιώβ λέγει και αναστήσεις την σάρκα μου ταύτην την αναντλήσασαν ταύτα πάντα», έχει βέβαια υπόψη του το κείμενο των Εβδομήκοντα. Την λέξη δέρμα των Ο’ της εξηγεί με την λέξη σάρκα, ο Θεός θα αναστήσει το πολυβασανισμένο σώμα του Ιώβ. Αυτά λοιπόν που πιστεύουμε εμείς είναι τα ίδια που πίστευαν οι πρώτοι Χριστιανοί.
Ο τρόπος με τον οποίον εμείς ερμηνεύουμε ένα χωρίο της Παλαιάς Διαθήκης που αναφέρεται σε σημαντικό θέμα πίστεως είναι ο ίδιος με τον οποίον εξηγούσαν οι μαθητές και συνεργάτες των Αποστόλων. Όταν λέμε εμείς οι Ορθόδοξοι ότι έχουμε Αποστολική διαδοχή, δεν εννοούμε μόνο τις χειροτονίες αλλά και την ορθή δογματική και ηθική διδασκαλία. Εμείς οι Ορθόδοξοι ερμηνεύουμε την περικοπή Ιώβ ιθ’25-27 όπως και οι πρώτοι Χριστιανοί, όπως οι Αποστολικοί Πατέρες, όπως ο Αποστολικός πατήρ Κλήμης Ρώμης.
Για τον Κλήμεντα Ρώμης ένας άλλος αποστολικός πατήρ ο Ειρηναίος, δυναμικός θεολόγος του Β’ αιώνος, μαθητής του Αγίου Πολυκάρπου Σμύρνης, επίσκοπος Λυώνος στην Νότια Γαλλία, μας λέει τα εξής: «εωρακώς ο Κλήμης τους μακαρίους αποστόλους και συμβεβληκώς αυτοίς και έτη έναυλον το κήρυγμα των αποστόλων και την παράδοσιν προ οφθαλμών έχων». Δηλαδή, ο Κλήμης είχε δει τους Αγίους Αποστόλους, εννοεί τον Πέτρο και τον Παύλο, είχε συναντηθεί μαζί τους και ήταν νωπό, ηχούσε στα αυτιά του, το κήρυγμα των Αποστόλων και την παράδοση την είχε μπροστά στα μάτια του.
Εδώ γίνεται λόγος και για κήρυγμα των Αποστόλων, όχι για γραπτά κείμενα των Αποστόλων και για παράδοση. Οι πρώτοι Χριστιανοί στηρίζονταν όχι μόνο στα γραπτά κείμενα αλλά και στο προφορικό κήρυγμα και στην εν γένει παράδοση της Εκκλησίας. Πόσο έχουν ξεφύγει οι Προτεστάντες που στηρίζονται μόνο στα γραπτά. Συμπεριφέρονται εντελώς διαφορετικά από ότι οι Πρώτοι Χριστιανοί…
Αναδημοσίευση από εδώ όπου μπορείτε να ακούσετε και την ομιλία.
