Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζή Δρ.Θ.
Ο Μικρός και ο Μέγας Παρακλητικός Κανόνας είναι δύο αριστουργηματικά ποιήματα τα οποία ψάλλονται στους ιερούς Ναούς μας εναλλάξ τα απογεύματα του Δεκαπενταύγουστου.
Δυο ύμνοι πασίγνωστοι, δημοφιλείς, ταπεινή εξομολόγηση αμέτρητων ψυχών, θρηνητική και παρακλητική αναφορά του πληρώματος των πιστών στην Κυρία και Δέσποινα του κόσμου, την Υπεραγία Θεοτόκο, συνοψίζουν την πίστη της Εκκλησίας μας για το πρόσωπο της Κυρίας Θεοτόκου, όπως μας την παρέδωσαν οι Πατέρες των Οικουμενικών Συνόδων. Ταυτόχρονα εναποθέτουν στη στοργική αγκαλιά της όλα τα βάσανα, τους καημούς, τους πειρασμούς, τις θλίψεις, τις δοκιμασίες, εκλιπαρώντας για βοήθεια και προστασία.
Ας υμνήσουμε και εμείς μετά των αγίων Αγγέλων όχι μόνο με λόγια και λέξεις, αλλά κυρίως με έργα αρετής και αγάπης, μιμούμενοι κατά το δυνατόν τον ανυπέρβλητο πλούτο της αρετής και την αγιότητα της Παναγίας μας, της Μητέρας των Χριστιανών, ώστε να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε σε όλα τα εμπόδια του παρόντος κόσμου που ζούμε και να φθάσουμε στη “μέλλουσαν πόλιν”(Εβρ.13,14) που επιζητούμε, τον αγιασμό και τη σωτηρία.
6.“Ἐν κλίνῃ νῦν ἀσθενῶν κατάκειμαι, καὶ οὐκ ἔστιν ἴασις τῇ σαρκί μου”
Η δοκιμασία της ασθένειας και
η ικεσία προς την Παναγία
Ο πόνος, η ασθένεια και ο θάνατος δεν υπήρχαν εξαρχής στην ανθρώπινη φύση έτσι όπως δημιουργήθηκε από το Θεό. Είναι το αποτέλεσμα του προπατορικού αμαρτήματος. Γι΄ αυτό και ο Ιησούς, για να καταργήσει αυτές τις συνέπειες της αμαρτίας, “διῆλθεν εὐεργετῶν καὶ ἰώμενος” (Πραξ.10,38), παρέχοντας θεραπεία ψυχής και σώματος στους ανθρώπους. Η γλυκυτάτη Παναγία μας είναι αυτή που γέννησε, τον “Θεὸν καὶ Σωτῆρα τοῦ κόσμου, τὸν λυτῆρα τῶν νόσων”, όπως αναφέρει ο υμνωδός ο οποίος ευρισκόμενος ασθενής στο κρεβάτι του πόνου, αναφωνεί και λέγει στον Παρακλητικό Κανόνα: “ἐν κλίνῃ νῦν ἀσθενῶν κατάκειμαι, καὶ οὐκ ἔστιν ἴασις τῇ σαρκί μου”, και ανυψώνοντας ικετευτικά τα χέρια προς την Παναγία την εκλιπαρεί: “σοῦ δέομαι τῆς ἀγαθῆς, ἐκ φθορᾶς νοσημάτων ἀνάστησον”.
Η επίκληση της θείας βοηθείας δεν αναιρεί την καταφυγή στην ιατρική επιστήμη αλλά είναι πρέπον και λογικό να συνυπάρχουν. Γι΄ αυτό και ο λόγος του Θεού μας διδάσκει: “Να τιμάς τον γιατρό όπως αρμόζει… Ο Κύριος όρισε να φυτρώνουν φαρμακευτικά βότανα από την γη, και ο συνετός άνθρωπος δεν τα αποστρέφεται… Ο Θεός έδωσε στους ανθρώπους την ιατρική επιστήμη, ώστε να δοξάζεται με τα θαυμαστά έργα Του. Με τους γιατρούς και τα φάρμακα ο Θεός θεραπεύει και αφαιρεί τους πόνους του ασθενούς”(Σοφ. Σειράχ 38,1-8). Χωρίς να αρνούμαστε την ιατρική βοήθεια, πρέπει να προσευχόμαστε ώστε να φωτίζει ο Θεός τους γιατρούς στο έργο τους.
Η δοκιμασία της ασθένειας μάς συγκλονίζει διότι απειλεί τη βιολογική μας συνέχεια. Δεν γνωρίζουμε την αιτία αλλά και την εξέλιξη της ασθένειάς μας η οποία μπορεί να είναι απρόβλεπτη, και αυτή η αβεβαιότητα μας αναστατώνει. Αναζητούμε απαντήσεις αλλά όπως ο Ιώβ κατανοούμε ότι ο Θεός έχει τον έλεγχο όλων όσων συμβαίνουν στη ζωή μας. Δεν γνωρίζουμε το λόγο που επέτρεψε ο Θεός να μας επισκεφθεί η ασθένεια, γνωρίζουμε όμως ότι ο Θεός δεν πρόκειται να μας εγκαταλείψει ποτέ: “Θα πρέπει να θεωρείς πώς καθετί πού συναντάς στην πορεία σου, μικρό ή μεγάλο, το στέλνει ό Θεός για να σε βοηθήσει στον αγώνα σου. Μονάχα αυτός γνωρίζει τι σού είναι ωφέλιμο”, αναφέρει σύγχρονος ορθόδοξος θεολόγος(Tito Colliander).
Το νόημα του πόνου και της ασθένειας βρίσκεται στο μυστήριο του Σταυρού του Ιησού Χριστού ο οποίος βίωσε τον υπέρτατο και άδικο πόνο. Χωρίς το Σταυρό ο πόνος είναι τρομακτικός και ανερμήνευτος. Αντίθετα δια του Σταυρού γίνεται μέσο σωτηρίας διότι, όπως μας διδάσκει ο μακαριστός Γέρων Εφραὶμ Φιλοθεΐτης, ο πόνος εξαγνίζει την ψυχή, την κάνει ταπεινή, πονετική, αγαθή και έτσι καταστρώνεται το έδαφος για τη θεία επίσκεψη. Γι΄ αυτό και ο υμνωδός στον Παρακλητικό Κανόνα συνδέει αναπόφευκτα την θεραπεία του σώματος με τη θεραπεία της ψυχής από τα πάθη, την πνευματική πρόοδο και τελειότητα: “τὰς ἀσθενείας μου τῆς ψυχῆς ἰατρεύεις, καὶ σαρκὸς τὰς ὀδύνας, Παρθένε, ἵνα Σε δοξάζω τὴν Κεχαριτωμένην”.
“Ἐπίβλεψον ἐν εὐμενείᾳ πανύμνητε Θεοτόκε, ἐπὶ τὴν ἐμὴν χαλεπήν τοῦ σώματος κάκωσιν, καὶ ἴασαι τῆς ψυχῆς μου τὸ ἄλγος”, ικετεύει την Παναγία ο υμνωδός διότι την αναγνωρίζει ως “τῶν ἰαμάτων τὸν ἀδαπάνητον θησαυρόν”. Πράγματι, αναρίθμητα είναι τα θαύματα θεραπείας ασθενών από την Παναγία μας. Λίγα έτη μετά την θαυμαστή εύρεση της θαυματουργικής εικόνας της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας στα Κύθηρα, ένα παραλυτικός θέλησε να μεταβεί, υποβασταζόμενος σε φορείο από τους συγχωριανούς του, σε εκείνο το ευλογημένο μέρος της ευρέσεως κατά την ημέρα της πανηγύρεως(24 Σεπτεμβρίου) για να προσκυνήσει την ιερά εικόνα. Όμως εγένετο ξαφνικά σύγχυση και ταραχή διότι κυκλοφόρησε μια φήμη ότι εισέβαλλαν πειρατές σε εκείνη την περιοχή. Ακολούθησε πανικός και όλοι οι παρευρισκόμενοι έτρεχαν να φύγουν για να σωθούν. Τότε εκείνος ο δυστυχής παραλυτικός σήκωσε ψηλά τα χέρια του και παρακάλεσε την Παναγία να τον προστατέψει από τους πειρατές . Ξαφνικά άκουσε φωνή η οποία του έλεγε: “Σήκω και συ, φεύγε”. Υπακούοντας σε εκείνη τη φωνή σηκώθηκε όρθιος και άρχισε και αυτός να τρέχει για να σωθεί. Οι συγχωριανοί του εθαύμασαν το γεγονός ότι ο πρώην παραλυτικός έγινε υγιής και εδόξασαν την ευσπλαχνία της Παναγίας.
Ας μιμηθούμε και εμείς εκείνον τον ευσεβή παραλυτικό και ας ανυψώσουμε τα χέρια μας προς την Παναγία και ας εκλιπαρήσουμε να μας χαρίσει σωματική ίαση αλλά κυρίως να θεραπεύσει την παραλυσία της ψυχής μας εξαιτίας της αμαρτίας. Ας εγερθούμε λοιπόν από τη νοητή κλίνη της αμαρτίας και των παθών στηριζόμενοι στη μετάνοια και ας τρέξουμε τον δρόμο της αρετής και της αγιότητας ώστε να προφθάσουμε να εισέλθουμε στη Βασιλεία των Ουρανών.
