ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΔΕΝ ΣΩΖΟΥΝ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ
Από που λοιπόν θα μάθουμε; Από που αλλού, παρά από το βιβλίο των Πράξεων, για το οποίο σάς μιλήσαμε και τις προηγούμενες ημέρες; Γιατί ίσως και από εκεί σάς οφείλουμε κάποιο μικρό χρέος, που είναι ανάγκη να το ξεπληρώσουμε σήμερα. Ποιο λοιπόν είναι το χρέος; Ας προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε την ίδια την επιγραφή του βιβλίου. Γιατί δεν είναι κάποια απλή και σαφής, καθώς νομίζουν πολλοί, αλλά χρειάζεται και εξέταση. Ποια λοιπόν είναι η επιγραφή του βιβλίου; «Πράξεις αποστόλων». Δε φαίνεται πως το πράγμα είναι σαφές; δε φαίνεται γνωστό και φανερό σε όλους; Αλλά αν παρακολουθείτε τα λεγόμενα, θα δείτε πόσο είναι το βάθος της επιγραφής αυτής. Γιατί λοιπόν δεν είπε, «Θαύματα αποστόλων;» γιατί δεν έβαλε την επιγραφή, «Σημεία αποστόλων» ή «Δυνάμεις και τέρατα αποστόλων», αλλά «Πράξεις αποστόλων»; Γιατί δεν είναι το ίδιο πράξεις και σημεία, δεν είναι το ίδιο πράξεις και θαύματα, δεν είναι το ίδιο πράξεις και τέρατα και δυνάμεις, αλλά η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο είναι μεγάλη. Γιατί η πράξη είναι κατόρθωμα ατομικής προσπάθειας, ενώ το θαύμα χάρισμα θείας δωρεάς.
Είδες πόση είναι η διαφορά ανάμεσα στην πράξη και το θαύμα; Η πράξη είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων ιδρώτων, το θαύμα είναι φανέρωση θείας γενναιοδωρίας. Η πράξη αρχίζει από τη δική μας προαίρεση, το θαύμα αρχίζει από τη χάρη του Θεού, και αυτό εξαρτάται από τη θεία δύναμη, ενώ εκείνη από την ανθρώπινη διάθεση. Η πράξη παράγεται και από τα δύο, και από τη δική μας προσπάθεια και από τη θεία χάρη, ενώ το θαύμα φανερώνει γυμνή τη θεία χάρη χωρίς να χρειάζεται τίποτε από τους δικούς μας κόπους. Πράξη είναι το να είναι κανείς επιεικής, συνετός, εγκρατής, να συγκρατεί την οργή, να νικάει την επιθυμία, να κάνει ελεημοσύνη, να επιδεικνύει φιλανθρωπία, να ασκεί κάθε αρετή· αυτό είναι πράξη και κόπος και ιδρώτας δικός μας. Θαύμα είναι το να διώχνει κανείς τους δαίμονες, να ανοίγει τα μάτια των τυφλών, να καθαρίζει τα σώματα των λεπρών, να σφίγγει τα παράλυτα μέλη, να ανασταίνει νεκρούς, να κάνει αλλά τέτοια θαύματα. Είδες πόση είναι η διαφορά ανάμεσα στις πράξεις και τα θαύματα, στον ορθό τρόπο ζωής και τα σημεία, στη δική μας προσπάθεια και τη χάρη του Θεού;
3. Θέλεις να σου δείξω και άλλη διαφορά; Γιατί για σάς σήμερα έκαμα όλη την ομιλία αυτή, για να μάθετε το θαύμα και το σημείο. Το θαύμα βέβαια είναι μεγαλύτερο και φρικτότερο και ξεπερνάει τη δική μας φύση, ενώ η πράξη και ο ορθός τρόπος ζωής είναι μικρότερα από τα σημεία, αλλά πιο χρήσιμα και πιο επικερδή, επειδή είναι αμοιβή των κόπων και μισθός της προσπάθειας. Και για να μάθεις πως η πράξη είναι πιο επικερδής και πιο χρήσιμη, η καλή πράξη και χωρίς σημεία εισήγαγε στον ουρανό εκείνους που την κατόρθωσαν, ενώ το θαύμα και τα σημεία χωρίς ορθό τρόπο ζωής δεν μπόρεσαν να οδηγήσουν στα πρόθυρα του ουρανού. Και πως συμβαίνει αυτό εγώ θα το σάς δείξω. Εσείς όμως προσέχετε πως οι πράξεις έχουν κατά την πληρωμή των μισθών την πρώτη θέση, πως τα σημεία όταν είναι μόνα τους δε σώζουν αυτούς που τα ενεργούν, ενώ η πράξη όταν είναι μόνη της δε χρειάζεται τίποτε άλλο για τη σωτηρία εκείνων που την αποκτούν. «Πολλοί θα μου πούν», λέγει ο Χριστός, «την ημέρα εκείνη· Κύριε, Κύριε, δεν προφητέψαμε στο όνομά σου;». Αυτό είναι σημείο και θαύμα· «δε διώξαμε πολλά δαιμόνια στο όνομά σου και δεν κάναμε πολλά θαύματα;».
Βλέπεις παντού σημεία και θαύματα. Ας δούμε τι λέγει ο Θεός. Επειδή τα θαύματα ήταν γυμνά και πουθενά δεν υπήρχε σωστή ζωή, λέγει «φύγετε από μένα, δε σάς γνωρίζω, εσείς οι εργάτες της ανομίας». Αν δε τους γνωρίζεις, πως γνωρίζεις αν αυτοί εργάζονται την ανομία; Για να μάθεις πως το «δε σάς γνωρίζω», δεν είναι αποτέλεσμα άγνοιας, αλλά μίσους και αποστροφής. «Δε σάς γνωρίζω». Για ποιο λόγο, πες μου; «Δε διώξαμε δαιμόνια στο όνομά σου;». Γι’ αυτό λοιπόν σάς μισώ και σάς αποστρέφομαι, λέγει, επειδή ούτε με τις δωρεές δε γίνατε καλύτεροι γιατί, παρ’ όλο που απολαύσατε τόσο μεγάλη τιμή, παραμείνατε στην ίδια κακία. «Φύγετε μακριά μου, δε σάς γνωρίζω».
Τι λοιπόν; Την παλιά εποχή ανάξιοι λάμβαναν χαρίσματα και άνθρωποι με διεφθαρμένη ζωή έκαναν θαύματα και απολάμβαναν τη θεία δωρεά χωρίς να φροντίζουν για άριστο τρόπο ζωής; Τα απολάμβαναν εξ αιτίας της φιλανθρωπίας του Θεού, όχι από τη δική τους αξία. Γιατί έπρεπε να σπαρθεί παντού ο λόγος της ευσέβειας, επειδή ήταν αρχή και ξεκίνημα της πίστης. Όπως ακριβώς δηλαδή ένας άριστος γεωργός, όταν φυτέψει ένα μικρό δένδρο στα σπλάχνα της γης, επειδή είναι ακόμη τρυφερό, το φροντίζει πολύ, φράζοντας αυτό από παντού και τειχίζοντάς το με πέτρες και αγκάθια, για να μην ξεριζωθεί από τους ανέμους, μήτε να καταστραφεί από τα ζώα, μήτε να πάθει κάποια άλλη ζημία όταν όμως δει πως έχει σταθεροποιηθεί και πως έχει πάρει ύψος, γκρεμίζει τους φράκτες, γιατί το ίδιο το δένδρο είναι ικανό να μην πάθει τίποτε τέτοιο.
Έτσι έγινε και με την πίστη. Όταν ήταν νεοφυτευμένη, όταν ήταν τρυφερή, όταν ήταν πρόσφατα σπαρμένη στις ψυχές των ανθρώπων, από παντού φροντιζόταν πολύ όταν όμως σταθεροποιήθηκε και ριζώθηκε και πήρε ύψος, όταν γέμισε όλη την οικουμένη, τότε πλέον ο Χριστός γκρέμισε και τους φράκτες και κατέστρεψε τα προστατευτικά μέσα.
Γι’ αυτό στην αρχή δίνονταν χαρίσματα και σε ανάξιους, γιατί η παλιά εποχή είχε ανάγκη, εξ αιτίας της πίστης, άπ’ αυτή τη βοήθεια τώρα όμως ούτε σε άξιους δίνονται, γιατί η δύναμη της πίστης δε χρειάζεται πια αυτή τη βοήθεια. Και για να μάθεις πως δεν έλεγαν ψέματα εκείνοι, αλλά πραγματικά έκαμαν θαύματα, και δίνονταν χαρίσματα σε ανάξιους ανθρώπους, και για να κατορθωθεί, μαζί μ’ αυτά που λέχθηκαν, και κάτι άλλο, να αποβάλλουν δηλαδή εκείνοι την κακία, αφού ντραπούν για τη δωρεά του Θεού, ομολογείται από όλους ότι ο Ιούδας, ο ένας από τους δώδεκα, έκανε θαύματα, ότι έδιωχνε δαίμονες, ότι ανάστησε νεκρούς, ότι καθάρισε λεπρούς, άλλ’ όμως έχασε τη βασιλεία των ουρανών. Γιατί δεν μπόρεσαν να τον σώσουν τα θαύματα, επειδή έγινε ληστής και κλέφτης και προδότης του Κυρίου.
Ότι βέβαια τα θαύματα δεν μπορούν να σώσουν χωρίς άριστο τρόπο ζωής και καθαρό και τέλεια βίο, έχει αποδειχθεί άπ’ αυτά. Ότι όμως ο ορθός τρόπος ζωής, χωρίς να έχει την υποστήριξη από τα θαύματα και χωρίς να λάβει τη συμμαχία εκείνη, άλλ’ ο ίδιος μόνος του, όπου φανερώθηκε, μπόρεσε με παρρησία να μπει στη βασιλεία των ουρανών, άκουσε τον ίδιο το Χριστό που λέγει «ελάτε, οι ευλογημένοι από τον Πατέρα μου, κληρονομήστε τη βασιλεία που σάς έχει ετοιμασθεί από την αρχή του κόσμου».
Για ποιο λόγο; γιατί ανάστησαν νεκρούς; γιατί καθάρισαν λεπρούς; γιατί έδιωξαν δαίμονες; Όχι αλλά γιατί; «Με είδατε», λέγει, «να πεινώ και μου δώσατε να φάω να διψώ και μου δώσατε να πιώ γυμνό και με ντύσατε ξένο και με περιμαζέψατε. Πουθενά θαύματα, αλλά παντού σωστή ζωή. Όπως λοιπόν εκεί υπήρχαν παντού θαύματα και αμέσως ακολούθησε η τιμωρία, επειδή τα θαύματα ήταν γυμνά από σωστή ζωή, έτσι και εδώ υπάρχει παντού σωστή ζωή και πουθενά θαύματα, και αμέσως ακολουθεί η σωτηρία, επειδή μπορεί μόνη της η σωστή ζωή να σώσει εκείνους που την κατέχουν.
Γι’ αυτό και ο μακάριος αυτός και γενναίος και θαυμάσιος Λουκάς έβαλε στο βιβλίο αυτή την επιγραφή, «Πράξεις των αποστόλων», και όχι «Θαύματα των αποστόλων», αν και βέβαια έχουν κάνει και θαύματα. Άλλ’ εκείνα έγιναν σε ορισμένο καιρό και πέρασαν, αυτά όμως πρέπει πάντοτε να τα επιδεικνύουν όλοι όσοι θέλουν να σωθούν. Επειδή λοιπόν ο ζήλος μας δεν πρέπει να είναι για τα θαύματα αλλά για τις πράξεις των αποστόλων, γι’ αυτό έβαλε στο βιβλίο την επιγραφή αυτή. Για να μη λέγεις λοιπόν, ή καλύτερα για να μη λέγουν οι αδιάφοροι, όταν τους παρακαλούμε να μιμηθούν τους αποστόλους και λέμε, ‘μιμήσου τον Πέτρο, συναγωνίσου τον Παύλο, γίνε όπως ό Ιωάννης, ακολούθησε τον Ιάκωβο’, για να μη λέγουν, ‘δεν μπορούμε, δεν έχουμε τη δύναμη, γιατί εκείνοι ανάστησαν νεκρούς, καθάρισαν λεπρούς’, αποστομώνοντας την αναίσχυντη δικαιολογία μας, λέγει· ‘σιώπα, κλείσε το στόμα σου· δεν εισάγουν τα θαύματα στη βασιλεία των ουρανών, αλλά ο σωστός τρόπος ζωής’.
Μιμήσου λοιπόν τον ορθό τρόπο ζωής των αποστόλων και δε θα έχεις τίποτε λιγότερο από τους αποστόλους. Γιατί δεν έκαμαν τα θαύματα αποστόλους, άλλ’ η καθαρή ζωή. Και ότι αυτό είναι το γνώρισμα της αποστολικής εικόνας και του χαρακτήρα των μαθητών, άκουσε το Χριστό που δηλώνει αυτό το γνώρισμα. Χαρακτηρίζοντας δηλαδή την εικόνα των αποστόλων και δείχνοντας ποιο είναι το γνώρισμα του αποστολικού έργου, είπε το έξης· «άπ’ αυτό θα γνωρίσουν όλοι ότι είστε μαθητές μου». «Απ’ αυτό» από ποιο; από το να κάμνετε θαύματα; από το να ανασταίνετε νεκρούς; Όχι, λέγει; αλλά από ποιο; «Απ’ αυτό θα γνωρίσουν όλοι ότι είστε μαθητές μου, εάν αγαπάτε ο ένας τον άλλο». Η αγάπη όμως δεν είναι αποτέλεσμα θαυμάτων, αλλά σωστής ζωής. Γιατί λέγει, «η αγάπη είναι εκπλήρωση του νόμου». Είδες το γνώρισμα των μαθητών; είδες την εικόνα του αποστολικού έργου; είδες τη μορφή; είδες τον τύπο; μη ζητάς τίποτε περισσότερο. Γιατί ο Κύριος αποφάνθηκε πως η αγάπη είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα των μαθητών. Αν λοιπόν έχεις αγάπης, έγινες απόστολος και πρώτος από τους αποστόλους.
4. Θέλεις να μάθεις αυτό από αλλού; Το λέγει ο Χριστός μ’ αυτό που λέγει στον Πέτρο· «Πέτρε, με αγαπάς περισσότερο άπ’ αυτούς;». Τίποτε δεν είναι ίσο μ’ αυτό στο να επιτύχουμε τη βασιλεία των ουρανών, αλλά μόνο όταν φανούμε πως αγαπάμε το Χριστό, όπως πρέπει να τον αγαπάμε. Επίσης είπε και το γνώρισμα. Και ποιο λοιπόν είναι αυτό; και τι κάνοντας μπορούμε να τον αγαπάμε περισσότερο από τους αποστόλους; άραγε ανασταίνοντας νεκρούς; ή κάνοντας κάποια αλλά θαύματα; Καθόλου αλλά τι κάνοντας; Ας ακούσουμε τον ίδιο το Χριστό που θέλει να τον αγαπάμε. «Αν με αγαπάς», λέγει, «περισσότερο άπ’ αυτούς, ποίμανε τα πρόβατά μου». Να και εδώ ο σωστός τρόπος ζωής είναι το διακριτικό γνώρισμα. Γιατί το να φροντίζει κανείς για τους άλλους, να δείχνει συμπάθεια γι’ αυτούς, να τους προστατεύει, να μη ζητάει τα δικά του, αλλά να έχει όλα όσα πρέπει να έχει ο ποιμένας, όλα αυτά είναι γνωρίσματα σωστής ζωής, όχι θαυμάτων ούτε σημείων. Όμως εκείνοι, λέγει, έγιναν τέτοιοι εξ αιτίας των θαυμάτων. Όχι εξ αιτίας των θαυμάτων, άλλ’ εξ αίτιας της σωστής ζωής τους, και από αυτήν προ πάντων έλαμψαν. Γι’ αυτό λέγει σ’ αυτούς· «ας λάμψει το δικό σας φως μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν οι άνθρωποι», όχι τα θαύματα, αλλά «τα καλά σας έργα και να δοξάσουν τον Πατέρα σας που βρίσκεται στους ουρανούς».
Βλέπεις παντού να διαλάμπει ο σωστός τρόπος ζωής, να θαυμάζεται η ενάρετη ζωή; Θέλεις να σου δείξω και τον ίδιο τον Πέτρο, αυτόν τον κορυφαίο από τους αποστόλους, που επέδειξε και ενάρετη ζωή, και θαύματα έκαμε που ξεπερνούν την ανθρώπινη φύση, και που και τα δύο βρίσκονται παράλληλα, δηλαδή και το θαύμα και η ενάρετη ζωή, και πως τιμήθηκε περισσότερο από την ενάρετη ζωή του, παρά από τα θαύματα; Άκου την ιστορία αυτή. «Ο Πέτρος και ο Ιωάννης ανέβαιναν μαζί στο ναό στις τρεις το απόγευμα, την ώρα της προσευχής». Μην προσπεράσεις επιπόλαια τη διήγηση, άλλ’ αμέσως στάσου στο προοίμιο και μάθε πόση ήταν η μεταξύ τους αγάπη και η συμφωνία και η ομόνοια, και πως παντού αυτοί βρίσκονταν σε κοινωνία μεταξύ τους, πως έκαμναν όλα συνδεδεμένοι με το δεσμό της σύμφωνης με τις εντολές του Θεού φιλίας, και παρουσιάζονταν όλοι μαζί και στο τραπέζι και στην προσευχή και στο δρόμο και σε όλα τα αλλά.
Αν όμως εκείνοι οι στύλοι, οι πύργοι, εκείνοι που είχαν μεγάλο θάρρος ενώπιον του Θεού, χρειάζονταν ο ένας τη βοήθεια του άλλου και ενισχύονταν από τη συμμαχία που είχαν μεταξύ τους, πόσο περισσότερο εμείς οι αδύνατοι και ταλαίπωροι και ανάξιοι θα χρειασθούμε τη βοήθεια ο ένας του άλλου; «Γιατί όταν ένας αδελφός βοηθιέται από αδελφό είναι σαν οχυρωμένη πόλη». Και πάλι «τι πιο ωραίο ή τι πιο ευχάριστο υπάρχει, από το να κατοικούν αδελφοί στο ίδιο μέρος;». Ο Πέτρος και ο Ιωάννης ήταν και είχαν ανάμεσά τους τον Ιησού. «Γιατί», λέγει, «όπου είναι συγκεντρωμένοι δύο ή τρεις στο όνομά μου, εκεί είμαι και εγώ ανάμεσά τους». Είδες πόσο σπουδαίο είναι το να βρισκόμαστε στο ίδιο μέρος; Και δεν ήταν απλώς στο ίδιο μέρος, γιατί και τώρα είμαστε όλοι στο ίδιο μέρος, αλλά πρέπει να είμαστε στο ίδιο μέρος με το σύνδεσμο της αγάπης και με τη διάθεση της προαίρεσης και όπως τα σώματά μας είναι τώρα το ένα κοντά στο άλλο και συσφίγγονται στο ίδιο μέρος, έτσι πρέπει να συσφίγγονται και οι καρδιές μας.
«Ο Πέτρος και ο Ιωάννης ανέβαιναν μαζί στο ναό». Σχίσθηκε το καταπέτασμα, ερημώθηκαν τα Άγια των άγιων, καταργήθηκε η προσκύνηση σ’ ένα τόπο. Ο Παύλος βροντοφωνάζει λέγοντας «σε κάθε τόπο υψώνετε χέρια καθαρά». Γιατί λοιπόν τρέχουν αυτοί στο ναό να προσευχηθούν; Γύρισαν πάλι στην ιουδαϊκή αδυναμία; Μακριά μια τέτοια σκέψη! Αλλά δείχνουν συγκατάβαση στους πιο αδύνατους πνευματικά, εκπληρώνοντας εκείνον το λόγο του Παύλου που λέγει «έγινα στους Ιουδαίους σαν Ιουδαίος». Δείχνουν συγκατάβαση στους αδύνατους πνευματικά, για να μην παραμείνουν εκείνοι αδύνατοι πνευματικά. Άλλωστε εκεί συγκεντρωνόταν όλη η πόλη. Όπως ακριβώς δηλαδή οι άριστοι ψαράδες επιζητούν εκείνους τους κόλπους των ποταμών, όπου μαζεύονται όλα τα ψάρια, ώστε με ευκολία να επιτύχουν το ψάρεμα, έτσι λοιπόν και οι απόστολοι αυτοί, οι πνευματικοί ψαράδες, έτρεχαν σ’ έκεΐνον τον κόλπο, δπου συγκεντρωνόταν δλη η πόλη, για να έπιτύχουν εύκολα το ψάρεμα, απλώνοντας εκεί το δίχτυ του Ευαγγελίου. Και έκαναν αυτό μιμούμενοι το δάσκαλό τους. Γιατί ο Χριστός λέγει «καθημερινά ήμουν μαζί σας στο ναό». Γιατί στο ναό; Για να κερδίσει όσους βρίσκονταν στο ναό. Έτσι και αυτοί ανέβαιναν βέβαια για να προσευχηθούν, στην πραγματικότητα όμως επρόκειτο να σπείρουν εκεί τη διδασκαλία.
«Ανέβαιναν στο ναό για να προσευχηθούν στις τρεις το απόγευμα, την ώρα της προσευχής»· Ούτε την ώρα αυτή την είχαν προτιμήσει τυχαία. Γιατί σάς είπα πολλές φορές και για την ώρα αυτή, ότι δηλαδή την ώρα αυτή άνοιξε ο παράδεισος και μπήκε ο ληστής, την ώρα αυτή καταργήθηκε η κατάρα, την ώρα αυτή προσφέρθηκε η θυσία της οικουμένης, την ώρα αυτή διαλύθηκε το σκοτάδι, την ώρα αυτή έλαμψε το φως, και το αισθητό και το νοητό. «Στις τρεις το απόγευμα». Όταν άλλοι ύστερα από το φαγητό και τη μέθη κοιμούνται βαθιά, τότε εκείνοι νηφάλιοι και ξάγρυπνοι και με πολύ θερμό πόθο έτρεχαν στην προσευχή. Αν όμως εκείνοι είχαν ανάγκη από προσευχή, προσευχή τόσο εκτενή και τόσο τέλεια, εκείνοι που είχαν τόσο μεγάλη παρρησία και που δεν διέβλεπαν κανένα κακό στον εαυτό τους, τι θα κάνουμε εμείς, που είμαστε γεμάτοι άπειρες πληγές και που δεν επιθέτουμε σ’ αυτές το φάρμακο της προσευχής; Μεγάλο όπλο είναι η προσευχή. Θέλεις να μάθεις πως είναι μεγάλο όπλο η προσευχή; Απόφυγαν οι απόστολοι τη φροντίδα των φτωχών, για να έχουν περισσότερο καιρό για την προσευχή. «Τοποθετήστε», λέγει, «από ανάμεσά σας επτά άνδρες με καλή φήμη και μεις θα αφοσιωθούμε στην προσευχή και στο έργο του κηρύγματος».
5. Αλλ’, αυτό που έλεγα (γιατί ας μην ξεφύγουμε από την υπόθεση, ότι δηλαδή ο Πέτρος και πράξη έδειξε και θαύμα έκαμε και επαινείται πολύ περισσότερο από την πράξη), ανέβηκε λοιπόν στο ναό να προσευχηθεί και να ένας χωλός εκ γενετής, που τον έφερναν βαστάζοντάς τον εκεί κοντά στην πύλη του ναού. Η αναπηρία του σώματός του υπήρχε από την κοιλιά της μητέρας του και η αρρώστια ήταν μεγαλύτερη από την ιατρική τέχνη, ώστε να φανερωθεί σε μεγαλύτερο βαθμό η χάρη του θεού. Αυτός λοιπόν ο χωλός κείτονταν κοντά στην πύλη του ναού. Και όταν τους είδε να μπαίνουν τους πρόσεξε και ζήτησε να του δώσουν ελεημοσύνη. Τι λοιπόν κάνει ο Πέτρος; «Κοίταξέ μας», λέγει. Είναι αρκετή η απόδειξη της φτώχειας από την όλη εμφάνιση δε χρειάζονται λόγια, ούτε αποδείξεις, ούτε απαντήσεις, ούτε διδασκαλία η στολή σου δείχνει πως είσαι φτωχός. Αυτό λοιπόν είναι όλο το κατόρθωμα του αποστολικού έργου, για να λέγεις αυτά στο φτωχό, για να μη διορθώσεις τη φτώχεια μόνο, για να πεις, «θα δεις μεγαλύτερο πλούτο». «Ασήμι», λέγει, «και χρυσάφι δεν έχω αυτό όμως που έχω σου το δίνω στο όνομα του Ιησού Χριστού σήκω και περπάτα». Είδες φτώχεια και πλούτο; φτώχεια βέβαια από χρήματα, πλούτο όμως από χαρίσματα. Δεν κατάργησε τη φτώχεια από χρήματα, αλλά διόρθωσε τη φτώχεια της φύσης.
Πρόσεχε την επιείκεια του Πέτρου «κοίταξέ μας». Δεν τον έβρισε, δεν τον κακολόγησε, πράγμα που πολλές φορές κάμνουμε εμείς σ’ αυτούς που μας συναντούν, κατηγορώντας τους για το ότι δεν εργάζονται. Μήπως λοιπόν πήρες αυτή την εντολή, άνθρωπε; Δε σε διέταξε να κατηγορείς για αργία, αλλά να διορθώνεις τη φτώχεια. Δε σε έκαμε κατήγορο της κακίας, αλλά σε κατέστησε γιατρό της συμφοράς όχι για να κατηγορείς την οκνηρία, αλλά για να βοηθάς τους δυστυχισμένους όχι για να κακίζεις το φέρσιμό τους, αλλά για να τους απαλλάξεις από την πείνα τους. Εμείς όμως κάνουμε το αντίθετο. Παραλείποντας να παρηγορήσουμε όσους μας πλησιάζουν για χρήματα, ξύνουμε ακόμα περισσότερο τις πληγές τους προσθέτοντας τις κατηγορίες μας. Ο Πέτρος όμως και απολογείται στο φτωχό και του μιλάει με καλωσύνη γιατί λέγει, «σκύψε και άκουσε το φτωχό χωρίς λύπη και απάντησε σ’ αυτόν με ειρήνη και πραότητα». «Ασήμι και χρυσάφι δεν έχω αυτό όμως που έχω σού το δίνω στο όνομα του Ιησού Χριστού σήκω και περπάτα».
Δύο πράγματα υπάρχουν εδώ, σωστή ζωή και θαύμα. Σωστή ζωή είναι τα λόγια «ασήμι και χρυσάφι δεν έχω», γιατί είναι γνώρισμα της σωστής ζωής το να καταφρονεί κανείς τα γήινα πράγματα, το ν’ απορρίψει τα υλικά αγαθά, το να περιφρονήσει την παρούσα ματαιότητα. Και θαύμα είναι το να σηκώσει το χωλό, το να θεραπεύσει τα ανάπηρα μέλη. Να λοιπόν και σωστή ζωή και θαύμα. Ας δούμε λοιπόν από που ο Πέτρος καυχιέται. Τι είπε; Ότι έκαμε θαύματα; Αν και έκαμε θαύμα τότε, όμως δεν το είπε αυτό, αλλά τι είπε; «Να, εμείς τα εγκαταλείψαμε όλα και σε ακολουθήσαμε». Είδες τη σωστή ζωή και το θαύμα, και τη σωστή ζωή να στεφανώνεται; Τι λοιπόν έκαμε ο Χριστός; Τον δέχθηκε και τον επαίνεσε. «Σάς λέγω», λέγει, «ότι εσείς που εγκαταλείψατε σπίτια» και τα λοιπά. Δεν είπε, ‘εσείς που αναστήστε νεκρούς’, αλλά «εσείς που εγκαταλείψατε τα υπάρχοντά σας θα καθίσετε σε δώδεκα θρόνους». Και όποιος εγκατέλειψε όλα τα υπάρχοντά του θ’ απολαύσει αυτή την τιμή.
Δεν μπορείς να θεραπεύσεις και να στήσεις στα πόδια του ένα χωλό, όπως ο Πέτρος; Μπορείς όμως να πεις όπως εκείνος «ασήμι και χρυσάφι δεν έχω». Και αν το πεις αυτό, πλησίασες τον Πέτρο ή καλύτερα όχι αν το πεις, αλλά αν το κάνεις. Δεν μπορείς να θεραπεύσεις ένα παράλυτο χέρι; Μπορείς όμως το δικό σου χέρι που γίνεται παράλυτο από απανθρωπιά να το κάνεις να απλωθεί με τη φιλανθρωπία. Γιατί λέγει, «ας μην είναι το χέρι σου απλωμένο για να παίρνει και σφικτό στο να δίνει». Βλέπεις πως όχι η παραλυσία, αλλά και η απανθρωπιά δεν επιτρέπει το άπλωμα του χεριού; Άπλωσέ το λοιπόν με τη φιλανθρωπία και την ελεημοσύνη. Δεν μπορείς να διώξεις το δαίμονα; Αλλά διώξε την αμαρτία και θα πάρεις μεγαλύτερο μισθό. Είδες πως παντού η καλή συμπεριφορά και τα κατορθώματα έχουν μεγαλύτερο έπαινο από τα θαύματα και περισσότερη αμοιβή; Και αν θέλεις, θα το αποδείξουμε αυτό και από άλλο. «Τον πλησίασαν», λέγει, «οι εβδομήντα μαθητές και γεμάτοι χαρά έλεγαν ‘Κύριε, ακόμα και τα δαιμόνια μας υπακούν όταν τα προστάζουμε στο όνομά σου’. Και ο Ιησούς τους είπε ‘Μη χαίρεστε γιατί σάς υπακούν τα δαιμόνια, αλλά να χαίρεστε που τα ονόματα σας έχουν γραφτεί στους ουρανούς». Βλέπεις ότι παντού επαινείται η σωστή ζωή;
6. Εμπρός λοιπόν ας ανακεφαλαιώσουμε αυτά που λέχθηκαν προηγουμένως. «Απ’ αυτό θα γνωρίσουν όλοι ότι είστε μαθητές μου, αν αγαπάτε ό ένας τον άλλο». Να, από τη σωστή ζωή, όχι από τα θαύματα, έχει αποδειχθεί το γνώρισμα ότι είναι μαθητές του. «Πέτρε, με αγαπάς περισσότερο άπ’ αυτούς; ποίμανε τα πρόβατά μου». Να και άλλο γνώρισμα, και αυτό πάλι από τον ορθό τρόπο ζωής. Τρίτο πάλι γνώρισμα «μη χαίρεστε γιατί σάς υπακούν τα δαιμόνια, αλλά να χαίρεστε που τα ονόματα σας έχουν γραφτεί στους ουρανούς». Και αυτό πάλι είναι κατόρθωμα του ορθού τρόπου ζωής. Θέλεις να μάθεις και τέταρτη απόδειξη αυτού; «Ας λάμψει», λέγει, «το φως σας μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα και να δοξάσουν τον Πατέρα σας που βρίσκεται στους ουρανούς». Να, και εδώ έργα φαίνονται. Και όταν λέγει πάλι, «όποιος εγκατέλειψε σπίτι ή αδελφούς ή αδελφές για χάρη μου, θα λάβει εκατονταπλάσια και θα κληρονομήσει την αιώνια ζωή», τον ορθό τρόπο ζωής επαινεί και την τέλεια ζωή.
Είδες οι μαθητές ότι διακρίνονται από την αγάπη που έχουν μεταξύ τους, ενώ εκείνος που περισσότερο από τους αποστόλους αγαπάει το Χριστό φαίνεται από το ότι ποιμαίνει τους αδελφούς, και εκείνοι που οφείλουν να χαίρονται προτρέπονται να ευφραίνονται όχι από το ότι διώχνουν δαιμόνια, αλλά από το ότι έχουν γραφτεί τα ονόματά τους στον ουρανό, και εκείνοι που δοξάζουν το Θεό φανερώνονται από τη λαμπρότητα των έργων τους, ενώ εκείνοι που επέτυχαν την αιώνια ζωή και παίρνουν εκατονταπλάσια επέτυχαν αυτή τη δωρεά από την περιφρόνηση όλων των παρόντων. Αυτούς όλους μιμήσου και θα μπορέσεις μαθητής του να είσαι και ν’ αριθμηθείς στους φίλους του Θεού και να δοξάζεις το Θεό και ν’ απολαύσεις την αιώνια ζωή· και δε θα σου είναι καθόλου εμπόδιο στο να επιτύχεις όλα τα αγαθά, το να μην κάμνεις θαύματα, αν έχεις να επιδείξεις ενάρετη ζωή.
Γιατί και αυτός δεν έλαβε αυτό το όνομα, Πέτρος, από τα θαύματα και τα σημεία, αλλά από το ζήλο του και τη γνήσια αγάπη του. Γιατί ονομάσθηκε έτσι, όχι επειδή ανέστησε νεκρούς ούτε επειδή θεράπευσε χωλό, αλλά κληρονόμησε αυτό το όνομα επειδή μαζί με την ομολογία του έδειξε γνήσια πίστη. «Εσύ είσαι Πέτρος, και πάνω σ’ αυτή την πέτρα θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου». Γιατί; Όχι γιατί έκαμε θαύματα, άλλ’ επειδή είπε· «εσύ είσαι ο Χριστός, ο Υιός του αληθινού Θεού». Βλέπεις ότι και αυτό, δηλαδή το να ονομασθεί Πέτρος, έλαβε την αρχή όχι από τα θαύματα, αλλά από το φλογερό ζήλο.
Άλλ’ επειδή θυμήθηκα τον Πέτρο, μου ήρθε στο νοΰ και ένας άλλος Πέτρος, ο κοινός πατέρας και δάσκαλός μας, που διαδέχθηκε την αρετή εκείνου και κληρονόμησε την καθέδρα του. Γιατί και αυτό είναι ένα πλεονέκτημα της δικής μας πόλης, το να λάβει δηλαδή στην αρχή δάσκαλο τον κορυφαίο από τους αποστόλους. Γιατί η πόλη, που πριν άπ’ όλη την οικουμένη στεφανώθηκε με το όνομα των Χριστιανών, έπρεπε να λάβει ως ποιμένα τον πρώτο από τους αποστόλους. Όμως, ενώ λάβαμε αυτόν ως δάσκαλο, δεν τον κρατήσαμε μέχρι το τέλος, αλλά τον παραχωρήσαμε στην βασιλίδα Ρώμη· ή καλύτερα τον κρατήσαμε μέχρι τέλους. Γιατί βέβαια δεν έχουμε το σώμα του Πέτρου, άλλ’ έχουμε σαν Πέτρο την πίστη του Πέτρου· και έχοντας την πίστη του Πέτρου, έχουμε τον ίδιο τον Πέτρο. Έτσι όταν βλέπουμε και το μιμητή εκείνου, νομίζουμε πως βλέπουμε τον ίδιο. Γιατί και τον Ιωάννη ο Χριστός τον ονόμασε Ηλία, όχι γιατί ο Ιωάννης ήταν Ηλίας, αλλά γιατί ήρθε με το πνεύμα και τη δύναμη του Ηλία. Όπως ακριβώς λοιπόν ο Ιωάννης, επειδή ήρθε με το πνεύμα και τη δύναμη του Ηλία, λεγόταν Ηλίας, έτσι και αυτός, επειδή ήρθε με τη ομολογία και την πίστη του Πέτρου, εύλογα θα μπορούσε να αξιωθεί και το όνομα αυτό. Γιατί η συγγένεια του τρόπου ζωής κάνει και τα ονόματα κοινά. Και ας ευχηθούμε όλοι να φθάσει αυτός και στα γηρατειά του Πέτρου, γιατί πραγματικά ο απόστολος πέθανε σε γεροντική ηλικία. «Γιατί όταν γεράσεις», λέγει, «θα σε ζώσουν άλλοι και θα σε φέρουν εκεί όπου δε θέλεις».
Ας ζητήσουμε λοιπόν και γι’ αυτόν μακροχρόνια ζωή· γιατί παρατεινόμενα τα γηρατειά του κάνουν τη δική μας πνευματική νεότητα να ακμάζει περισσότερο, η οποία εύχομαι να διατηρηθεί πάντοτε ακμαία, με τις ευχές βέβαια εκείνου και αυτού του Πέτρου, αλλά με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον οποίο μαζί με το άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα και η δύναμη, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
ΣΥΝΑΞΕΩΣ ΓΕΝΟΜΕΝΗΣ ΕΝ ΤΗ ΠΑΛΑΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΤΟΜΟΣ 26, ΕΠΕ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
