Μητροπολίτου Νικοπόλεως ΜΕΛΕΤΙΟΥ (+)
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕ ΤΗΝ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ ΕΝΑΣ ΑΓΙΟΣ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΙΡΑ
Εἰσήγηση στήν Κ΄ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη Ἐντεταλμένων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί Ἱερῶν Μητροπόλεων γιά θέματα Αἱρέσεων καί Παραθρησκείας (Προκόπι Εὐβοίας, 3-6 Νοεμβρίου 2008).
1. Μία είναι η καθολική Εκκλησία.
Μία, με μία πίστη. Μία, επειδή έχει μία πίστη. Εμφάνιση νέας πίστης, νέων απόψεων για την πίστη, είναι για την Εκκλησία αλλοτρίωση. Η ενότητα είναι πνευματική. Όχι θεσμική. Και όταν παύει να υπάρχει ενότητα στην πίστη, η Εκκλησία παύει να είναι μία. Η συνειδητή διαφοροποίηση στην πίστη, φέρνει την ανάγκη για δημιουργία νέας «εκκλησίας». Και επειδή το κακό δεν σταματάει, σήμερα έχομε μερικές χιλιάδες αιρετικές «εκκλησίες»!
Πως όμως φύτρωσαν; Πως μας προέκυψαν;
- 2. Αυθεντική εξήγηση-απάντηση μας δίνει ο Κύριος της Εκκλησίας, ο Χριστός. Λέγει:
«Η Βασιλεία των Ουρανών μοιάζει με έναν άνθρωπο, που έσπειρε στον αγρό του σπόρο καλό. Όμως, τότε που οι άνθρωποι κοιμούνταν, επήγε ο εχθρός του και έσπειρε ανάμεσα στο σιτάρι ζιζάνια-αγριοβότανα. Και έφυγε. Και εξαφανίστηκε. Μα όταν τα χορτάρια μεγάλωσαν και έκαμαν καρπό, τότε έγινε αντιληπτό, ότι στον αγρό του, μαζί με το σιτάρι, υπήρχαν και πολλά αγριοβότανα».
Επεξηγούμε: Ο αγρός είναι η Εκκλησία. Ο σπόρος είναι η πίστη στον Χριστό η μία, η ορθή, η παραδοθείσα από τον Χριστό και τους αποστόλους. Ζιζάνια-αγριοβότανα, σπορά του διαβόλου, είναι οι ετεροδιδασκαλίες.
Σήμερα, το βρίσκομε φυσικό να υπάρχουν: πολλές απόψεις, πολλές εκδοχές, πολλές γνώμες (δηλαδή πολλές θρησκείες!), πολλές ερμηνείες της πίστης στον Χριστό. Και τις θεωρούμε όλες εξ ίσου καλές. Μά δεν είναι:
Ο Κύριος του Αγρού, ο Χριστός, δεν συμφωνεί. Έχομε, μας λέει, σπορά δική Του, σιτάρι, αλλά και σπορά του εχθρού Του, του διαβόλου.
- 3. Πως πρέπει να αντιμετωπίζεται η σπορά του διαβόλου στον Αγρό του Χριστού;
Η απάντηση «η δική μας», είναι μία· και τετραγωνικά «για μας» λογική· με μια παρέμβαση δυναμική· με το ξερίζωμα των ζιζανίων.
Όμως ο Κύριος δεν συμφωνεί. Μας λέγει:
«Επήγαν οι δούλοι του στον Κύριο του Αγρού· και Του είπαν:
– Κύριε, δεν έσπειρες καλό σπόρο στον αγρό Σου! Διαφορετικά, που βρέθηκαν τα ζιζάνια-τα αγριοβότανα; Τους απάντησε: – Κάποιος εχθρός Μου το έκαμε! Του είπαν οι δούλοι Του: – Θέλεις να πάμε, “να τα βγάλωμε”; Τους είπε: – Όχι. Γιατί υπάρχει το ενδεχόμενο, βγάζοντας τα ζιζάνια-αγριοβότανα, να ξεριζώσετε μαζί και σιτάρι. Αφήστε τα να συνυπάρχουν μέχρι την ώρα του θερισμού. Και, όταν θα έλθει ο θερισμός, θα δώσω εντολή στους θεριστές: Μαζέψετε πρώτα τα αγριοβότανα. Κάμετέ τα δεμάτια. Και καύτε τα! Και συγκομίστε το σιτάρι στην αποθήκη Μου».
Με άλλα λόγια, ο Χριστός μας λέγει:
– Προσοχή. Όχι αντιπαλότητες στο Όνομά Μου. Όχι φανατισμοί. Όχι ανθρωποκεντρικές λύσεις. Χρειάζεται πνευματική θεώρηση. Κατά Χριστόν. Και μη σάς πιάνει αγωνία! Στην αποθήκη του Χριστού, στην βασιλεία Του, μόνο το σιτάρι θα περάσει.
Δηλαδή; Τι; Πως;
4. Ας το ιδούμε με οδηγό τον άγιο Αλέξανδρο, πατριάρχη Αλεξανδρείας (313-328 μ.Χ.), ένα σοφό και άγιο πατέρα μας. Έχει πολλά να μας ειπεί:
Α΄
1. Ο άγιος Αλέξανδρος έγινε πατριάρχης στην Αλεξάνδρεια, μόλις εκδόθηκε το «διάταγμα των Μεδιολάνων» (313 μ.Χ.) για ανοχή και ελευθερία θρησκευτική στους χριστιανούς. Ενώ όμως εκείνος είχε ριχτεί στη δουλειά, να εκμεταλλευθή την ευκαιρία για μια εις βάθος καλλιέργεια του ποιμνίου του, ξέσπασε η αίρεση του Αρείου. Και απείλησε, σαν «σπινθήρας εν καλάμη», να κατακαύσει όλον τον αγρό του Χριστού, προκαλώντας αναστάτωση σε όλη την Ρωμαϊκή Οικουμένη.
Πως αντέδρασε στην κατάσταση αυτή ο άγιος Αλέξανδρος;
2. Όχι δυναμικά. Όχι απαιτώντας η επιχειρώντας ένα ξερίζωμα των ζιζανίων. Όχι με φανατισμό. Αλλά κατά Χριστόν. Με τις επιστολές του προς τους απανταχού ορθοδόξους επισκόπους και προς τον Αλέξανδρο Κωνσταντινουπόλεως, προσπαθεί να τους πείσει να βλέπουν τους αρειανούς αιρετικούς, όπως μας διδάσκει στην παραβολή, που παραθέσαμε πιο πάνω, ο Χριστός. Και όλα όσα θα ειπούμε, είναι σταχυολογημένα από την υπέροχη επιστολή του προς τον συνώνυμό του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Ένας ο Χριστός. Εις ο Κύριος. Μία η σπορά Του. Μία η πίστη. Ένας ο αγρός Του. Μία η καθολική Εκκλησία.
Η αίρεση, τι είναι; Μία κακή προαίρεση. Μία δόλια, κακή ενέργεια του Εχθρού. Δεν είναι του Χριστού σπορά. Δεν μπορούμε να λέμε, ότι έχει ίση αξία με την Ορθή Πίστη, με την σπορά του Χριστού. Δεν είναι του Χριστού. Είναι επιλογή ανθρώπου. Για λόγους δικούς του. Ένα σύστημα φτιαγμένο με κριτήρια ανθρώπινα. Ανθρώπινα; Ναι· ανθρώπινα· και κάτι χειρότερο!…
Και όταν βλέπωμε την πρόθεση-προαίρεση να είναι κακή, και να συνοδεύεται από ενέργειες κακές, ψάχνομε για τα κίνητρα· να ιδούμε: αν είναι καλά και άγια· αν είναι κατά Θεόν· αν είναι πνοή του αγίου Πνεύματος· η, μήπως είναι παγίδα του αντικειμένου· και κάνει τον άνθρωπο να ελαύνεται από πάθη: για προβολή· για φιλαρχία· για φιλαργυρία· από πάθη· που αιχμαλωτίζουν τον νου και την καρδιά του ανθρώπου· και τον κάνουν να ενεργεί τρελλά, σαν «οιστρηλατούμε-νος»· που σημαίνει να ενεργεί χωρίς να μπορεί να συγκρατήσει τον εαυτό του· να τρέχει, όπως τρέχει το βόδι ή το άλογο, όταν το τσιμπήσει η μυίγα τσέ-τσέ, που στην αρχαία γλώσσα την έλεγαν «οίστρο».
3. Ο άγιος Αλέξανδρος δεν αρματώνεται εναντίον των Αρειανών. Απλά τους περιγράφει, κάνοντας ανάλυση της πνευματικής τους κατάστασης. Για να φθάσει, μέσα από αυτήν, στο συμπέρασμα: Αυτοί είναι! Έχουν ξεφύγει από το ήθος που απαιτεί ο Χριστός! Έχουν παύσει να είναι σιτάρι! Λοιπόν! Μη τους έχετε εμπιστοσύνη. Σε τίποτε.
Σαν σπορά του Όφεως οι Αρειανοί, όταν κάνουν την προπαγάνδα τους, παίζουν θέατρο. Δεν μιλάνε ποτέ ίσια. Και έχουν αναγάγει την προσποίηση και την υποκρισία, σε πνευματική τους αρχή· σε μέθοδο. Και φυσικά έχουν σ αυτό επιδόσεις! Αυτό δηλώνει ο χαρακτηρισμός του αγίου, ότι είναι: «ικανοί υποκρίνεσθαι». – Το κάνουν χωρίς αναστολές.
4. Και προς αψευδή τεκμηρίωση της παρατήρησής του θυμίζει στους αποδέκτες της επιστολής του, ότι οι Αρειανοί:
- Εργάζονται «δια γραμμάτων ψευδών»· δηλαδή· όχι με τα Ιερά Γράμματα· όχι με την Αγία Γραφή· αλλά με βιβλία, που δεν έχουν κανένα κύρος· με βιβλία «δικά τους»!… Με “γράμματα“, δηλαδή με συγγράμματα «δικά τους», «στομυλώτερα»· που τα διακρίνει ύφος στομυλώτερο, «στόμα ανοιχτό», λόγος ελευθεριάζων, γεμάτος χυδαιότητες. Και «παρα-αναγινώσκοντες», (που τα διαβάζουν) τοις υπ’ αυτών απατωμένοις (με ειδικά σχόλια), ίνα αμετανοήτους, εν οίς εσφάλησαν, κατασκευάζωσιν αυτούς» (για να κάνουν τους φανατικούς οπαδούς τους)!
- Κάνουν τις συζητήσεις τους, «ψευδώς κομψευόμενοι»· λέγοντας επιτηδευμένα λόγια ωραία, λόγια εντυπωσιακά, λόγια γοητευτικά, λόγια όχι ίσια· όχι ειρηνικά· αλλά πάντοτε «με σχήμα ειρήνης και ενώσεως»· σκέτο ψέμα· σκέτη απάτη. Όπως σήμερα οι Μάρτυρες του Ιεχωβά και οι Πεντηκοστιανοί.
- Προσποιούνται τους τάχα ερευνητές στα ζητήματα της πίστης· ότι ψάχνουν για την αλήθεια… επιστημονικά! Και ότι στην ανα-ζήτησή της, λειτουργούν… τάχα εκκλησιαστικά-συνοδικά! Και «αδιαλείπτως κάνουν συνόδους! Νύκτωρ τε και μεθ’ ημέραν εν ταις κατά του Χριστού και ημών διαβολείς ασκουμένοι». Και για να περνάει το σύνθημα στους κουτούς, στις συνάξεις τους ερωτούν: Συ τι λες για το θέμα αυτό; Συ, πως το βλέπεις; Ωραία! Έτσι είναι! Έτσι την βρίσκομε την αλήθεια!… Χωρίς να σκέπτωνται, ότι ενεργώντας έτσι, ενεργούν έξω και χωρίς την χάρη του Θεού· «αχαρίστως»!…
- Παρουσιάζουν συστηματικά «πεπλασμένους λόγους»· δηλαδή· μιλάνε όσο πιο πολύ μπορούν με λογικά εποικοδομημένα επιχειρήματα, που καταπλήσσουν και προκαλούν εντυπώσεις· αλλά και επεκτείνοντας το «πεπλασμένον» του ήθους τους, «επικρύπτουν», όποτε και όσο τους συμφέρει, τα δικά τους, και «προσποιούνται φρονείν τα της Εκκλησίας» για να κάνουν ακόμη πιο καλή εντύπωση! Δράση βουτηγμένη στον ανθρωποκεντρισμό και στο ψέμα!
- Διαδίδουν ψευδώς, αλλά και με μέχρις αηδίας φορτικότητα, ότι έχουν ομοϊδεάτες τους, με το μέρους τους, και επισκόπους, αλλά δεν λένε λέξη για την απέναντί τους στάση των ηγετών της Εκκλησίας επισκόπων! «Και τα δι ων εξώσθησαν γράμματα, (= τις εις βάρος τους Συνοδικές αποφάσεις), σιωπή παραδιδόασι»· και δεν κάνουν γι αυτά ποτέ λόγο· μόνο φροντίζουν, και, τους αντιπάλους τους, «πεπλασμένοις λόγοις επισκιάζουσι»· δηλαδή τους παρουσιάζουν σαν πρόσωπα σκοτεινά· τους ρίχνουν λάσπη· με λόγια λαϊκίστικα· με βωμολοχίες και με αισχρολογίες κ.α.
- Τέλος, οι Αρειανοί «περιέρχονται» τις πόλεις, (και που δεν τρέχουν!), με ένα και μόνο στόχο. Ψάχνουν να αποκτήσουν, η με το πρόσχημα τάχα φιλίας, η στο όνομα της τάχα εν Χριστώ ειρήνης, πάντοτε υποκριτικά, επικοινωνία· για να μπορούν «γράμματα διδόναι και λαμβάνειν» (= να κυκλοφορούν τα προπαγανδιστικά τους φυλλάδια)· για να προσελκύουν στην αίρεσή τους· προς «το υφαρπάσαι» τους αφελείς, που τους ακούνε με χριστιανική απλότητα!
- Και για καλύτερη επιτυχία, κάνουν και ενέργειες ανεπίτρεπτες:
- o βγάζουν στους δρόμους, σαν όργανα της προπαγάνδας τους, νεαρά και όμορφα κορίτσια·
- o εκφράζουν τις απόψεις τους με λόγια και φράσεις του υπόκοσμου (Θάλεια)·
- o κάνουν έτσι την πίστη περίγελω στα πιο ιερά και ευαίσθητα σημεία της· π.χ. στο: πως γέννησε ο Πατήρ τον Υιό Του!… Σε τι βαθμό είναι ο Υιος υιος του Πατέρα. Και σε τι έκταση επιτρέπεται, αν επιτρέπεται, η προσκύνησή Του… την οποία «σμικρύνουν» σε απελπιστικό βαθμό, με αποτέλεσμα να καταντάει η πίστη μας περίγελως των ασεβών και των αθέων!…
Αναφωνεί ο άγιος Αλέξανδρος: Διδασκαλία φρενοβλαβής! Επινόηση ανθρώπων που παίζουν με τις άγιες Γραφές και τις εξευτελίζουν.
Και συνεχίζει:
Ω, τι θεομίσητη έπαρση! τι τρέλλα! τι θλιβερή κατάσταση κενοδοξίας έχει «δέσει» μέσα τους! τι σατανικό το φρόνημά τους! Και πόσο έπηξε μέσα τους! Και έγινε μέσα τους πουρί, σκυρόδεμα-τσιμέντο!
Οίμοι, εις α εφθάσαμεν! Που καταντήσαμε!…
5. Γράφει ο σύγχρονος του αγίου Αλεξάνδρου, ο άγιος Ευστάθιος ο Αντιοχείας (324-332 μ.Χ.):
«Οι της Αρείου θυμέλης μεσόχοροι» (= αρχιθεατρίνοι, αρχιμα-σκαράδες), «το μεν αμαρτίαν πεποιηκέναι τον Χριστόν φράζουσι» (= τι ασέβεια, τι βλασφημία!). …το δε «ότι Θεός ην εν Χριστώ κόσμον καταλλάσσων Εαυτώ», ούτε εν μνήμη φέρουσιν, ούτε τοις της γλώσσης οργάνοις εκφωνούσι».
Αυτά ήταν τα «πνευματικά» κατορθώματα των Αρειανών. Μια θλιβερή κατάπτωση.
Περιγράφοντάς την ένας μεγάλος ερευνητής της ο άγγλος θεολόγος John Newman, κατέληξε στο συμπέρασμα: Ήταν μια αίρεση που δεν στηριζόταν στις άγιες Γραφές, αλλά στον «ορθό λόγο»· και μάλιστα με τρόπο επιπόλαιο και σοφιστικό· δηλαδή, ήταν ένα τρελλό κατασκεύασμα, ανθρώπων που έφτιαχναν θρησκεία· όχι ανθρώπων, που πίστευαν και ακολουθούσαν θρησκεία!
Φωτογραφία των σημερινών αιρετικών και σχισματικών, οι τότε!
Αυτά εκείνοι. Αυτά πάνω κάτω, είναι εκείνα που κάνουν όλοι οι αιρετικοί.
Β΄
Εμείς τι κάνουμε; Ποίο το χρέος μας; Ποία η ευθύνη μας;
Και στο σημείο αυτό είναι υπέροχος ο αείμνηστος πατριάρχης.
Μας το τονίζει. Μας προφωνεί.
1. Πρώτο χρέος μας είναι η ακριβής έκθεση της Ορθής Πίστης. Και ο ίδιος το κάνει. Με θαυμάσιες παρατηρήσεις. Και με αληθινά ορθόδοξο ήθος. Και καταλήγει με τα γεμάτα ειρήνη λόγια του:
– «Ταύτα διδάσκομεν. Ταύτα κηρύττομεν. Ταύτα της Εκκλησίας τα αποστολικά δόγματα, υπέρ ων και αποθνήσκομεν». Αυτά επίστευαν και εκήρυτταν οι άγιοι μάρτυρες. Μη συναρπάζεσθε. Μην αγωνιάτε. Μην ανησυχείτε. Η Εκκλησία του Χριστού είναι «μία· και ακαθαίρετος μεν αεί· καν πας ο κόσμος αυτή πολεμείν βουλεύηται· νικηφόρος δε αεί πάσης της των ετεροδόξων ασεβεστάτης επαναστάσεως».
Και σε μια υπέροχη πατρική αποστροφή του λέγει:
Προσέχετε. Θα ρθούν και σε σάς! Και στην δική σας παροικία!! Φροντίστε να τους αντιμετωπίσετε ορθόδοξα. Πρώτο χρέος μας είναι η καθαρή ορθόδοξη ομολογία. Και η αταλάντευτη εμμονή μας σ αυτήν. Ειπέτε τους με ειρήνη:
– «Ημείς ούτω πιστεύομεν, ως τη καθολική Εκκλησία δοκεί». Και η πίστις αυτή πρέπει να μένει «απεριέργαστος», «δια το μη χωρείν την λογικήν φύσιν, της πατρικής θεογονίας το μέγεθος».
Ας θυμηθούμε το υπέροχο παράδειγμα του οσίου Αββά Σισώη.
– Επήγαν στο κελλί του Αρειανοί. Και άρχισαν να καταλαλούν κατά των ορθοδόξων!
Ο αββάς Σισώης δεν τους απάντησε. Απλά είπε στον μαθητή του:
– Φέρε το βιβλίο του αγίου Αθανασίου. Και διάβασέ τους το.
Και όταν τελείωσε η ανάγνωση, τους είπε:
– Συμφωνείτε; Όχι; Άντε στο καλό.
Και τους απέλυσε εν ειρήνη. Ήρεμα. Και ειρηνικά.
Αλήθεια, μπορεί, η θα μπορέσει ποτέ η λογική φύση, όσο δύναμη μυαλού και αν διαθέτει, να εισδύσει στο μεγάλο εκείνο μυστήριο και να μας ειπεί, πως γέννησε ο άναρχος Πατέρας τον Υιό;
Και αν όντως «ου φέρει το μυστήριον έρευναν, αλλά πίστει μόνη τούτο κηρύττομεν», μπορεί να φαντασθή κανείς, πιο ντόμπρα και πιο γνήσια διακήρυξη, από τα λόγια του τρισμακάριου πατριάρχη μας:
«Ει τις υμάς ευαγγελίζεται παρ ό παρελάβετε, ανάθεμα έστω· καν άγγελος εξ ουρανού είναι προσποιήται· αλλά και ει τις ετεροδι-δασκαλεί και μη προσέρχηται τοις υγιαίνουσι λόγοις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και τη κατ ευσέβειαν διδασκαλία, τετύφωται μηδέν επιστάμενος».
Και τους εξορκίζει:
– Μη τους δέχεσθε. Μη τους ακούτε. «Πάντα γαρ οι γόητες ψεύδονται. Και αλήθειαν ου μη λαλήσουσι». Ίσια δεν μιλάνε ποτέ.
2. Δεύτερο χρέος μας είναι να το θυμόμαστε εμείς, και να το θυμίζουμε στους άλλους, ότι οι Αρειανοί, για την καλλιέλαιο Εκκλησία, είναι ξένα-κεκρυμμένα «μοσχεύματα»· και πως να το κρύψουν, αφού δεν έχουν και δεν κάνουν ποτέ καμμιά αναφορά στο παρελθόν, στην παράδοση, στους «αρχαίους», στους αποστόλους! Δεν το ανέχονται να θεωρηθούν ίσοι με εκείνους! Και να …«φορτωθούν» τα λάθη τους! Πιστεύουν, ότι αυτοί μόνοι κατανόησαν τις άγιες γραφές σωστά και βρήκαν το σωστό τους νόημα! «Δογμάτων ευρεταί λέγοντες είναι». Λες και έγινε σ αυτούς μια νέα πεντηκοστή, μια νέα θεϊκή αποκάλυψη· «άτε αυτοίς μόνοις αποκεκαλύφθαι λέγοντες»!
Αυτή η νέα τους «αποκάλυψη», ήταν μια νέα ερμηνευτική μεθοδός δική τους, που τους έδινε στόμα να λένε τους πιο αστείους ονειδισμούς, τις πιο «αχάριστες παροινίες» εναντίον των ορθοδόξων πατέρων, χωρίς να κάνουν ποτέ πίσω. «Και ου παραιτούνται λέγειν»! Αφού στόχος τους ήταν πάντοτε η εντύπωση και επιτυχία. Μια ταχτική, που τους έκαμε να καταντήσουν σε έναν παράξενο πνευματικό αμοραλισμό· και σε ηθική και πνευματική καθίζηση· ψυχές παγωμένες· αποσυνδεδεμένες από την ζώσα πίστη στον Χριστό· και από την ζωή του Χριστού· που τα έβλεπαν όλα λογοκρατικά και εγκεφαλικά· και τα ερμήνευαν, όπως οι ίδιοι ήθελαν, με την δική τους κρίση.
3. Τρίτο χρέος μας είναι να προσέχωμε τον εαυτό μας· να μένωμε σταθεροί, εδραίοι, ακλόνητοι στην ορθόδοξη πνευματική ζωή, που είναι ο μεγαλύτερος πλούτος της Εκκλησίας του Χριστού, και η εγγύηση για μίμηση του Χριστού.
Θυμηθήτε. Είχαμε έναν παπά. Τον έλεγαν Κόλλουθο. Ήταν καλός και άξιος. Μά άφησε το σπίτι της ψυχής του αφύλακτο. Και μπήκαν μέσα ληστές-γαβαωνίτες λογισμοί. Και παλάβωσε από τον πόθο για περισσότερο καμάρι και για πιο πολλά λεφτά. Και επειδή αυτά δεν τα σηκώνει η Εκκλησία, έκαμε σχίσμα. Για να έχει το ελεύθερο, να κάνει ό,τι θέλει! Και οι Αρειανοί τον ζήλεψαν. Και τα ίδια κάνουν. Έτσι, και ο Κόλλουθος έγινε αρχέτυπο για κακή άμιλλα!
Και δυστυχώς και πολλοί άλλοι ρηχοί κληρικοί μας, και τότε και σήμερα, τον ακολουθούν· και ποθούν να παύσουν να είναι «της Εκκλησίας (= των πνευματικών της νόμων) υποχείριοι»! Και ξεκινάνε φτιάχνοντας την ομαδούλα τους: για να εξελιχθούν εις «χριστομάχον εργαστήριον», που ποδοπατούν το γνήσιο ορθόδοξο ήθος της πτωχείας και της ταπεινώσεως· και να καταντήσουν τις συνάξεις τους «σπήλαια ληστών»· δηλαδή συνάξεις που τρέφουν τα αμαρτωλά πάθη και δημιουργούν θύματα· οπαδούς ικανούς για όλα· χωρίς αναστολές· οσμή θανάτου· εκεί που έπρεπε να μοσχοβολάει η «οσμή ζωής εν Χριστώ».
Πόσο την έχομε ανάγκη και σήμερα την παράκληση αυτή, προτροπή και νουθεσία του αγίου πατριάρχη μας Αλεξάνδρου!
4. Και καταλήγει ο άγιος:
«Ταύτα εκ μέρους ενεχάραξα τη επιστολή μου· το καθ έκαστον επ ακριβείας γράφειν φορτικόν ηγησάμενος».
Γι αυτό και εγώ, επεξηγεί και επαναλαμβάνει, βλέποντας ότι κυριολεκτικά «οιστρηλατούνται», αφού μέσα τους ενεργεί ο διάβολος, και γι αυτό δεν ακούνε τίποτε, «διανέστησα εμαυτόν δηλώσαι υμίν την τούτων απιστίαν»· για να μην αναλάβετε, από ψευδείς ευαισθησίες, λάθος πρωτοβουλίες· που δεν θα οδηγήσουν πουθενά!… Αφού αυτοί «αποσκιρτήσαντες πάσης ευλαβείας πατούσι τον της κρίσεως του Θεού φόβον». Και άρα δεν τους συγκινεί τίποτε!
Υπάρχει χειρότερη κατάπτωση για χριστιανό, από το να ξεχνάει στην ζωή του την ευλάβεια; και να βλέπει όλα «τα δικά του» καλά;
Αν δεν έσφαλλαν πνευματικά, αν δεν είχαν τελείως ναυαγήσει πνευματικά, θα το αποτολμούσαν ποτέ να σχίσουν την Εκκλησία του Χριστού; να αποσχισθούν από την Εκκλησία του Χριστού; Ασφαλώς όχι!
Τελική παράκληση του αγίου Αλεξάνδρου: Σάς παρακαλώ, αδελφέ, «τούτους, τους τοσαύτα τολμήσαντας κατά Χριστού· και τον Χριστιανισμόν διασύραντας· και επί δικαστηρίων επιδεικτιάν φιλοτιμουμένους· (= που ακόμη και στα δικαστήρια επήγαν για αυτοπροβολή τους, για να γίνει ντόρος γύρω από το όνομά τους)· και το άρρητον μυστήριον της του Χριστού γενέσεως εκνευρίσαντας, αποστράφητε· (= ξεχάστε τους· αφήστε τους στην άκρη)· και «σύμψηφοι ημίν γίνεσθε». Ακούστε με, αν θέλετε. Εξάντλησα, προς την κατεύθυνσή τους όλα τα μέσα, που είχα στην διάθεσή μου. Και δεν έκαμα τίποτε. Ένα, πιστεύω, είναι το «λυσιφάρμακον», μέσα στην κατάσταση που αυτοί έχουν διαμορφώσει· και εμείς την ζούμε· ένα: «η συγκατάθεσις των συλλειτουργών»: το να σταθήτε κοντά μας· το να έχωμε ψυχική και πνευματική ενότητα.
Είναι το μόνο, που θα κάμει και τους βλαβέντες από αυτούς, να καταλάβουν το λάθος τους. Μόνο η πνευματική μας ενότητα θα τους προβληματίσει. Γιατί αυτή τους λείπει.
* * *
Γράφει ένας σοφός άγγλος ερευνητής του αρειανισμού:
Οι αιρετικοί είναι δύο ειδών:
- ένα άτομο με λάθος αντίληψη επάνω σε σημεία της πίστης μας, επειδή δεν τα κατανόησε σωστά·
- ένας άνθρωπος, με θράσος και με αυτοπεποίθηση, που ότι τούρθει το κάνει ζήτημα και το διδάσκει και σε άλλους.
Ο πρώτος είναι άξιος κατανόησης και συμπάθειας· και πρέπει να του φερόμαστε με πολύ ευγένεια και καλωσύνη. Να τον βοηθήσουμε να σωθή.
Ο άλλος, δεν είναι άξιος για καλή μεταχείριση, αφού κάνει το έργο του διαβόλου. Και γι αυτό, όταν η πλάνη του βρίσκει και κάποια απήχηση σε άλλους, η εκκλησιαστική αρχή πρέπει να τον αντιμετωπίζει σαν ενσαρκωμένο κακό!
Αυτόν, όποιος τον μεταχειρίζεται με καλωσύνη και ανοχή τον βλάπτει, αφού αυτός μπορεί να προκαλέσει ζημιά σε πολλές ψυχές.
Εκδήλωση σ αυτόν ευσπλαγχνίας είναι κάτι το εκκλησιαστικά επικίνδυνο· και για τον ίδιον, μη ωφέλιμο και αφιλάνθρωπο.
Αυτά ο Νιούμαν.
Όμως το φρόνημα της Εκκλησίας δεν το εκφράζει ο Νιούμαν, αλλά οι ευχές της Εκκλησίας. Και οι ευχές λένε:
«Τους πεπλανημένους επανάγαγε και σύναψον τη αγία σου καθολική και αποστολική Εκκλησία. Και τας των αιρέσεων επαναστά-σεις ταχέως κατάλυσον τη δυνάμει του αγίου Σου Πνεύματος».
Η αίρεση και το σχίσμα είναι δαιμονική σπορά. Και απαιτεί να την ιδούμε, να την βλέπωμε, κατάματα! Ωραιολογίες δεν ωφελούν. Τι είναι μας το λέγει ο ίδιος ο Χριστός.
Οι αιρετικοί είναι πεπλανημένοι. Δηλαδή πρόβατα απολωλότα. Χρειάζονται αναζήτηση. Όπως ο καλός ποιμήν αναζητεί το πλανηθέν πρόβατο. Με αγάπη και με ταπείνωση. Και με την αγωνία, μη στην προσπάθεια αποδοκιμασίας των αιρετικών ζιζανίων, ξεριζώνομε και σίτο· δηλαδή, βλάπτομε και σπρώχνομε στην απώλεια και ορθοδόξους.
Ο όσιος Εφραίμ ο Σύρος λέγει: Ο ταπεινός άνθρωπος δεν γκρινιάζει· και δεν έρχεται ποτέ σε αντιλογία με κανέναν· όχι για προσωπικά του θέματα· αλλά ούτε για την πίστη.
Ταιριάζουν άραγε με το ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και με την πίστη στον Χριστό, ενέργειες που θυμίζουν τον μεγάλο ιεροεξεταστή και την ιερά εξέταση;
Εἰσήγηση στήν Κ΄ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη Ἐντεταλμένων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί Ἱερῶν Μητροπόλεων γιά θέματα Αἱρέσεων καί Παραθρησκείας (Προκόπι Εὐβοίας, 3-6 Νοεμβρίου 2008).
Ἐξεδόθη μέ πρωτοβουλία τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου.
P.G. 19, 548-581, Β.Ε.Π. 18, 261-276.
ἔ.ἀ. 262, 25. Ἐννοεῖ τό βιβλίο τοῦ Ἀρείου «Θάλεια».
P.G. 19, 643 («ὡς τῆς προσκυνήσεως Χριστοῦ τήν θεότητα σμικρύνοντας». Καί πολλές ἄλλες «ἄγραφες» κατά Χριστοῦ βλασφημίες. ΒΕΠ 12, 267, 37).
Ἕνας ἀπό τούς μεγαλύτερους θεολόγους τῆς Ὀξφόρδης (ΙΘ΄ αἰ.).
Μηναῖον, Δεκ. κε΄, αἶνοι τρ. γ΄.
ἔ.ἀ. 267, 20-28. Καί ὄχι μόνο δέν τήν λαμβάνουν ὑπ᾿ ὄψη τους, ἀλλά καί σέ κάθε τους βῆμα συλλαμβάνονται «πάσης τῆς ἀποστολικῆς δόξης κατηγοροῦντες» (ΒΕΠ 18, 261, 27-28).
Ἰω. Νιοῦμαν: Οἱ Ἀρειανοί, Κωνστ. 1890, σελ. 205-206.
Θ. Λειτουργία τοῦ Μ. Βασιλείου, Εὐχή ἀναφορᾶς.
