Ἡ κοινωνία πάλι γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους δέν εἶναι ἕνα σύνολο ἀνθρώπων πού συνδέονται ἐξωτερικά, μηχανικά, μαζικά. Δέν εἶναι ἀγέλη, ἀλλά ἕνωσις ἐλευθέρων προσωπικοτήτων, πού ὁ καθένας συνδέεται μέ τόν ἄλλο προσωπικά, ὑπεύθυνα καί ἐλεύθερα. Γι᾿ αὐτό στήν Ὀρθοδοξία προέχει πάντοτε τό πρόσωπο, ποτέ ἡ ἰδέα ἤ ἡ ἰδεολογία ἤ τό κράτος ἤ τό κόμμα. Ἕνας Χριστιανός Ὀρθόδοξος ποτέ δέν θά κάνῃ ὑπακοή στό κόμμα ἤ στό κράτος ἤ στήν ἰδεολογία, ἐάν ἡ συνείδησίς του δέν τοῦ τό ἐπιτρέπῃ. Θά κάνουμε ὑπακοή, ὅταν ἡ συνείδησίς μας μᾶς πληροφορῇ ὅτι αὐτό πού μᾶς ζητοῦν εἶναι σύμφωνο μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ: «Πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἤ ἀνθρώποις».
Τώρα τί γίνεται; Ὅλες οἱ ἰδεολογίες πού ἔχουν ὁλοκληρωτικό χαρακτῆρα δέν θέλουν νά ἀφήσουν τόν ἄνθρωπο ἐλεύθερο. Δέν θέλουν τό πρόσωπο νά εἶναι ὑπεράνω τῆς ἰδεολογίας. Δέν τό βλέπουν αὐτό μέ καλό μάτι. Ἕνα Ὀρθόδοξο Χριστιανό ποτέ δέν μποροῦν νά τόν κάνουν τυφλό ὄργανό τους. Γι᾿ αὐτό ὅλες οἱ ὁλοκληρωτικές ἰδεολογίες, ὁποιασδήποτε προελεύσεως καί δοξασίας, εἶναι ἐναντίον τῆς Ὀρθοδοξίας. Διότι ἡ Ὀρθοδοξία διατηρεῖ ἄσβεστη τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Ἐμεῖς ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί ποτέ δέν μποροῦμε νά δεχθοῦμε νά ὑποταχθῇ τό πρόσωπο στήν μᾶζα. Οὔτε μποροῦμε νά χρησιμοποιοῦμε ἔτσι τήν λέξι μᾶζα. Ἀλλοίμονο ἄν ἡ κοινωνία τῶν ἀνθρώπων εἶναι μᾶζα ἤ εἶναι ἀγέλη ζώων. Ἡ κοινωνία, ὅπως εἴπαμε, εἶναι ἕνωσις πνευματική ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι εἶναι χαριτωμένοι ἀπό τόν Θεό καί ἔχουν πρόσωπα καί ἐλευθερία. Αὐτήν τήν παράδοσι σεβασμοῦ στό πρόσωπο βρῆκα καί ἐδῶ στήν Κύπρο νά βιώνεται μέσα στήν ἐκκλησιαστική, κοινοτική, οἰκογενειακή ζωή, στήν φιλοξενία καί στά πατροπαράδοτα ἑλληνορθόδοξα ἤθη καί ἔθιμα.
