ΙΩΗΛ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ –ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ
ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΙΣ
ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ Π.ΠΟΥΡΝΑΡΑ – ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Θέμα 10ον «Παναγία-Θεοτόκος»
Ὀρθόδοξος: Ἄς ὁμιλήσωμεν καί διά τό πρόσωπον τῆς μητρός τοῦ Κυρίου ὡς Παναγίας καί Θεοτόκου.
Εὐαγγελικός: Εὐχαρίστως. Διότι ἡμεῖς οὔτε τήν ὀνομασίαν Παναγίαν δεχόμεθα οὔτε Θεοτόκον ὀνομάζομεν ἀλλά μόνον μητέρα τοῦ Κυρίου Χριστοῦ, Χριστοτόκον.
Ὀρθόδοξος: Ἄς ἴδωμεν πρῶτον τήν τιμήν τήν ὀνομασίαν της «Παναγία».
ΠΡΩΤΟΝ: Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ
Εὐαγγελικός: Σεῖς οἱ ὀθρόδοξοι ἀποδίδετε μεγάλην τιμήν εἰς τήν Μαρίαν τήν γεννήσασαν τόν Κύριον. Φθάνετετ μέχρι Παναγιολατρείας . Εἰς τά εὐαγγέλια ὅμως εὑρίσκομεν περιπτώσεις ὅπου ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου ἐπιτιμᾶται καί ὑποτιμᾶται ὑπό τοῦ Κυρίου.
Ὀρθόδοξος: Εἴπατέ μου μερικάς ἀπό τάς περιπτώσεις, καθ’ ἄς ἡ Θεοτόκος ὑποτιμᾶται ὑπό τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Εὐαγγελικός: Ὅταν ὁ Κύριος δωδεκαετής ἐδίδασκε εἰς τόν ναόν, οἱ γονεῖς του καί ἰδίως ἡ Μήτηρ του ἐπιτιμήσαντες αὐτόν ἔλαβον τήν ἀπάντησιν: «Οὐκ οἴδατε ὅτι ἐν τοῖς τοῦ Πατρός μου δεῖ εἶναι μέ;». Ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου ἐνταῦθα ἐπιτιμᾶται ὑπό τοῦ Ἰησοῦ. Ἡ ἐπιτήμησις αὕτη δέν εἶναι κάποια μικρά ἤ μεγάλη ὑποτίμησις;
Ὀρθόδοξος: Ὄχι!
Καί ἰδοῦ διατί. Ἡ Θεοτόκος ἐγνώριζε βεβαίως κἄτι τό μεγαλειώδες διά
τόν Υἱόν της, δέν ἔμαθε ὅμως εὐθύς ἀμέσως ὅλον τό μεγαλεῖον τοῦτο τοῦ
Υἱοῦ της. Ἐλάμβανε γνῶσιν τούτου βαθμηδόν καί κατ’ ὀλίγον διά τῶν
διαφόρων περιστάσεων, ὄπως εἶναι τά λόγια τῶν ποιμένων πού εἶπον πρός
αὐτῆν, ἡ προσκύνησις τῶν μάγων, πού εἶδε τά λόγια τοῦ Συμεών τά ὁποῖα
ἤκουσε καί ἐδῶ ἡ ἐπιτίμησις τοῦ Κυρίου.
Τά
λόγια ταῦτα ἡ Θεοτόκος «συνετήρει συμβάλλουσα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς»,
Λουκ., 1,10, ἐνεθυμεῖτο καί ἔθετε μέσα εἰς τήν καρδίαν της τόν ἕν
πλησίον τοῦ ἄλλου. Ἐκ τῶν λόγων αὐτῶν ἐσχημάτιζε τήν εἰκόνα τοῦ
μεγαλείου τοῦ Υἱοῦ της.
Οὕτω
ἡ Θεοτόκος προώδευε εἰς τήν γνώσιν τοῦ Υἱοῦ της. Καί ὅπως ὁ Κύριος
«προέκοπτε σοφίᾳ καί ἡλικίᾳ»καί οὐδέν ἐπίμεπτον εἶχε ἡ πρόοδός του αὕτη,
κατά παρόμοιον τρόπον καί ἡ Θεοτόκος ἐπιτιμωμένη καί προοδεύουσα ἐν
τῇ γνώσει τοῦ Υἱοῦ της οὐδεμίαν ὑποτίμησιν ἐλάμβανε ἐκ τῆς ἐπιτιμήσεως
αὐτῆς.
«Προέκοπτε» καί αὕτη «σοφίᾳ» ἐν τῇ γνῶσει τοῦ Υἱοῦ της ὡς καί ὁ Υἱός της.
Εὐαγγελικός: Καλά, ἔστω ἡ ἐπιτίμησις ἐδῶ τοῦ Κυρίου πρός αὐτήν δέν εἶναι ὑποτίμησις αὐτῆς ἀλλά πρόοδος ἐν τῇ γνώσει τοῦ Υἱοῦ της.
Ὅταν
ὅμως κἄποια γυναῖκα ἐκ τοῦ ὄχλου ἀκούσασα τά ὡραῖα τοῦ Κυρίου λόγια
εἶπε: «Μακαρία ἡ κοιλία ἡ βαστάσασέ σε..» ἐννοοῦσα τήν Μητέρα τοῦ
Κυρίου, ὁ Κύριος ἀπαντᾷ: «μενοῦνγε, μακάριοι οἱ ἀκούοντες τόν λόγον τοῦ
Θεοῦ» Λουκ. 11, 27 δέν νομίζετε, ὅτι μέ τό «μενοῦνγε» τό ὁποῖον σημαίνει
«περισσότερον» θεωρεῖ ὁ Κύριος περισσότερον μακάριον ἀνώτερον τῆς
μητρός του πάντα ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος ἀκούει τόν λόγον του Θεοῦ;
Ὀρθόδοξος: Ἐδῶ
ὁ Κύριος ἀπευθύνεται κυρίως εἰς τήν νοοτροπίαν τῆς γυναικός τοῦ ὄχλου
καί ὄχι εἰς τήν ἀξίαν τῆς Θεοτόκου. Ἀπευθύνεται εἰς τήν γυναῖκα τοῦ
ὄχλου, ἡ ὁποῖα κοσμικῶς κρίνουσα τά πράγματα μακαρίζειν τήν Θεοτόκον ὡς
ἔχουσαν αἵματος συγγένειαν μέ τόν Ἰησοῦν, ὡς μάνα του μόνον.
Λέγει
δηλαδή ἡ γυνή ἐκείνη, ὅ,τι θά ἔλεγε καί σήμερον μιά γυναῖκα τοῦ κόσμου:
«Εὐτυχισμένη εἶναι ἡ μάννα πού σέ ἐγέννησε καί ἀνέθρεψε»ἀδιαφόρως ἐάν ἡ
Μάννα αὕτη ἔχει ἀξίαν αὐτή καθ’ ἑαυτήν ἤ ὄχι».
Εὐαγγελικός: Πῶς θά μοῦ τό ἀποδείξητε αὐτό;
Ὀρθόδοξος: Ἁπλούστατα!
Ὁ ἄγγελος ὀνομάζει τήν Θεότόκον «κεχαριτωμένην» ἡ Ἐλισάβετ «πληθεῖσα
Πνεύματος Ἁγίου» ὀνομάζει αὐτήν «εὐλογημένην ἐν γυναιξί» ἡ ἴδια ἡ
Θεοτόκος προφητεύει διά τόν ἑαυτό της: «ἀπό τοῦ νῦν μακαριοῦσι με πᾶσαι
αἱ γεννεαί».
Διά
ποῖον ἤ διά ποίαν ἄλλη ἐλέχθησαν τόσοι ἔπαινοι; Δι’ οὐδένα. Ἄρα εἶναι
ποτέ δυνατόν νά εὑρεθῇ ἄλλος ἀνώτερος μακαριώτερος ταύτης;
Ἀσφαλῶς
ὄχι! Ἑπομένως ἐκεῖνο τό «μενοῦνγε» = περισσότερον τοῦ Κυρίου πρός τήν
γυναῖκα τοῦ ὄχλου ἀπευθύνεται εἰς τήν κοσμικήν νοοτροπίαν τῆς γυναικός
ταύτης τοῦς ὄχλου καί ὄχι εἰς τήν πραγματικήν ἀξίαν τῆς Θεοτόκου, διότι
δέν εἶναι δυνατόν, ὡς εἴπομεν, νά εὑρεθῇ τις ἴσος ἄρα οὐδέ ἀνώτερος
μακαριότερος τῆς Θεοτόκου.
Εὐαγγελικός: Καλά αὐτά: Εἰς τόν γάμον ἐν Κανᾶ διατί ὁ Κύριος ἐπετίμησε τήν μητέρα του; Ὅταν δηλ. αὕτη εἶπε πρός Αὐτόν «οἶνον οὐκ ἔχουσι» ὁ Κύριος ἀπαντᾷ: «Τί ἐμοί καί σύ γύναι; Οὕτω ἤκει ἡ ὥρα μου» Ἰωαν. 2,4. Μικρά ἐπιτίμησις καί ὑποτίμησις εἶναι αὐτή;
Ὀρθόδοξος: Ἐάν
ἡ ἐπιτίμησις αὔτη τοῦ Κυρίου εἶχε ὑποτίμησιν, πῶς τολμᾷ ἡ Θεοτόκος νά
εἴπῃ εὐθύς ἀμέσως εἰς τούς ἐκεῖ ἀνθρώπους: «Ὅ,τι ἄν λέγῃ ὑμῖν ποιήσατε»,
ὅ,τι σᾶς εἴπη ὁ Υἱός μο κάμετέ το; Ἡ Θεοτόκος θά ἔπρεπε νά σουφρώσῃ καί
νά μή τολμήσῃ νά ἀνοίξῃ τό στόμα της, ἄν ἐπετιμᾶτο ἀποπεμπομένη.
Καί
τό σπουδαιότερον δεύτερον εἶναι, ὄτι ὁ Κύριος ἐκπληροῖ τήν αἴτησίν της,
διότι μεταβάλλει τό ὕδωρ εἰς οἶνον. Ἔπειτα τρίτον δέν σοῦ κάμνει
ἐντύπωσιν ἡ πρότασις τῆς Θεοτόκου περί θαυματουργικῆς ἐμφανίσεως οἴνου,
τήν ὁποίαν κάμνει πρός τόν Υἱόν της καί τήν ἀποδοχήν τοῦ αἰτήματός της
ἀργά ἤ σύντομα ὑπό τοῦ Υἱοῦ της;
Δέν
περιποιεῖ τιμήν διά τήν Θεοτόκον ἡ πρός τόν Υἱόν της πρότασις περί
θαυματουργίας καί ἡ ὑπό τοῦ Υἱοῦ της ἐκπλήρωσις τῆς αἰτήσεώς της; Δέν
ἐγνώριζε ἡ Θεοτόκος τήν ὥραν τῆς μεταβολῆς τοῦ ὕδατος εἰς οἶνον,
ἐγνώριζε ὅμως τό γεγονός.
Διά τό πρῶτον ἐπετιμήθη, διά τό δεύτερον ἡμείφθη, εἰσηκούσθη. Διατί τονίζετε μόνον τό πρῶτον ὄχι ὅμως καί τό δεύτερον;
Εὐαγγελικός: Καλά
ὅλα αὐτά. Ὅταν ὅμως ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου μέ τούς ἀδελφούς τοῦ Κυρίου
ἐζήτησαν νά ἴδουν τόν Ἰησοῦν κηρύττοντα ἐντός οἴκου καί εἶπον πρός τόν
Ἰησοῦν: «Ἡ μήτηρ σου καί οἱ ἀδελφοί σου ἔξω ἐστήκασι ζητοῦντες σοι
λαλῆσαι»
Καί
ὁ Κύριος ἀπήντησε: «Ὅστις ἄν ποιήσῃ τό θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν
οὐρανοῖς αὐτός μου ἀδελφός καί ἀδελφή καί μήτηρ ἐσίτν» Ματθ. 12,50. Δέν
εἶναι ἐδῶ μία περφρόνησις τοῦ Κυρίου πρός τήν Μητέρα του; Ὁ Ἱερός
Χρυσόστομος ἀποδίδει εἰς ἐγωϊστικόν ἐλατήριον τήν ἐνέργειαν ταύτης τῆς
Θεοτόκου.
Ὀρθόδοξος: Δέν θέλω να εἴπω, ὄτι ἡ Θεοτόκος ἦτο ἀναμάρτητος, ἴση μέ τήν Θεόν. Κάθε ἄλλο! Πρίν ἔλθῃ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον εἶχε τάς ἐλλέψεις της ὡς ἄνθρωπος. Πάντως ὅμως εἶναι ἀνωτέρα ὄχι τοῦ Θεοῦ ἀλλά ὄλων τῶν ἁγίων καί διά τοῦτο ὀνομάζεται Παναγία.
Εὐαγγελικός: Πῶς θά μοῦ ἀποδείξητε ὅτι ἡ Παρθένος Μαρία ἦτο ἀνωτέρα ὄλων τῶν ἁγίων;
Ὀρθόδοξος: Διά
τήν Θεοτόκον ἔχομεν ῥητήν τήν βεβαίωσιν τῆς Γραφῆς (Λουκ. 1,19) ὅτι ἦτο
τόσον προσεκτική εἰς τά λόγια τά ἀφορῶντα τόν Υἱόν της, ὥστε «συνετήρει
πάντα τά ρήματα ταῦτα συμβάλλουσα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς».
Διά ποῖον ἄλλον ἅγιον ἔχομεν τήν πληροφορίαν ταύτην καί μάλιστα ὑπό τῆς Ἁγίας Γραφῆς βεβαιωμένην; Δεύτερον:
Γνωρίζομεν ὅτι ἠ σταυρική θυσία τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία
ἐλυτρώσατο ἡμᾶς καί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος συμπάσχει μετά τοῦ Ἰησου θά
συνδοξασθῇ «εἴπερ συμπάσχομεν και συνδοξασθῶμεν». Ρωμ. 8,17.
Διά
τήν Θεοτόκον ἡ Γραφή μᾶς λέγει ὅτι αὕτη μετ’ ἄλλων γυναικῶν «εἰστήκεσεν
παρά τῷ σταυρῷ»Ἱωάν. 19,25. Διύναται τις νά φαντασθῇ ποῖον πόνον
θά ᾐσθάναετο αὕτη ὡς μήτηρ βλέπουσα τόν Υἱόν της κρεμάμενον εἰς τάς
πληγάς Του! Ἡ ἴδια ἡ Γραφή παρομοιάζει τόν πόνο της μέ ῥομφαία
διερχομένην τήν καρδίαν της ὅπως λέγει πρός αὐτήν ὁ Συμεών Λουκ. Β, 35.
Ἀφοῦ
λοιπόν αὕτη ἐδοκίμασε τόν μεγαλύτερον πόνον διά τόν σταυρόν τοῦ Χριστοῦ
διατί νά μή ἔχῃ καί τήν μεγαλυτέραν δόξαν κατά τό «εἴπερ συμπάσχομεν
καί συνδοξασθῶμεν» τοῦ Ἀποστ. Παύλου; Ἀνήκει λοιπόν εἰς αὐτήν ἡ τιμή
Παναγία ὡς ἀνωτέρα τῶν ἁγίων!
Εὐαγγελικός: Καί ὅμως ἀποδίδετε εἰς τήν Μητέρα τοῦ Κυρίου τοιάτας πολλάκις τιμάς, οἵας πρέπει νά ἀποδίδετε μόνον εἰς τόν χριστόν «Τιμιωτέραν τῶν Χερουβείμ ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ» ὀνομάζετε αὐτήν. Ἰδίως δέ ὅταν ψάλλετε τόν παρακλητικόν της κανόνα λέγετε: «Πού λοιπόν ἄλλην εὑρήσω ἀντίληψιν; ποῦ δέ καί σωθήσομαι; Πρός τίνα καταφύγω ἄλλον; Εἰς σέ μόνην ἐλπίζω. Εἰς σέ μόνην καυχῶμαι…..».
Ὁ Χριστός φαίνεται περιττός διά τόν ἄνθρωπον, ἐάν τοιαύτην εἶναι ἡ θέσις καί ἡ δύναμις τῆς Μητρός Αὐτοῦ. Ταῦτα λέγοντες εἶναι φανερόν, ὄτι ἀποδίδετε λατρείαν εἰς τήν Θεοτόκον.
Ὀρθόδοξος: Θά μοῦ ἐπιτρέψεις κ. Εὐαγγελικέ νά σοῦ ἀναφέρω μίαν εὐχήν τῆς προσκομιδῆς ἐν τῇ ἐκκησίᾳ μας: Ἡ εὐχή αὕτη εἶναι ἡ ἑξῆς: «Σταυρωθέντος Σου Χριστέ ἀνῃρέθη ἡ τυρρανίς . Οὔτε ἄγγελος, οὔτε ἄνθρωπος ἔσωσεων ἡμᾶς ἀλλά Αὐτός ὁ Κύριος».
Ἐδῶ βλέπετε, ὅτι λέγωμεν οὔτε ἄγγελος οὔτε ἄνθρωπος ἔσωσεν ἡμᾶς ἀλλά ὁ Χριστός. Ἑπομένως καί ἡ Θεοτόκος ὡς ἄνθρωπος δέν εἶναι ἡ πηγή τῆς σωτηρίας ἀλλά ὁ Χριστός.
Εὐαγγελικός: Ἅλλα λοιπόν λέγετε εἰς τήν προσκομιδήν καί ἄλλα εἰς τόν παρακλητικόν κανόνα τῆς Θεοτόκου; Φάσκετε καί ἀντιφάσκετε σεῖς οἱ ὀρθόδοξοι;
Ὀρθόδοξος: Ὄχι κ. Εὐαγγελικέ. Λέγοντας τά τῆς προσκομιδῆς καί ἀποκλείοντες πάντα ἄγγελον καί ἄνθρωπον ἑπομένως καί τήν Θεοτόκον ὡς πηγήν σωτηρίας λαμβάνομεν τήν Θεοτόκον ὡς ἄνθρωπον φέρουσαν τό ὄνομα Μαρία.
Λέγοντες τόν Παρακλητικόν της κανόνα καί θεωροῦντες αὐτήν ὡς τήν μόνην πηγήν σωτηρίας βλέπομεν αὐτήν ὡς Μητέρα τοῦ Χριστοῦ, ὡς φορέα τῆς σαρκώσεως, τῆς ἀπολυτρώσεως, ὡς πηγήν τρόπον τινά τῆς σωτηρίας μας, διότι δι’ αὐτῆς ἐγεννήθη ὁ Σωτήρ.
Τό βλέμμα μας ἰδίως δέ τοῦ ποιητοῦ τοῦ Παρακλητικοῦ κανόνος εὔκολα γλυστρᾷ ἀπό τό πρόσωπον τῆς Θεοτόκου ὡς ἀνθρώπου καί μεταβαίνει εἰς τήν θέσιν τῆς ὡς μητρός ὡς πηγῆς τοῦ Λυτρωτοῦ μας καί ἐκφραζόμεθα οὔτω.
Εὐαγγελικός: Αὐτό εἶναι σοφιστεία ἰδικός σου τρόπος τοῦ σκέπτεσθαι ὄχι ὅμως καί Γραφικός Βιβλικός. Εἰς τήν Ἁγίαν δηλ. Γραφήν, ὅπου τό ναί εἶναι ναί καί τό ὄχι εἶναι ὄχι, δέν ἔχομεν παράδειγμα ὅπου ἐπαμφοτερίζει τό βλέμμα θεοπνεύστου τινός ἀνδρός, ὥστε νά γλυστρᾷ ἀπό τό ἕνα πρᾶγμα καί νά πηγαίνῃ πρός τό ἄλλο. Ἡ Ἁγία Γραφή ἔχει τό ναί ναί καί τό ὄχι ὄχι.
Ὀρθόδοξος: Καί ὅμως κ. Εὐαγγελικέ. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος περιγράφων τήν καταστροφήν τῆς Ἱερουσαλήμ Ματθ., 24,1 -51 Μαρκ.κεφ 13ον καί Λουκ.. 21,5-36 συνδέει τήν καταστροφήν ταύτην μέ τήν καταστροφήν τοῦ κόσμου στενῶς, ὥστε δέν μᾶς εἶναι εὔκολον εἰς τινα σημεῖα νά εἴπωμεν ἄν ταῦτα ἀναφέρονται εἰς τήν καταστροφήν τῆς Ἱερουσαλήμ ἤ τήν καταστροφήν τοῦ κόσμου, διότι εὐκόλως γλυστρᾷ τό βλέμμα τοῦ Κυρίου καί ἡμῶν ἀπό τῆς εἰκόνος, ἤτοι τῆς καταστροφῆς τῆς Ἱερουσαλήμ εἰς τό εἰκονιζόμενον, ἤτοι τήν καταστροφήν τοῦ κόσμου.
Διατί λοιπόν νά ἀρνηθῶμεν τό δικαίωμα τοῦ ποιητοῦ τοῦ παρακλητικοῦ κανόνος καί ἠμῶν νά γλυστρήσῃ τό βλέμμα μας καί νά ἴδῃ τήν Θεοτόκον ἐν μέν τῇ προσκομιδῇ διά τῆς ἐν λόγῳ εὐχῆς ὡς ἁπλοῦν ἄνθρωπον, διά δέ τοῦ Παρακλητικοῦ κανόνος ὡς φορέα καί πηγήν τῆς Ἀπολυτρώσεως;
Εὐαγγελικός: Μά εἶναι δυνατόν ἕνα πρόσωπον νά ἔχῃ δύο τιμάς μίαν ὡς ἄτομον καί ἄλλην ἐκτός αὐτοῦ κειμένην;
Ὀρθόδοξος: Βεβαιότατα. Ὁ Νομάρχης, ὁ Δήμαρχος, ὁ Πρόεδρος τῆς Κυβερνήσεως δέν τιμῶνται μόνον ὡς ἄνθρωποι ἀλλά καί λόγῳ τῆς θέσεώς του. Τό ἴδιον συμβαίνει καί εἰς ὡρισμένας γυναῖκας. Ἠ Βασίλισσα λ.χ. ἡ σύζυγος τοῦ βασιλέως, ἡ δασκάλα ἤτοι ἡ σύζυγος διδασκάλου, ἡ γιατρίνα ἤτοι ἡ σύζυγος τοῦ ἰατροῦ κ.λ.π. τιμῶνται ὄχι μόνον ὡς ἄτομα ἀλλά καί λόγῳ τῆς θέσεώς των.
Ἡ σύζυγος τοῦ διδασκάλου ὀνομάζεται κκυρά-δασκάλα ἔστω καί ἄν εἶναι ἀγράμματη. Ἐάν λοιπόν κ. Εὐαγγελικέ, ἄνδρες λ.χ. Νομάρχης, Δήμαρχος, Πρόεδρος τῆς Κυβερνήσεως ἐκπρόσωποι τοῦ λαοῦ τιμῶνται λόγῳ τῆς θέσεως των διατί ἡ Θεοτόκος νά μή τιμᾶται λόγῳ τῆς θέσεώς της ὡς Μητέρα τοῦ Κυρίου ὡς πηγή τῆς ἀπολυτρώσεως καί τῆς σωτηρίας μας;
Ἐάν γυναῖκες λ.χ. μία σύζυγος δασκάλου ἀγράμματη δασκάλα ὀνομάζεται κυρά-δασκάλα, ἐάν σύζυγος ἰατροῦ ὀνομάζεται κυρά-γιατρίνα διατί ἡ Θεοτόκος σᾶς σκανδαλίζει ἐαν τιμηθῇ λόγῳ τῆς θέσεώς της ὡς Μητέρα τοῦ Κυρίου;
Εὐαγγελικός: Δέχομαι ὅτι εἶναι λογικόν νά τιμᾶται τις ὡς ἄτομον καί ὡς ἐκπρόσωπος, ὡς φορεύς μιᾶς ἄλλης ἀξίας. Εἶναι ὅμως καί Γραφικόν; Ὑπάρχει δηλαδή τοιαύτην ἐν τῇ Γραφῇ ἐξίσωσις, Μητρός τοῦ Κυρίου καί Χριστοῦ λόγῳ τῆς θέσεως τῆς Μητρός τοῦ Κυρίου ὡς φορέως τῆς ἀπολυτρώσεως;
Ὀρθόδοξος: Μάλιστα. Ἀκούατε! «Εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου» Λουκ. 1,4 λέγει ἡ Ἐλισσάβετ πρός τήν Θεοτόκον. «Εὑλογημένη» λέγει τήν Θεοτόκον, «Εὐλογημένον» ὀνομάζει τόν καρπόν τοῖς κοιλίας της, τόν Χριστόν.
Ἰδού ἡ αὐτή λέξις διά τῆς Θεοτόκον καί τόν Ἰησοῦν λεγομένη ὑπό τῆς Ἐλισσάβετ πλησθείσης ὑπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἰδού ἡ ἐν ὕμνοις ἐξίσωσις Θεοτόκου καί Χριστοῦ Γραφικῶς.
Εὐαγγελικός: Ναί! εἶναι εὐλογημένη ἐν γυναιξί, ὄχι ὅμως κάι Παναγία, Ἅγιος ὁ Θεός Παναγία ἡ (Θεοτόκος ἔστω ἀλλά) γυνή. Παναγιώτατος ὁ Πατριάρχης! Ἐδῶ ἔχομεν ὄχι ἐξισώσεις ἀλλά ἀνυψώσεις ἀφορήτους τῆς Θεοτόκου.
Ὀρθόδοξος: Ὀνομάζομεν τήν Θεοτόκον Παναγίαν καί τόν Πατριάρχην Παναγιώτατον ἐν ᾧ τόν Θεόν λέγομεν Ἅγιον ὄχι διότι συγκρίνομεν ἀνθρώπους καί Θεόν καί θεωροῦμεν ἁγιωτέρους τούς ἀνθρώπους ἀπό τόν Θεόν. Κάθε ἄλλο!
Τοῦτο δύναται νά σοῦ το βεβαιώσῃ ἡ ὀνομασία τῆς Θεοτόκου ὡς Παναγίας καί τοῦ Πατριάρχου ὡς Παναγιωτάτου. Οὐδέποτε ἐσκέφθημεν, ὄτι ὁ Πατριάρχης καί ὁ ἁγιώτερος ἀκόμη εἶναι ἀνώτερος ὡς Παναγιώτατος τῆς Θεοτόκου τήν ὁποίαν ὀνομάζομεν Παναγίαν.
Ὁνομάζομεν λοιπόν τήν Θεοτόκον Παναγίαν ὡς ἀνώτεραν ὅλων τῶν ἁγίων τούς δέ Πατριάρχας Παναγιωτάτους πρός διάκρισιν ἀπό τούς ἄλλους οἱ ὁποῖοι εἶναι ἅγιοι οἱ μέν, ἁγιώτεροι οἱ δέ , Παναγιώτατος ὁ Πατριάρχης. Ἔτσι ὑποτίθεται ὅτι εἶναι.
Εὐαγγελικός: Παρ’ ὅλον τοῦτο δέν μπορῶ νά χωνεύσω πῶς ὁ μέν Θεός εἶναι ἅγιος, ὅσιος, οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἁγιώτατοι, ὁσιώτατοι!!!
Ὀρθόδοξος: Ἐπειδή ἐκ τῶν ἀνθρώπων ὁ ἕνας καλλίτερος ἀπό τόν ἄλλον ἔχουν μεταξύ των συγκριτικά ἁγιώτερους, ἁγιώτατος, ὁσιώτερος, ὁσιώτατος. Ὁ Θεός ὅμως ὡς ἀπόλυτον ὄν καί μή ἔχων ἅλλους Θεούς νά συγκριθῇ ὀνομάζεται ἁπλῶς ἅγιος, ὅσιος.
Εὐαγγελικός: Λογικόν εἶναι αὐτό, ἀλλά δέν ἀντέχω νά βάλω θετικόν βαθμόν «ἅγιος» καί «ὅσιος» διά τόν Θεόν ὁ ὁποῖος εἶναι ἀπόλυτος καί συγκριτικόν «ἁγιώτερος» «ὁσιώτερος» διά τούς ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι εἶναι σχετικοί. Ποῖος κανών λέγει αὐτό;
Ὀρθόδοξος: Ὑπάρχει κάποιος κανών τῆς γραμματικῆς πού τό λέγει. Θά μοῦ ἐπιτρέψῃς νά σοῦ φέρω μερικά παραδείγματα: Ἔχομεν μερικά ἐπίθετα: λίθινος, ξύλινος, ὑάλινος, χρυσοῦς, ἀργυροῦς κλπ. Δυνάμεθα νά εἴπωμεν ὅτι ὁ λίθος οὗτος εἶναι λιθινώτερος ἀπό τόν ἄλλον ἤ τό ξύλον τοῦτο εἶναι ξυλινότερον ἀπό τό ἄλλο κ.λ.π.;
Ὄχι, διότι ὁ λίθος, τό ξύλον, ὕαλος, ἄργυρος δέν δέχονται σύγκρισιν ἔχουν τό «ἀπόλυτον» ἐν ἑαυτοῖς. Οὕτω καί ἐπί τοῦ Θεοῦ. Ἐπειδή εἶναι ἀπόλυτον ὄν δέν δύναται νά συγκριθῇ μέ ἄλλους θεούς ἤ ἀνθρώπους, δέν ἔχει συγκριτικούς βαθμούς ἀλλά μόνον τόν θετικόν: Ἅγιος, ὅσιος!
Εὐαγγελικός: Λογικόν εἶναί αὐτό. Εἶναι ὅμως Γραφικόν: Δύνασθε νά ἀποδείξητε αὐτό καί διά τῆς Ἁγίας Γραφῆς; Δύνασθε δηλ. νά φέρετε χωρίον τι Γραφικόν τό ὁποῖον ἐν ᾧ διά τόν Θεόν χρησιμοποιεῖ τόν θετικόν βαθμόν διά τούς ἀνθρώπους χρησιμοποιεῖ ὑπερθετικον βαθμόν;
Ὀρθόδοξος: Βεβαιότατα. Ἀκούσατε «Κραταιάν» ὀνομάζει «τήν χεῖρα τοῦ Θεοῦ» ὁ Ἀπόστολος Πέτρος Α, 5-6 «Κραταιόν» ἁπλῶς ὀνομάζει τόν Θεόν ἡ Βίλος Δευτερ. 7, 21. Ψαλμ. 23,8, Νεεμ. 2,32 «Κράτιστον» ὀνομάζει ὁ Λουκᾶς τόν Θεόφιλον Λουκ. 1,3 καί ὁ Παῦλος «Κράτιστε Φῆλιξ» ὀνομάζει τόν Φήλικον Πραξ. 24,3 «Κράτιστε Φῆστερ» Πραξ. 26, 25 ὀνομάζει τόν Φῆστον.
Βλέπετε; Τόν Θεόν ὀνομάζει Κραταιόν, τούς ἀνθρώπους καί ἀσεβεῖς ἀκόμη ὀνομάζει Κρατίστους. Θετικόν βαθμόν θέτει διά ἀνθρώπους.
Ἀσεβεῖ ἡ Ἁγία Γραφή; Ὄχι ἀσφαλῶς.
Εὐαγγελικός: Οὐδέν ἀπήνησε.
Ὀρθόδοξος: Διά τήν ὀνομασίαν τῆς παρθένου ὡς Θεοτόκου τί γνώμην ἔχετε κ. Εὐαγγελικέ;
Εὐαγγελικός: Ἡμεῖς δέν ὀνομάζομεν τήν Παρθένον Μαρίαν Θεοτόκον διότι ἡ Ἁγία Γραφή οὐδαμοῦ ὀνομάζει ταύτην Θεοτόκον ἀλλά μόνον Παρθένον, μητέρα τοῦ Κυρίου, Μαρία.
Ὀρθόδοξος: Κύριε Εὐαγγελικέ σᾶς ἐρωτῶ κἄτι: Ὁ Χριστός ἦτο ἄνθρωπος μόνο ἤ ἄνθρωπος καί Θεός;
Εὐαγγελικός: Πιστεύομεν ὅτι ὁ Χριστός ἦτο Θεάνθρωπος.
Ὀρθόδοξος: Διατί λοιπόν ἀρνεῖσθε νά ὀνομάσητε τήν μητέρα του Θεοτόκον, ἀφοῦ πιστεύετε ὅτι ἐγέννησεν τόν Χριστόν ὁ ὁποῖος ἦτο ὄχι μόνον ἄνθρωπος ἀλλά καί Θεός;
Εὐαγγελικός: Ἰδού ΄ γνωρίζομεν, ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὁ μέν Πατήρ ἀγέννητος, ὁ δέ Υἱός γεννητός μέν ἐκ τοῦ Πατρός ἀλλά ἄναρχος. Πῶς λοιπόν θά δεχθῶ, ὅτι ὁ ἀγέννητος Πατήρ καί ὁ ἄναρχος Υἱός ἕλαβον ἀρχήν καί γέννησιν ἀπό μίαν γυναῖκα, τήν Μαριάμ;
Ὀρθόδοξος: Καί ἡμεῖς, κύριε Εὐαγγελικέ, οἱ Ὀρθόδοξοι, ὄταν λέγωμεν, ὅτι ἡ Μαρία εἶναι Θεοτόκος, δέν ἐννοοῦμεν, ὅτι αὕτη ἔδωκεν ἀρχήν εἰς τόν ἐκ φύσεως ἄναρχον Υἱόν. Τοῦτο θά ἦτο μεγάλη βλασφημία. Λέγοντες ὅτι ἡ Μαρία εἶναι Θεοτόκος, ἐννοοῦμεν, ὅτι ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνον ἄνθρωπος ἀλλά καί Θεός, διότι ῥητῶς ὁμιλεῖ περί τούτου ἡ Γραφή.
Ὁ Κύριος δηλ. ὁ ἴδιος βεβαιοῖ διά τόν ἑαυτόν Του πρός τούς Ἰουδαίους «πρίν Ἀβραάμ γένεσθαι ἐγώ ἦν» Ἰωαν. 8, 58.
Ὅπως βλέπεις ὁ Κύριος βεβαιοῖ μέ τήν λέξιν «ἐγώ ἦν» ἤτοι ἐγών ἤμην προτοῦ νά ὑπάρξῃ ὁ Ἀβραάμ. Ὁ Κύριος ἦτο μόλις τριάκοντα ἐτῶν ὡς ἄνθρωπος, ὁ Ἀβραάμ ἔζησε πρό δύο χιλάδων ἐτῶν. Ἄρα ἐκεῖνο τό «ἐγώ ἦν» ἀναφέρεται στήν Θεότητά Του.
Εὐαγγελικός: Συμφωνῶ ὅτι ὁ Χριστός εἶναι καί Θεός. Διατί ὅμως εἰς οὐδένα ἐκ τῶν μεγάλων Πατέρων τῶν τεσσάρων πρώτων αἰώνων δέν ἀπαντᾶται ἡ ὀνομασία τῆς Παρθένου ὡς Θεοτόκου, παρά μόνον κατά τόν πέμπτον αἰῶνα, ὄτι ἐγένετο ἡ τρίτη οἰκουμενική σύνοδος (431 μ.Χ.).
Ὀρθόδοξος: Καί ὅμως κ. Εὐαγγελικέ θά σᾶς ἀναφέρω Πατέρας πρός τῆς τρίτης οἰκουμενικῆς συνόδου (431 μ.Χ.) οἱ ὀποῖοι ὀνομάζουν τήν Μαρίαν Θεοτόκον.
Καί πρώτον΄ ὁ Ὠριγένης 230 μ.Χ. ἀκμάσας δύο αἰῶνας πρό τῆς τρίτης οἰκουμενικῆς συνόδου λέγει: «Τήν ἤδη μεμνηστευμένην, γυναῖκα καλεῖ. Οὕτω καί ἐπί Ἰωσήφ καί τῆς Θεοτόκου ἐλέχθη» (ἑρμ. Δευτερ. Τόμος Β΄ σελ. 331)
Ἐκ τοῦ ρηθέντος χωρίου σαφέστατα ἀποδεικνύεται ἡ ἀρχαιότης τῆς ὀνομασίας τῆς Θεοτόκου, διότι οὐχί ὡς πρωτοφανές ἀναφέρει τό ὄνομα αὐτό΄ ὁ Ὠριγένης, ἀλλά ὁμιλεῖ ὡς περί συνήθους γνωστοῦ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ὀνόματος.
Δεύτερον΄ Διονύσιος ὁ Ἀλεξανδρείας 230 μ.Χ. Οὗτος γράφων πρός Παῦλον τόν Σαμοσατέα λέγει: «τόν σαρκωθέντα ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου καί Θεοτόκου Μαρίας»
Τρίτον΄ Γρηγόριος Νεοκαισαρείας ὁ θαυματουργός 273 μ.Χ. γράφει: «Ταύτης τῆς προφητείας τήν ᾠδήν ἡ ἁγία Θεοτόκος ἀνέπεμπεν» (λόγος εἰς τόν Εὐαγγελισμόν).
Τέταρτον΄ Ἐπίσκοπος Πατάρων Μεθόδιος 300-311 γράφει «Λαμβανομένη ἡ Θεοτόκος τῶν ἐκ τοῦ ἀχράντου καί παναμώμου αὐτῆς θυσιαστηρίου σαρκωθέντα ζωοποιόν καί ἀνέκφραστον ἄνθρακα ὡς λαβίδι…. ἐπί τούτοις παρουσιασσαμένης ὁ δίκαιος καί τῇ προτροπῇ εἴξας τῆς διακονησσαμένης Θεῷ πρός ἀνθρώπους Θεομήτρος…..περιφανῶς ἰερά θεομήτρωρ ἐξετέλει». (Λόγος εἰς τόν Συμεών καί τήν ἁγίαν Θεοτόκ. Σελ. 406-411-417-421)
Πέμπτον΄: Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος λέγει: «καί αὐτός ὁ ἄγγελος ὁρώμενος ὁμολογεῖ ἀπεστάλθαι παρά τοῦ Δεσπότου ὡς ἐπί Ζαχαρίαν ὁ Γαβριήλ καί ἐπί τῆς Θεοτόκου Μαρίας»
Ἕκτον΄ Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει: «διά τό μή καταδέχεσθαι τῶν φιλοχρίστων τήν ἀκοήν ὅτι ποτέ ἐπαύσατο παρθένος εἶναι ἡ Θεοτόκος ἐκείνας ἡγοῦμαι τάς μαρτυρίας αὐτάρκεις». Εἰς τήν ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ γέννησιν Migne 31- 146-8.
Ἕβδομον΄ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέγει: «εἴ τίς οὐ Θεοτόκον Μαρίαν ὑπολαμβάνει χωρίς ἔστι τῆς Θεότητος» ( Λόγος εἰς τήν Γέννησιν τοῦ Χριστοῦ).
Ὄγδοον΄ Ἀμφιλόχειος ὁ Ἰκονίου ἐπίσκοπος 370 μ.Χ. λέγει: «δι’ ἀκοῆς συνέλαβεν ἡ Μαρία ἡ προφῆτις Θεόν ζῶντα. Εἴ δέ τίς χριστιανός χρηματίζειν δοκεῖ καί πρός τήν Θεοτόκον τῆς ἐνθένου ἀσχάλλει καί προσιλλιγγιᾷ…»
Ἔνατον΄ Ἐπιφάνειος: «μετασχών τῆς σαρκός χωρίς σπέρματος ἀνδρός ἀπό τῆς Θεοτόκου Μαρίας ἀναπλάσσει τήν αὐτοῦ ἁγίαν σάρκα (ἀγκυρωτός σελ. 35).
Δέκατον΄ Αὐγουστῖνος: «πλήν μόνης τῆς Θεοτόκου πάντες οἱ λοιποί ἥμαρτον΄ μόνη γάρ ἡ Θεότόκος πλείονα χάριν ἕλαβεν (ἐγκώμιον εἰς τήν Θεοτόκον σελ. 60).
Ἐνδέκατον΄ Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος: «Οὐδέν τοίνυν ἐν βίῳ οἷον ἡ Θεοτόκος Μαρία. Περίελθε ὦ ἄνθρωπε πᾶσαν τήν κτίσιν τῷ λογισμῷ εἰ ἐστίν ἶσον ἤ μεῖζον τῆς ἁγίας Θεοτόκου Παρθένου» (Λόγος εἰς τήν Ἁγίαν Παρθένον σελίς 871).
Δωδέκατον΄ Ὁ Θεοδώρητος γράφει: «τῶν πάλαι καί προπαλαι τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως κηρύκων κατά τήν ἀποστολικήν παράδοσιν Θεοτόκον διδαξάντων ὀνομάζειν καί πιστεύειν τήν τοῦ Κυρίου μητέρα (διάλογος Β΄ κατά Πελαγίου).
Δέκατον τρίτον: 3η Οἰκουμενική σύνοδος 431 μ.Χ. : Ἔχουσα ὑπ’ ὅψιν τῆς τάς ἀρχαίας ταύτας μαρτυρίας ἀνεθεμάτισε τόν Νεστόριον καί τούς ὀπαδούς του, οἱ ὁποῖοι δέν ἤθελον νά ὀνομάσωσι τήν ἀειπάρθενον Μαρία Θεοτόκον. Βλέπετε κ. Εὐαγγελικέ ὅτι ἡ τρίτη Οἰκουμενική σύνοδος καί οἱ πρό αὐτῆς μεγάλοι Πατέρες ὀνομάζουσι τήν Μαρίαν Θεοτόκον καί μέχρις σήμερον ἐξακολουθεῖ ἡ ὀνομασία αὕτη. Ἄρα τό «μεθ’ ὑμῶν εἰμί πάσας τάς ἡμέρας» τοῦ Κυρίου Ματθ. 28, 20 ἐπί τοῦ προκειμένου θέματος εἶναι μεθ’ ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων;
Συμπέρασμα: Ἰδού κ. Εὐαγγελικέ πῶς εὐσταθοῦν Γραφικῶς καί Πατερικῶς τό ἀειπάρθενον τῆς Θεοτόκου καί οἱ ὀνομασίαι αὐτῆς ὡς Παναγίας καί Θεοτόκου.
Εὐαγγελικός: Οὐδέν ἀπήντησεν.
http://anavaseis.blogspot.com/
Ψηφιοποίηση κειμένων Κατερίνα
