Ἐάν ὁ μοναχός δέν κόψει ὅλα τά θελήματά του δἐν πρόκειται νά τόν ἐπισκεφθῆ ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὄχι μόνον στόν Γέροντα, ἀλλά καί στούς Ἀδελφούς, θά πρέπει νά εἶναι πρόθυμος νά τούς ὑπακούει καί νά περιφρονεῖ τά δικά του θελήματα, σάν σάπιες ἰδέες καί ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες. Ὁ ὑποτακτικός μοναχός δέν εἶναι οὔτε εὐγενικό οὔτε καί πνευματικό γνώρισμα νά συμβουλεύει τόν Γέροντά του. Ὁ Γέροντάς του φωτίζεται ἀπό τόν Θεόν, διότι τοῦ ἔχει ἀναθέσει ὁ Ἴδιος ὁ Θεός τήν πνευματική καθοδήγησι καί ἐπιστασία τῶν μοναχῶν του. Ὁ καλός μοναχός, θά στέκεται μόνο μέ τά αὐτιά του ἀνοικτά καί τό στόμα του κλειστό ἐνώπιον τοῦ Γέροντά του. Νά εἶναι πάντοτε ἕτοιμος νά ἀκούσει καί νά ἐφαρμόσει αὐτά πού ἄκουσε.
Ἀλλά καί στήν ἀπονομή διακονημάτων πού γίνεται συνήθως ἐδῶ στό Ἅγιον Ὄρος στίς ἀρχές τοῦ πολιτικοῦ ἔτους, δέν θά πρέπει ὁ μοναχός νά ἐπιλέξει τό διακόνημά του. Ἄς ἀφήσει τόν Γέροντά του νά τόν ἀποστείλει ἀκόμη καί στήν …φωτιά, ἀκόμη καί στήν θάλασσα καί στό μαρτύριο. Χωρίς ἀμφιβολίαν ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ θά εἶναι κοντά του καί ἡ αἰώνια χαρά τοῦ Παραδείσου θά εἶναι ἐξασφαλισμένη.
Δέν πρέπει νά ζητᾶμε ἀπό τόν Τυπικάρη νά ψάλλουμε. Μάλιστα μερικοί ἀδελφοί ἐπιλέγουν καί τό μουσικό κομμάτι πού τούς ἀρέσει. Καί ἐδῶ συμβαίνει κάτι τό τραγελαφικό, νά ὑποχωρεῖ ὁ Τυπικάρης καί νά ἀναπαύει, ὅπως λέγεται, τά θελήματα τῶν θεληματάρηδων μοναχῶν. Μέ τήν ὑπακοή του αὐτή ὁ Τυπικάρης, δέν βοηθεῖ τήν σωτηρία τοῦ ἄλλου ἀδελφοῦ του, ὁ ὁποῖος γίνεται στήν συνέχεια ἐριστικός, ἀπαιτητικός, ἐνίοτε αὐθάδης καί ἠμπορεῖ νά κάνη μία ζωή ἀπνευμάτιστη.
Κάποια φορά ἐπῆγα στόν Τυπικάρη μέ ἐμφανῆ ἐπάνω μου τά σημεῖα δυσαρεσκείας μου, διότι πλησίαζε νά τελειώσει κάποια ἀγρυπνία καί ἀκόμη δέν μοῦ εἶχε δώσει νά ψάλλω ἔστω ἕνα τροπάριο. Τοῦ ἐζήτησα καί ἀδελφικῶς μοῦ εἶπε νά ψάλλω κάποιο προσόμοιο τῶν Αἴνων. Ἀλλά ἐπλήρωσα ἀκριβά αὐτή τήν ἐπίδειξι τοῦ θελήματός μου. Ἔψαλα τό τροπάριο ἐμμελῶς ἀπό μουσικῆς ἐπιδόσεως, ἀλλά δέν κατάλαβα τίποτε ἀπό τό περιεχόμενο του. Καί δεύτερον, ἦλθε ἀπό μέσα μου τό κρυφό δαιμόνιο τῆς κενοδοξίας καί μέ ἐπαινοῦσε ἀφορήτως ὅτι ἔψαλα ὡραῖα καί ἁρμονικά τό τροπάριο.
Ἔκανα λοιπόν, τό θέλημά μου γιά νά πάρω εὐλογία. Καί εὐλογία δέν ἐπῆρα, διότι δέν ἔκοψα τό θέλημά μου.
Ὅταν λοιπόν κόβουμε τό θέλημά μας, κόβεται καί ἡ ἐσωτερική λαλιά τοῦ δαιμονίου τῆς κενοδοξίας. Δέν ἠμπορεῖ νά μᾶς προκαλέσει ἔπαρσι, ἀφοῦ δέν ἐκάναμε κάτι ἐγωϊστικό. Δηλαδή δέν ἐκάναμε τό θέλημά μας, μέσα στό ὁποῖο κρύβεται ὅλος ὁ ὀχετός τοῦ ἐγωϊσμοῦ καί τῶν παθῶν μας.
Νά λοιπόν, γιατί τρέχομεν στόν Πνευματικό καί στόν διακονητή Ἀδελφό! Πηγαίνουμε κοντά τους γιά νά μᾶς κόψουν τά θελήματα, διότι μόνον δι’αὐτῆς τῆς ἀσκητικῆς ὁδοῦ θά ἀπαλλαγῶμεν ἀπό τό φθονερά πάθη μας, θά εὕρωμεν εἰρήνη στίς ψυχές μας καί θά ἀσχοληθοῦμε ἐν συνεχείᾳ, χωρίς ἐμπόδια καί μέ τήν καρδιακή προσευχή.
Ὁ μοναχός πού ἀγαπᾶ τά θελήματά του, ἀποκλείεται νά λάβη τό χάρισμα τῆς προσευχῆς καί ἄς κρατεῖ στά χέρια του τριακοσιάρη κομβοσχοίνι πού φθάσει μέχρι τόν ἀστράγαλο. Πρέπει πρῶτα νά περάση ἡ μπουλντόζα νά πετάξη τά χώματα καί τίς ἀκαθαρσίες ἀπό τόν πάτο τῆς ψυχῆς του καί μετά νά σπείρη ὁ καλός σπορεύς τούς σπόρους γιά νά βλαστήσουν καί νά ἀποδώσουν καρπούς εἰς τριάκοντα, ἑξήκοντα καί ἑκατόν! Καί μπουλντόζα εἶναι ἡ ἐκκοπή τοῦ θελήματός του.
Ἐνῶ σπορεύς εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό Ὁποῖον θά σπείρει τούς καρπούς τῆς ὑπακοῆς. Καί αὐτοί εἶναι ἡ προσευχή, τά δάκρυα τῆς μετανοίας, ἡ ἐγκράτεια, ἡ ταπείνωσις, ἡ σεμνότης, ἡ ἀνεξικακία, ἡ ἀγάπη, ἡ συγχωρητικότης, ἡ φιλαδελφία καί ἡ ἀγάπη.
Ἀλλοίμονον στόν μοναχόν, πού δέν ἔμαθε οὔτε ἀπό τίς ἀναγνώσεις οὔτε ἀπό τά παθήματά του ὅτι ἡ κολόνα τῆς μοναχικῆς του βιοτῆς εἶναι αὐτό τό ἔργο: Ἡ ὑπακοή καί ἡ ἐκκοπή τοῦ θελήματός του.
Αὐτή ἡ ἀπόφασις διά πλήρη ἐκκοπή θελήματος ἀπαιτεῖ χρόνο. Καί τοῦτο διότι ὁ ἄνθρωπος στόν κόσμο οἰκοδομεῖ τά πάντα ἐπάνω στό θέλημά του, στόν ἐγωϊσμό του, στίς ἱκανότητές του. Δέν δέχεται καμμία ἐνίοτε παρέμβασι στά προγράμματά του. Τό θεωρεῖ ἐντροπή του νά δεχθῆ συμβουλή ἀπό ἄλλον. Προσβάλλεται ἄν κάποιος τοῦ ὑποδείξει κάποιο λάθος του, ἔστω καί τεχνικῆς φύσεως. Θεωρεῖ τόν ἑαυτό του ἀλάνθαστον καί αὐθεντία. Τό λέγει ὁ ἴδιος διότι τό πιστεύει ὅτι εἶναι σπουδαῖος. Ἄλλωστε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ὁμιλοῦν γι’αὐτόν. Τόν ἀναγνωρίζουν γιά τό ἀντικείμενο πού ἐργάζεται. Τόν ἐκθειάζουν περιοδικά καί ἐφημερίδες. Καί μάλιστα ὁ ἴδιος ὁ «σπουδαῖος ἄνθρωπος», αὐτοπροβάλλεται καί μέ δικά του ἄρθρα.
Προσπαθεῖ νά ἐπαυξήσει μέσα του τήν κοινωνική ἀξιοπρέπεια καί ἀναγνώρισι. Καί αὐτή ἡ μέθοδος ἔχει παρασύρει καί μεγάλη μερίδα τοῦ Ἱεροῦ μας Κλήρου, ἀφοῦ στά περιοδικά τους δέν ἀφήνουν τίποτε πού δέν θά τό δημοσιεύσουν. Καί ἐδῶ ἔρχεται στόν νοῦ μου ὁ λόγος τοῦ Ὁσίου Γέροντος Παϊσίου: «Ἀφῆστε καί κανένα τσέκι ἀνεξαργύρωτο! Τί μισθό θά πάρετε στήν ἄλλη ζωή, ἐάν ἐδῶ ἀποκαλύψετε ὅλα τά «κατορθώματά σας»;
Καί ἀφοῦ λοιπόν ἡ κοινωνία μας ζεῖ καί κινεῖται μέσα σ᾿ αὐτό τό μοτίβο τῆς ἐγωκεντρικῆς ζωῆς, εἶναι ἑπόμενο καί ὁ νεαρός πού θά ἔλθη νά μονάση, ὄντας καρπός αὐτῆς τῆς ἀρρωστημένης ζωῆς μας, θά μεταφέρει μέσα του αὐτόν τόν κόσμο τῆς ματαιότητος. Καί δέν εἶναι καθόλου εὔκολο νά μεταβῆ αὐτομάτως ἀπό τήν μία ὄχθη τῆς κοσμικῆς ζωῆς στήν ἄλλη τῆς μοναχικῆς πολιτείας, ἡ ὁποία ἀπαιτεῖ ἀπάρνησι ὅλων τῶν ἐγκοσμίων συνηθειῶν καί παθῶν.
Καί δικαίως θεωρεῖται ἀπό τούς Ἁγίους Πατέρας μας ὅτι ἡ ἐκκοπή τοῦ θελήματος μας εἶναι ἀναίμακτο μαρτύριο. Σφαδάζει ὁ μοναχός, κτυπώμενος ἀπό τά ἐσωτερικά του πάθη. Μέχρι χθές ἦταν ἐλεύθερος καί ἀξιοπρεπής, ὅπως τόν παραπλανᾶ ὁ λογισμός του καί ἔκανε τά θελήματά του καί ξαφνικά γίνεται ἕνα «ἄβουλον ὄν», πού θά πρέπει νά ταπεινωθῆ μπροστά σέ ἕναν Γέροντα.
Καί ἄν ὁ Γέροντάς του εἶναι μικρότερος στήν ἡλικία καί ὀλιγογράμματος, τότε τοῦ κουδουνίζουν τά αὐτιά καθημερινά οἱ σειρῆνες τῶν λογισμῶν του: Πῶς θά κάνεις ὑπακοή σέ ἕνα κατώτερό σου, πού δέν ξέρει οὔτε τήν ὑπογραφή του νά βάλει; Καί τί ὠφέλεια θά ἔχεις, μέ τό νά κάνεις τό δικό του θέλημα; Ἀφοῦ καί ἐσύ εἶσαι ὑγιής στά μυαλά. Σκέπτεσαι ὀρθά. Ἔχεις κοινωνικές καί ἐπιστημονικές γνώσεις. Ἔχεις πτυχία! Καί γιατί τώρα νά τά ἀπαρνῆσαι ὅλα αὐτά γιά νά κάνεις τό θέλημα τοῦ ἄλλου; Καί πῶς εὑρέθηκε αὐτός ὁ Γέροντας στόν δρόμο σου; Αὐτός θά σέ ἐμποδίσει νά ἐφαρμόζεις τά προγράμματά σου;….
Ἔτσι, στά πρῶτα κυρίως χρόνια δέν ἔχουν τελειωμό αὐτοί οἱ παραπάνω λογισμοί πού πυρπολοῦν τό μυαλό τοῦ καϋμένου τοῦ μοναχοῦ. Γι’αὐτό ἀρχίζουν οἱ πονοκέφαλοι, οἱ ζαλάδες καί ὁ πόνος πού προέρχεται ἀπό τά πάθη. Τά σκοτάδια τῆς ψυχῆς φαίνονται ὅτι εἶναι πυκνά καί δυσκολοδιάλυτα.
Θά ἀργήσει νά ἀνατείλει ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης Χριστός. Καί ὅταν ὁ μοναχός, ἀφήνει νά περνοῦν οἱ ἡμέρες του μέ ἐπουσιώδεις, ἐνίοτε καί μέ βλαβερές γιά τήν ψυχή ἀσχολίες, τότε ὁ πόνος ἀπό τά πάθη γίνεται δυσβάστακτος. Καί μία ὁδός γιά τήν λύσι τοῦ προβλήματος εἶναι τά ψυχοφάρμακα. Εἶναι ἡ χειρότερη λύσις. Δέν ὑπάρχει ἄλλη πιο καταστρεπτική γιά τήν προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου! Καί ὅμως οἱ σημερινοί μας ψυχίατροι καί ψυχολόγοι, ἐπαγγέλματα τά ὁποῖα δέν ὑπῆρχαν πρίν 40 χρόνια, προτείνουν αὐτή τήν λύσι, ἔστω σάν προσωρινή. Καί τό ἀποτέλεσμα εἶναι ὅτι ὁ μοναχός γίνεται «φυτόν», διότι μέ τά χάπια φονεύονται τά κύτταρα τοῦ ἐγκεφάλου του. Ὁ ἴδιος πλέον γίνεται ἄχρηστος γιά πνευματικούς ἀγῶνες καί γιά μοναχικές του ὑποχρεώσεις.
Ἐνῶ μέ τήν ἐκκοπή τοῦ θελήματος, ὄχι μόνον θεραπεύεται ὁ μοναχός ἀπό τά δυσώδη πάθη του, ἀλλά καί σώζεται καί ἁγιάζεται καί γίνεται πρόξενος χαρᾶς καί προσφορᾶς καί πρός τόν ἄλλον κόσμον.
Ἔτσι περνοῦν τά χρόνια καί οἱ δεκαετίες καί ἡ ἀπορία ὅλων μας εἶναι προφανής καί δικαιολογημένη: Καλά, πῶς ἐπέρασαν τόσο γρήγορα τά χρόνια καί δέν ἀποκτήσαμε πνευματικό καρπό; Ἡ ἀπάντησις εἶναι μόνο μία: Διότι ἀγαπήσαμε σέ ὅλη μας τήν ζωή τό δικό μας θέλημα!
Πάντως εἶναι μαρτυρική ἡ ἀπόφασις τοῦ μοναχοῦ νά λέγει καθημερινά στόν Γέροντά του, στόν τυπικάρη, στόν διακονητή του: «Ὅπως σέ φωτίσει ὁ Θεός. Θά κάνω ὅ,τι μοῦ εἰπεῖς». Ἀπαιτεῖ πνεῦμα αὐταπαρνήσεως, καί αὐτοθυσίας, πνεῦμα ἡρωϊκό καί ἀγωνιστικό. Ὅμως εἶναι ἀλήθεια ὅτι μόνο αὐτοί οἱ μοναχοί εἶναι οἱ ὑψιπέτες ἀετοί τοῦ μοναχικοῦ πολιτεύματος καί ἄξιοι τῆς θεωρίας τοῦ Θεοῦ καί τῆς χορηγήσεως ὑπό τοῦ Πνεύματος ἐκτάκτων πνευματικῶν χαρισμάτων.
Καί διατί μόνον αὐτοί οἱ μοναχοί προκόπτουν; Διότι μόνον αὐτοί μέ τήν συνεχῆ ἐκκοπή τῶν θελημάτων τους, ἀποκτοῦν τήν βάσιν τῶν ἀρετῶν, τήν ἁγίαν ταπείνωσιν. Καί ὁ Χριστός σέ ποιόν θά ἐπιβλέψει; Μόνον στόν ταπεινόν καί τρέμοντα τούς λόγους Του. Τά χαρίσματα τοῦ Θεοῦ χρειάζονται μία μεγάλη πιατέλα, σάν αὐτή πού βάζουμε στό τραπέζι τά διάφορα φροῦτα μας. Καί ἡ πιατέλλα αὐτή εἶναι ἡ ταπείνωσις. Ὁμοιάζει καί μέ τό χειμωνιάτικο χαλί, πού στρώνεται στό δάπεδο τοῦ σπιτιοῦ διά νά προσφέρει θαλπωρή, ζεστασιά καί ἀνάπαυσι στούς ἀνθρώπους. Καί ὁ Χριστός εἶναι ἀδύνατον νά ἀποστείλει ἔστω καί ἕνα ἀπό τά πάμπολλα χαρίσματά του στόν ἐγωϊστή καί θεληματάρη μοναχό. Δέν τοῦ ἔχει ἐμπιστοσύνη. Δέν ἐμπνέει τόν Χριστό, ἡ πνευματική δουλειά τοῦ μοναχοῦ ὁ ὁποῖος ζητεῖ εὐλογίες καί χαρίσματα καί ὅμως δέν λαμβάνει. Δέν ἔχει μέρος μετά τοῦ Ἰησοῦ, διότι δέν ἔμαθε νά εἶναι στήν πρᾶξι δοῦλος καί διάκονος τῶν ἄλλων. Αὐτός εἶναι ὁ ἀνώτερος ὅλων σύμφωνα μέ τό ἀδιάψευστο στόμα τοῦ Ἰδίου τοῦ Χριστοῦ.
Συχνά ὁ μοναχός συλλαμβάνεται καί ἀπό τήν φιλαυτία του. Τί εἶναι ἡ φιλαυτία; Εἶναι ἡ παράλογη ἀγάπη πού ἐπιδεικνύει προς τόν ἑαυτό του. Δέν εἶναι γνώρισμα τοῦ ὠρίμου πνευματικά μοναχοῦ νά ἀλλάζει τήν μερίδα τοῦ φαγητοῦ του μέ κάποια ἄλλη, πού εἶναι καλλίτερη σέ ποσότητα ἤ εἶναι μερίδα ψαριοῦ. Οὔτε καί στήν ὥρα τῆς τραπέζης νά ἐφαρμόζει τά θελήματά του, τρώγοντας ὅ,τι τοῦ ἀρέσει καί ὄχι ὅ,τι εἶναι εὐλογημένον ἀπό τόν Γέροντα τῆς Μονῆς. Παρέκκλισις διά ἀντικατάστασι μέ ἄλλο φαγητό ἐπιτρέπεται μόνον διά σοβαρούς λόγους ὑγείας, πρᾶγμα τό ὁποῖον θά πρέπει νά τό ξέρει ὁ Γέροντας καί νά ἔχει δώσει πρός τοῦτο τήν εὐλογία του.
Στήν ἐκκλησία, ἡμποροῦμε νά παίρνουμε καθημερινά πολύν μισθόν, διότι μᾶς δίδει τίς εὐκαιρίες ὁ Τυπικάρης νά κάνουμε ὑπακοή. Μετά ἀπό κάθε ὑπακοή ἡ μέν ψυχή μας χαίρεται καί ἀληθινά ἡ προσευχή της γίνεται δεκτή καί εἰσακουστή στόν Θεόν. Ἐπίσης τό διακόνημα φέρεται εἰς πέρας καί οἱ Ἄγγελοι ἀοράτως ἐπικροτοῦν αὐτήν τήν ἁγίαν ὑπακοήν τοῦ μοναχοῦ.
Τότε ὁ ὑπάκουος μοναχός εἶναι ἕνα ἀντίγραφο ἐπιγείου ἀγγέλου. Τό πρόσωπό του, ἔστω καί καθόλου νά μή προσευχήθηκε ἐκεῖνο τό πρωΐ, εἶναι περιλουσμένο σάν ἅγιο μῦρο ἀπό τήν Θεία Χάρι. Ἀπό τά μάτια του ἐκπέμπεται θεῖον φῶς. Ἀοράτως συνοδεύεται ἀπό πλῆθος ἀγγέλων, οἱ ὁποῖοι μετά χαρᾶς καί τιμῆς τόν συνοδεύουν, ὅπου πηγαίνει.
Αὐτός ὁ μοναχός ἑλκύει καθημερινά μέ ταχύτητα τήν Θεία Χάρι, ἡ ὁποία Χάρις ζητεῖ τέτοια εὔπλαστα δοχεῖα νά ἔλθη καί νά κατοικήσει ὁριστικά. Αὐτό εἶναι τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ, ὅπως λέγει ὁ Ἴδιος ὅτι ἐργάζεται συνεχῶς. Καί τί δουλειά κάνει ὁ Χριστός ἀπό τόν οὐρανό; Ἐργάζεται ἀδιακόπως καί πανσόφως τήν σωτηρία τοῦ κάθε ἀνθρώπου ἐπί τῆς γῆς.
Μακάριος εἶναι ὁ μοναχός, πού ἀπεφάσισε νά ἁγιασθῆ καί ὄχι ἁπλῶς νά σωθῆ. Ἁγιάζομαι σημαίνει ἀπαλλάσσομαι ἀπό τά πάθη μου. Γίνομαι χωρητικό δοχεῖο τῆς Χάριτος. Δέν ἐκδιώκω τήν Χάρι μέ τά λάθη καί τά πταίσματά μου. Καί ὁσάκις τήν ἐκδιώκω, τρέχω στόν Πνευματικό μου γιά ἐξομολόγησι καί πάλιν ἡ Χάρις ἐπανέρχεται συνειδητῶς μέσα μου.
Ὁ μοναχός πού ἀγωνίζεται νά μή λυπεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, συγγενεύει μέ τούς ἀγγέλους. Ζεῖ ἐπί τῆς γῆς καί πολιτεύεται ἐν οὐρανοῖς. Περπατεῖ ἀνάμεσα στούς ἄλλους ὁμοφύλους του ἀνθρώπους καί ὅμως μυστικά ἀνήκει σέ ἄλλη σφαῖρα. Ἡ ἴδια ἡ ἀνθρωπίνη του φύσις εἶναι καί τό φρούριο, ὅπου δέν ἠμποροῦν νά ἰδοῦν ἤ νά καταλάβουν οἱ ἄλλοι μέσα στήν ψυχή αὐτοῦ τοῦ φρουρίου τί πνευματικοί θησαυροί κρύβονται.
Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης . 13-1-2019.
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
