μεταξὺ ἐλλείψεως καὶ ὑπερβολῆς
ΕΞΕΔΙΚΑΣΘΗ Η ΑΓΩΓΗ
ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΤΥΠΟΥ
Ὁ δημόσιος λόγος δυσκολεύεται νὰ κατανοήση
τὴν διαφορὰν τοῦ “ἐκκλησιαστικῶς σκέφτεσθαι” καί “κοσμικῶς κρίνειν”.
Γράφει ὁ κ. Γεώργιος Τραμπούλης, θεολόγος
Τήν Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου ἐκδικάσθηκε στό Πρωτοδικεῖο Ἀθηνῶν ἡ ἀγωγή τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Αὐστραλίας κ. Μακαρίου κατά τοῦ Ὀρθοδόξου Τύπου, μέ τήν ὁποία ἀπαιτοῦσε 260.000 εὐρώ ἀπό τήν ἐφημερίδα καί τόν Διευθυντή Συντάξεως, μέ ἀφορμή ἄρθρων πού δημοσιεύθηκαν τόσο στήν ἐφημερίδα ὅσο καί στό ἱστολόγιο orthodoxostypos gr. καί ἀφοροῦσαν τόν Σεβασμιώτατο καί τόν τρόπο πού αὐτός ἐξασκεῖ τήν δημόσια ἐκκλησιαστική του δράση. Νά σημειώσουμε ὅτι ὁ ἐνάγων μείωσε τό ἀπαιτούμενο ποσό στίς 50.000 εὐρώ ἀπό τήν ἀρχή τῆς συνεδριάσεως. Ἐπίσης, νά ὑπενθυμίσουμε γιά ἄλλη μία φορά ὅτι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Μακάριος ἀντιλήφθηκε τήν καλοπροαίρετη κριτική πού ἄσκησε ἡ ἐφημερίδα στό πρόσωπό του ὡς «συκοφαντική ἐκστρατεία» καί ὡς «διαπόμπευση» μέ ἀποτέλεσμα νά ὑποστῆ «ἠθική βλάβη», ὅπως χαρακτηριστικά σημείωσε στήν ἀγωγή του.
Προφορικός μάρτυρας ὑπερασπίσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου κατά τήν ἐκδίκαση ἦταν ὁ θεολόγος καί δημοσιογράφος κ. Παναγιώτης Ἀνδριόπουλος, ὑπεύθυνος τῶν ἱστολογίων ‟Φῶς Φαναρίου” καί ‟Ἰδιωτική Ὁδός”, ὁ ὁποῖος στίς 8/4/20 εἶχε ἀναρτήσει δημοσίευμα στό ἱστολόγιό «Φῶς Φαναρίου» μέ τίτλο «Ο ‟ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ” ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ ΚΑΙ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ ΜΑΚΑΡΙΟΥ» καί ἔγραφε χαρακτηριστικά στό τέλος τοῦ κειμένου ὅτι «Ἐπέστη, ἴσως, ὁ καιρός τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά ἀποκηρύξη πανηγυρικά αὐτό τό σχισματικό καί ἀντιεκκλησιαστικό ἔντυπο, πού ταλανίζει τήν Ἐκκλησία, δεκαετίες τώρα… Πρόκειται, δηλαδή, γιά ἐπικίνδυνο γιά τήν δημόσια … ὑγεία ἔντυπο. Ἄς ἐλπίσουμε ὅτι κάτι θά γίνει…». Πέντε ἡμέρες μετά, Μεγάλη Δευτέρα 13/4/20, παραδόθηκε ἀπό τόν δικαστικό κλητήρα ἡ ἀγωγή κατά τῆς ἐφημερίδος. Ἐνῶ, μάρτυρας ὑπερασπίσεως τοῦ Ὀρθοδόξου Τύπου ἦταν ὁ πρ. καθηγητής τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θράκης κ. Κωνσταντῖνος Βαθιώτης.
Δέν ἐπιθυμοῦμε νά μποῦμε στίς λεπτομέρειες τῶν ὅσων διημείφθησαν κατά τήν διάρκεια τῆς ἐξέτασης, παρ’ ὅτι δεχθήκαμε, καί, κυρίως ὁ καθηγητής κ. Βαθιώτης, χτυπήματα κάτω ἀπό τήν μέση, ὅπως ὅτι εἶναι ὁ ἐνορχηστρωτής τοῦ ἀντιεμβολιαστικοῦ κινήματος. Ὅμως διαπιστώσαμε ὅτι στὸν δημόσιο λόγο ὑπάρχει δυσκολία κατανοήσεως τῆς διαφορᾶς τοῦ ‟ἐκκλησιαστικῶς σκέφθεσται” καί τοῦ ‟κοσμικῶς κρίνειν”, ὅτι δηλαδή ὁ λόγος τοῦ Εὐαγγελίου δέν μπορεῖ νά κριθῆ μέ κοσμικούς ὅρους. Γιά τόν λόγο αὐτό τόσο ὁ δικηγόρος ὑπερασπίσεως ὅσο καί ὁ μάρτυρας προσπάθησαν νά καταδείξουν ὅτι ἡ κριτική πού ἄσκησε ἡ ἐφημερίδα στόν Σεβασμιώτατο εἶχε καθαρά ἐκκλησιαστικό χαρακτήρα, γιά αὐτό ἡ ἀγορά τοῦ ὑπερπολυτελοῦς διαμερίσματος ἀλλά καί ἡ βράβευση ἐντός ἱεροῦ ναοῦ τοῦ Γερουσιαστοῦ Μπράνκ, ὁ ὁποῖος εἶναι θερμός ὑποστηρικτής τῶν ὁμοφυλοφίλων, δέν συνάδει μέ τήν ἰδιότητα τοῦ Ἐπισκόπου, ἀφοῦ ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι μοναχός. Ὅπως τονίσθηκε, τό ἐκκλησιαστικό ἦθος τῆς ἐφημερίδος ποτέ δέν ἦταν ἀκραῖο· ὁ Ο.Τ. πάντα ἀσκοῦσε καί ἀσκεῖ τήν δημοσιογραφία μέ σκοπό νά ὑποδείξη τά κακῶς κείμενα καί στήν προκειμένη περίπτωση, γιά νά ἀνοίξη διάλογο γιά τήν βελτίωση τῶν δυστοκιῶν πού εἶχε παρουσιάσει ἡ ἀρχιεπισκοπική διοίκηση, ἀλλά καί γιά τό καλό τοῦ κλήρου καί τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ τῆς Αὐστραλίας.
Θά πρέπη νά διευκρινίσουμε ὅτι ἐκ τοῦ νόμου ἀσφαλῶς ὑφίσταται ἡ ὑποχρέωση σεβασμοῦ τῆς προσωπικότητος, ἀλλὰ καί ἡ δυνατότητα κριτικῆς μέσῳ εἰδήσεων πού ὑποστηρίζονται ἤ διαδίδονται μὲ στοιχεῖα γιά κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο. Στήν ἑλληνική καί παγκόσμια νομοθεσία, ἡ ὁποία σέβεται τήν ἐλευθερία τοῦ τύπου, ὑπάρχει τό δικαίωμα στήν ἐνημέρωση, ὅπως λέγει τό ἄρθ. 367 παρ.1 τοῦ Ἑλλην. Ποινικοῦ Κώδικα ἀλλά καί τό ἄρθρο 14 παρ. 1 καί 2 τοῦ Συντάγματος καί τό ἄρθρο 10 παρ. 1 ἐδ. α καί β τῆς ΕΣΔΑ. Συνεπῶς, δέν ὑφίσταται συκοφαντική δυσφήμιση, ὅταν ὁ τύπος, ἀσκώντας τήν κοινωνική του ἀποστολή ἀσχολεῖται μέ πρόσωπα πού ἐνδιαφέρουν τό κοινωνικό σύνολο, τά λεγόμενα δημόσια πρόσωπα, ὅπως στήν προκειμένη περίπτωση εἶναι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Αὐστραλίας.
Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας ὠνόμασε τούς Φαρισαίους δημοσίως «ὄφεις, γεννήματα ἐχιδνῶν».
Ἔχει κριθῆ ἀπό τά δικαστήρια ὅτι εἶναι ἐπιτρεπτά γιά τά ὡς ἄνω πρόσωπα δημοσιεύματα πρός ἐνημέρωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ κοινοῦ ἀκόμα καί ἐάν περιέχουν δυσμενῆ κριτική καί δυσμενεῖς εἰς βάρος τους χαρακτηρισμούς, ὅπως τονίσθηκε καί στό δικαστήριο. «Ο δικαστικός έλεγχος αναφορικά με το αν συντρέχει λόγος δικαιολογημένου ενδιαφέροντος ή όχι, διέρχεται απο το πρίσμα του ελέγχου τήρησης της δημοσιογραφικής δεοντολογίας που επιβάλλει την εξακρίβωση της αληθείας των γεγονότων που κοινολογούνται σε βάρος ενός προσώπου, από το πρίσμα της αναλογικότητας μέσου και επιδιωκόμενου σκοπού καθώς και από το πρίσμα ως προς το αν υφίσταται ‘ειδικός σκοπός εξύβρισης’ από πλευράς του δράστη. Ο σκοπός αυτός εμφαίνεται στον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνεται η προσβλητική συμπεριφορά, όταν δηλαδή δεν ήταν αντικειμενικά αναγκαίος για την απόδοση της σκέψης αυτού που φέρεται ότι ενεργεί απο δικαιολογημένο ενδιαφέρον, ο οποίος χρησιμοποίησε τον τρόπο αυτό, για να προσβάλει την τιμή του άλλου, με αμφισβήτηση της ηθικής ή κοινωνικής του αξίας ή με περιφρόνησή του».
Ἡ ἐφημερίδα, λοιπόν, ἀγωνίζεται πάνω ἀπό ὅλα γιά θέματα πού ἀφοροῦν τόν δημόσιο χαρακτήρα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου. Ἡ ἐφημερίδα ὅταν κρίνη τίς πράξεις τοῦ Σεβασμιωτάτου, ἀλλά καί κάθε προσώπου δέν ἔχει σκοπό νὰ προσβάλη τὴν προσωπικότητά του οὔτε νά κρίνη τά βάθη τῶν ψυχῶν τῶν ἀνθρώπων οὔτε βέβαια εἶναι σέ θέση νά κάνη συνολική ἐκτίμηση προσωπικοτήτων, διότι τό βάθος τῶν καρδιῶν μας γνωρίζει μόνον ὁ δικαιοκρίτης Κύριος. Ἀσχολεῖται μόνον μέ τίς ἐξωτερικές ἐκδηλούμενες δημόσιες πράξεις πού μποροῦν να ὠφελήσουν ἤ να βλάψουν τό ἐκκλησιαστικό ἦθος, ὅπως τονίσθηκε γιά τήν βράβευση τοῦ Γερουσιαστῆ καί γιά τήν ἀγορά τοῦ διαμερίσματος.
Ἡ ἐφημερίδα μας εἶναι ἕνας τόπος διαλόγου, στόν ὁποῖο δίνεται ἡ δυνατότητα νά ἐκφρασθοῦν ἀντίθετες ἀπόψεις, πάντα ὅμως στά πλαίσια τῆς κοσμιότητας καί τῆς ἀποκατάστασης τῆς ἀληθείας. Ἡ κανονική συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας στήν ἱστορία πολλές φορές χρειάσθηκε δεκαετίες, γιά νά καταλήξη σέ ἀκριβῆ διατύπωση δογμάτων καὶ ἱ. κανόνων, ὅπως τήν περίοδο τῆς εἰκονομαχίας. Ἐμεῖς ἁπλῶς, ἔχοντας τήν πλήρη ἐπίγνωση τοῦ ἐλλείμματός μας, ἀλλά καὶ ὡς τέκνα τῆς Ἐκκλησίας, συμβάλλουμε στόν διάλογο τῆς ἀληθείας. Εἴμαστε ταπεινοί δημοσιογράφοι στήν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας, πιστεύοντας ὅτι τό ζωντανό φρόνημα καί τό ἐνδιαφέρον γιά τόν δημόσιο ἐκκλησιαστικό βίο εἶναι ἀπαραίτητα, γιά νά προστατευθῆ τό πλήρωμα ἀπό τήν ἀδιαφορία καί τόν «ὠχαδελφισμό», πού κατατρώγει ἰδιαίτερα στίς ἡμέρες μας μεγάλο μέρος τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας. Γιά αὐτό, ὅπως τονίσθηκε καί ἀπό τόν δικηγόρο ὑπερασπίσεως, ἡ ἐφημερίδα πάντα ἀσκοῦσε καί ἀσκεῖ κριτική τόσο στόν δημόσιο ἐκκλησιαστικό ὅσο καί στόν πολιτικό βίο, ὅπως γίνεται τόν τελευταῖο καιρό στόν Μακαριώτατο κ. Ἱερώνυμο καί στήν ΔΙΣ, γιά τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο διαχειρίζονται τό κλείσιμο τῶν ἱερῶν ναῶν τήν περίοδο τοῦ κορωνοϊοῦ.
Ἀναφέρθηκε ἀπό τόν ἐνάγοντα δικηγόρο ἔλλειμμα ἀγάπης στήν κριτική μας στό πρόσωπο τοῦ Σεβασμιωτάτου. Θά πρέπη νά τονισθῆ ὅτι στά πλαίσια τῆς μεσότητος, μέσα στά ὁποῖα προσπαθεῖ ἡ ἐφημερίδα νά ἀρθρογραφῆ, τά μέσα εἶναι ἀνάλογα μέ τούς σκοπούς, γιά αὐτό θά πρέπη νά μή εἴμαστε οὔτε ἀνάλγητοι μέ τούς ἀνθρώπους, ἀλλά οὔτε νά εἴμαστε τόσο χαλαροί, ὥστε ὁ ἐκκλησιαστικός βίος νά χάνη τόν πραγματικό ὀρθόδοξο ἦθος του. Ὅπως τόνισε καί ὁ Καθηγητής κ. Βαθιώτης, ὁ Κύριος μᾶς ἔχει ὑποδείξει ὅτι ὑπάρχουν καί περιπτώσεις πού ὁ λόγος μας θά πρέπη νά εἶναι ὀξύς. Χαρακτηριστικά, ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας ὀνόμασε τούς Φαρισαίους δημοσίως «ὄφεις, γεννήματα ἐχιδνῶν», πόσο μᾶλλον, συνέχισε ὁ κ. Καθηγητής, οἱ μαθητές τοῦ Κυρίου θά πρέπη νά εἶναι ἐπικριτικοί.
Ὁ ἀληθής ὀρθόδοξος βίος εἶναι ἀσκητικός καί ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος, εἶναι ὀρθόδοξος ἐν τῇ ἐννοίᾳ τοῦ ‟ἀεί σχοινοβατεῖν”. Γιά τόν λόγο αὐτό καταλαβαίνουν οἱ ἀναγνῶστες τῆς ἐφημερίδος πόσο δύσκολο εἶναι τό ἔργο μας, ὅμως ὡς χριστιανική ἐφημερίδα ὀφείλουμε νά ὑπερασπιζώμεθα τήν ἀλήθεια καί νά προμαχοῦμε ὑπέρ τῶν δικαίων τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ, χωρίς ἀσφαλῶς νά ἀδικοῦμε ἀνθρώπους. Κάθε ἔλεγχος τῆς ἐκκλησιαστικῆς καί πολιτικῆς ἐξουσίας νά γίνεται ἐν χάριτι Θεοῦ καί ἐν ἀγάπῃ.
