Αγίου Ιω. Χρυσοστόμου
Η σημερινή εορτή είναι σεβάσμια και μεγάλη· υπερβαίνει τον νου των ανθρώπων και είναι αντάξια της γενναιοδωρίας του Θεού που την έκανε. Διότι σήμερα έγινε συμφιλίωση του Θεού με το ανθρώπινο γένος. Σήμερα παύθηκε η χρόνια έχθρα και τελείωσε ο μακροχρόνιος πόλεμος. Σήμερα επανήλθε μια θαυμάσια ειρήνη που ποτέ κανείς δεν την περίμενε. Εμείς που φανήκαμε ανάξιοι για τη γη, σήμερα ανυψωθήκαμε στους ουρανούς. Εμείς που δεν ήμασταν άξιοι ούτε για την εξουσία της γης, ανεβήκαμε στην ουράνια βασιλεία, ξεπεράσαμε τους ουρανούς, φτάσαμε στον θρόνο του Θεού, και η ανθρώπινη φύση, για την οποία φύλαγαν τον παράδεισο τα Χερουβίμ, σήμερα κάθεται ψηλότερα από τα Χερουβίμ. Αλλά πώς έγινε αυτό το θαυμαστό και μεγάλο;
Η σημερινή εορτή είναι σεβάσμια και μεγάλη· υπερβαίνει τον νου των ανθρώπων και είναι αντάξια της γενναιοδωρίας του Θεού που την έκανε. Διότι σήμερα έγινε συμφιλίωση του Θεού με το ανθρώπινο γένος. Σήμερα παύθηκε η χρόνια έχθρα και τελείωσε ο μακροχρόνιος πόλεμος. Σήμερα επανήλθε μια θαυμάσια ειρήνη που ποτέ κανείς δεν την περίμενε. Εμείς που φανήκαμε ανάξιοι για τη γη, σήμερα ανυψωθήκαμε στους ουρανούς. Εμείς που δεν ήμασταν άξιοι ούτε για την εξουσία της γης, ανεβήκαμε στην ουράνια βασιλεία, ξεπεράσαμε τους ουρανούς, φτάσαμε στον θρόνο του Θεού, και η ανθρώπινη φύση, για την οποία φύλαγαν τον παράδεισο τα Χερουβίμ, σήμερα κάθεται ψηλότερα από τα Χερουβίμ. Αλλά πώς έγινε αυτό το θαυμαστό και μεγάλο;
Αυτό είναι το αξιοθαύμαστο, ότι δηλαδή έγινε ειρήνη όχι επειδή παρακαλέσαμε εμείς οι άδικα οργιζόμενοι εναντίον του Θεού, αλλ’ επειδή παρακάλεσε εμάς Αυτός που δίκαια αγανακτούσε. Και πρόσεξε τι γίνεται. Μεσίτης έγινε ο Υιός του Θεού που μας παρακαλεί· όχι κάποιος άνθρωπος, ούτε άγγελος, ούτε αρχάγγελος, ούτε κανένας από τους υπηρέτες Του. Και τι κάνει ο μεσίτης; Το έργο του μεσίτη. Ο Θεός ήταν οργισμένος με μας, εμείς αποστρεφόμασταν τον Θεό, τον φιλάνθρωπο Κύριο. Ο Χριστός, αφού μπήκε στη μέση, συμφιλίωσε τα δύο μέρη. Και πώς μπήκε στη μέση; Την τιμωρία που έπρεπε να επιβάλει σ’ εμάς ο Πατέρας τη δέχθηκε Αυτός, και υπέμεινε την τιμωρία αυτή και τους ονειδισμούς των ανθρώπων. Είδες πώς διέλυσε την έχθρα και πώς δεν σταμάτησε να κάνει τα πάντα και να πάσχει και να φροντίζει, ώσπου τον αντίπαλο και εχθρό τον ανύψωσε στον ίδιο τον Θεό και τον έκανε φίλο Του; Και αυτών των αγαθών αφορμή είναι η σημερινή ημέρα· διότι (ο Χριστός), αφού πήρε απαρχή από την ανθρώπινη φύση, την ανύψωσε στον Θεό.
Όταν κάποιος πάρει λίγα στάχυα και τα κάνει μικρό δεμάτι και το προσφέρει στον Θεό, με το μικρό δεμάτι ευλογείται όλο το χωράφι. Αυτό έκανε και ο Χριστός· μ’ εκείνο το ένα σώμα Του και την απαρχή, έκανε να ευλογηθεί το ανθρώπινο γένος. Και αυτά τα είπαμε για το ανθρώπινο σώμα που πρόσφερε ο Χριστός. Πρόσφερε λοιπόν στον Πατέρα την απαρχή της ανθρώπινης φύσης, και τόσο θαύμασε το δώρο ο Πατέρας, και για την αξία Εκείνου που το πρόσφερε και διότι το δώρο ήταν αμόλυντο, ώστε το δέχτηκε στα χέρια Του και το έβαλε κοντά Του και είπε: «Κάθισε στα δεξιά μου» (Ψαλμ. 109:1). Σε ποια φύση είπε ο Θεός: «Κάθισε στα δεξιά μου»; Σ’ εκείνη που είχε ακούσει: «Χώμα είσαι και στο χώμα θα επιστρέψεις» (Γέν. 3:19). Δεν ήταν όμως αρκετό να ανεβεί πάνω από τους ουρανούς; Δεν ήταν αρκετό να σταθεί μαζί με τους αγγέλους; Δεν ήταν ανυπολόγιστη και αυτή η τιμή; Όμως ξεπέρασε τους αγγέλους, προσπέρασε τους αρχαγγέλους, ξεπέρασε τα Χερουβίμ, ανέβηκε ψηλότερα από τα Σεραφίμ, πέρασε πάνω από τις αρχές, δεν στάθηκε πουθενά, μέχρι που έφτασε στον θεϊκό θρόνο. Δεν βλέπεις αυτή την απόσταση του ουρανού από τη γη; Ή μάλλον ας αρχίσουμε από κάτω. Δεν βλέπεις πόση είναι η απόσταση από τον άδη μέχρι τη γη; Και από τη γη πάλι μέχρι τον ουρανό; Και από τον ουρανό μέχρι τον ψηλότερο ουρανό; Και από εκείνον μέχρι τους αγγέλους, τους αρχαγγέλους, τις ουράνιες δυνάμεις και μέχρι σ’ αυτόν το θρόνο τον βασιλικό; Σ’ αυτή όλη την απόσταση και σ’ αυτό το ύψος ανέβασε (ο Χριστός) την ανθρώπινη φύση. Λέει ο Χριστός ότι «θα γίνει χαρά στον ουρανό και στη γη για έναν αμαρτωλό που μετανοεί» (Λουκ. 15:7). Αν λοιπόν οι άγγελοι χαίρονται όταν βλέπουν έναν αμαρτωλό να μετανοεί, σήμερα που με την απαρχή είδαν όλη την ανθρώπινη φύση ανυψωμένη στον ουρανό, πώς δεν θα ένιωσαν τη μεγαλύτερη χαρά; Θέλεις να μάθεις ότι χαίρονταν και σκιρτούσαν και όταν έμελλε να δουν τον Χριστό ν’ ανεβαίνει; Άκουσε τον Ίδιο να λέει ότι (οι άγγελοι) ανέβαιναν και κατέβαιναν συνεχώς. Και αυτό δείχνει ότι επιθυμούσαν να δουν το παράξενο θέαμα. Και από πού φαίνεται ότι ανέβαιναν και κατέβαιναν; Άκουσε τον Χριστό που λέει: «Από τώρα θα δείτε τους ουρανούς ανοιγμένους και τους αγγέλους του Θεού ν’ ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν πάνω στον Υιό του Ανθρώπου» (Ιω. 1:52). Γι’ αυτό υπήρχαν παντού άγγελοι, και όταν γεννήθηκε, και όταν αναστήθηκε, και σήμερα που ανέβηκε. Διότι, λέει ο ευαγγελιστής, παρουσιάστηκαν δύο με λαμπρά ενδύματα –που με την εμφάνιση φανέρωναν τη χαρά τους– και είπαν στους μαθητές: «Άνδρες Γαλιλαίοι, γιατί σταθήκατε; Αυτός ο Ιησούς, που αναλήφθηκε από σας στον ουρανό, θα έρθει κατά τον ίδιο τρόπο, όπως τον είδατε να πηγαίνει στον ουρανό» (Πράξ. 1:10-11).
Εδώ προσέξτε πολύ. Γιατί τα λένε αυτά οι άγγελοι; Μήπως δεν είχαν μάτια οι μαθητές; Μήπως δεν έβλεπαν αυτό που γινόταν; Δεν είπε ο ευαγγελιστής ότι «αναλήφθηκε καθώς τον έβλεπαν» (Πράξ. 1:9); Για ποιο λόγο λοιπόν στάθηκαν κοντά τους οι άγγελοι λέγοντάς τους ότι ανέβηκε στον ουρανό; Για δύο λόγους. Πρώτον, διότι πάντοτε θλίβονταν οι μαθητές για την αναχώρηση του Χριστού. Γι’ αυτό στάθηκε ο άγγελος, για να παρηγορήσει με την επάνοδο του Κυρίου τη λύπη που τους προξένησε η ανάληψή Του. «Αυτός», είπε, «ο Ιησούς που αναλήφθηκε από σας στον ουρανό, θα έρθει κατά τον ίδιο τρόπο». Λυπηθήκατε, λέει, επειδή αναλήφθηκε; Αλλά μη λυπάστε πια, διότι θα επιστρέψει και πάλι. Ο δεύτερος λόγος της παρουσίας των αγγέλων είναι ο εξής. Ο Ιησούς αναλήφθηκε στον ουρανό. Όμως η απόσταση ήταν μεγάλη και τα ανθρώπινα μάτια δεν είχαν τη δύναμη να δουν ως τους ουρανούς το σώμα που αναλήφθηκε. Γι’ αυτό στάθηκαν κοντά τους οι άγγελοι, εξηγώντας την άνοδο στον ουρανό, για να μη νομίσουν ότι ανέβηκε «προς τον ουρανό» όπως ο Ηλίας (Δ’ Βασ. 2:1), αλλά ότι ανέβηκε «στον ουρανό». Γι’ αυτό λέει, «που αναλήφθηκε από σας στον ουρανό». Και αυτό δεν το πρόσθεσε χωρίς λόγο. Ο Ηλίας αναλήφθηκε προς τον ουρανό, διότι ήταν δούλος (του Θεού), ο Ιησούς όμως αναλήφθηκε στον ουρανό, διότι ήταν Κύριος. Ο Ηλίας αναλήφθηκε με πύρινο άρμα, ο Ιησούς με νεφέλη. Ο Θεός δηλαδή, όταν έπρεπε να καλέσει τον δούλο Του, έστειλε άρμα, όταν όμως κάλεσε τον Υιό Του, έστειλε βασιλικό θρόνο –και όχι απλώς βασιλικό θρόνο, αλλά τον ίδιο τον πατρικό θρόνο. Διότι για τον Πατέρα λέει ο Ησαΐας: «Ιδού, ο Κύριος κάθεται επάνω σ’ ελαφριά νεφέλη» (Ησ. 19:1). Επειδή λοιπόν ο Πατέρας κάθεται επάνω σε νεφέλη, γι’ αυτό και στον Υιό έστειλε τη νεφέλη. Και ο Ηλίας, όταν ανέβηκε, άφησε στον Ελισσαίο τη μηλωτή του, ο Ιησούς όμως, όταν αναλήφθηκε, άφησε στους μαθητές του χαρίσματα που έκαναν όχι έναν προφήτη, αλλά μύριους Ελισσαίους, και μάλιστα πολύ μεγαλύτερους και λαμπρότερους από εκείνον.
Όταν κάποιος πάρει λίγα στάχυα και τα κάνει μικρό δεμάτι και το προσφέρει στον Θεό, με το μικρό δεμάτι ευλογείται όλο το χωράφι. Αυτό έκανε και ο Χριστός· μ’ εκείνο το ένα σώμα Του και την απαρχή, έκανε να ευλογηθεί το ανθρώπινο γένος. Και αυτά τα είπαμε για το ανθρώπινο σώμα που πρόσφερε ο Χριστός. Πρόσφερε λοιπόν στον Πατέρα την απαρχή της ανθρώπινης φύσης, και τόσο θαύμασε το δώρο ο Πατέρας, και για την αξία Εκείνου που το πρόσφερε και διότι το δώρο ήταν αμόλυντο, ώστε το δέχτηκε στα χέρια Του και το έβαλε κοντά Του και είπε: «Κάθισε στα δεξιά μου» (Ψαλμ. 109:1). Σε ποια φύση είπε ο Θεός: «Κάθισε στα δεξιά μου»; Σ’ εκείνη που είχε ακούσει: «Χώμα είσαι και στο χώμα θα επιστρέψεις» (Γέν. 3:19). Δεν ήταν όμως αρκετό να ανεβεί πάνω από τους ουρανούς; Δεν ήταν αρκετό να σταθεί μαζί με τους αγγέλους; Δεν ήταν ανυπολόγιστη και αυτή η τιμή; Όμως ξεπέρασε τους αγγέλους, προσπέρασε τους αρχαγγέλους, ξεπέρασε τα Χερουβίμ, ανέβηκε ψηλότερα από τα Σεραφίμ, πέρασε πάνω από τις αρχές, δεν στάθηκε πουθενά, μέχρι που έφτασε στον θεϊκό θρόνο. Δεν βλέπεις αυτή την απόσταση του ουρανού από τη γη; Ή μάλλον ας αρχίσουμε από κάτω. Δεν βλέπεις πόση είναι η απόσταση από τον άδη μέχρι τη γη; Και από τη γη πάλι μέχρι τον ουρανό; Και από τον ουρανό μέχρι τον ψηλότερο ουρανό; Και από εκείνον μέχρι τους αγγέλους, τους αρχαγγέλους, τις ουράνιες δυνάμεις και μέχρι σ’ αυτόν το θρόνο τον βασιλικό; Σ’ αυτή όλη την απόσταση και σ’ αυτό το ύψος ανέβασε (ο Χριστός) την ανθρώπινη φύση. Λέει ο Χριστός ότι «θα γίνει χαρά στον ουρανό και στη γη για έναν αμαρτωλό που μετανοεί» (Λουκ. 15:7). Αν λοιπόν οι άγγελοι χαίρονται όταν βλέπουν έναν αμαρτωλό να μετανοεί, σήμερα που με την απαρχή είδαν όλη την ανθρώπινη φύση ανυψωμένη στον ουρανό, πώς δεν θα ένιωσαν τη μεγαλύτερη χαρά; Θέλεις να μάθεις ότι χαίρονταν και σκιρτούσαν και όταν έμελλε να δουν τον Χριστό ν’ ανεβαίνει; Άκουσε τον Ίδιο να λέει ότι (οι άγγελοι) ανέβαιναν και κατέβαιναν συνεχώς. Και αυτό δείχνει ότι επιθυμούσαν να δουν το παράξενο θέαμα. Και από πού φαίνεται ότι ανέβαιναν και κατέβαιναν; Άκουσε τον Χριστό που λέει: «Από τώρα θα δείτε τους ουρανούς ανοιγμένους και τους αγγέλους του Θεού ν’ ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν πάνω στον Υιό του Ανθρώπου» (Ιω. 1:52). Γι’ αυτό υπήρχαν παντού άγγελοι, και όταν γεννήθηκε, και όταν αναστήθηκε, και σήμερα που ανέβηκε. Διότι, λέει ο ευαγγελιστής, παρουσιάστηκαν δύο με λαμπρά ενδύματα –που με την εμφάνιση φανέρωναν τη χαρά τους– και είπαν στους μαθητές: «Άνδρες Γαλιλαίοι, γιατί σταθήκατε; Αυτός ο Ιησούς, που αναλήφθηκε από σας στον ουρανό, θα έρθει κατά τον ίδιο τρόπο, όπως τον είδατε να πηγαίνει στον ουρανό» (Πράξ. 1:10-11).
Εδώ προσέξτε πολύ. Γιατί τα λένε αυτά οι άγγελοι; Μήπως δεν είχαν μάτια οι μαθητές; Μήπως δεν έβλεπαν αυτό που γινόταν; Δεν είπε ο ευαγγελιστής ότι «αναλήφθηκε καθώς τον έβλεπαν» (Πράξ. 1:9); Για ποιο λόγο λοιπόν στάθηκαν κοντά τους οι άγγελοι λέγοντάς τους ότι ανέβηκε στον ουρανό; Για δύο λόγους. Πρώτον, διότι πάντοτε θλίβονταν οι μαθητές για την αναχώρηση του Χριστού. Γι’ αυτό στάθηκε ο άγγελος, για να παρηγορήσει με την επάνοδο του Κυρίου τη λύπη που τους προξένησε η ανάληψή Του. «Αυτός», είπε, «ο Ιησούς που αναλήφθηκε από σας στον ουρανό, θα έρθει κατά τον ίδιο τρόπο». Λυπηθήκατε, λέει, επειδή αναλήφθηκε; Αλλά μη λυπάστε πια, διότι θα επιστρέψει και πάλι. Ο δεύτερος λόγος της παρουσίας των αγγέλων είναι ο εξής. Ο Ιησούς αναλήφθηκε στον ουρανό. Όμως η απόσταση ήταν μεγάλη και τα ανθρώπινα μάτια δεν είχαν τη δύναμη να δουν ως τους ουρανούς το σώμα που αναλήφθηκε. Γι’ αυτό στάθηκαν κοντά τους οι άγγελοι, εξηγώντας την άνοδο στον ουρανό, για να μη νομίσουν ότι ανέβηκε «προς τον ουρανό» όπως ο Ηλίας (Δ’ Βασ. 2:1), αλλά ότι ανέβηκε «στον ουρανό». Γι’ αυτό λέει, «που αναλήφθηκε από σας στον ουρανό». Και αυτό δεν το πρόσθεσε χωρίς λόγο. Ο Ηλίας αναλήφθηκε προς τον ουρανό, διότι ήταν δούλος (του Θεού), ο Ιησούς όμως αναλήφθηκε στον ουρανό, διότι ήταν Κύριος. Ο Ηλίας αναλήφθηκε με πύρινο άρμα, ο Ιησούς με νεφέλη. Ο Θεός δηλαδή, όταν έπρεπε να καλέσει τον δούλο Του, έστειλε άρμα, όταν όμως κάλεσε τον Υιό Του, έστειλε βασιλικό θρόνο –και όχι απλώς βασιλικό θρόνο, αλλά τον ίδιο τον πατρικό θρόνο. Διότι για τον Πατέρα λέει ο Ησαΐας: «Ιδού, ο Κύριος κάθεται επάνω σ’ ελαφριά νεφέλη» (Ησ. 19:1). Επειδή λοιπόν ο Πατέρας κάθεται επάνω σε νεφέλη, γι’ αυτό και στον Υιό έστειλε τη νεφέλη. Και ο Ηλίας, όταν ανέβηκε, άφησε στον Ελισσαίο τη μηλωτή του, ο Ιησούς όμως, όταν αναλήφθηκε, άφησε στους μαθητές του χαρίσματα που έκαναν όχι έναν προφήτη, αλλά μύριους Ελισσαίους, και μάλιστα πολύ μεγαλύτερους και λαμπρότερους από εκείνον.
Αγίου Ιω. Χρυσοστόμου, Εις την ανάληψιν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. PG 50, 441-452 (αποσπάσματα).
