* * *
Εἶπαν ὅτι ἡ ἀπελπισία εἶναι «ἡ ἐξώπορτα ποὺ ὁδηγεῖ στὴν κόλαση»! Καὶ μπορεῖ νὰ εἶναι ἔτσι, ἂν δὲν προσέξουμε.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Θεολόγος ὀνομάζει «ἀπόγνωση» τὴν ἐξαφάνιση τῆς ἐλπίδας ἀπ’ τὴ ζωή μας. Καὶ πὼς εἶναι ἐκείνη ποὺ φθάνει νὰ μᾶς ἀνατρέπει ἀπ’ αὐτήν!
Ὁ Ἅγιος Ἰω. Χρυσόστομος τὴν θεωρεῖ ὡς ἕνα εἶδος παραφροσύνης καὶ τρέλλας! Ἀναφέρει συγκεκριμένα: «Ὅπως ἀκριβῶς οἱ μαινόμενοι, ὅταν κάποτε ἐκπέσουν ἀπ’ τὴν ὑγιῆ κατάσταση, τίποτα δὲν φοβοῦνται οὔτε ντρέπονται, ἀλλὰ ἄφοβα τολμοῦν τὰ πάντα, ἀκόμη κι ἂν πρόκειται νὰ πέσουν στὴ φωτιὰ ἢ τὸν γκρεμὸ ἢ τὸ πέλαγος, ἔτσι καὶ ὅσοι καταλήφθηκαν ἀπ’ τὴν τρέλλα τῆς ἀπογνώσεως εἶναι στὸ ἑξῆς ἀσυγκράτητοι. Τρέχουν σὲ κάθε τομέα κακίας κι ἂν δὲν προλάβει ὁ θάνατος νὰ τοὺς ἐμποδίσει ἀπὸ ἐκείνη τὴ μανία καὶ τὴ φορά, προξενοῦν στὸν ἑαυτό τους ἄπειρα κακά». Τί φοβερὸ κακὸ λοιπὸν ποὺ εἶναι!
Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ ἱ. Χρυσόστομος ἀπερίφραστα τονίζει τοῦτο: «Τίποτα δὲν εἶναι τόσο ἰσχυρὸ ὅπλο γιὰ τὸ διάβολο, ὅσο ἡ ἀπόγνωση. Γι’ αὐτὸ δὲν τὸν εὐχαριστοῦμε τόσο πολὺ ἁμαρτάνοντας, ὅσο ὅταν κυριευόμαστε ἀπὸ ἀπελπισία».
Τὸ ἴδιο τονίζει καὶ ὁ Ἁγ. Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ: «Ἡ ἀπελπισία εἶναι ἡ μεγαλύτερη χαρὰ τοῦ διαβόλου. Εἶναι ἁμαρτία θανάσιμη»!
Ὅπως, μάλιστα, παρατηρεῖ καὶ πάλι ὁ ἱ. Χρυσόστομος, ὁ διάβολος ἔπεσε ὁ ἴδιος σὲ ἀπόγνωση μετὰ τὴν ἀνταρσία του κατὰ τοῦ Θεοῦ κι ἔπειτα ἐξ αἰτίας τῆς ἀπόγνωσης, στὴν ὁποία ἕνεκεν αὐτοῦ περιῆλθε, ἔπεσε σὲ ἀνοησία, ὥστε νὰ μὴ θέλει οὔτε καὶ νὰ κάνει κάτι γιὰ τὴ σωτηρία του. Τὸ ἴδιο παθαίνουμε κι ἐμεῖς ὅταν περιέλθουμε σὲ ἀπόγνωση. Δεχόμαστε στὴ συνέχεια αὐτὴν ἀκριβῶς τὴ σατανικὴ ἀνοησία!
* * *
Πότε ἔρχεται αὐτὸ τὸ φοβερὸ σκοτάδι στὴ ζωή μας;
• Ὕστερα ἀπὸ μία ἀποτυχία ποὺ τὴν θεωροῦμε μεγάλη καὶ μάλιστα ἀνεπανόρθωτη!
• Ὅταν κάτι δὲν πηγαίνει καλὰ στὴ ζωή μας καὶ μάλιστα ὅπως θὰ θέλαμε !
• Ὅταν μᾶς συμβεῖ κάτι πολὺ ἄσχημο ποὺ τὸ θεωροῦμε καὶ ὡς ἀνεπανόρθωτο κακὸ μάλιστα !
• Ὅταν πέσουμε σὲ μία ἁμαρτία ἰδιαίτερα δὲ ἂν αὐτὴ εἶναι μεγάλη !
• Ὅταν δὲν ἔχουμε διάθεση νὰ μετανοήσουμε, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀπελπισία κατὰ τὸν ἱ. Χρυσόστομο, εἶναι τὸ γνώρισμα τῶν ἀμετανόητων ἁμαρτωλῶν! Καὶ κυρίως,
• Ὅταν χάσουμε τὴν ἐλπίδα μας στὸν Θεὸ ἢ δὲν πιστεύουμε πιὰ σ’ Αὐτὸν ὅπως καὶ στὴν πρόνοια καὶ τὴν ἀγάπη Του. Ἡ ἀπελπισία εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα αὐτῆς ἀκριβῶς τῆς ἀπώλειας, ξέρετε.
* * *
Κι ὅμως…
Οἱ ἀποτυχίες καὶ οἱ πτώσεις εἶναι τὸ χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τῶν ἀγωνιστῶν! Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ ὁ ἱ. Χρυσόστομος τονίζει τοῦτο: «Τὸ λάθος δὲν εἶναι νὰ πέσεις, τὸ λάθος εἶναι νὰ μὴ σηκωθεῖς». Ἤ καὶ αὐτό: «Ἁμάρτησες; Μετανόησε! Χιλιάδες φορὲς ἁμάρτησες; Χιλιάδες φορὲς μετανόησε»!
Λέγει ὁ Ἅγιος Παΐσιος: «Δὲν πρέπει νὰ ἀπελπιζόμαστε ὅταν ἀγωνιζόμαστε, ἀκόμη καὶ τότε ποὺ νομίζουμε ὅτι βλέπουμε συνεχῶς μηδενικὰ στὸν ἀγῶνα μας! Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μηδενικὰ κάνουμε, ἄλλος περισσότερα κι ἄλλος λιγότερα! Βλέποντας ὁ Χριστὸς τὴ μικρή μας προσπάθεια, βάζει ἀνάλογα μία μονάδα στὴν ἀρχὴ κι ἔτσι παίρνουν ἀξία τὰ μηδενικά μας καὶ βλέπουμε λίγη προκοπή. Γι’ αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ ἀπελπιζόμαστε, ἀλλὰ νὰ ἐλπίζουμε πάντοτε στὸν Θεὸ»
Ὁ Θεός, ὡς φιλάνθρωπος ποὺ εἶναι, ὅλα μᾶς τὰ συγχωρεῖ. Εἶναι πλῆθος τὰ παραδείγματα ἐκείνων ποὺ ἁμάρτησαν, ἀλλὰ δὲν ἀπελπίστηκαν. Καὶ μετανόησαν τόσο πολύ, ποὺ ἁγίασαν κιόλας! Ἀπὸ ποῦ νὰ ἀρχίζει κανείς; Ἀπὸ τὸν ἀρνητὴ Πέτρο; Ἢ τὸν διώκτη Παῦλο; Ἢ τὸν τελώνη Ματθαῖο; Ἢ ἀπὸ τὸν λῃστή; Ἢ ἀπὸ τὴ Σαμαρείτιδα;
Τονίζει καὶ πάλι ὁ ἱ. Χρυσόστομος: «Ἕνα εἶναι ἐκεῖνο ποὺ ζητεῖται ἀπὸ σᾶς, τὸ νὰ μὴ στενοχωριέστε, τὸ νὰ μὴ ἀνησυχεῖτε, ἀλλὰ νὰ περιμένετε τὴν εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ. Γιατί αὐτὸ προπάντων εἶναι ἐλπίδα, τὸ νὰ μὴ ἀπογοητεύεται κανένας, ἂν δὲν λαμβάνει ἀμέσως αὐτὸ ποὺ ζητᾶ, οὔτε ν’ ἀπελπίζεται» Καὶ συνεχίζει μὲ τὰ ἑξῆς: «Κι ἂν ἀκόμα ἀπειληθεῖς ἀπ’ τὸν ἴδιο τὸν θάνατο καὶ παρουσιασθεῖ μπροστά σου τόσο μέγεθος κινδύνων, μὴ ἀπελπιστεῖς. Γιατί μπορεῖ ὁ Θεὸς νὰ βρεῖ διέξοδο κι ἐκεῖ ποὺ αὐτὴ δὲν ὑπάρχει»
Ἔπειτα ὅλα περνοῦν. Καὶ τὰ εὐχάριστα καὶ τὰ δυσάρεστα. Τίποτα δὲν μένει σταθερό, ὅ,τι κι ἂν εἶναι αὐτό. Πίσω ἀπ’ τὴ φουρτούνα δὲν εἶναι ἡ γαλήνη; Πίσω ἀπ’ τὴν καταιγίδα δὲν εἶναι ἡ λιακάδα; Μετὰ τὴ (βαρὺ)χειμωνιὰ δὲν ἔρχεται πάντοτε ἡ ἄνοιξη; Μετὰ τὸ (βαθὺ) σκοτάδι δὲν ἔρχεται πάντα τὸ γλυκοχάραμα καὶ τὸ φῶς; Μετὰ τὴ δύση δὲν εἶναι ἡ ἀνατολή; Δόξα σοι, Κύριε!
Μὴ ξεχνᾶμε πόσες φορὲς μετὰ τὴν ὅποια «συμφορὰ» μᾶς βρῆκε, εἴδαμε μετὰ ὅτι δὲν ἦταν καὶ τόσο μεγάλη ὅσο νομίζαμε! Πέραν τοῦ ὅτι, ὁ Θεὸς μᾶς ἔδωσε κάτι ἄλλο στὴ ζωή μας, μεγαλύτερο ἀπ’ αὐτὴ τὴ «συμφορά»!
Ὡραῖα τὸ εἶπαν: «Δὲν ὑπάρχουν ποτὲ ἀπελπιστικὲς καταστάσεις, παρὰ μονάχα ἐκεῖνοι ποὺ ἀπελπίζονται ἀπ’ τὶς καταστάσεις»!
Ὡραῖα τὸ λέει καὶ ἡ παροιμία: «Μὴ ἀπελπίζεις, ἄνθρωπε, μὲ τὴ δική σου γνώση, γιατί δὲν ξέρεις ὁ Θεὸς τί ἔχει νὰ τοῦ δώσει». Καὶ πόσες φορὲς αὐτὸ δὲν ἐπαληθεύτηκε!
Ἐξάλλου οἱ Χριστιανοί, ὡς τέλειοι ἀγωνιστὲς ποὺ εἶναι, τελικὰ ὅλα μποροῦν καὶ τὰ ἀντιμετωπίζουν. Τονίζει ὁ Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος: «Οἱ Χριστιανοί, στὰ θλιβερὰ γεγονότα δὲν ἀπελπίζονται, οὔτε παραξενεύονται, ἂν βρεθοῦν σὲ φτώχεια ἢ κακουχία. Προτιμοῦν τὴ νηστεία παρὰ τὴν ἀπόλαυση, τὴν ἀτιμία καὶ ἀνυποληψία ἀπὸ τὴ δόξα καὶ τὶς τιμές». Καί, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Ἅγ. Γρηγόριος Θεολόγος, ὅπως οἱ Χριστιανοὶ δὲν ὑπερηφανεύονται στὴν ἀφθονία, ἔτσι δὲν ἀπελπίζονται ἀκόμη καὶ στὶς «συμφορές»!
Πρότυπό τους εἶναι ὁ Ἐσταυρωμένος. Γι’ αὐτὸ καὶ μὲ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη, ἀλλὰ καὶ χαρά, ἂς λέμε πρὸς Αὐτόν: «Δὲν ἀπελπίζομαι Κύριε … Ἐσύ, ποὺ τ’ ὄνομά Σου ἔγραψες ἐπάνω στὸ Σταυρὸ τοῦ Γολγοθᾶ, μπορεῖς νὰ τὸν χαράξεις καὶ πάνω στὰ κύματα τοῦ βίου μου».
* * *
Ἀλλὰ πῶς ἀντιμετωπίζεται ἡ ἀπελπισία καὶ ἡ ἀπόγνωση, αὐτὸς ὁ μέγας πειρασμός; Ἂς δοῦμε τὴν ἀπάντηση ποὺ δίνουν οἱ Πατέρες:
• Πρέπει νὰ τὸ θέλουμε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι! Τονίζει ὁ ἱ. Χρυσόστομος: «Ἂν οἱ ναυαγοὶ δὲν θέλουν τὴ σωτηρία τους, κανεὶς δὲν θὰ μπορέσει νὰ κατηγορήσει ἐκείνους ποὺ ἐπιχείρησαν νὰ τοὺς σώσουν». Τονίζει πολὺ παραστατικὰ καὶ ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων: «Τὸ φίδι ἀποβάλλει ἀπὸ πάνω του τὸ γερασμένο δέρμα του, κι ἐμεῖς δὲν θὰ ἀποβάλλουμε τὴν ἁμαρτία; Καὶ ἡ γεμάτη ἀγκάθια γῆ, ὅταν ὀργωθεῖ καλά, γίνεται καρποφόρα, καὶ γιὰ μᾶς εἶναι ἀκατόρθωτη ἡ σωτηρία; Ἡ φύση μας λοιπὸν εἶναι ἐπιδεκτικὴ γιὰ τὴ σωτηρία. Ἀπαιτεῖται ὅμως καὶ ἡ προαίρεση».
• Νὰ ἐλπίζουμε σταθερὰ στὸν Θεό! Τονίζει ὁ Μ. Βασίλειος: «Ὁ Θεὸς ὁ Ἅγιος ὑπόσχεται σ’ ἐκείνους ποὺ ἐλπίζουν σ’ Αὐτὸν τὴ διέξοδο ἀπὸ κάθε θλίψη». Τονίζει καὶ ὁ Ὅσιος Βαρσανούφιος: «Μὴ φοβηθεῖς τίποτε, ἀλλὰ πᾶρε δύναμη καὶ ἐλπίδα μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Πίστεψε ὅτι τὸ χέρι τοῦ Θεοῦ εἶναι μαζί σου». Τονίζει καὶ ὁ Ἅγιος Νεκτάριος «Ἡ ἐλπίδα στὸν Θεὸ δὲν ὁδηγεῖ ποτὲ σὲ ἀπελπισία»,
• Νὰ ἔχουμε ἀγωνιστικὴ διάθεση! Τονίζει ὁ ἱ. Χρυσόστομος: «Δὲν εἶναι φοβερὸ τὸ νὰ πέσει ὁ παλαιστής, ἀλλὰ τὸ νὰ παραμείνει πεσμένος κάτω. Οὔτε εἶναι βαρὺ τὸ νὰ πληγωθεῖ ὁ πολεμιστής, ἀλλὰ τὸ νὰ ἀπελπιστεῖ μετὰ τὸν τραυματισμό του καὶ νὰ παραμελήσει τὸ τραῦμα του. Ἄλλωστε κανεὶς ἔμπορος δὲν σταματᾶ νὰ ταξιδεύει, ἐπειδὴ κάποτε ναυάγησε κι ἔχασε τὸ φορτίο, ἀλλὰ διασχίζει πάλι τὴ θάλασσα καὶ τὰ κύματα καὶ τὰ ἀπέραντα πελάγη, κι ἀνακτᾶ τὸν προηγούμενο πλοῦτο. Πολλὲς φορὲς δέ, βλέπουμε καὶ ἀθλητὲς νὰ στεφανώνονται ἔπειτα ἀπὸ πολλὲς ἧττες τους. Ἂν λοιπὸν ὁ καθένας ἐξ αὐτῶν περιερχόταν σὲ ἀπόγνωση γιὰ τὸ προηγούμενο τραῦμα του, δὲν θὰ ἀπολάμβανε τὰ μετέπειτα ἀγαθά».
* * *
Ὁ ἀληθινὰ γενναῖος, παιδιά, ποτέ του δὲν ἀπελπίζεται. Ὄχι γιατί εἶναι ἀναίσθητος (!), ἀλλ’ ἐπειδὴ ἐλπίζει σταθερὰ καὶ ἄκαμπτα στὸν φιλάνθρωπο καὶ παντοδύναμο Θεό. Ἐπιπλέον δέ, ἐπειδὴ εἶναι καὶ ρεαλιστής. Δὲν τοῦ διαφεύγει ὅτι ὅπως καὶ οἱ ἐπιτυχίες ἔτσι καὶ οἱ ἀποτυχίες, εἶναι γνωρίσματα τῆς ζωῆς. Ὅτι τόσο τὰ χαρούμενα ὅσο καὶ τὰ θλιβερὰ γεγονότα ἀλληλοδιαδέχονται τὸ ἕνα τὸ ἄλλο. Ὅτι τίποτα τὸ σταθερὸ δὲν μένει κανένα ἀπὸ αὐτά. Ὅλα δὲ γίνονται ἢ τὰ ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς γιὰ τὸ καλό μας καὶ γιὰ τὴ σωτηρία μας. Καὶ ὅτι κανένα ἀπὸ μᾶς δὲν ἐγκαταλείπει, προπάντων δὲ ἐκείνους ποὺ ἀγωνίζονται καὶ ἐλπίζουν σ’ Αὐτόν.
