Πολλοὶ χριστιανοὶ ἐπισκέπτονται τὰ
διάφορα μοναστήρια καὶ συχνὰ ζητοῦν νὰ ἐξομολογηθοῦν στοὺς πνευματικοὺς
ποὺ ἐγκαταβιοῦν ἐκεῖ καὶ ἔχουν τὴν ἀναγκαία ἐμπειρία, παρόλο ποὺ
ὑστεροῦν στὴ γνώση τῶν προβλημάτων τοῦ ἐγγάμου βίου. Ἐκεῖνοι πρόθυμα
τούς δέχονται στὸ μυστήριο μὲ τὴ βεβαιότητα ὅτι τὰ γνωρίζουν ὅλα καὶ
συχνὰ προτείνουν στοὺς ἐξομολογούμενους ἀπίθανα πράγματα, ποὺ δὲν ἔχουν
σχέση μὲ τὸ μυστήριο τῆς ἐξομολόγησης, προκαλώντας σύγχυση στοὺς
ἀνθρώπους, μὲ τραγικὰ ἀποτελέσματα.
Θυμᾶμαι τούτη τὴν ὥρα ἕνα περιστατικὸ ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος, ὅταν βρέθηκα μὲ ἕνα φίλο μου ἱερέα καὶ δύο λαϊκοὺς ἀδελφοὺς στὰ Κατουνάκια καὶ συγκεκριμένα στὸ ταπεινὸ κελλὶ τοῦ γέροντα Ἐφραίμ. Ἦταν καλοκαίρι καὶ ἡ ζέστη σχεδὸν ἀνυπόφορη. Ὁ γέροντας ἄνοιγε μία δεξαμενὴ καὶ μὲ πειρακτικὸ τρόπο μᾶς ζήτησε νὰ τὸν βοηθήσουμε. Μετὰ ἀπὸ λίγη ὥρα δουλειᾶς, καθίσαμε καὶ ἀρχίσαμε τὴν κουβέντα. Εἴπαμε πολλὰ ἢ καλύτερα μᾶς εἶπε ὁ φημισμένος γέροντας πολλὰ, γιὰ νὰ μᾶς στηρίξει πνευματικὰ καὶ στὸν ἐνθουσιασμὸ τους οἱ δύο λαϊκοί τοῦ ζήτησαν νὰ τοὺς ἐξομολογήσει. Ὁ γέροντας ὅμως τοὺς ἀρνήθηκε, διευκρινίζοντάς τους: «Ξέρετε, παιδιά μου, ἐσεῖς ἔχετε οἰκογένειες κι ἐγὼ δὲν ξέρω τὰ προβλήματά σας οὔτε καὶ μπορῶ νὰ βοηθήσω. Ἐπὶ σαράντα χρόνια ἐδῶ ἐξομολογῶ μόνο καλόγερους. Ἐσεῖς νὰ πᾶτε στὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Γρηγορίου, τὸν π. Γεώργιο Καψάνη, ποὺ ἔχει πεῖρα, γιατί προτοῦ νὰ ἔλθει στὸ Ἅγιο Ὄρος ἦταν στὴν Ἀθήνα, στὸ πανεπιστήμιο, καὶ ἐξομολογοῦσε πολλούς. Αὐτὸς ξέρει τὰ προβλήματά σας καὶ θὰ σᾶς βοηθήσει». Ἡ ἀπάντηση τοῦ γέροντα μᾶς αἰφνιδίασε κάπως, ἦταν ὅμως σοφὴ καὶ ἔδειχνε τὴ δυσκολία ποὺ εἶχε στὴν ἀντιμετώπιση προβλημάτων κοσμικῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ τὸ δισταγμό του μήπως ἀντὶ γιὰ πνευματικὴ βοήθεια προκαλέσει πρόσθετα προβλήματα στὴ ζωή τους.
Μακάρι τὴν ἴδια εὐαισθησία νὰ εἶχαν καὶ πολλοὶ σημερινοὶ ἱερομόναχοι, ποὺ ἐμφανίζονται ὡς παντογνῶστες καὶ «λύνουν» προβλήματα ποὺ δὲν γνωρίζουν. Χρειάζεται προσοχή, σχετικὴ ἐμπειρία καὶ προπαντὸς διάκριση καὶ ἀγάπη. Τὸ γεγονὸς ὅτι εἶναι πολλοὶ ἐκεῖνοι ποὺ τοὺς ἀναζητοῦν, δὲν πρέπει νὰ τοὺς ὁδηγεῖ σὲ σκέψεις ποὺ δὲν εἶναι θεοφιλεῖς καὶ νὰ μὴ δραστηριοποιοῦνται μὲ τὴν ψευδαίσθηση ὅτι εἶναι ἐνάρετοι, ἀφοῦ τοὺς ἐπισκέπτονται δεκάδες καὶ κάποτε ἑκατοντάδες ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι προσέρχονται στὸ μυστήριο τῆς μετανοίας. Ἡ ταπείνωση σ’ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις εἶναι ἀναγκαία, ὅπως καὶ ἡ συναίσθηση τῆς ἱερῆς ἀποστολῆς ποὺ ἔχουν ὡς πνευματικοί. Ἐπίσης πρέπει πάντα νὰ ζητοῦν τὴ γνώμη καὶ ἄλλων πνευματικῶν γιὰ πολλὰ θέματα, ποὺ οἱ ἴδιοι δὲν γνωρίζουν ἢ προβληματίζονται τί πρέπει νὰ λένε στοὺς ἐξομολογουμένους.
Ὁ γέροντας Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος, πολύπειρος ἐξομολόγος, ἔλεγε σχετικὰ μὲ τὸ θέμα ποὺ μᾶς ἀπασχολεῖ: «Ὅταν ταπεινωνόμαστε, τότε ὁ Θεὸς θὰ μᾶς ἀξιώσει καὶ τοῦ χαρίσματος τῆς διακρίσεως. Μὴ ἐμπιστευόμαστε στὸν δικό μας λογισμό, στὴ δική μας κρίση. Γινόμαστε παίγνιο τοῦ διαβόλου».
Θυμᾶμαι τούτη τὴν ὥρα ἕνα περιστατικὸ ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος, ὅταν βρέθηκα μὲ ἕνα φίλο μου ἱερέα καὶ δύο λαϊκοὺς ἀδελφοὺς στὰ Κατουνάκια καὶ συγκεκριμένα στὸ ταπεινὸ κελλὶ τοῦ γέροντα Ἐφραίμ. Ἦταν καλοκαίρι καὶ ἡ ζέστη σχεδὸν ἀνυπόφορη. Ὁ γέροντας ἄνοιγε μία δεξαμενὴ καὶ μὲ πειρακτικὸ τρόπο μᾶς ζήτησε νὰ τὸν βοηθήσουμε. Μετὰ ἀπὸ λίγη ὥρα δουλειᾶς, καθίσαμε καὶ ἀρχίσαμε τὴν κουβέντα. Εἴπαμε πολλὰ ἢ καλύτερα μᾶς εἶπε ὁ φημισμένος γέροντας πολλὰ, γιὰ νὰ μᾶς στηρίξει πνευματικὰ καὶ στὸν ἐνθουσιασμὸ τους οἱ δύο λαϊκοί τοῦ ζήτησαν νὰ τοὺς ἐξομολογήσει. Ὁ γέροντας ὅμως τοὺς ἀρνήθηκε, διευκρινίζοντάς τους: «Ξέρετε, παιδιά μου, ἐσεῖς ἔχετε οἰκογένειες κι ἐγὼ δὲν ξέρω τὰ προβλήματά σας οὔτε καὶ μπορῶ νὰ βοηθήσω. Ἐπὶ σαράντα χρόνια ἐδῶ ἐξομολογῶ μόνο καλόγερους. Ἐσεῖς νὰ πᾶτε στὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Γρηγορίου, τὸν π. Γεώργιο Καψάνη, ποὺ ἔχει πεῖρα, γιατί προτοῦ νὰ ἔλθει στὸ Ἅγιο Ὄρος ἦταν στὴν Ἀθήνα, στὸ πανεπιστήμιο, καὶ ἐξομολογοῦσε πολλούς. Αὐτὸς ξέρει τὰ προβλήματά σας καὶ θὰ σᾶς βοηθήσει». Ἡ ἀπάντηση τοῦ γέροντα μᾶς αἰφνιδίασε κάπως, ἦταν ὅμως σοφὴ καὶ ἔδειχνε τὴ δυσκολία ποὺ εἶχε στὴν ἀντιμετώπιση προβλημάτων κοσμικῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ τὸ δισταγμό του μήπως ἀντὶ γιὰ πνευματικὴ βοήθεια προκαλέσει πρόσθετα προβλήματα στὴ ζωή τους.
Μακάρι τὴν ἴδια εὐαισθησία νὰ εἶχαν καὶ πολλοὶ σημερινοὶ ἱερομόναχοι, ποὺ ἐμφανίζονται ὡς παντογνῶστες καὶ «λύνουν» προβλήματα ποὺ δὲν γνωρίζουν. Χρειάζεται προσοχή, σχετικὴ ἐμπειρία καὶ προπαντὸς διάκριση καὶ ἀγάπη. Τὸ γεγονὸς ὅτι εἶναι πολλοὶ ἐκεῖνοι ποὺ τοὺς ἀναζητοῦν, δὲν πρέπει νὰ τοὺς ὁδηγεῖ σὲ σκέψεις ποὺ δὲν εἶναι θεοφιλεῖς καὶ νὰ μὴ δραστηριοποιοῦνται μὲ τὴν ψευδαίσθηση ὅτι εἶναι ἐνάρετοι, ἀφοῦ τοὺς ἐπισκέπτονται δεκάδες καὶ κάποτε ἑκατοντάδες ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι προσέρχονται στὸ μυστήριο τῆς μετανοίας. Ἡ ταπείνωση σ’ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις εἶναι ἀναγκαία, ὅπως καὶ ἡ συναίσθηση τῆς ἱερῆς ἀποστολῆς ποὺ ἔχουν ὡς πνευματικοί. Ἐπίσης πρέπει πάντα νὰ ζητοῦν τὴ γνώμη καὶ ἄλλων πνευματικῶν γιὰ πολλὰ θέματα, ποὺ οἱ ἴδιοι δὲν γνωρίζουν ἢ προβληματίζονται τί πρέπει νὰ λένε στοὺς ἐξομολογουμένους.
Ὁ γέροντας Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος, πολύπειρος ἐξομολόγος, ἔλεγε σχετικὰ μὲ τὸ θέμα ποὺ μᾶς ἀπασχολεῖ: «Ὅταν ταπεινωνόμαστε, τότε ὁ Θεὸς θὰ μᾶς ἀξιώσει καὶ τοῦ χαρίσματος τῆς διακρίσεως. Μὴ ἐμπιστευόμαστε στὸν δικό μας λογισμό, στὴ δική μας κρίση. Γινόμαστε παίγνιο τοῦ διαβόλου».
