Τὸ μαρτύριον

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ΄ΛΟΥΚΑ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019 Ἀπόστολος: Β΄ Τιμ. α΄ 8 – 18 Εὐαγγέλιον: Λουκ. ιδ΄ 16-24, Ματθ. κβ΄14 Ἦχος: α΄.- Ἑωθινόν: Δ΄ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΕΚ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

“Μὴ οὖν ἐπαισχυνθῇς τὸ μαρτύριον

τοῦ Κυρίου ἡμῶν” (Β΄ Τιμ. Α΄ 8)

Μεταξὺ τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀγαπητοί μου, ὑπάρχει καὶ ἡ κατηγορία τῶν “μαρτύρων”. Ὑπὸ τὴν ἐπωνυμίαν αὐτήν, περιλαμβάνονται ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ γνωστοὶ ἀλλὰ καὶ ἄγνωστοι Ἅγιοι, οἱ ἐπώνυμοι ἀλλὰ καὶ ἀνώνυμοι, οἱ ὁποῖοι ἐξέφρασαν τὴν ἀγάπην τους εἰς τὸν Κύριον, διὰ τῆς “ἐσχάτης θυσίας”, δηλαδή, τοῦ θανάτου των διὰ ποικίλων βασανιστικῶν τρόπων καὶ μέσων. 

Εἶναι οἱ Ἅγιοι ἐκεῖνοι, τοὺς ὁποίους προητοίμασεν ὁ Κύριος διὰ τῶν ἀθανάτων καὶ προφητικῶν Αὐτοῦ λόγων, “Ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω ὑμᾶς ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων· … Παραδώσει δὲ ἀδελφὸς ἀδελφὸν εἰς θάνατον καὶ πατὴρ τέκνον, καὶ ἐπαναστήσονται τέκνα ἐπὶ γονεῖς καὶ θανατώσουσιν αὐτούς· καὶ ἔσεσθε μισούμενοι ὑπὸ πάντων διὰ τὸ ὄνομά μου· ὁ δὲ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται. … Καὶ μὴ φοβηθῆτε ἀπὸ τῶν ἀποκτεννόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτεῖναι·” (Ματθ. Ι΄ 16-33). Εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖοι ἠγάπησαν τὸν Θεόν, “ἐξ ὅλης τῆς καρδίας … καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς … καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας… καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος …” (Μᾶρκ. ΙΒ΄ 30) καὶ οὐδὲν ἄλλο προετίμησαν εἰς τὴν ζωήν των, πλὴν Αὐτοῦ. Εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἔζησαν εἰς τὴν παροῦσαν ζωήν, ἔχοντες τὸν νοῦν των, διαρκῶς ἐστραμμένον εἰς τὴν μέλλουσαν καὶ ἀνεφώνουν μετὰ τοῦ Παύλου, “οὐ γὰρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰ τὴν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν” (Ἑβρ. ΙΓ΄ 14).

Οἱ μάρτυρες

Κατὰ κυριολεξίαν ὅμως “μάρτυρες” εἶναι ὅλοι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖ­­οι ὡμολόγουν τὸν Κύριον καὶ τὴν ἀλήθειαν Αὐτοῦ, διὰ παντὸς τρόπου, κάθε κινήσεώς των, κάθε λόγου των, ἀνεξαρτήτως συνθηκῶν καὶ ἀπειλῶν καὶ διωγμῶν ποικίλων μορφῶν. “Μάρτυρες” εἶναι ὅλοι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι, συνεπεῖς ὡς πρὸς τὴν σύστασιν τοῦ Διδασκάλου ἡμῶν, ὡμολόγησαν καὶ ἐπαρρησιάσθησαν καὶ παρέμειναν ἀνυποχώρητοι εἰς τὴν ἀγάπην των πρὸς τὸν γλυκὺν Ἰησοῦν, καί… ἴσως δὲν ἐχρειάσθη νὰ χύσωσι τὸ αἷμα των δι’ Αὐτόν. “Μαρτύριον”, συνεπῶς , καὶ “μαρτυρία”, σημαίνει ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ἅπαντες γνωρίζομεν καὶ τὸ ὁποῖον πράττομεν καὶ ἐκδηλώνομεν, ὅταν καλούμεθα νὰ ὑπερασπισθῶμεν πρόσωπα καὶ ἰδέας καὶ ἀπόψεις, τὰ ὁποῖα καὶ τὰς ὁποίας, πιστεύομεν καὶ ἀγαπῶμεν.

Ἡ ἀγάπη, συνεπῶς, καὶ ἡ πίστις καὶ ἡ ἀφοσίωσις εἶναι τὰ στοιχεῖα ἐκεῖνα, διὰ τῶν ὁποίων προσάπτεται ὁ ἐπίζηλος τίτλος τοῦ “μάρτυρος”. Κατ’ οὐσίαν, συνεπῶς, “μάρτυρες” εἶναι ἅπαντες οἱ Ἅγιοι τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ἐκκλησίας, εἴτε ἐξεδήλωσαν τὴν ἀγάπην των πρὸς τὸν Κύριον διὰ φρικτῶν βασάνων καὶ σωματικῶν κολασμῶν, εἴτε “ἐμαρτύρησαν” τὸ ἑκούσιον “μαρτύριον” τῆς ἀσκήσεως καὶ τῶν πολυτρόπων σωματικῶν ταλαιπωριῶν, τὰς ὁποίας ἀπαιτεῖ ἡ μοναχικὴ ζωή, εἴτε ὑπέμειναν ἀδικίας καὶ συκοφαντίας, χάριν τοῦ ἠγαπημένου τους Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἴτε ἐξωρίσθησαν ἐκ τῶν ἐπισκοπικῶν των θρόνων ἕνεκα τῆς Ἀληθείας! “Μάρτυρες“, εἰς τὰ ἴχνη καὶ βήματα τοῦ πρώτου Μάρτυρος καὶ Διδασκάλου, τοῦ μεγάλου Ραββί, ὅστις, κατὰ τὴν ἰδίαν Αὐτοῦ φράσιν πρὸς τὸν Πιλᾶτον, εἶπεν, “Ἐγὼ εἰς τοῦτο γεγέννημαι καὶ εἰς τοῦτο ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ. Πᾶς ὁ ὢν ἐκ τῆς ἀληθείας ἀκούει μου τῆς φωνῆς” (Ἰωάν. ΙΗ΄ 37).

Ἡ “ἐντροπὴ” τοῦ μαρτυρίου

Βασικὸς καὶ ἀπώτερος σκοπός, ὅλων ἐκείνων τῶν διωκτῶν τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Πίστεως, ἦτο καὶ εἶναι, ἀφ’ ἑνὸς μέν, ἡ παραποίησις καὶ παραχάραξις τῆς ἀληθείας καὶ ἀφ’ ἑτέρου, ὁ ἐξευτελισμὸς καὶ ἡ δημοσία διαπόμπευσις τοῦ μάρτυρος. Ὁ μάρτυς ὑφίστατο ἐν πρώτοις τό… λεκτικὸν μαρτύριον καὶ ἐν συνεχείᾳ ὑπέμενε τὸ σωματικόν… Ἔπρεπε νὰ “ἀποδειχθῇ” ἡ ἐνοχὴ τοῦ ἀγωνιστοῦ, δι’ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα δὲν ἦσαν οὔτε κἄν… ἐλαφρὰ παραπτώματα καὶ ἀκολούθως ἐπήρχετο ἡ “ἐντροπὴ” καὶ ὁ μαρτυρικὸς θάνατος τοῦ… ἐνόχου. Τὸ μαρτύριον καὶ ἡ ταλαιπωρία τοῦ ἀγωνιστοῦ, ἤρχιζεν ἀπὸ τὴν σύλληψίν του καὶ ὡλοκληρώνετο εἰς τήν… ἐξαφάνισιν καὶ αὐτοῦ, ἀκόμη, τοῦ νεκροῦ σώματός του. Ὁ “ἐξευτελισμὸς” τοῦ Ἁγίου, ἦτο, οὐσιαστικῶς, ἡ προσπάθεια τῆς συγκαλύψεως τῆς ἐνοχῆς τῶν… διωκτῶν του!

Διὰ τοῦτο, ἐν προκειμένῳ, ὁ θεῖος Ἀπόστολος Παῦλος συνιστᾷ εἰς τὸν μαθητήν του Ἀπόστολον Τιμόθεον, νὰ μὴ ἐντραπῇ τὰς ὅσας ταλαιπωρίας καὶ ἀδικίας ἔμελλον νὰ τοῦ συμβοῦν, χάριν τῆς ἀγάπης καὶ ἀφοσιώσεώς του εἰς τὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου. Διὰ τοῦτο, ἐπίσης, καὶ ἡ Ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία, ἐθεώρησεν ἐνδεδει­γμένον Ἀποστολικὸν ἀνάγνωσμα, κατὰ τὴν σημερινὴν ἑορτὴν τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Ἐλευθερίου, τὸ συγκεκριμένον, ἵνα καταδείξῃ ὅτι αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν “ἐντροπὴν” τοῦ μαρτυρίου καὶ αὐτὸν τὸν “ἐξευτελισμὸν” ὑπέστη καὶ ὁ ἑορταζόμενος Ἱερομάρτυς, καὶ διὰ τοῦ τοιούτου τρόπου, ἐδέχθη τὸν στέφανον τῆς ἁγιότητος.

Ἡ χαρὰ τοῦ μαρτυρίου

Εἶναι, ὄντως, ἀπορίας ἄξιον τὸ γεγονός, ὅτι ἅπαντες οἱ Ἅγιοι καὶ δή, ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἐμαρτύρησαν διὰ φρικτῶν βασάνων, ἔχαιρον καὶ ἠγάλλοντο, προσερχόμενοι εἰς … τὸν ὀδυνηρότατον θάνατόν των! Τοῦτο συνέβη καὶ εἰς τόν, σήμερον τιμώμενον, Ἅγιον Ἐλευθέριον. Ὅταν κατεκρίθη καὶ κατεδικάσθη, …ἐχάρη χαρὰν μεγάλην! Μελετῶντες δέ, τὸ ἱερόν του μαρτύριον, βλέπομεν, ὄχι μόνον τὴν ἰδικήν του χαράν, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν τῆς Ἁγίας μητρός του, Ἀνθίας, ἡ ὁποία, μιμουμένη κατὰ πάντα, ἐκείνην τὴν τῶν Μακκαβαίων, Σολομονήν, σπεύδει καὶ ἐνισχύει τὸν υἱόν της εἰς τὸ στάδιον, καὶ ἐν τέλει, συγχαίρει τοῦτον, ἐναγκαλιζομένη καὶ κατασπαζομένη τὸ ἱερὸν αὐτοῦ καὶ κατάρρυτον τοῖς αἵμασιν, μαρτυρικὸν αὐτοῦ σῶμα.

Ἡ στάσις αὕτη καὶ ἡ τοιαύτη ἀντιμετώπισις, ἑνὸς τοιούτου φρικτοῦ καὶ ὀδυνηροῦ θανάτου, ἑρμηνευομένη διὰ τῆς κοινῆς ἀνθρωπίνης λογικῆς, ἀσφαλῶς χαρακτηρίζεται ὡς παράλογος καί, ἐνδεχομένως, διαστροφική. Ὑπὸ τὸ πρῖσμα, ὅμως, τῆς κορυφαίας ἀγάπης καὶ αὐτονοήτου θυσίας διὰ τὴν ἀγάπην ἡμῶν πρὸς τὸν Κύριον Ἰησοῦν, ἡ θυσία αὕτη, ὄχι μόνον δὲν συνιστᾷ … παραλογισμόν, ἀλλά, τοὐναντίον, εἶναι ἡ κορυφαία ἐκδήλωσις, λατρείας καὶ ἀφοσιώσεως. Τίς θὰ ἠδύνατο νὰ κατηγορήσῃ μίαν μητέρα, θανατουμένην ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τοῦ προσφιλοῦς τέκνου αὐτῆς; Τὶς θὰ ἐτόλμα ἵνα εἴπῃ λόγον τινα κατήγορον, κατ’ ἐκείνου ὅστις ἐπιλέγει τὸν θάνατον χάριν τῶν ἰδεῶν του, ἔστω καὶ ἂν αὗται χαρακτηρίζονται πολλάκις … ἐσφαλμέναι;

Ναί, φίλε μου ἀναγνῶστα! Τοιαύτην ἀφοσίωσιν καὶ ἀγάπην, καὶ ἐν οὐδενὶ ἐντρεπόμενοι διὰ ταύτην (τὴν ἀγάπην), ἂς ἐπιδεικνύωμεν πρὸς τὸν ἠγαπημένον Ἰησοῦν ἡμῶν, ἵνα ἀπολαύσωμεν αἰωνίως τὴν ἀγάπην Ἐκείνου εἰς τὴν Βασιλείαν Αὐτοῦ.

Ἀρχιμ. Τιμόθεος Γ. Παπασταύρου

Ἱεροκήρυξ Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν