Τὸ ἅγιο Βάπτισμα ἀκόμη λέγεται «γέννηση», διότι δι’ αὐτοῦ ἀναγεννιόμαστε πνευματικά. Ὁ ἄνθρωπος γεννιέται δυὸ φορές, τὴν μία βιολογικὰ ἀπὸ τὴν μητέρα του καὶ τὴν ἄλλη πνευματικὰ ἀπὸ τὴν πνευματική του μητέρα ποὺ εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Καὶ στὶς δυὸ περιπτώσεις ὑπάρχει μιὰ μήτρα. Στὴν πρώτη εἶναι ἡ μήτρα τῆς μητέρας, στὴν δεύτερη περίπτωση εἶναι ἡ πνευματικὴ μήτρα, ποὺ εἶναι ἡ ἱερὰ Κολυμβήθρα. Ὑπάρχει καὶ μιὰ τρίτη γέννηση ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν μετάνοια καὶ ἀπὸ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα ποὺ γίνεται μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἐνσυνείδητη καὶ ἐλεύθερη ἀνταπόκρισή μας σὲ αὐτήν.
Μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα ἀποκτοῦμε μιὰ πνευματικὴ οἰκογένεια, ποὺ διαφέρει ἀπὸ τὴν σαρκική μας οἰκογένεια. Ἡ σαρκικὴ οἰκογένεια ἔχει περιορισμοὺς αἵματος, φυλῆς, πατρίδος, ἐνῶ ἡ πνευματικὴ οἰκογένεια δὲν ἔχει τέτοιους φυλετικοὺς περιορισμούς, ἀφοῦ μέλη τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὅσοι εἶναι Ὀρθόδοξοι σὲ ὁλόκληρη τὴν γῆ, ἀνεξαρτήτως ἡλικίας, φύλου, φυλῆς, ἐθνότητας. Ἀλλὰ ἀκόμη μέλη εἶναι καὶ οἱ ἅγιοι ποὺ ἔχουν φύγει ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸ καὶ ζοῦν στὸν Οὐρανό.
Πρέπει ὅμως νὰ ὑπογραμμίσουμε ὅτι τοῦ Βαπτίσματος, ὅπως τὸ βλέπουμε καὶ στὴν ἀρχαία παράδοση, προηγεῖται ἡ κατήχηση. Καὶ ὅταν λέμε κατήχηση δὲν ἐννοοῦμε μόνον τὴν προσφορὰ τῆς διδασκαλίας τῆς πίστεως προφορικῶς, ἀλλὰ καὶ τὴν κάθαρση ἀπὸ τὰ πάθη. Δηλαδὴ στὴν ἀρχαία Ἐκκλησία ὑπῆρχε ἡ τάξη κατηχουμένων, στὴν ὁποία βρίσκονταν ὅσοι ἤθελαν νὰ βαπτισθοῦν καὶ οἱ ὁποῖοι μάθαιναν τὸν τρόπο νὰ καθαρίσουν τὴν καρδιὰ ἀπὸ τὰ πάθη καὶ νὰ ἀποκτήσουν, μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ, τὸν φωτισμὸ τοῦ νοός. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔφθανε σὲ μιὰ τέτοια πνευματικὴ κατάσταση δεχόταν τὸ ἅγιο Βάπτισμα καὶ γινόταν πραγματικὸ μέλος τῆς Ἐκκλησίας. Ὅταν, ὅμως, μὲ τὸ Βάπτισμα ἁμάρτανε τότε περιέπιπτε πάλι στὴν τάξη τῶν μετανοούντων. Μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου εἰσήχθη ὁ νηπιοβαπτισμός, γιατί ἡ Ἐκκλησία εἶχε τὴν βεβαιότητα ὅτι οἱ χριστιανικὲς οἰκογένειες θὰ βοηθήσουν τὰ παιδιά τους νὰ ἀναπτυχθοῦν χριστιανικά. Ἔτσι τοὺς ἔδινε τὴν δωρεὰ τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, ὡς πνευματικὸ ἐμβόλιο, ὥστε νὰ ἀντιμετωπίζουν μὲ τὴν Χάρη καὶ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ νικηφόρα τὶς ἐπιθέσεις τοῦ ἐχθροῦ.
Κατὰ τὴν τελετὴ τῆς κατήχησης ποὺ προηγεῖται τοῦ Βαπτίσματος ὑπάρχουν τρεῖς πράξεις, οἱ ὁποῖες δείχνουν τὴν μεγάλη ἀξία τοῦ μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος. Ἡ πρώτη εἶναι ἡ ἀποταγὴ τοῦ Σατανᾶ μὲ ὅλη τὴν λατρεία του, ἡ δεύτερη εἶναι ἡ σύνταξη μὲ τὸν Χριστὸ καὶ ἡ τρίτη εἶναι ἡ προσκύνηση τοῦ Χριστοῦ.
Τελικὰ μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα γεννιόμαστε σὲ μιὰ νέα ζωή, ἀποκτοῦμε τὴν δυνατότητα νὰ ἀναπτυχθοῦμε πνευματικά, καθαρίζεται τὸ κατ’ εἰκόνα καὶ ἔχουμε τὴν δυνατότητα νὰ φθάσουμε στὸ καθ’ ὁμοίωση. Μὲ τὴν Χάρη τοῦ Βαπτίσματος μποροῦμε νὰ προσευχηθοῦμε καὶ νὰ ἀποκαλέσουμε τὸν Θεὸ Πατέρα καὶ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους ἀδελφούς μας, μποροῦμε νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὶς μεθοδεῖες τοῦ διαβόλου, ἔχουμε τὴν δυνατότητα νὰ κοινωνήσουμε τῶν ἀχράντων μυστηρίων καὶ βέβαια ἀνάλογα μὲ τὴν πνευματικὴ κατάσταση μποροῦμε νὰ ἐκπληρώσουμε τὸν σκοπὸ τῆς δημιουργίας μας. Νὰ δοξολογοῦμε τὸν Θεὸ γιὰ τὴν μεγάλη δωρεὰ ποὺ εἴμαστε βαπτισμένοι Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί.
