Αγίου Νεκταρίου
Μητροπολίτου Πενταπόλεως και Προλύτου της Θεολογίας
Η ΚΟΙΝΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΥ
προλογικό από entaksis: Το παρόν κείμενο, από τον Άγιο Νεκτάριο, Μητροπολίτη Πενταπόλεως, εντάσσεται στην πνευματική και θεολογική συζήτηση της εποχής του (19ου/20ού αιώνα). Ο Άγιος Νεκτάριος υπερασπίζεται τη διδασκαλία της Αγίας Γραφής περί ενιαίας καταγωγής του ανθρώπινου γένους, απέναντι στις υλιστικές θεωρίες που προσπαθούσαν να διαιρέσουν τους ανθρώπους σε ανεξάρτητα γένη και να αποσυνδέσουν τον άνθρωπο από την πνευματική του αρχή.
Ο Άγιος Νεκτάριος υπογραμμίζει ότι η Αποκάλυψη αποτελεί την «ασφαλή βάσιν» για κάθε έρευνα, τονίζοντας ότι η αληθινή επιστήμη, όταν φωτίζεται από την πίστη, μπορεί να οδηγήσει στην επίγνωση της αλήθειας. Ο κεντρικός ισχυρισμός του κειμένου περί κοινού κορμού για όλες τις φυλές βρίσκει σήμερα ισχυρή και ανεξάρτητη επιβεβαίωση από τη σύγχρονη επιστήμη.
Η Γενετική και η Μοριακή Βιολογία συγκλίνουν με τη βιβλική παράδοση, αποδεικνύοντας την κοινή καταγωγή όλων των ανθρώπων. Συγκεκριμένα, τα δεδομένα του μιτοχονδριακού DNA (mtDNA) και του Υ χρωμοσώματος υποδεικνύουν έναν κοινό γενετικό πρόγονο («Μιτοχονδριακή Εύα» και «Y-Χρωμοσωμικό Αδάμ»). Έτσι, ο θεολόγος και ο επιστήμονας, φτάνουν στην ίδια θεμελιώδη αλήθεια: όλοι οι άνθρωποι είναι αδέλφια, μέλη ενός ενιαίου γένους.
Περὶ
τοῦ ἑνιαίου γένους τῶν ἀνθρώπων καὶ τῆς μιᾶς καταγωγῆς αὐτῶν διδάσκει
ἡμᾶς ἡ Ἁγία Γραφή, ἥτις ὁμιλεῖ καὶ περὶ τοῦ τρόπου τοῦ πολλαπλασιασμοῦ
τῶν γλωσσῶν καὶ περὶ τῆς διακρίσεως τῶν φυλῶν. Ἡ μαρτυρία τῆς Ἁγίας
Γραφῆς διὰ πάντα πιστὸν εἶναι μαρτυρία θεόπνευστος καὶ πιστὴ καὶ ἐκτὸς
πάσης ἀμφιβολίας, ἀλλὰ διὰ τοὺς ἀθετοῦντας τὴν πίστιν καὶ τοὺς
ἐπιζητοῦντας πανταχοῦ ἐξωτερικὰς μαρτυρίας καὶ ἀποδείξεις καὶ πειστήρια,
ἡ μαρτυρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς εἶνε ἀνεπαρκής. Ὅθεν πρὸς ἱκανοποίησιν τῶν
ἀθετούντων τὴν πίστιν πνευμάτων καὶ τῇ ἐπιστήμῃ καὶ γνώσει πειθομένων,
θέλομεν ἀσχοληθῆ εἰς τὴν Ἐπιστημονικὴν τοῦ ζητήματος ἀνάπτυξιν, ὅπως
ἀποδείξωμεν τὸ κῦρος τῆς ἀληθείας τῆς Ἱερᾶς Γραφῆς, καὶ ἄρωμεν πᾶσαν
αὐτῆς ἀμφιβολίαν, αἴροντες τὸ ἔδαφος τῆς πλάνης, ἐφ’ οὗ αὗται
στηρίζονται.
Περὶ τῶν ποικιλιῶν ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει.
Αἱ ποικιλίαι τῶν χρωμάτων, τῶν ἀναστημάτων, τῶν σχημάτων τῆς κατασκευῆς τῆς κεφαλῆς καὶ τοῦ ὅλου σώματος, τῶν χαρακτήρων τοῦ προσώπου, τὸ δασὺ καὶ λεῖον τοῦ χρωτός, ἡ πνευματικὴ ἀνάπτυξις, ἡ ἠθικὴ μόρφωσις, αἱ θρησκευτικαὶ ἀρχαί, τὰ ἤθη, τὰ ἔθιμα, ἡ δίαιτα, αἱ ὁρμαί, αἱ τάσεις, αἱ κλίσεις, αἱ ἐπιθυμίαι καὶ ἐν γένει ὁ βίος τῶν διαφόρων φυλῶν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους παρέχουσιν ἀφορμὴν τοῖς λαβοῦσι θέμα μελέτης τὸν ἄνθρωπον, πολλὰς καὶ διαφόρους νὰ ἐξενέγκωσι γνώμας. Καὶ ἄλλοι μὲν τῶν φυσιολόγων (naturalistes) Γάλλοι ὑπὸ τὴν ἐπίδρασιν τοῦ σκεπτικισμοῦ καὶ τῶν ὑλιστικῶν θεωριῶν τελοῦντες ἐθεώρησαν τὸ ἀνθρώπινον γένος, ὡς ἀποτελοῦν διάφορα ἀνεξάρτητα γένη ἀπ’ ἀλλήλων. Ὁ Βολταῖρος ὑπῆρξεν εἷς τῶν πρώτων τῶν ἀποφηναμένων γνώμην περὶ τῆς καθ’ ὅλου διακρίσεως τῶν γενῶν. Οὗτος ἐν τῷ συγγράμματι αὑτοῦ (Histoire de Russies sous Pierre-le-grand, ch. 1) λέγει· «δὲν εἶναι ἢ ἕνας τυφλός, ὅστις θὰ δυνηθῇ νὰ ἀμφιβάλλῃ, ὅτι οἱ Λευκοί, οἱ Μαῦροι, οἱ Ἀλβίνοι, οἱ Ὁτενττότοι, οἱ Σῖναι, καὶ οἱ Ἀμερικανοὶ δὲν εἶναι γένη καθ’ ὅλου διακεκριμένα». Ὁ Desmoulins ἐπίσης ἐν μιᾷ πραγματείᾳ αὑτοῦ ὑπεστήριζε τὴν ὕπαρξιν ἕνδεκα οἰκογενειῶν ἀνεξαρτήτων ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει. (Histoire naturelle des races humaines). Ἕτερος φυσιολόγος, ὁ M. Bory de Saint Vincent, προχωρεῖ περαιτέρω, αὔξάνει τὸν ἀριθμὸν τῶν Οἰκογενειῶν εἰς δεκαπέντε ἀνεξάρτητα ἀπ’ ἀλλήλων γένη, ἅτινα ὑποδιαιρεῖ ἔτι σημαντικῶς. Οὕτω ἡ Ἀδαμικὴ Οἰκογένεια, ἤτοι οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἀδὰμ συνίσταντο μόνον ἐκ τῆς δευτέρας ὑποδιαιρέσεως, ἐκ τοῦ ἀραβικοῦ εἴδους τοῦ ἀνθρώπου, (homo arabicus), ἐν ᾧ οἱ Ἄγγλοι ἀνήκουσιν ἐν τῇ Τευτονικῇ ποικιλίᾳ τοῦ γερμανικοῦ γένους, ὅπερ δὲν ἦτο ἢ τὸ τέταρτον πλάσμα τοῦ γένους braccata (βρακάτα) τῆς Ἰαφετικῆς Οἰκογένειας (homo japheticus – Dictionnaire classique d’histoire naturelle tom. VII Paris). Ὁ ἄνθρωπος Ἰαφετικὸς δὲν εἶναι καὶ οὗτος ἢ μία ὑποδιαίρεσις (les triques) ἢ γενεὰ μὲ κόμην κοντήν. Ὁ Virey ἀνήκει εἰς τὴν αὐτὴν Σχολήν, ἀλλὰ τὰ ἔργα του διεγείρουσιν ἀγανάκτησιν διὰ τὸν ἐλαφρὸν καὶ κοῦφον τρόπον, δι’ οὗ συζητεῖ ἀπὸ τοῦ ἑνὸς ἄκρου μέχρι τοῦ ἑτέρου τὰ λεπτότατα σημεῖα τῆς ἠθικῆς καὶ τῆς θρησκείας. Δὲν ἀρκεῖται νὰ ἀποδώσῃ εἰς τοὺς Αἰθίοπας μίαν ἀρχὴν διάφορον τῆς τῶν Εὐρωπαίων, προχωρεῖ εἰς τὰ πρόσω, προβαίνει μέχρι τοῦ σημείου τοῦ νὰ ὑποθέσῃ μίαν βεβαίαν ἀδελφότητα μεταξὺ τῶν Ὁτενττότων καὶ τῶν babouins κυνοκέφαλων πιθήκων (cp. Cit. tom II. p. 157). Ἀλλ’ ἐπὶ τοῦ ἀντικειμένου τούτου ὁ Lamarck προχωρεῖ τολμηρότερον, ἀξιοῖ δὲ νὰ ἀποδείξῃ τὰ ἴχνη τῆς προαγωγῆς τῆς φύσεως, ἥτις προαχθεῖσα ἐν προγενεστέροις χρόνοις παρήγαγε διὰ θαυμασίας ἐξελίξεως μίαν τάξιν ἐκ μιᾶς ἑτέρας προγενεστέρας, ζητεῖ δὲ νὰ καταστήσῃ μίαν ἅλυσον βαθμιαίαν οὐχὶ διὰ κρίκων συγχρόνων, ἀλλὰ διαδοχικῶν, καὶ οὕτω νὰ παραγάγῃ ἐπὶ τέλους τὸ ἀνθρώπινον εἶδος διὰ μιᾶς μεταμορφώσεως ἀντιστρόφου πρὸς τὴν ἀλήθειαν καὶ οὐχ ἧττον θαυμασιωτέρας ἐκείνης τῆς ἀναγινωσκομένης εἰς τὰς διηγήσεις τῶν μύθων.
Οἱ δύο τόμοι τοῦ συγγράμματος τοῦ Philosophie Zoologique εἰσὶ καθ’ ὁλοκληρίαν προωρισμένοι πρὸς ὑποστήριξιν τῆς ἐξευτελιστικῆς ταύτης θεωρίας. Ὁ πρῶτος ὅπως ἀποδείξῃ πῶς ὁ σωματικὸς ὀργανισμὸς τοῦ ἀνθρώπου ὑπέστη μίαν τροποποίησιν ἐκ τυχαίας περιστάσεως καίτοι φυσικήν, ἐκ τοῦ πιθήκου, ὁ δὲ δεύτερος ὅπως ἀποδείξῃ, ὅτι τὰ προνόμια τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος δὲν εἶναι ἢ ἔκτασις τῆς δυνάμεως, ἧς κέκτηνται καὶ τὰ ζῶα, διάφορον κατὰ ποσὸν διὰ τὴν δύναμιν τῆς κρίσεως. Μετὰ τὰς ἀσθενεῖς καὶ κακῶς τεθείσας βάσεις ὁ Lamarck ἰδιοποιεῖται τὸ δικαίωμα νὰ εἴπῃ, ὅτι, ἐπειδὴ ὁρῶμεν ἐν τῇ φύσει ὑπάρχουσαν βαθμιαίαν αὔξησιν τῶν ὀργανικῶν ὄντων, ἀνάγκη νὰ ἔσχον ὡσαύτως μίαν διαδοχικὴν ἐξέλιξιν, διὰ τῆς ὁποίας τὰ ζῶα μιᾶς τάξεως ἠδυνήθησαν νὰ ὑψωθῶσιν εἰς μίαν ἄλλην, τοσούτῳ πλέον, ὥστε ἓν ζῷον οἷον δήποτε, βιασθὲν ἐκ τῶν ἀναγκῶν εἰς νέας καὶ ἰδιωτικὰς συνηθείας, νὰ ἀποκτᾷ διὰ τῆς ἕξεως τὴν τροποποίησιν τοῦ ὀργανισμοῦ ἀναγκαίαν πρὸς πλήρωσιν αὐτῶν.
Οὕτω π.χ. ἓν πτηνὸν ἠναγκασμένον ἐκ τῶν ἀναγκῶν του νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὰ ὕδατα, νὰ πλεύσῃ ἢ νὰ περιπατήσῃ μόνον εἰς τὰ ἄβαθα ὕδατα, καὶ τὰ ἔκγονα αὐτοῦ ποιοῦσι τὸ αὐτό, ἐν τῇ παρόδῳ πολλῶν γενεῶν ἡ γενομένη προσπάθεια, ἣν καταβάλλει νὰ ἐκτείνῃ τοὺς δακτύλους τῶν ποδῶν του, συντελεῖ εἰς τὴν αὔξησιν μεμβράνης τινός, καὶ ἰδοὺ προῆλθεν ἓν πτηνὸν ὑδρόβιον καθ’ ὅλους τοὺς κανόνας. Ἐκ τῆς αὐτῆς ἀνάγκης ὠθούμενον εἰς βαθύτερα ὕδατα ἀποκτᾷ μακρυτέρας τὰς κνήμας, ὡς ὁ γέρανος καὶ ὁ φοινικόπτερος. Αἱ δύο αὗται πράξεις συνηνωμέναι μετὰ νέων ἀναγκῶν, καὶ ἡ τάσις τῆς φύσεως πρὸς ἱκανοποίησιν συνέδραμον ὅπως προέλθῃ ὁ ἄνθρωπος ἐκ τοῦ πιθήκου.
Μία γενεὰ πιθανῶς ὁ πίθηκος τῆς Ἀγκόλας τῆς δυτικῆς καὶ μεσημβρινῆς Ἀφρικῆς διά τινας λόγους τῶν ὁποίων δὲν διετήρησε τὴν μνήμην, ἀπώλεσε τὴν ἕξιν τοῦ ἀναρριχάσθαι ἐπὶ τῶν δένδρων καὶ νὰ συλλαμβάνῃ διὰ τῶν κάτω χειρῶν ὡς καὶ διὰ τῶν ἄνω. Μετὰ πάροδον τινων γενεῶν, καθ’ ἃς περιεπάτει ἐπὶ τοῦ ἐδάφους, αἱ κάτω χεῖρες οὕτως ἐτροποποιήθησαν εἰς σχῆμα καταλληλότερον διὰ τὴν νέαν ἕξιν καὶ οἱ πόδες ἐπαρουσιάσθησαν, καὶ δι’ αὐτῶν τὰ ζῶα ἀπέκτησαν βαθμηδὸν τὴν συνήθειαν νὰ βαδίζωσιν ὀρθῶς. Δὲν ἔσχον πλέον ἐπὶ πολὺ ἀνάγκην τῶν σιαγόνων των πρὸς συλλογὴν τῶν καρπῶν, ἢ νὰ μάχωνται πρὸς ἄλληλα, ἠδύνατο νὰ διαθέτῃ πρὸς τοῦτο τοὺς πόδας καὶ τὰς χεῖράς του ὡς ἀπέβησαν αὗται μετὰ τὴν ὀρθοβασίαν, καὶ ἐντεῦθεν βαθμηδὸν τὸ ρύγχος αὐτῶν ἐσμικρύνθη καὶ τὸ πρόσωπον ἐγένετο ὀρθογωνιώτερον. Προχωρῶν ἔτι περαιτέρω λέγει, ὅτι «οἱ μορφασμοὶ τοῦ μετεβλήθησαν εἰς χάριεν χαμόγελον, οἱ δὲ βατταρισμοὶ τοῦ εἰς λόγον ἔναρθρον». Ὡσεί ὅμως καὶ αὐτὸς πολὺ νὰ ἀμφιβάλλῃ εἰς ὅσα εἶπεν, ἐπιφέρει· «Τοιαῦται θὰ ὦσιν αἱ σκέψεις, ἃς δύναταί τις νὰ κάμῃ, ἐὰν ὁ ἄνθρωπος δὲν διεκρίνετο τοῦ ζώου, ἢ διὰ τοῦ χαρακτῆρος τοῦ ὀργανισμοῦ του, καὶ ἐὰν ἡ ἀρχὴ τοῦ δὲν ἦτο διάφορος τῆς ἀρχῆς τῶν ζώων» (ἐν τῷ Β΄. τόμῳ des considérations sur les êtres organisés).
Κατὰ τοὺς νεωτέρους χρόνους ὁ ἄνθρωπος ἐπίσης ἐθεωρήθη πίθηκος τελειοποιηθείς. Αἱ Δαρβινικαὶ θεωρίαι ἐφαντάσθησαν ὅτι ἤχθησαν εἰς τὴν λύσιν τοῦ ἀνθρωπολογικοῦ ζητήματος παραδεχθεῖσαι τὸν τρόπον τῆς ἐξελίξεως.
Διὰ τῶν θεωριῶν τούτων ἕκαστος προσεπάθησε νὰ λύσῃ τὸ προταθὲν πρόβλημα, πόθεν ὁ ἄνθρωπος, καὶ νὰ δώσῃ τὸν ἀληθῆ λόγον τῆς τοιαύτης ποικιλίας τῆς παρουσιαζομένης ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει. Αἱ θεωρίαι ὅμως αὐτῶν ὡς μὴ ἑδρασμέναι ἐπὶ ὑγιῶν βάσεων ἀντὶ νὰ λύσωσι τὸ πρόβλημα κατέστησαν αὐτὸ αἰνιγματωδέστερον, διότι ἠρνήθησαν τὸ κῦρος τῆς ἀποκαλυφθείσης ἀληθείας, ἐθεώρησαν τὸν ἄνθρωπον ὁμοταγῆ πρὸς τὰ ζῶα, διέσπασαν τὸν σύνδεσμον τοῦ ἑνιαίου γένους του, προήγαγον ὡς μύκητα ἐκ κυττάρων, ἠρνήθησαν τὴν πνευματικὴν αὑτοῦ καταγωγὴν καὶ τῷ ἀπέδωκαν ἀρχὴν εὐτελεστάτην. Ἡ ἀποτυχία αὐτῶν ἔσχε κύριον λόγον τὴν ἄρνησιν τῆς ὑψηλῆς αὑτοῦ καταγωγῆς καὶ τῆς πνευματικῆς αὑτοῦ φύσεως, τῆς ὅλως ξένης πρὸς τὴν ὕλην καὶ τὸν κόσμον.
Ἐν γένει, ἄνευ τῆς παραδοχῆς τῆς ἀποκαλυφθείσης ἀληθείας ὁ ἄνθρωπος ἔσται πρόβλημα ἄλυτον. Ἡ παραδοχὴ τῆς ἀρχῆς ταύτης εἶναι ἡ στερρὰ καὶ ἀσφαλὴς βάσις ἐφ’ ἧς δέον νὰ στηριχθῇ πᾶς ἐρευνητὴς τοῦ ἀνθρώπου, δέον ἐξ αὑτῆς νὰ ὁρμηθῇ ὅπως ὀρθῶς λύσῃ τὰ διάφορα μέρη τοῦ ζητήματος καὶ γνωρίζῃ τὴν ἀλήθειαν διὰ τῆς ἀληθοῦς ἐπιστήμης. Καὶ ἐν τῇ ἐπιστημονικῇ ἐρεύνη δέον πρότερον νὰ προηγηθῇ ἡ πρὸς τὴν ἀποκαλυφθεῖσαν ἀλήθειαν πίστις, ὅπως αὕτη φθάσῃ εἰς ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας, διότι ἄνευ ταύτης ὁ ἄνθρωπος ἐξ ἀγνοίας πλανᾶται, ἡ δὲ ἐπιστήμη ἀκολουθεῖ τὰς πλάνας τοῦ πνεύματος. Ὁ ἀγνοῶν τὸν πνευματικὸν ἄνθρωπον ἀγνοεῖ τὸ ζήτημα, ὅπερ πραγματεύεται, ἀγνοεῖ ὅτι ἡ ἠθικὴ ἐξαχρείωσις καὶ ἡ πνευματικὴ κατάπτωσις καὶ ἀποσκότωσις δύνανται νὰ ἐξαχρειώσωσι καὶ τὸν ἐξωτερικὸν χαρακτῆρα τοῦ ἀνθρώπου καὶ νὰ ἐπενέγκωσιν ἐξωτερικὰς ἀλλοιώσεις τοιαύτας, ὥστε τοῖς μὲν ἀγνοοῦσι τὴν ἱστορίαν τῶν ἀνθρώπων τούτων νὰ ὦσιν ὅλως ἀνεξήγητοι, τοὺς δὲ ἐπιζητοῦντας τὴν λύσιν ἄνευ τοῦ φωτὸς τῆς ἀποκαλύψεως νὰ ἀποπλανῶσι, καὶ νὰ φέρωσιν εἰς συμπεράσματα πόρρω τῆς ἀληθείας ἀπέχοντα. Εἰς τὴν ἀληθῆ τοῦ ἀνθρωπίνου γένους καταγωγὴν ἤχθησαν μόνον ἐκεῖνοι οἵτινες ἔθηκαν βάσιν μὲν τὴν ἀποκαλυφθεῖσαν ἀλήθειαν, ᾠκοδόμησαν δὲ ἐπὶ τῆς ἱστορίας τῶν ἐθνῶν. Οὗτοι ἀνεῦρον καὶ τοὺς λόγους τῶν ποικιλιῶν καὶ τῶν διαφορῶν, καὶ ἐν γένει πάντα λόγον διακρίνοντα τὰς φυλὰς τοῦ ἀνθρωπίνου γένους πρὸς ἀλλήλας.
Ἄνευ τῆς ἀποκαλύψεως καὶ τῆς ἱστορίας τὸ ἀνθρωπολογικὸν ζήτημα εἰς μάτην ἐμόχθησαν νὰ λύσωσιν. Ἡ συγγένεια τοῦ πνεύματος καὶ τοῦ σώματος ἐξασκεῖ τοιαύτην ἐπιρροὴν ὥστε νὰ ἐπιφέρῃ τοιαύτας ἀλλοιώσεις ὅλως ἀνεξηγήτους. Ἐκ τῆς ἀμοιβαίας ἀλληλεπιδράσεως καὶ ἐκ τῆς ἐπιρροῆς τῶν κλιμάτων, ὡς καὶ ἐκ τῆς διαίτης, τοῦ πολιτισμοῦ κτλ. γεννῶνται ἅπασαι αἱ ποικιλίαι αἱ διακρίνουσαι τὸ ἀνθρώπινον γένος εἰς φυλάς, ὧν ὁ λόγος τῆς ἀλλοιώσεως καὶ παραλλαγῆς θὰ ἦτο ἄγνωστος, ἐὰν αἱ ἔρευναι περιωρίζοντο εἰς μόνην τὴν σωματολογίαν. Ἡμεῖς ἔχοντες ὑπ’ ὄψει τὰς ἐργασίας τῶν ἀνδρῶν τῶν μελετησάντων τὸν ἄνθρωπον ὑπ’ ἀμφοτέρας τὰς ὄψεις, τοῦ πνεύματος καὶ τοῦ σώματος, θέλομεν ἀποδείξῃ ὅτι ἅπασαι αἱ φυλαὶ τῆς γῆς ἀνάγονται εἰς ἓν γένος, εἰς ἕνα μόνον κορμόν, καὶ θέλομεν προσαγάγει τὰς πειστικωτέρας μαρτυρίας.
Περὶ τῶν διαφόρων χρωμάτων ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει.
Τὸ μέγα πρόβλημα πρὸς λύσιν εἶναι τίνι τρόπῳ αἱ ποικιλίαι ἀνελίχθησαν ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει ἐκ ἑνὸς πρωταρχικοῦ χρώματος. Προῆλθον ἐκ τίνος βιαίας ἀλλοιώσεως ἐν τοῖς σκελέσι τῆς μεγάλης ἀνθρωπίνου οἰκογενείας ἐξ ἧς ἐσχηματίσθη ἑτέρα διάφορος τῆς ἀρχικῆς, ἢ ὀφείλομεν νὰ ὑποθέσωμεν μίαν βαθμιαίαν ἀμαύρωσιν κατὰ τοὺς φυσιολόγους ἕνεκα τῆς ὁποίας τινὰ ἔθνη, ἢ οἰκογένειαι μετέβησαν βαθμηδὸν διὰ διαδοχικῶν παραχωρήσεων ἐκ τοῦ ἑνὸς ἄκρου εἰς τὸ ἕτερον; Ὀφείλομεν νὰ ὁμολογήσωμεν, ὅτι ἡ παροῦσα κατάστασις τῆς ἐπιστήμης, ὡς λέγει ὁ σοφὸς Καρδινάλιος Ν. Wiseman, δὲν μᾶς ἐξουσιοδοτεῖ νὰ ἀποφανθῶμεν μετὰ κύρους ὑπὲρ τῆς μιᾶς ἢ τῆς ἑτέρας ὑποθέσεως.
Ἀλλ’ ἀνεξαρτήτως πρὸς ταύτας, ἡ Ἐπιστήμη προήχθη ἱκανῶς, ὥστε νὰ μὴ καταλίπῃ λογικῶς τόπον εἰς οὐδεμίαν ἀμφιβολίαν περὶ τῆς κοινῆς ἀρχῆς ἑκάστης γενεᾶς. Διότι νομίζω, ὅτι δυνάμεθα νὰ εἴπωμεν περιφέροντες τὰ βλέμματά μας ἐφ’ ὅλων τῶν σημείων τῆς ἀναπτύξεώς της, ὅτι ἐν αὐτοῖς περικλείονται ἅπαντα τὰ στοιχεῖα τοῦ προβλήματος διὰ τρόπου ἱκανοποιητικοῦ. Ἐξετάσωμεν κατὰ πρῶτον αἱ περιστατικαὶ ἢ τυχαῖαι ἀλλοιώσεις ἢ ὡς ὀνομάζουσιν αὐτὰς αἱ σποραδικαὶ ἀλλοιώσεις, δύνανται νὰ ἐξελιχθῶσιν ἐν μιᾷ γενεᾷ τεινούσῃ νὰ παραγάγῃ ἐξ ἑαυτῆς τοὺς χαρακτῆρας ἑτέρας; Δεύτερον, ἂν αὗται αἱ ποικιλίαι δύνανται νὰ ὦσι διαδοχικαί, καὶ τρίτον τὸ κλῖμα, ἡ δίαιτα, ὁ πολιτισμὸς κτλ. δύνανται ἰσχυρῶς νὰ δράσωσιν ἐπὶ τὴν προαγωγὴν ὁμοίων ποικιλιῶν ἢ τουλάχιστον νὰ καταστήσωσι σταθεράς, χαρακτηριστικὰς, καὶ ἀϊδίους.
Φρονῶ ὅτι ἐν τοῖς ἀνωτέρω περιέχονται ὅλα τὰ στοιχεῖα τοῦ προβλήματος, ὅπερ εἶναι: «Αἱ ποικιλίαι τῶν χρωμάτων, ἃς σήμερον βλέπομεν ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει, δύνανται αὗται νὰ ἔλαβον τὴν γένεσίν των ἐξ ἑνὸς κορμοῦ;» Διότι ἐὰν τοῦτο ἀποδειχθῇ, θέλομεν ἄρῃ τὴν βάσιν ἐφ’ ἧς ἐρειδόμενοι οἱ ἐπιπόλαιοι ἐρευνηταὶ ἀρνοῦνται τὸ ἑνιαῖον γένος τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν ἀρχικὴν ἑνότητα τῶν φυλῶν.
ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Για το ενιαίο γένος των ανθρώπων και την κοινή τους καταγωγή μας διδάσκει η Αγία Γραφή, η οποία μιλάει επίσης για τον τρόπο που πολλαπλασιάστηκαν οι γλώσσες και για τη διάκριση των φυλών. Η μαρτυρία της Αγίας Γραφής για κάθε πιστό είναι μαρτυρία θεόπνευστη, αξιόπιστη και πέρα από κάθε αμφιβολία. Όμως, για εκείνους που απορρίπτουν την πίστη και αναζητούν παντού εξωτερικές μαρτυρίες, αποδείξεις και πειστήρια, η μαρτυρία της Αγίας Γραφής δεν είναι επαρκής.
Γι’ αυτό, για να ικανοποιήσουμε τα πνεύματα που απορρίπτουν την πίστη και πείθονται από την επιστήμη και τη γνώση, θα ασχοληθούμε με την Επιστημονική ανάπτυξη του ζητήματος, ώστε να αποδείξουμε το κύρος της αλήθειας της Ιεράς Γραφής και να άρουμε κάθε αμφιβολία, καταρρίπτοντας τη βάση πάνω στην οποία στηρίζονται οι πλάνες.
Οι ποικιλίες στα χρώματα, στα αναστήματα, στα σχήματα της κατασκευής της κεφαλής και του όλου σώματος, στους χαρακτήρες του προσώπου, στο αν το χρώμα του δέρματος είναι δασύ ή λείο, στην πνευματική ανάπτυξη, στην ηθική μόρφωση, στις θρησκευτικές αρχές, στα ήθη, στα έθιμα, στη δίαιτα (διατροφή/τρόπο ζωής), στις ορμές, στις τάσεις, στις κλίσεις, στις επιθυμίες και γενικά στον βίο των διαφόρων φυλών του ανθρώπινου γένους, δίνουν αφορμή σε όσους έχουν ως αντικείμενο μελέτης τον άνθρωπο, να εκφράσουν πολλές και διαφορετικές γνώμες.
Κάποιοι Γάλλοι φυσιολόγοι (naturalistes), όντας υπό την επίδραση του σκεπτικισμού και των υλιστικών θεωριών, θεώρησαν το ανθρώπινο γένος ως αποτελούμενο από διαφορετικά, ανεξάρτητα γένη. Ο Βολταίρος υπήρξε ένας από τους πρώτους που εξέφρασαν γνώμη για τη γενική διάκριση των γενών. Αυτός, στο σύγγραμμά του (Histoire de Russies sous Pierre-le-grand, ch. 1), λέει: «Δεν είναι παρά ένας τυφλός που θα μπορούσε να αμφιβάλλει ότι οι Λευκοί, οι Μαύροι, οι Αλβίνοι, οι Οτεντότοι, οι Σινά (Κινέζοι) και οι Αμερικανοί δεν είναι καθόλου διακεκριμένα γένη». Ο Desmoulins επίσης, σε μια πραγματεία του, υποστήριξε την ύπαρξη έντεκα ανεξάρτητων οικογενειών στο ανθρώπινο γένος (Histoire naturelle des races humaines). Ένας άλλος φυσιολόγος, ο M. Bory de Saint Vincent, προχωράει περαιτέρω, αυξάνοντας τον αριθμό των Οικογενειών σε δεκαπέντε ανεξάρτητα γένη, τα οποία υποδιαιρεί ακόμα περισσότερο. Έτσι, η Αδαμική Οικογένεια, δηλαδή οι απόγονοι του Αδάμ, συνίστατο μόνο από τη δεύτερη υποδιαίρεση, από το αραβικό είδος του ανθρώπου (homo arabicus), ενώ οι Άγγλοι ανήκουν στη Τευτονική ποικιλία του γερμανικού γένους, που δεν ήταν παρά το τέταρτο πλάσμα του γένους braccata (βρακάτα) της Ιαφετικής Οικογένειας (homo japheticus). Ο Ιαφετικός άνθρωπος δεν είναι κι αυτός παρά μια υποδιαίρεση (les triques) ή γενιά με κοντή κόμη. Ο Virey ανήκει στην ίδια Σχολή, αλλά τα έργα του προκαλούν αγανάκτηση λόγω του επιπόλαιου και ελαφρού τρόπου με τον οποίο συζητάει τα λεπτότατα σημεία της ηθικής και της θρησκείας. Δεν αρκείται να αποδώσει στους Αιθίοπες μια διαφορετική αρχή από αυτή των Ευρωπαίων, αλλά προχωράει ακόμα πιο πέρα, φτάνοντας στο σημείο να υποθέσει μια βέβαιη αδελφότητα μεταξύ των Οτεντότων και των babouins (μπαμπουίνων) κυνοκέφαλων πιθήκων.
Πάνω σε αυτό το αντικείμενο, ο Lamarck προχωράει ακόμα τολμηρότερα. Αξιώνει να αποδείξει τα ίχνη της προαγωγής της φύσης, η οποία, έχοντας προοδεύσει σε προγενέστερους χρόνους, παρήγαγε, μέσω μιας θαυμαστής εξέλιξης, μια τάξη από μία άλλη προγενέστερη. Ζητάει να δημιουργήσει μια αλυσίδα σταδιακή όχι με σύγχρονους, αλλά με διαδοχικούς κρίκους, και έτσι να παράξει εντέλει το ανθρώπινο είδος μέσω μιας μεταμόρφωσης αντίστροφης προς την αλήθεια, και όχι λιγότερο θαυμαστής από εκείνες που διαβάζονται στις αφηγήσεις των μύθων.
Οι δύο τόμοι του συγγράμματος του Lamarck (Philosophie Zoologique) είναι ολοκληρωτικά αφιερωμένοι στην υποστήριξη αυτής της εξευτελιστικής θεωρίας. Ο πρώτος αποσκοπεί να αποδείξει πώς ο σωματικός οργανισμός του ανθρώπου υπέστη μια τροποποίηση, αν και φυσική, από τον πίθηκο, εξαιτίας τυχαίας περίστασης. Ο δεύτερος αποσκοπεί να αποδείξει ότι τα προνόμια του ανθρώπινου πνεύματος δεν είναι παρά η επέκταση της δύναμης που κατέχουν και τα ζώα, διαφέροντας μόνο ποσοτικά λόγω της δύναμης της κρίσης.
Βασιζόμενος σε αυτές τις αδύναμες και κακώς τεθείσες βάσεις, ο Lamarck οικειοποιείται το δικαίωμα να πει ότι, επειδή βλέπουμε στη φύση να υπάρχει σταδιακή αύξηση των οργανικών όντων, είναι ανάγκη να υπήρξε και μια διαδοχική εξέλιξη μέσω της οποίας τα ζώα μιας τάξης μπόρεσαν να ανυψωθούν σε μια άλλη. Τόσο μάλιστα, ώστε οποιοδήποτε ζώο, αναγκασμένο από ανάγκες σε νέες και ιδιαίτερες συνήθειες, να αποκτά μέσω της έξης (συνήθειας) την τροποποίηση του οργανισμού που είναι απαραίτητη για την εκπλήρωσή τους.
Παραδείγματος χάριν: Ένα πτηνό που αναγκάζεται από τις ανάγκες του να μπει στα νερά, να πλεύσει ή να περπατήσει μόνο στα ρηχά, και τα έγγονά του κάνουν το ίδιο, με την πάροδο πολλών γενεών η προσπάθεια που καταβάλλει να εκτείνει τα δάχτυλα των ποδιών του, συμβάλλει στην αύξηση μιας μεμβράνης, και ιδού! Προέκυψε ένα υδρόβιο πτηνό σύμφωνα με όλους τους κανόνες. Ωθούμενο από την ίδια ανάγκη σε βαθύτερα νερά, αποκτά μακρύτερες κνήμες, όπως ο γερανός και ο φοινικόπτερος (φλαμίνγκο). Αυτές οι δύο πράξεις, σε συνδυασμό με νέες ανάγκες και την τάση της φύσης για ικανοποίηση, συνέδραμαν ώστε να προέλθει ο άνθρωπος από τον πίθηκο.
Ίσως μια γενιά πιθήκων της Αγκόλας (Δυτικής και Μεσημβρινής Αφρικής), για κάποιους λόγους που δεν διατήρησε στη μνήμη της, έχασε τη συνήθεια του σκαρφαλώματος στα δέντρα και της σύλληψης με τα κάτω χέρια όπως και με τα άνω. Μετά την πάροδο κάποιων γενεών, κατά τις οποίες περπατούσε στο έδαφος, τα κάτω χέρια τροποποιήθηκαν σε σχήμα καταλληλότερο για τη νέα συνήθεια και εμφανίστηκαν τα πόδια. Μέσω αυτών, τα ζώα απέκτησαν σταδιακά τη συνήθεια να βαδίζουν όρθια. Δεν είχαν πλέον για πολύ ανάγκη των σιαγόνων τους για τη συλλογή καρπών ή για να μάχονται μεταξύ τους. Μπορούσαν να χρησιμοποιούν για αυτό τους πόδες και τα χέρια τους, όπως αυτά έγιναν μετά την ορθοβασία. Εν συνεχεία, σταδιακά, το ρύγχος τους συρρικνώθηκε και το πρόσωπο έγινε πιο ορθογώνιο. Προχωρώντας ακόμα παραπέρα, λέει ότι «οι μορφασμοί του μετατράπηκαν σε χαριτωμένο χαμόγελο, και οι βατταρισμοί (τραυλισμοί) του σε αρθρωτό λόγο».
Σαν να αμφέβαλλε όμως και ο ίδιος πολύ για όσα είπε, προσθέτει: «Τέτοιες θα είναι οι σκέψεις που μπορεί να κάνει κάποιος, αν ο άνθρωπος δεν διακρινόταν από το ζώο ούτε από τον χαρακτήρα του οργανισμού του, ούτε αν η αρχή του δεν ήταν διαφορετική από την αρχή των ζώων».
Κατά τους νεότερους χρόνους, ο άνθρωπος θεωρήθηκε επίσης τελειοποιημένος πίθηκος. Οι Δαρβινικές θεωρίες νόμισαν ότι έφτασαν στη λύση του ανθρωπολογικού ζητήματος, αποδεχόμενες τον τρόπο της εξέλιξης.
Μέσω αυτών των θεωριών, ο καθένας προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα: από πού προέρχεται ο άνθρωπος, και να δώσει τον αληθινό λόγο της ποικιλίας που παρουσιάζεται στο ανθρώπινο γένος.
Ωστόσο, οι θεωρίες τους, επειδή δεν ήταν θεμελιωμένες σε υγιείς βάσεις, αντί να λύσουν το πρόβλημα, το κατέστησαν ακόμα πιο αινιγματώδες. Αυτό συνέβη διότι:
- Αρνήθηκαν το κύρος της αποκαλυφθείσας αλήθειας.
- Θεώρησαν τον άνθρωπο ισότιμο με τα ζώα.
- Διέσπασαν τον σύνδεσμο του ενιαίου γένους του.
- Τον προήγαγαν ως μύκητα από κύτταρα.
- Αρνήθηκαν την πνευματική του καταγωγή και του απέδωσαν μια ευτελέστατη αρχή.
Η αποτυχία τους είχε ως κύριο λόγο την άρνηση της υψηλής καταγωγής του και της πνευματικής του φύσης, η οποία είναι εντελώς ξένη προς την ύλη και τον κόσμο. Γενικά, χωρίς την παραδοχή της αποκαλυφθείσας αλήθειας, ο άνθρωπος θα είναι άλυτο πρόβλημα. Η παραδοχή αυτής της αρχής είναι η σταθερή και ασφαλής βάση πάνω στην οποία πρέπει να στηριχθεί κάθε ερευνητής του ανθρώπου. Πρέπει να ξεκινήσει από αυτήν, ώστε να λύσει ορθώς τα διάφορα μέρη του ζητήματος και να γνωρίσει την αλήθεια μέσω της αληθινής επιστήμης.
Στην επιστημονική έρευνα, πρέπει προηγουμένως να προηγηθεί η πίστη προς την αποκαλυφθείσα αλήθεια, ώστε η επιστήμη να φτάσει σε επίγνωση της αλήθειας. Διότι χωρίς αυτήν, ο άνθρωπος πλανάται από άγνοια, και η επιστήμη ακολουθεί τις πλάνες του πνεύματος. Εκείνος που αγνοεί τον πνευματικό άνθρωπο αγνοεί το ζήτημα που πραγματεύεται. Αγνοεί ότι η ηθική εξαχρείωση και η πνευματική κατάπτωση και συσκότιση μπορούν να εξαχρειώσουν και τον εξωτερικό χαρακτήρα του ανθρώπου και να επιφέρουν τέτοιες εξωτερικές αλλοιώσεις, ώστε να είναι εντελώς ανεξήγητες για εκείνους που αγνοούν την ιστορία αυτών των ανθρώπων, και να παραπλανούν όσους αναζητούν τη λύση χωρίς το φως της αποκάλυψης, οδηγώντας τους σε συμπεράσματα πολύ μακριά από την αλήθεια.
Στην αληθινή καταγωγή του ανθρώπινου γένους οδηγήθηκαν μόνο εκείνοι που έθεσαν ως βάση την αποκαλυφθείσα αλήθεια και οικοδόμησαν πάνω στην ιστορία των εθνών. Αυτοί βρήκαν και τους λόγους των ποικιλιών και των διαφορών, και γενικά κάθε λόγο που διακρίνει τις φυλές του ανθρώπινου γένους μεταξύ τους. Χωρίς την αποκάλυψη και την ιστορία, το ανθρωπολογικό ζήτημα προσπάθησαν μάταια να το λύσουν.
Η συγγένεια του πνεύματος και του σώματος ασκεί τέτοια επιρροή ώστε να επιφέρει αλλοιώσεις εντελώς ανεξήγητες. Από την αμοιβαία αλληλεπίδραση και από την επιρροή των κλιμάτων, καθώς και από τη δίαιτα, τον πολιτισμό κλπ., γεννιούνται όλες οι ποικιλίες που διακρίνουν το ανθρώπινο γένος σε φυλές. Ο λόγος της αλλοίωσης και παραλλαγής τους θα ήταν άγνωστος, αν οι έρευνες περιορίζονταν μόνο στη σωματολογία.
Εμείς, έχοντας υπόψη τις εργασίες των ανδρών που μελέτησαν τον άνθρωπο και από τις δύο όψεις, του πνεύματος και του σώματος, θα αποδείξουμε ότι όλες οι φυλές της γης ανάγονται σε ένα γένος, σε έναν μόνο κορμό, και θα προσκομίσουμε τις πιο πειστικές μαρτυρίες.
Το μεγάλο πρόβλημα προς επίλυση είναι: με ποιον τρόπο αναπτύχθηκαν οι ποικιλίες στο ανθρώπινο γένος από ένα πρωταρχικό χρώμα;
Προήλθαν από κάποια βίαιη αλλοίωση στους σκελετούς της μεγάλης ανθρώπινης οικογένειας, από την οποία σχηματίστηκε μια άλλη, διαφορετική από την αρχική; Ή πρέπει να υποθέσουμε μια σταδιακή εξασθένηση (αμαύρωση), σύμφωνα με τους φυσιολόγους, εξαιτίας της οποίας κάποια έθνη ή οικογένειες μετακινήθηκαν σταδιακά, μέσω διαδοχικών παραχωρήσεων, από το ένα άκρο στο άλλο;
Πρέπει να ομολογήσουμε, όπως λέει ο σοφός Καρδινάλιος Ν. Wiseman, ότι η παρούσα κατάσταση της επιστήμης δεν μας εξουσιοδοτεί να αποφανθούμε με βεβαιότητα υπέρ της μιας ή της άλλης υπόθεσης. Ωστόσο, ανεξάρτητα από αυτές, η Επιστήμη έχει προοδεύσει αρκετά ώστε να μην αφήνει λογικά περιθώρια για καμία αμφιβολία σχετικά με την κοινή αρχή κάθε γενιάς.
Γιατί νομίζω ότι μπορούμε να πούμε, κοιτάζοντας όλα τα σημεία της ανάπτυξής της, ότι σε αυτά περικλείονται όλα τα στοιχεία του προβλήματος με ικανοποιητικό τρόπο. Ας εξετάσουμε καταρχάς: Μπορούν οι περιστασιακές ή τυχαίες αλλοιώσεις (ή αλλιώς σποραδικές αλλοιώσεις) να εξελιχθούν σε μια γενιά που τείνει να παράγει από μόνη της τους χαρακτήρες μιας άλλης; Δεύτερον, αν αυτές οι ποικιλίες μπορούν να είναι διαδοχικές; Και τρίτον, αν το κλίμα, η δίαιτα, ο πολιτισμός κλπ., μπορούν να δράσουν ισχυρά στην προαγωγή όμοιων ποικιλιών ή τουλάχιστον να τις καταστήσουν σταθερές, χαρακτηριστικές και αιώνιες.
Πιστεύω ότι στα παραπάνω περιέχονται όλα τα στοιχεία του προβλήματος, το οποίο είναι: «Οι ποικιλίες των χρωμάτων που βλέπουμε σήμερα στο ανθρώπινο γένος, μπορούν άραγε να έχουν λάβει τη γένεσή τους από έναν κορμό;» Διότι αν αυτό αποδειχθεί, θα άρουμε τη βάση στην οποία στηρίζονται οι επιπόλαιοι ερευνητές που αρνούνται το ενιαίο γένος του ανθρώπου και την αρχική ενότητα των φυλών.
ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: Υποτύπωσις περί ανθρώπου – Εκ του Τυπογραφείου “Ακροπόλεως” 1893. ΠΗΓΗ: ΑΝΕΜΗ – ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
