Φίλε και αδελφέ μου, καλέ και ανυποψίαστε.
Εσύ που απορείς και λες: Τι πάθανε όλοι αυτοί, που φωνάζουν κατά του Προσωπικού Αριθμού και της νέας ψηφιακής ταυτότητας; Δεν θέλουν ασφάλεια, ταχύτητα εξυπηρέτησης κ.α. που λένε ότι θα μας εξασφαλίσουν;
Σε εσένα, καλοπροαίρετε άνθρωπε, απευθύνομαι για να σε προβληματίσω. Θέλω να σε βάλω να σκεφθείς συνολικά και παγκόσμια το θέμα.
Είσαι, πιστεύω, καλά ενημερωμένος. Έτσι, θα ξέρεις ότι σε παγκόσμιο επίπεδο κράτη και διεθνείς οργανισμοί προωθούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό των κοινωνιών (digital transformation).
Θα αναρωτήθηκες: Υπάρχει κάποιος στρατηγικός σχεδιασμός ή πρόκειται απλά για μια σύγχρονη τεχνολογική αλλαγή;
Πράγματι, ο «ψηφιακός μετασχηματισμός» δεν είναι απλώς μια τεχνολογική αλλαγή, αλλά μια στρατηγική επιλογή με κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις.
Θα μου αντιτάξεις: Μα, οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις προωθούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό για καλό σκοπό, επικαλούμενες κυρίως αποτελεσματικότητα και κόστος:
- Μείωση γραφειοκρατίας: Τα ψηφιακά συστήματα μειώνουν τα λάθη και το χρόνο διεκπεραίωσης.
- Αύξηση διαφάνειας: Τα δεδομένα καταγράφονται και ελέγχονται ευκολότερα.
- Μείωση κόστους: Οι ψηφιακές υπηρεσίες είναι φτηνότερες μακροπρόθεσμα από τις φυσικές υποδομές.
- Ανταγωνιστικότητα: Οι χώρες και οι επιχειρήσεις που δεν ψηφιοποιούνται μένουν πίσω.
Ένας αντικειμενικός όμως παρατηρητής σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο διαβλέπει ότι υπάρχει και ένα στρατηγικό σχέδιο ευρύτερου ελέγχου και διακυβέρνησης μέσω δεδομένων:
- Ψηφιακή ταυτότητα: Κάθε πολίτης συνδέεται με ένα ψηφιακό προφίλ. Ναι, διευκολύνεται η πρόσβαση σε υπηρεσίες αλλά δημιουργούνται και προϋποθέσεις για επιτήρηση.
- Δεδομένα πολιτών: Τα κράτη και οι εταιρείες αντλούν τεράστιο όγκο πληροφοριών για συμπεριφορές, προτιμήσεις, οικονομική δραστηριότητα των πολιτών. Μπορούν έτσι να τους χειραγωγούν και γιατί όχι να τους ελέγχουν στις επιλογές τους.
- Πολιτική ισχύς μέσω πληροφορίας: Η γνώση για το τι σκέφτεται και κάνει ο πληθυσμός είναι ισχύς.
Κάποιος καλοπροαίρετος σαν και σένα θα αντιτείνει: Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα «σκοτεινό σχέδιο».
Αν υπάρχει βέβαια, αυτό θα είναι δυσαπόδεικτο γιατί τέτοια «σκοτεινά κέντρα» δρουν από το παρασκήνιο. Έτσι δεν μπορώ με «φωτογραφικές» αποδείξεις να σε πείσω για κάποιο «σκοτεινό σχέδιο».
Μπορείς ωστόσο και εσύ να καταλάβεις ότι με αυτό το στρατηγικό σχέδιο ευρύτερου ελέγχου και διακυβέρνησης μέσω δεδομένων δημιουργείται καθεστώς συγκέντρωσης δύναμης στα χέρια λίγων, εκείνων που ελέγχουν τις ψηφιακές υποδομές (π.χ. κυβερνήσεις, μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες).
Αν θέλουμε να δούμε το «σχέδιο» σε βάθος, δεν μπορούμε παρά να παραδεχθούμε ότι:
- Στόχος είναι ένας πλήρως διασυνδεδεμένος κόσμος, όπου η πληροφορία ρέει σε πραγματικό χρόνο.
- Οι παγκόσμιοι οργανισμοί (ΕΕ, ΟΟΣΑ, ΟΗΕ, Παγκόσμια Τράπεζα) προωθούν κοινές ψηφιακές στρατηγικές (π.χ. “Digital ID”, “Smart Cities”, “Digital Governance”) στο όνομα της βιωσιμότητας και της ασφάλειας.
- Παράλληλα, δημιουργείται το υπόβαθρο για τεχνητή νοημοσύνη, αυτοματισμό και έξυπνη διαχείριση πόρων, που απαιτούν καθολική ψηφιοποίηση δεδομένων.
Όσο λοιπόν καλοπροαίρετος και αν είσαι, όσο και αν απορρίπτεις την εκδοχή: «συνωμοσία» με την κλασική έννοια, δεν μπορείς να αρνηθείς ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός του δημόσιου και ιδιωτικού βίου όλων των ανθρώπων είναι, όχι μία απλή τεχνολογική αλλαγή λόγω προόδου, αλλά ένα παγκόσμιο διαρθρωτικό σχέδιο μετασχηματισμού της κοινωνίας μέσω της τεχνολογίας. Ενός μετασχηματισμού, για τον οποίο προβάλλονται τα θετικά (αποτελεσματικότητα, καινοτομία, διαφάνεια) αλλά κρύβονται επιμελώς οι κίνδυνοι (έλεγχος, απώλεια ιδιωτικότητας, ανισότητες). Είναι σαν την ποντικοπαγίδα: Βλέπει το ποντίκι το «τυράκι» αλλά δεν βλέπει τη «φάκα» στην οποία το οδηγεί η κατανάλωσή του.
Θα σου δείξω τώρα μερικά βασικά διεθνή προγράμματα και πρωτοβουλίες που δείχνουν πως υπάρχει σχέδιο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Θα σου δείξω ποιοι διεθνείς οργανισμοί και προγράμματα (π.χ. EU Digital Decade, UN Digital ID Initiative, WEF Digital Economy reports) αποτελούν το πλαίσιο αυτού του “σχεδίου” ώστε να δεις τις πηγές και τα επίσημα κείμενα.
1. Ευρωπαϊκή Επιτροπή: «Πορεία προ την ψηφιακή δεκαετία». European Commission – “Path to the Digital Decade” (ΕΕ)
Η ΕΕ έχει θεσπίσει το πρόγραμμα «Path to the Digital Decade», με στόχο μέχρι το 2030 να επιτευχθούν συγκεκριμένοι δείκτες σε 4 βασικούς τομείς: ψηφιακές δεξιότητες των πολιτών, υποδομές (γραμμή ταχύτητας / 5G / cloud / υπολογιστική ισχύς), ψηφιοποίηση επιχειρήσεων και ψηφιοποίηση δημόσιων υπηρεσιών.
European Commission+3consilium.europa.eu+3consilium.europa.eu+3
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ετήσιο κύκλο συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και των κρατών-μελών, παρακολούθηση μέσω δεικτών (π.χ. DESI) και αναφορές προόδου. European Commission+1
Ενδεικτικά, μερικοί στόχοι: έως το 2030, το 80 % των ανθρώπων ηλικίας 16-74 να έχουν τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, και το 100 % των πολιτών να έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αρχεία υγείας. European Commission+1
Χρηματοδότηση: η JRC εκτιμά πως ~€207 δισ. χρηματοδοτήσεις της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 συμβάλλουν στα ψηφιακά αντικείμενα του προγράμματος. joint-research-centre.ec.europa.eu
Η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η πρόοδος δεν είναι ικανοποιητική σε όλους τους τομείς (π.χ. ψηφιακές δεξιότητες, υποδομές) και τονίζει ότι «απαιτείται τολμηρή δράση». European Commission
Συμπέρασμα: Στην ΕΕ υπάρχει σαφές, μετρήσιμο σχέδιο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό — δεν είναι απλώς «όλοι πρέπει να γίνουμε ψηφιακοί» αλλά «έχουμε στόχους, χρονοδιαγράμματα και πολιτική».
2 . Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) – «Προοπτικές Ψηφιακής Οικονομίας ΟΟΣΑ 2024». Organisation for Economic Co‑operation and Development (ΟΟΣΑ) – «OECD Digital Economy Outlook 2024».
Ο ΟΟΣΑ εξέδωσε αυτή την έκθεση που εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο οι ψηφιακές τεχνολογίες (AI, υποδομές δικτύου, cloud, big data) μετατρέπουν την οικονομία και την κοινωνία. OECD.
Η έκθεση επισημαίνει την ανάγκη «να απελευθερωθεί η καινοτομία με υπευθυνότητα», «να διαμοιραστούν ευρύτερα τα οφέλη» και «να μειωθούν οι κίνδυνοι» που συνδέονται με την ψηφιακή τεχνολογία. OECD
Συμπέρασμα: Ο ΟΟΣΑ δεν είναι απλώς θεσμός που παρατηρεί, δείχνει ότι υπάρχει διεθνής πολιτικό-οικονομική τάση που υποστηρίζει ένα ευρύτερο σχέδιο ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας.
3.- ΟΗΕ-United Nations – «UN Digital ID» & Ψηφιακή Δημόσια Υποδομή.
Το UN Digital ID είναι πρωτοβουλία του ΟΗΕ που στοχεύει σε ένα ενιαίο ψηφιακό αναγνωριστικό για το προσωπικό του ΟΗΕ, για βελτίωση της διαλειτουργικότητας, μείωση της κατακερματισμένης πληροφορίας και επιτάχυνση διαδικασιών. unsceb.org+1
Ο ΟΗΕ επίσης ξεκίνησε πρωτοβουλία για “Digital Public Infrastructure” (DPI) με στόχους που συνδέονται με την ατζέντα 2030 για τα ανάπτυξη και τις βιώσιμες πόλεις/κοινωνίες. UNDP
Τελικό συμπέρασμα: Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο ψηφιακός μετασχηματισμός εμπεριέχει και θέματα όπως ψηφιακή ταυτότητα, δημόσια υποδομή, διαλειτουργικότητα και όχι μόνο «ψηφιακές υπηρεσίες».
Σημεία «κλειδιά» που μαρτυρούν ότι υπάρχει σχέδιο
- Υπάρχουν χρονοδιαγράμματα (π.χ. για το 2030 στην ΕΕ).
- Υπάρχουν ποσοτικοί στόχοι (π.χ. % πολιτών με ψηφιακές δεξιότητες, % επιχειρήσεων που υιοθετούν τεχνολογίες).
- Υπάρχει κανονιστικό-θεσμικό πλαίσιο (νόμοι, πολιτικές, πρωτοβουλίες).
- Υπάρχει χρηματοδότηση / επενδύσεις μεγάλης κλίμακας.
- Υπάρχει παρακολούθηση προόδου (reports, δείκτες).
- Το σχέδιο δεν αφορά μόνο τεχνολογία αλλά και οργανωτική/κοινωνική αλλαγή.
Ακόμα πιστεύεις ότι πρόκειται για κάτι «αθώο», για μια προσαρμογή στις νέες απαιτήσεις της τεχνολογίας και της προόδου;
Δεν βλέπεις ότι συντελείται συγκέντρωση μεγάλου όγκου δεδομένων σε λίγους φορείς- κυβερνήσεις ή μεγάλες εταιρείες-, πράγμα που διευκολύνει τον έλεγχο και την επιτήρηση των ανθρώπων;
Δεν βλέπεις ότι η ψηφιακή μετάβαση γίνεται ερήμην των λαών, χωρίς επαρκή λογοδοσία, διαφάνεια ή ρύθμιση, με κίνδυνο για τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα;
Δεν βλέπεις ότι η ψηφιακή τεχνολογία χρησιμοποιείται ως μέσο για ευρύτερα γεωστρατηγικά ή οικονομικά συμφέροντα, χωρίς το «κοινό καλό» να είναι το αποκλειστικό κίνητρο;
Δεν βλέπεις ότι η ψηφιοποίηση μπορεί να αφήσει πίσω της κοινωνικές ομάδες που δεν έχουν πρόσβαση, δεξιότητες ή πόρους, αυξάνοντας τον ψηφιακό αποκλεισμό;
Το μεγάλο ερώτημα: «Υπηρετεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός κάποιο «άλλο» σχέδιο;
Είναι αφελές, μετά από όλα όσα σου εξήγησα, να πιστεύεις ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός απλά «βελτιώνει τις δημόσιες υπηρεσίες» ή «ψηφιοποιεί τις επιχειρήσεις».
Οι παραπάνω διαστάσεις δείχνουν πως υπάρχει ένα ευρύτερο πλαίσιο που το προσδιορίζουν α) η εμβάθυνση της συνδεσιμότητας και των παγκόσμιων δικτύων δεδομένων, β) αναδιάρθρωση της σχέσης κράτους-πολίτη και εταιρείας-καταναλωτή, γ) η ενίσχυση της θέσης των φορέων που ελέγχουν τα “ψηφιακά κανάλια” (platforms, cloud, data centres), και δ) η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην παγκόσμια διακυβέρνηση και στην οικονομική ανάπτυξη με νέο τρόπο.
Άρα, υπάρχει «άλλο σχέδιο» και το «άλλο» μπορεί να είναι: Η δημιουργία μιας νέας μορφής εξουσιαστικής «δύναμης» μέσω τεχνολογίας και ο επαναπροσδιορισμός των σχέσεων εξουσίας. Πιο απλά: Η επιτήρηση και ο έλεγχος των πολιτών.
Προς ποια κατεύθυνση θα με ρωτήσεις και με ποιο σκοπό;
Μα φυσικά, προς την κατεύθυνση των προθέσεων εκείνου ή εκείνων που θα έχουν την εξουσία αυτή υπό τον έλεγχό τους. Έτσι, αν η εξουσία αυτή ελέγχεται από αντίχριστες δυνάμεις, αντίχριστοι θα είναι και οι σκοποί τους. Ο νοών νοείτω!
Τρίκαλα 5.11.2025
