B΄ ΜΕΡΟΣ
Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὸ ὅτι οἱ εἰδικοὶ εἶναι ἐναντίον τῶν chatbots, ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἀνάδειξή τους σὲ «προσωπικοὺς συμβούλους», πολὺ δὲ περισσότερο ὡς φίλους. Ὡς παράδειγμα ἀναφέρουμε τὴν Βιρτζίνια Ντίνγκαμ, Καθηγήτρια τῆς Τεχνητῆς Νοημοσύνης στὸ Πανεπιστήμιο Οὐμέο, ἡ ὁποία δήλωσε τὰ ἑξῆς στὴν ἐφημερίδα Dagens Nyheter: «Ἡ τεχνητὴ νοημοσύνη δὲν εἶναι ἱκανὴ νὰ προσφέρει οὐσιαστικὴ ἄποψη γιὰ πολιτικὲς ἰδέες, ἁπλῶς ἀντανακλᾶ τὶς ἀπόψεις ἐκείνων ποὺ τὴν δημιούργησαν» !!!
Τί φοβερὸ κι αὐτό! Νὰ ἐμπιστευόμαστε ἕνα φίλο ποὺ μᾶς συμβουλεύει τὶς ἀπόψεις κάποιου ἄλλου! Καὶ τὸ ἀκόμη χειρότερο; Αὐτὸς ὁ «ἄλλος» νὰ λέει τὰ ἴδια σὲ ὅλους ὅσους τὸν ἐμπιστεύονται !! Ποιὸς θὰ τὸ δεχόταν αὐτὸ ἆραγε στὴν πραγματικὴ ζωή;
* * *
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι αὐτὸς ὁ «ΑΙ χαρακτήρας», ὅπως τὸν ἀποκαλέσαμε, ἔρχεται στὴ ζωή μας κυρίως σὲ στιγμὲς ἀδυναμίας. Σὲ στιγμὲς δύσκολες, εἰδικὰ γιὰ ἕνα ἔφηβο. Τάχα γιὰ νὰ τὸν βοηθήσει καὶ νὰ τοῦ συμπαρασταθεῖ. Τὸ ἴδιο κάνουν καὶ οἱ αἱρέσεις, βέβαια. Ἐκμεταλλεύονται ἀπολύτως τέτοιες δυσκολίες, συμπαραστέκονται τάχα, ὅμως γιὰ νὰ κερδίσουν τοὺς σκοπούς τους !
Στὸ παράδειγμα τοῦ 16χρονου ἐφήβου ποὺ αὐτοκτόνησε, ὅπως ἔγραψαν οἱ New York Times, αὐτὸς «ἀνοίκτηκε» στὸ chatbot, ὅταν βρισκόταν σὲ δύσκολη ψυχολογικὴ κατάσταση. Πέθανε ἡ γιαγιά του, ἀποβλήθηκε ἀπὸ τὴν ὁμάδα μπάσκετ τοῦ σχολείου του, ἀντιμετώπιζε κάποια ἀσθένεια ποὺ δυσκόλευε τὴν φυσική του παρουσία στὸ σχολεῖο κ.λπ. Ἔτσι κατέφυγε στὸ chatbot, γιὰ νὰ μοιράζεται τὰ ψυχικά του προβλήματα. Κι αὐτὸ δὲν ἔχασε τὴν εὐκαιρία. Κατέληξε νὰ τοῦ δίνει πληροφορίες γιὰ μεθόδους αὐτοκτονίας !!
Στ’ ἀλήθεια, ποιὸς πραγματικὸς φίλος θὰ τὸ ἔκανε αὐτό; Μπορεῖ στὴ ζωή μας νὰ μᾶς πλησιάσουν διάφοροι «τύποι», γιὰ νὰ μᾶς ἐκμεταλλευτοῦν. Ὅμως ἀργὰ ἢ γρήγορα θὰ τοὺς καταλάβουμε. Ἢ θὰ μᾶς κρούσουν τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου ἐκεῖνοι ποὺ θὰ τὸν δοῦν καὶ θὰ καταλάβουν τὴν συμπεριφορά του. Ἀλλὰ τὸν «ΑΙ χαρακτήρα», γιὰ τὰ καλὰ καταχωνιασμένο ἐκεῖ στὰ τόσο προσωπικά μας ἀντικείμενα, ὅπως τὸ κινητό μας, ποιὸς ἆραγε θὰ τὸν καταλάβει, γιὰ νὰ μᾶς πεῖ νὰ προσέχουμε καὶ νὰ τὸν ἀπομακρύνουμε ἀπ’ τὴ ζωή μας;
* * *
Τὰ πράγματα γίνονται ἀκόμη πιὸ ἐπικίνδυνα γιὰ τοὺς ἐφήβους, ἂν λάβουμε ὑπόψη μας αὐτὰ ποὺ δήλωσε ὁ ἐπικεφαλῆς τῆς OpenAl, Σὰμ Ὄλτμαν, ὅπως ἀναφέραμε: «Ὑπάρχουν νέοι ἄνθρωποι ποὺ λένε “δὲν μπορῶ νὰ πάρω καμία ἀπόφαση στὴ ζωή μου χωρὶς νὰ πῶ στὸ ChatGPT ὅλα ὅσα μοῦ συμβαίνουν. Μὲ ξέρει. Ξέρει τοὺς φίλους μου. Θὰ κάνω ὅ,τι μοῦ λέει!” τονίζοντας ἀκολούθως τὰ ἑξῆς: «Ἡ ἑταιρεία μας προσπαθεῖ νὰ καταλάβει τί πρέπει νὰ κάνει, γιὰ νὰ περιορίσει αὐτὸ τὸ φαινόμενο» !!
Ἐδῶ βλέπουμε ἀφενὸς τὴν παιδικὴ ἀφέλεια, ὅπως θὰ τὴν λέγαμε, ἡ ὁποία δὲν εἶναι εὔκολο νὰ ξεπεραστεῖ ἐν προκειμένω, ἂν λάβουμε ὑπόψη καὶ τὴν γοητεία ποὺ ἀσκεῖ ἡ τεχνολογία στὰ παιδιά, ἀφετέρου δὲ ὅτι ἀκόμη καὶ ἡ ἴδια ἡ ἑταιρεία – κατασκευαστὴς παραδέχεται τὸ πρόβλημα τὸ ὁποῖο φαίνεται ὡς ἀνυπέρβλητο! Ἆραγε τί γίνεται τότε ποὺ ὑπάρχει καὶ ἐξάρτηση ἀπὸ τὰ chatbots; Ἂς τὸ σκεφτοῦμε κι αὐτό!
* * *
Ἕνα ἄλλο πρόβλημα εἶναι ὅτι ὑποκαθίστανται πλήρως ἄλλες πηγὲς πληροφόρησης μὲ τὰ chatbots. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μπορεῖ νὰ βρεῖ κανεὶς τὶς πληροφορίες ποὺ θέλει στὶς γνωστὲς μηχανὲς ἀναζήτησης. Κι ὅμως καταφεύγει σ’ αὐτά. Σὲ τέτοιο δὲ βαθμὸ συμβαίνει αὐτό, ποὺ ὄχι μόνο οἱ μηχανὲς ἀναζήτησης, ἀλλὰ καὶ ἱστότοποι ὅπως ἡ Wikipedia, κινδυνεύουν ἀπ’ αὐτά. Κι ἂν καταφεύγει κανεὶς στὰ chatbots ἀκόμη καὶ γιὰ ἁπλὰ πράγματα, ἆραγε τί θὰ συμβεῖ μὲ τὰ δύσκολα; Τουλάχιστον στὰ μάτια τῶν ἐφήβων αὐτὰ μοιάζουν ὡς… σωτῆρες !!
Ἔπειτα, στὸ Google, γιὰ παράδειγμα, ἀκόμη κι ἂν μπορέσει νὰ βρεῖ κανεὶς «σημείωμα αὐτοκτονίας» ποὺ θὰ ἀφήσει πίσω του, δὲν θὰ τὸ βρεῖ νὰ εἶναι ἀναπροσαρμοσμένο κιόλας στὰ μέτρα ἐκείνου ποὺ τοῦ τὸ ζητάει! Οὔτε καὶ σὲ πολλὲς ἐκδοχὲς (γονεῖς, ἀδέλφια, φίλους κ.λπ.), ὅπως συνέβη στὴν περίπτωση τοῦ ἀναφερόμενου 16χρονου!
Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ εἰδικοί, ὅπως ὁ Ρόμπι Τόρνι ἀνώτερος διευθυντὴς προγραμμάτων ΑΙ στὴν Common Sence Media, τονίζουν: «Τὰ chatbots ἐπηρεάζουν διαφορετικὰ τὰ παιδιὰ καὶ τοὺς ἐφήβους ἀπὸ μία μηχανὴ ἀναζήτησης, ἐπειδὴ εἶναι θεμελιωδῶς σχεδιασμένα νὰ αἰσθάνονται ἀνθρώπινα»!!
Ἀλλὰ καὶ ἡ ἴδια ἡ OpenAI σὲ σχετικὴ ἀνακοίνωσή της ἔχει ἀναφέρει τοῦτο: «Ὁρισμένες συζητήσεις μὲ τὸ ChatGPT μπορεῖ νὰ ξεκινήσουν ὡς καλοήθεις ἢ διερευνητικές, ἀλλὰ μπορεῖ νὰ μετατοπιστοῦν σὲ πιὸ εὐαίσθητο ἔδαφος» !! Ὑπάρχει κι αὐτὸ βλέπετε …
* * *
Εἶναι γνωστὸ ὅτι στὰ κοινωνικὰ δίκτυα εἶναι ἀπαραίτητο νὰ δηλώσει ὁ χρήστης τὴν ἡλικία του, προκειμένου νὰ ἔχει τὴ δυνατότητα σύνδεσης. Μόνο ποὺ δὲν τὴν ἐλέγχει κανείς! Παρὰ τοὺς νόμους καὶ τοὺς κανονισμοὺς ποὺ ὑπάρχουν. Ἔτσι πολὺ εὔκολα κι ἕνα παιδὶ ἀκόμη μπορεῖ νὰ μπεῖ ἐκεῖ. Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὰ chatbots. Εἶσαι … ὅ,τι δηλώσεις!
Κι ἐνῶ τὰ κοινωνικὰ δίκτυα θέτουν ὡς ὅριο ἡλικίας τὰ 18 ἔτη, τὰ chatbots πηγαίνουν τὰ πράγματα ἀκόμη πιὸ κάτω, δηλαδὴ στὰ 13 ἔτη!!
Ὅμως ἐδῶ τὰ πράγματα εἶναι πολὺ πιὸ σοβαρὰ ἀπ’ ὅ,τι στὰ κοινωνικὰ δίκτυα. Γιατί μὲ αὐτὰ ἡ ἐπικοινωνία εἶναι πιὸ κοντινὴ καὶ πιὸ προσωποποιημένη, ὅπως θὰ λέγαμε. Λειτουργοῦν ἀκόμη καὶ ὡς «σύντροφοι» ἢ «ἔμπιστοι προσώπου» !! Μὲ τὶς λεγόμενες ἀλληλεπιδράσεις νὰ εἶναι ἀνεπτυγμένες στὸν μέγιστο βαθμό. Κι ὅμως κανένα μέτρο καὶ καμμιὰ ἀσφάλεια δὲν ὑπάρχει γι’ αὐτό.
Ἂν ὑπῆρχε διάθεση ἀπὸ τὶς ἑταιρεῖες ποὺ τὰ διακινοῦν, τότε ἀπὸ τὶς συνομιλίες καὶ τὸ ἐν γένει ὑλικό, διὰ τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης ποὺ διαθέτουν, πολὺ εὔκολα θὰ μποροῦσαν νὰ προσδιορίσουν τί ἡλικία ἔχει πραγματικὰ ὁ χρήστης. Ὅμως τὴν τεχνητὴ νοημοσύνη δὲν τὴν θέλουν γι’ αὐτὸ βέβαια …
Πόσο ἄσχημα δρᾶ κι ἐδῶ αὐτὸς ὁ ΑΙ χαρακτήρας!
* * *
Καὶ τὰ κράτη τί κάνουν; Πῶς προστατεύουν τοὺς πολίτες τους καὶ ἰδιαίτερα τὴ νέα γενιά; Τίποτα τὸ οὐσιαστικό, εἶναι μὲ δύο λόγια ἡ ἀπάντηση.
Στὶς ΗΠΑ ἡ κυβέρνηση εἶναι ἀντίθετη στὴν ἐπιβολὴ κανόνων στὴν τεχνητὴ νοημοσύνη !!! Στὴν ΕΕ, ἂν καὶ ἡ χρήση τουλάχιστον τοῦ ChatGPT ἔχει ἐκτοξευθεῖ, ἀκόμη μελετοῦν τὶς νομοθετικὲς ρυθμίσεις ποὺ ἀπαιτοῦνται γιὰ τὸν περιορισμὸ τῶν κινδύνων !!! Προβληματίζονται ἂν τὰ chatbots θὰ πρέπει νὰ ἀντιμετωπιστοῦν ὡς μηχανὲς ἀναζήτησης ἢ ὡς πλατφόρμες !!!
Ὡστόσο ἡ Καλιφόρνια ἔθεσε πρόσφατα πρώτη σὲ ἰσχὺ νόμο ποὺ γιὰ πρώτη φορὰ στὶς ΗΠΑ, τίθενται κανόνες γιὰ τὰ chatbots, τὰ προγράμματα τεχνητῆς νοημοσύνης ποὺ προσωποποιοῦν τὴν ἀνθρώπινη ἐπικοινωνία, μετὰ τὰ ὅσα ἔχουν συμβεῖ ἐκεῖ. Μεταξὺ τῶν ἄλλων, ὑποχρεώνει τὶς ἑταιρεῖες νὰ ἐπιβεβαιώνουν τὴν ἡλικία τῶν χρηστῶν καὶ θὰ ἀναφέρουν (κάτι ἀνάλογο μὲ τὶς ἑταιρεῖες τσιγάρων) ὅτι συνομιλοῦν καὶ κάνουν «παρέα» μὲ ἕνα μηχάνημα καὶ ὄχι μὲ πραγματικὸ ἄνθρωπο!!!
Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὰ αὐτὰ ποὺ τόνισε σὲ ἀνακοίνωσή του ὁ Κυβερνήτης τῆς Πολιτείας αὐτῆς Γκάβιν Νιούσομ: «Εἴδαμε πραγματικὰ φρικτὰ – τραγικὰ παραδείγματα νέων ποὺ ἔπεσαν θύματα τεχνολογιῶν χωρὶς κανόνες καὶ δὲν θὰ μείνουμε μὲ σταυρωμένα τὰ χέρια, ἐνῶ οἱ ἐπιχειρήσεις αὐτὲς δροῦν χωρὶς ὅρια καὶ χωρὶς νὰ δίνουν λογαριασμὸ»
Ὁ πατέρας τοῦ ἀναφερόμενου 16χρονου ἐφήβου ποὺ αὐτοκτόνησε, εἶπε μὲ πόνο ψυχῆς στὸ NBC News: «Θὰ ἦταν ἀκόμη ἐδῶ τὸ παιδί μου, ἂν δὲν ὑπῆρχε τὸ ChatGPT»!
* * *
Αὐτὸ ποὺ ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη, καλοί μου φίλοι, ἰδιαίτερα οἱ ἔφηβοι, εἶναι ἡ πραγματικὴ φιλία καὶ ἡ πραγματικὴ παρέα. Τὶς ὁποῖες τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ τὶς ὑποκαταστήσει, τίποτα ἀπολύτως, οὔτε βεβαίως καὶ οἱ μηχανές. Ὅσο μοντέρνες κι ἂν εἶναι, ὅσο κι ἂν τὶς χρησιμοποιοῦν «ὅλοι»!
Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος
